Difuku dya Butyibi dya Yehova Kedidi Pabwipi!

“Difuku dikatakata dya Yehova didi pabwipi, didi pabwipi ponka, ne kupeja’dyo nakampata.”​—ZEFENIA 1:14.

1. Lelo i kidyumu’ka kyādyumwine Leza kupityila kudi Zefenia?

 YEHOVA LEZA pano kasa kwimana ne kukubija balwana. Teja! Kino kyo kidyumu kyaaleta, amba: “Nkakubija bantu . . . kabidi nkatyiba muntu pangala pa panopanshi.” (Zefenia 1:3) Bino binenwa bya Mfumu Mulopwe Yehova byānenwe kupityila kudi mupolofeto Zefenia, wādi padi kankanununa ka Hezekia, Mulopwe wa kikōkeji. Ino myanda yānenwe mu mafuku a Yoshia Mulopwe muyampe keyādipo ilombola amba kudi kiyampe kitengele boba “bapupakane” bādi mu ntanda ya Yuda.

2. Mwanda waka bilongwa bya Yoshia kebyākankejepo difuku dya butyibi dya Yehova kufika?

² Kunena na bubine, bupolofeto bwāsapwile Zefenia bo bwālengeje Mulopwe nkasampe Yoshia ate mutyima bininge ku kufundula butōtyi bwa munyanji mu Yuda. Inoko bilongwa bya Yoshia bya kufundula mutōtelo wa bubela mu ntanda yabo kebyātalwilepo bupupakane bonsololo umbantu nansha kupūta bubi bwa nkambo wandi Mulopwe Manase “wayujije Yelusalema ne mashi ampikilwa mambo.” (2 Balopwe 24:3, 4; 2 Bilongwa 34:3) O mwanda difuku dya butyibi dya Yehova dyādi’nka dya kufika.

3. Tukokeja kukulupila namani amba tubwanya kukapanda mu “difuku dya bulobo bwa Yehova”?

³ Ino kwādi bantu ba kupanda ku dine difuku dya kitenteji’dya. Mupolofeto wa Leza wāsoñenye amba: “Po kekyafikile kitungo’kya, dyuba po kedyapityile’nka bwa mfumba’pa, ne bulobo bupyana bwa Yehova po kebwemufikīlepo, ne difuku dya bulobo bwa Yehova po kedyafikile po mudi. Kimbai Yehova banwe bonso bakōkele bapanopanshi, balonga boloke bwandi; kimbai boloke, kimbai [butūkanye]; kepabulwepo padi mukafībwa mu difuku dya bulobo bwa Yehova.” (Zefenia 2:2, 3). Byotwayuka amba tubwanya kukapanda ku difuku dya Yehova dya butyibi, tubandaulei mukanda wa mu Bible wa Zefenia. Uno mukanda wāsonekelwe mu Yuda kumeso kwa 648 K.K.K., nao ubadilwa mu “kinenwa kya bupolofeto” kya Leza kyotufwaninwe kuta’ko mutyima byabinebine.​—2 Petelo 1:19, NW.

Yehova waolola kuboko

4, 5. Zefenia 1:1-3 wāfikidile namani pa bapupakane ba mu Yuda?

⁴ ‘Kinenwa kya Yehova’ kudi Zefenia kishilula na kidyumu kyotwatelanga kungala’ku. Leza unena’mba: “Nkakubijija fututu bintu byonsololo pangala pa panopanshi; i Yehova unena. Nkakubija bantu ne banyema bene; nkakubija byoni bya mūlu, ne mwita wa kalunga-kamema, kadi ne bankishi pamo na bapupakane; kabidi nkatyiba muntu pangala pa panopanshi; i Yehova unena.”​—Zefenia 1:1-3.

