Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Kukwasha Bakaji ba Bishala mu Bishoto Byabo

Kukwasha Bakaji ba Bishala mu Bishoto Byabo

Kukwasha Bakaji ba Bishala mu Bishoto Byabo

MĀNGA imo iyukene bininge ya bakaji ba bishala i nsekununi ya mu Bible ya ba Luta ne inandi muko Naomi. Abo bonso bādi bakaji ba bishala. Inoko Naomi kāfwidilwepo enka mulume, ino i ne bana bandi bana-balume babidi, umo wādi mulumya Luta. Bāikele kūmwa umeso, mwanda ntanda ya babidimye yobādi’mo yādi ipandila nakampata ku mingilo ya bana-balume.​—Luta 1:1-5, 20, 21.

Inoko, Naomi wādi na Luta muko wandi, mulunda nandi, musengi wandi wa kutendelwa, wāpelele kumushiya. Mwenda mafuku, Luta wāikala muntu “utabukile buyampe [kudi Naomi] bāna basamba-babidi bana-balume”​—mwanda wādi umuswele bikata kadi wādi uswele Leza. (Luta 4:15) Difuku dyobānene Luta kudi Naomi amba jokela ku bene Moabu ba mu kisaka kyenu nansha ku balunda nobe, Luta wālondolwele na bishima bitenga ku mutyima kadi bya dikōkeji amba: “Koenda abe, nami e ko nkenda; kadi kolāla abe, nami e ko nkalāla; bobe bantu bakekalanga bami bantu, ne obe Leza ye wami Leza; kokafwīla abe, nami e ko nkafwīla, kabidi e konka ko nkajīkwa; Yehova anonge nenki ne kulundako monka, [kekudipo kintu nansha kimo] shi kika shi kika kikankalañanya ne abe, poso’nka lufu.”​—Luta 1:16, 17.

Ngikadilo ya Luta keyāfyemepo ku meso a Yehova Leza. Ebiya Yehova wāesela kakipango ka ba Naomi ne Luta. Mwenda mafuku, Luta wāsongwa na Boaza mwine Isalela. Mwana wabo, wāikele ke nkambulula wa Yesu Kidishitu, wālelelwe na Naomi pamo’nka bwa wandi mwana wa kwibutwila. Ino mānga i kifwa kilombola muswelo uswele Yehova bakaji ba bishala bafwena kwadi, bamukulupile. Kadi, Bible witulombola amba Leza ukwete makasa abidi boba bakwasha na buswe bakaji ba bishala mu bishoto byabo. Lelo netu dyalelo tubwanya kukwatakanya namani bakaji ba bishala badi umbukata mwetu?​—Luta 4:13, 16-22; Mitōto 68:5.

Muswelo wa Kwibakwasha Pampikwa Kwibatyibidila

Shi ketukwasha mukaji wa kishala, i biyampe kuyuka patōkelela mu bintu mwa kumukwasha ne muswelo wa kumukwasha pampikwa kumutyibidila. Epuka binenwa biyayate, kifwa’mba, “Nombole shi kudi kakintu kakusakilwa.” Kino kidi pamo bwa kunena muntu wivwene mashika ne nzala amba, “Enda biyampe, ukote mudilo wikute,” pampikwa kumukwasha. (Yakoba 2:16MB) Bantu bavule kebalombangapo bukwashi, nansha shi kudi kintu kyobabudilwe, bafwanga bumama. Kukwasha bantu ba uno muswelo kulomba kuyuka kusansanya, kujingulula i bika bibasakila. Ku mutamba mukwabo, kulongelalongela muntu bintu byakalombele​—nakampata shi i mukaji wa kishala​—kukokeja kulangula njia nansha kwimufikija ku kwisusa. O mwanda Bible unena ukoma amba i biyampe kwikala na bujalale potulongela bakwetu bintu. Nansha byaitusoñanya kubanga bakwetu, ino wituvuluja ne kuleka kwiela mu mambo a bene.​—Fidipai 2:4; 1 Petelo 4:15.

Luta wādi na buno bujalale ku mutamba wa Naomi. Nansha byaādi ulamete na dikōkeji kudi inandi muko, kādipo umutonona, nansha kumutādila. Wādi ukwata mulangwe wa kwilongela bintu pampikwa kutumwa, kifwa kukimba bidibwa byabo, ino koku ulonda byādi bimusoñanya Naomi.​—Luta 2:2, 22, 23; 3:1-6.