⁵ I amo, Yehova wādi wa kupwija bupupakane bonsololo budi mu ntanda ya Yuda. Ino le i ani ukatumwa na Leza kwiya ‘kukubijija fututu bintu byonsololo bidi pangala pa pano panshi’? Mobimwekela, Zefenia wānene bupolofeto bwandi ku ngalwilo kwa bulopwe bwa Mulopwe Yoshia, bwāshilwile mu 659 K.K.K., nanshi bino binenwa bya bupolofeto byāfikidile pa kusalwa kwa Yuda, ne Yelusalema mwine, mwipata mwandi, na bene Babiloni mu 607 K.K.K. Mu mwine mwaka’wa, kwāikele ‘kukubijibwa fututu’ kwa bapupakane mu Yuda.

6-8. I bika byālailwe mu Zefenia 1:4-6, ne buno bupolofeto bwāfikidile namani mu Yuda wa kala?

 ⁶ Zefenia 1:4-6 ulaya bilongwa bya Leza byasa kulongela batōtyi ba bubela, amba: “Ebiya nkōlola kuboko kwami pa Yuda, ne pa bekadi bonsololo ba Yelusalema: kadi nkatyiba basheleshele ba Bala pantu pano’pa, ne dijina dya [babitobo ba baleza ba kungi pamo ne babitobo]; kabidi boba batōta kibumbo kya mūlu pa misaka ya mobo, ne boba batōta, batyipa kudi Yehova ne kutyipa pa Malakame; byobiya boba bajoka ku kulonda Yehova; ne boba kebakimbilepo Yehova, nansha kumwipangula.”

⁷ Kuboko kwa Yehova kwādi kolokele pa bantu ba Yuda ne ba Yelusalema. Wādi usumininwe kutyiba, ko kunena’mba kwipaya batōtyi ba Bala, leza wa bumeni wa bene Kenani. Kwādi baleza pala pala bādi betwa bu Babala, mwanda batōtyi babo bādi balanga amba baleza babo badi na bukomo mu bifuko kansangwa. Kifwa, kwādi Bala wa bene Moabu ne bene Midyana obādi batōtela mu Lūlu lwa Peole. (Umbadilo 25:1, 3, 6) Yehova wādi wa kukubija babitobo ba Bala mu Yuda monso, pamo ne babitobo bene Levi bambulwa kikōkeji bādi bajilula kijila kya Leza na kwilunga nabo.​—Divilu 20:2, 3.

⁸ Leza wādi wa kukubija ne bonso ‘batōta kibumbo kya mūlu,’ ko kunena’mba bambuki balonda malumba a ñenyenye ne boba batōta dyuba. (2 Balopwe 23:11; Yelemia 19:13; 32:29) Bulobo bwa Leza bwādi bwa kupungulukila ne pa boba batompa kusobakanya butōtyi bwabine na mutōtelo wa bubela, aku ‘batyipa kudi Yehova, koku batyipa kudi Malakame.’ Uno Malakame padi ye enka Moloka, leza mukata wa bene Amona. Butōtyi bwa Moloka bwādi bwimanine ne pa kwela bana bu bitapwa.​—1 Balopwe 11:5; Yelemia 32:35.

Mfulo ya bipwilo bya kine Kidishitu ibafwena!

9. (a) Le i mambo’ka apile Bipwilo bya Kine Kidishitu? (b) I bika byotufwaninwe kusumininwa kulonga bishidile na byādi bilonga bene Yuda bampikwa kikōkeji?

⁹ Bino byonso bituvuluja Bipwilo bya Kine Kidishitu, bitwejeje mutwe mu mutōtelo wa bubela ne wa kulonda malumba a ñenyenye. Kadi ne mwingilo wabyo, wa kwela bitapwa bya midiyo ne midiyo ya bantu bafwa pa bilambwilo bya mavita ekuja’mo bendeji ba bipwilo, nao i onka wa munyanji mpata! Ketwakekalai nansha dimo bwa bene Yuda bampikwa kikōkeji, ‘bālekele kulonda Yehova,’ bāumija mityima, bāpela kumukimba ne kukimba buludiki bwandi. Ino tulamei nyeke bululame bwetu kudi Leza.