I bine, bisakibwa bya muntu ne muntu i bishile kulampe mpata. Sandra otwadi tubatela unena’mba: “Ponadi na njia, nadi na byonso byadi binsakilwa​—balunda baswe, ba pa mutyima, badi bañungwidile.” Elena, utelelwe kala, wādi ukimba kwikala pa bunka. Inoko, kusaka kukwasha muntu i kuyuka kusansanya ne kwikala na bujalale bwa kunañuna bintu bitala muntu mwine i byepi ne bukwashi bwa kwitalukila kumukwasha kitatyi kyasakilwa’bo nabo i bwepi.

Bukwashi bwa ba mu Kisaka

Shi wa kishala udi na kisaka kizanzamuke, kya buswe, i bine kikokeja kumukwasha mpata mu bu wa kishala bwandi. Nansha ba mu kisaka bamo byobakokeja kukwasha bininge kupita’ko bakwabo, inoko abo bonso babwanya kwela’ko kuboko. “Shi mukaja-mufu udi ne bāna, nansha bankana, babadikilwe kulaījibwa ñeni ya kwifwilako lusa abo bene, ne kulōka bakwibabutula; ke-kintu kino namino i kilumbuluke, ne ku mpala ya Leza.”​—1 Temote 5:4.

Divule dine, bukwashi bwa lupeto nansha “kulōka” ke abyopo bisakibwa. Bakaji ba bishala bamo bekalanga na lupeto lwa kwikwasha nalo, bakwabo nabo bakwashibwa na Leta, mu matanda mudi mpangiko ya uno muswelo. Ino mu matanda mudi bakaji ba bishala bafudilwe, ba mu kisaka bafwaninwe kwibela’ko kuboko. Wivwane wa kishala kadipo na balongo ba kumukwasha, nansha udi nabo ino kumukwasha’bo mpika, Bisonekwa bikankamika banababo betabije bekale kumukwasha, amba: “Bwine-Leza bwine butōka tō, bwa kubulwa kubipa kumeso kwa Leza wetu Tata, i buno; bwa kupempula bāna bampikwa shabo, ne bakaji-ba-bafu, mu bishoto byabo.”​—Yakoba 1:27.

Boba balonda ino misoñanya ya mu Bible ‘balēmekanga binebine bakaji ba bafu.’ (1 Temote 5:3) Kulēmeka muntu i kumupa bulēme. Bantu bapebwa bulēme bemonanga bu badi na mvubu, basanshibwe, balēmantu. Bayukile amba bukwashi bwibakwasha bakwabo ke bwa pa mwandapo’tu i kyabo kiselwa, mhm. Luta, aye mwine bidi wādi wa kishala mu bula bwa myaka, inoko wālēmekele Naomi ku kusaka ne na buswe mwanda wa kukumbanya bisakibwa bya Naomi bya ku ngitu ne mu malango. Na bubine, ngikadilo ya Luta keyāijijepo kumwinikija dijina dilumbuluke, o mwanda nansha ke mulume wādi wa kumusonga wāmunene amba: “Kibundi kyonso kya bantu bami bayukile’mba abe wi mwana-mukaji mulumbuluke.” (Luta 3:11) Kadi monka, buswe bwa Naomi bwaādi uswele Leza, mwikadilo wandi wakubulwa nkoleja, kwandi kutendela mpata bukomo bwādi bulonga Luta pangala pandi, byākweshe Luta asangele kumukwasha. Bine, Naomi i kifwa kilumbuluke bininge ku bakaji ba bishala dyalelo!

Fwena Kudi Leza

Ba mu kisaka kyobe ne balunda nobe kebakokejapo kujika kipunzu kishilwe na lufu lwa mwine pobe. O mwanda i kya kamweno ku boba bonso bafwidilwe bekale kufwena kudi “Shandya byalusa, Leza wa kanye ka kusenga konso; wakwitusenga mu byamalwa byetu byonso.” (2 Kodinda 1:3, 4) Ivwana bidi kifwa kya Ana, wa kishala mwipāne wādi na myaka 84 kitatyi kyābutwilwe Yesu.

Mulumya Ana wāfwile myaka isamba-ibidi’tu kupwa kwa kwitundaila, penepa Ana wākimba busengi kudi Yehova. “Kadipo utamba mu Njibo ya Leza, wadi wingidila Leza mwinya ne bufuku, ushikilwa na nzala, ulomb[el]a.” (Luka 2:36, 37MB) Lelo Yehova wālongele kintu kampanda pa lulamato lwa Ana lwa bwine Leza? Eyo, wālongele’po kintu! Wāmulombola buswe bwandi mu muswelo wa pa bula na kumuleka amone kana ka lukeke kādi ka kutama ne kwikala Mupandiji wa ntanda. Bine, Ana wāsangele, wāsengibwa ne kusengibwa! I kimweke patōka amba wēmwenine amba Mitōto 37:4 i munene byabine, amba: “Wisangaje mudi Yehova; nandi ukakupanga bisakasaka mutyima obe.”