10. Ubwanya kushintulula namani buluji bwa bupolofeto bwa Zefenia 1:7?

¹⁰ Binenwa bya mupolofeto bilonda’ko i bifwaninwe kunenwa bankuma-bibi ba mu Yuda ne banonga-bibi ba dyalelo. Zefenia 1:7 unena’mba: “Talalai nya-a pa kifuko kya Mfumwetu Leza; mwanda difuku dya Yehova dibafwena pabwipi; mwanda Yehova walongolola kitapwa, wapandulamo betwa bandi.” Mobimwekela, “betwa” bandi i bene Kaladea balwana na Yuda. “Kitapwa” ye Yuda mwine, kubadila’mo ne mwipata  mwandi. Pano Zefenia wādi usapula mpango ya Leza ya konakanya Yelusalema, kadi buno bupolofeto butala ne pa konakanibwa kwa Bipwilo bya Kine Kidishitu. Eyo, ntanda yonso ifwaninwe ‘kutalala nyā ku meso a Mfumwetu Yehova’ mwanda wa kwivwana byobya byanena kupityila kudi “kaluombe katyetye” ka balondi ba Yesu bashingwe-māni ne bapwani nabo, yandi “mikōko mikwabo,” ke-dintu difuku dyandi dya butyibi dibafwena pabwipi. (Luka 12:32; Yoano 10:16) Bonakani butengele bonso bapela kwivwana, betūla abo bene mu lwana na buludiki bwa Bulopwe bwa Leza.​—Mitōto 2:1, 2.

Panopano ponka​—difuku dya umbuluko!

11. Lelo i bika bisaka kunena Zefenia 1:8-11?

¹¹ Pa mwanda utala difuku dya Yehova, Zefenia 1:8-11 ubweja’ko amba: “Kikafika enka namino mu difuku dya kitapwa kya Yehova, nkamwesha malwa bamfumu, ne bāna ba mulopwe bana-balume, ne bonsololo badi namino bavwele ne bivwalwa bya kungi. Kabidi mu dyodya difuku’dya nkamwesha malwa boba bonso batumbuka pa lukala, boba bayuja njibo ya mfumwabo ne bingojila ne budimbidimbi. Ebiyampe mu dyodya difuku’dya; i Yehova unena; kukekala ñanji ya kudila īya ku kibelo kya mwita walui, ne umbuluko ku mutamba wa bubidi mu buná bwa kibundi, kadi ne kutyabakanya kukatampe kwīya ku tungulu. Bulukai banwe bekadi ba Maketeshe; mwanda bantu bonso boneka, ne boba bonso ba[pima] ndalama bakuba.”

12. Mwanda waka bamo bātenwe bavwele “bivwalwa bya kungi”?

¹² Mulopwe Yoshia wādi wa kupyanwa na Yehoahaza, kupwa ke Yehoyakimi, ebiya ke Yehoyakini. Ku mfulo ke bulopwe bwa Zedekia, bwādi bwa kufula ku konakanibwa kwa Yelusalema. Buno bonakani bwādi kebudi pabwipi, ino mobimwekela, bantu bamo bādi “bavwele ne bivwalwa bya kungi,” mwanda wa kusaka kwitabijibwa na mizo yobādi belondakene nayo. Mo monka mwikadile ne bavule dyalelo, belombolanga mu miswelo mivule amba kebadipo mu bulongolodi bwa Yehova. Byobelombola amba badi mu bulongolodi bwa Satana, nabo bakapebwa mfuto.

13. Kukwatañana na bupolofeto bwa Zefenia, i bika byādi bya kumweka pa kutambwa kwa Yelusalema na bene Babiloni?

¹³ “Dyodya difuku” dya kwishintulwila kwa Yuda i difuku dya Yehova dya kutyibila balwana nandi butyibi, kufudija bupupakane ne kubingija bukatakata bwandi. Ñanji ya kudila yādi ya kwelwa ku Kibelo kya Mwita pa kutambwa kwa Yelusalema na bene Babiloni. Eyo, kino kibelo kitelwa namino mwanda padi kyādi kubwipi na  nsoko ya mwita wa lui. (Nehemia 13:16) Bibumbo bya bene Babiloni byādi bya kutwelela ku kipindi kitwa bu kya bubidi mu buná, ne “kutyabakanya kukatampe kwīya ku tungulu” kufunkila pa mishindo ya bene Kaladea bāya bafwena. Kwādi kwa kwikala “umbuluko” wa bekadi ba Maketeshe, kepabulwe padi i Lupongo lwa Tyilopoeone. Lelo bādi ba kubuluka mwanda waka? Mwanda bya busunga byabo byādi bya koneka, kubadila’mo ne bya “boba bonso ba[pima] ndalama.”

14. Leza wādi wa kusantaula namani boba betela bu batōtyi bandi?

¹⁴ I muswelo’ka wādi wa kusantaula Yehova boba betela bu batōtyi bandi? Bupolofeto bubweja’ko amba: “Kikafika enka nenki pa kyokya kitatyi’kya, nkasatyididila Yelusalema ne binanu; kadi nkamwesha malwa bantu [batekalala pa mpima yabo], bakunena umutyima wabo amba: Yehova kakalongapo biyampe, ehe, nansha kulongapo bibi kwine. Ino bupeta bwabo bukālamuka ke kitūtwa, ne mobo abo ke masala kadi; eyo, bakōbaka mobo, ino kebakekalamopo; kadi bakakuna madimi a mañanza, inoko kebakatomepo vinyu yao, mhm.”​—Zefenia 1:12, 13.

15. (a) Lelo i bika byādi bya kufikila babitobo batupondo ba mu Yelusalema? (b) I bika bibikilwe boba batōta mu mutōtelo wa bubela dyalelo?

¹⁵ Babitobo bapondoke ba mu Yelusalema bādi basobakanya butōtyi bwa Yehova na mutōtelo wa bubela. Bādi shabo bemwene amba badi na mutyima-ntenke, ino Leza wādi wa kwibasatyididila pamo bwa udi na binanu byeñenya mu mfindi ya ku mushipiditu mobādi banyemena. I kutupu wādi wa kupanda ku musapu ne ku kufikidila kwa butyibi bwa Leza. Bano batupondo ba mu meso fututu bādi batekalēle pamo bwa mpima mitekame pa kitako kya mwengo. Kebādipo basaka muntu kwibakambakanya na musapu wa kololwa kwa myanda ya bantu na Leza; bine, kebādipo mwa kusombolokela mu butyibi bwa Leza. Ne batōtyi ba mutōtelo wa bubela dyalelo, kwela’mo ne badi mu Bipwilo bya Kine Kidishitu, ne boba bapondoka mu butōtyi bwa Yehova, nabo kebakapandepo. Byobapela kwitabija amba ano o ‘mafuku a mfulo,’ banenanga mu mityima yabo amba, “Yehova kakalongapo biyampe, ehe, nansha kulongapo bibi kwine.” I bine beongolanga mpata!​—2 Temote 3:1-5; 2 Petelo 3:3, 4, 10.

16. I bika byādi bya kulongeka kitatyi kyādi kya kufikidija Leza butyibi pa Yuda, ne ino myanda yotwayuka itutala namani?

¹⁶ Batupondo ba mu Yuda bādyumwinwe amba bene Babiloni basa kwiya kutūta byabupeta byabo, kusala mobo abo, ne kwibayata abo madimi a mañanza. Bintu byonso bya ku ngitu kebyādipo na mvubu pāfikile butyibi dya Leza pa Yuda. Ne pakāya difuku dya butyibi bwa Yehova pa ino ngikadilo ya bintu napo mo monka. Nanshi batwe twikalei na mumweno wa ku mushipiditu wa ‘kwibīkila batwe bene lupeto lulēme momwa mūlu,’ na kutūla nyeke mwingilo wa Yehova pa kifuko kibajinji mu būmi bwetu!​—Mateo 6:19-21, 33.

“Difuku dikatakata dya Yehova didi pabwipi”

17. Kukwatañana na Zefenia 1:14-16, difuku dya butyibi dya Yehova ke difwene muswelo’ka?

¹⁷ Lelo difuku dya butyibi dya Yehova ke difwene muswelo’ka? Kukwatañana na Zefenia 1:14-16, Leza witukulupija’mba: “Difuku dikatakata dya Yehova didi pabwipi, didi pabwipi ponka, ne kupeja’dyo nakampata, diwi dya difuku dya Yehova; muntu mukomokomo’wa ukadila konka byamwiko’tu. Dyodya difuku’dya i difuku dya bukalabale, difuku dya tusuwa ne mutyima kupepa, difuku dya kyonakanya ne musala, difuku dya mfindi ne midima fututu, difuku dya makumbi ne fukutu bwi, difuku dya kimpungidi ne kituulo, pa bibundi bya masakwa, ne pa bitēba bilabila.”

18. Mwanda waka ketufwaninwepo kumona amba difuku dya butyibi dya Yehova dikidi kulampe?

¹⁸ Babitobo, bamfumu, ne bantu ba Yuda ba byabulongelonge bāsapwidilwe amba “difuku dikatakata dya Yehova didi pabwipi.” Pa mwanda utala Yuda, dino ‘difuku dya Yehova dyādi dīya ne kupeja’dyo nakampata.’ Ne mu kino kyetu kitatyi nakyo monka na monka, kekwakikala muntu ufwatakanya amba kufikidila kwa butyibi bwa Yehova pa babi kukidi kulampe bininge! Mhm, monka mwāpejeje’byo Leza pa Yuda, mo monka mwasa ‘kupejeja’ ne difuku dyandi  dya kuleta butyibi. (Kusokwelwa 16:14, 16) Bine, dikekala difuku dya kyamalwa ku bonso bapela kwivwana bidyumu bya Yehova bisapulwa na Batumoni bandi, ne ku boba babudilwe kulonda mutōtelo wabine!

19, 20. (a) I myanda’ka imo yādi ya kumweka mu difuku dyādi dya kupungulukila bulobo bwa Leza pa Yuda ne Yelusalema? (b) I bipangujo’ka biipangulwa pangala pa bonakani bwa kusañuna bantu busa konakanibwa ino ngikadilo ya bintu?

¹⁹ Difuku dyāpungulukile bulobo bwa Leza padi Yuda ne Yelusalema dyādi bine “difuku dya tusuwa ne mutyima kupepa.” Bene Babiloni bāile kusala kibundi bāsuswile bekadi ba Yuda byabinebine, kubadila’mo ne kupepwa kwa mutyima pa kumona lufu ne bonakani bīya. Dino “difuku dya kyonakanya ne musala” dyādi dya mfindi, makumbi, ne fukutu bwī, pakwabo kebyādipo mu buluji bwa kyelekejo kete, ino mo monka mobyāikadile, mwanda mwishi ne mfu ya bantu byādi bikusankane konso konso, pi na pi. Bine, dyādi “difuku dya kimpungidi ne kituulo,” ino bino bidyumu byonso byādi byelwa patupu.

²⁰ Balami ba mu Yelusalema bātuninye kya kulonga pa kumona bene Babiloni bapūla bipingo “pa bitēba bilabila.” Ne mobo makomokomo a mu ino ngikadilo imbi nao mo monka, akekala akubulwa mvubu ku meso a byabulwi bikatakata bya Leza bya momwa mūlu, byakengidija mu bonakani busañuna bantu. Lelo ukulupile kukapanda? Le usumininwe kwikala ku mutamba wa Yehova ‘ulelele boba bonso bamuswele ino ukonakanya babi bonso’?​—Mitōto 145:20.

21, 22. I muswelo’ka ufikidila Zefenia 1:17, 18 mu ano etu mafuku?

²¹ Bine, difuku dya butyibi dya nzuba i dilaibwe mu Zefenia 1:17, 18! Amba: “Nkaleta tusuwa pa bantu,” ye Yehova unena, “ino bakananga’nka bwa bampofu, ke-bantu abalonga bubi padi Yehova; kadi mashi abo akapungululwa’nka bwa luvumbi, ne ngitu yabo’nka bwa bityololo. Nansha ndalama yabo, nansha nsahabu yabo, kebikakōkejapo kwibanyongolola mu difuku dya bukalabale bwa Yehova; ino ntanda yonsololo ikalotejibwa na mudilo wa mukao wandi; mwanda ukafudija, eyo, mfulo ya kitentejo, i ya boba bonso bekele mu ntanda’ya.”

²² Panopano ponka Yehova usa kuleta tusua pa bantu “bonso bekele mu ntanda,” boba bapela  kwivwana kidyumu kyandi, monka mwaāletele’to mu mafuku a Zefenia. Basa kunanga pambulwa bukwashi pamo bwa bampofu kebakokejapo kutana bunyongolodi, mwanda i balonge bubi ku meso a Leza. Mu difuku dya Yehova dya butyibi, mashi abo “akapungululwa’nka bwa luvumbi,” pamo bwa kintu kyakubulwa mvubu. I bine, mfulo yabo ikekala ya munyanji, ke-muntu Leza ukakusankanya imbidi​—pamo ne mila​—ya babi pano panshi ponso, pamo’nka “bwa bityololo.”

23. Nansha babi byobakakuba mu “difuku dya bulobo bwa Yehova,” i lukulupilo’ka lwitupa bupolofeto bwa Zefenia?

²³ I kutupu muntu ukokeja kupandija boba balwa Leza ne bantu bandi. Ndalama ne nsahabu kebyākokejepo kunyongolola bankuma-bibi ba Yuda, mo monka ne kungwija bupeta ne majika-kanwa kebikalamapo nansha kupandija bantu “mu difuku dya bukalabale bwa Yehova” bukakila Bipwilo bya Kine Kidishitu ne bashele bonso ba mu ino ngikadilo ya bintu. Mu dine difuku dya kanketenkete’dyo, “ntanda yonsololo ikalotejibwa” na mudilo wa mukao wa Leza pakatukija babi bonso jimejime. Byotudi bantu badi na lwitabijo mu kinenwa kya bupolofeto, tuyukile biyampe amba ketudi batokene bininge mu “kitatyi kya ku mfulo.” (Danyele 12:4, NW) Difuku dya butyibi dya Yehova didi pabwipi ponka, usa panopano ponka kulubula kinongo kyandi pa balwana nandi. Ino buno bupolofeto bwa Zefenia buselele ne lukulupilo lwa bunyongolodi. Shi ke pano, i bika bitulombwa pa kusaka tufibwe ku difuku dya bulobo bwa Yehova?

Ukalondolola muswelo’ka?

• Bupolofeto bwa Zefenia bwāfikidile namani pa Yuda ne Yelusalema?

• I bika bitengele Bipwilo bya Kine Kidishitu ne babi bonso ba mu ano etu mafuku?

• Mwanda waka ketufwaninwe kulanga amba difuku dya butyibi dya Yehova dikidi kulampe?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 4]

Zefenia wāsapwile pambulwa moyo amba difuku dya butyibi dya Yehova dibafwena

[Kutambile Kifwatulo]

Kilupulwe mu Self-Pronouncing Edition of the Holy Bible, mudi King James version ne Revised version

[Kifwatulo pa paje 5]

Difuku dya Yehova dyāfikile Yuda ne Yelusalema pobākwetwe na bene Babiloni mu 607 K.K.K.

[Kifwatulo pa paje 7]

Lelo nobe ukulupile kukapanda pakonakanya Yehova babi?