Leza Ukwashanga Kupityila ku Banabenu Bene Kidishitu

Elena unena’mba: “Myaka mivule kunyuma kwa lufu lwa Davida, nadi ñivwana busanshi, pamo bwa lupete lobankudile mu mpamvu. Nadi nanga amba i munda muntumbīle (mundimbīle). Difuku dimo neivwana bibi, nalanga kwenda kukamona dokitele. Kaka umo uyukile kunañuna bintu ku mushipiditu kadi mulunda nami waundingila amba padi i njia yodi nayo, penepa waunkankamika nombe kudi Yehova bukwashi ne busengi. Nalonda madingi andi ponka na ponka, nalombela mundamunda na mutyima umo na’mba Yehova nkwashe’ko na ino njia yonekonda nayo. Bine, waunkwasha!” Elena washilula kwiivwana biyampe, ne kwija mpika, byadi bimusansa byapwa.

Bakulumpe pa kipwilo nabo i balunda bakokeja kukwasha na kanye bakaji ba bishala badi na njia. Na kukwatakanya ne kusenga ku mushipiditu kitatyi ne kitatyi na bwino ne nangu, bakulumpe bakokeja kwibakwasha bafwene kudi Yehova nansha byobadi mu bishoto byabo. Bakulumpe bakokeja kuteakanya’ko bukwashi bwa ku ngitu ku boba basakilwa’bo. Bakulumpe ba lusa, bayukile kunañuna uno muswelo, na bubine i “kinyemeno kya luvula.”​—Isaya 32:2; Bilongwa 6:1-3.

Busengi bwa Lonso Bukaletwa na Mulopwe Mupya wa Ntanda

Yewa obāsangedile kudi Ana mununu pa kumumona kintu kya myaka tununu tubidi kunyuma, pano ke Meshiasa Mulopwe wa Bulopwe bwa Leza bwa mūlu. Uno umbikalo ukafundula panopano ponka bintu byonso bilengeja bulanda, ne lufu lwine kumo. Pa kino, Kusokwelwa 21:3, 4 unena’mba: “Talaipo bidi, kipema kya Leza byo kidi pa bantu, ne ukēkalanga nabo, nabo bakēkala bantu bandi, ne Leza mwine ukēkala nabo, ke Leza wabo kadi. Kadi Leza ukapampula impolo yonso mu meso abo; ne lufu nalo kelukēkalakopo dikwabo kadi, mhm, nansha kuyoyokota miyoa, nansha kudila kwine, nansha misongo mīne mpika. Bintu bibajinji bibatukidila.” Mwene ubamone amba kino kisonekwa kisambila pa “bantu”? Eyo, bantu bakanyongololwa ku lufu, ne ku madilo onso ne ku kuyoyokota miyoa konso kolukolomonanga.

Ino kudi myanda miyampe mikwabo! Bible ulaile kadi amba kudi lusangukilo lwa bafwe. “Dyuba dikaya’ko’dya bonso badi mu bibundu bivulukwa bakevwananga diwi [dya Yesu] ne kukatamba’mo.” (Yoano 5:28, 29NW) Monka mwāsangwidilwe Lazalasa na Yesu, ne boba bonso bafwile nabo bakajoka bu bantu, ke bu bipangwapo bya ku mushipiditu. (Yoano 11:43, 44) Boba bakalonga ‘bintu biyampe’ bakafikijibwa pa bubwaninine ne kadi bakemwena buledi bwa bushabana bwa Yehova ‘pakabala kuboko kwandi ne kwikutyija mityima ya bintu byonso byumi.’​—Mitōto 145:16.

Boba bafwidilwe baswe babo, kadi badi na lwitabijo lwabinebine mu luno lukulupilo bamonanga nsulo mikatampe ya busengi. (1 Tesalonika 4:13) Shi ke pano, wivwane wi mukaji wa kishala, ikala ‘kulombela ne kuleka mpika,’ ukamona kusengibwa ne kukwashibwa difuku ne difuku ku bitundu byobe pala pala. (1 Tesalonika 5:17; 1 Petelo 5:7) Difuku ne difuku, witūdile’ko kitatyi kya kutanga Kinenwa kya Leza, nabya milangwe yandi ikusenge. Shi ulonge bino bintu bino’bi, nansha byowikonda na bishoto ne bikoleja bya bu mukaji wa kishala, kukabulwepo kwimwena bukwashi bwa Yehova ukakupa ndoe.

[Bushintuludi pa paje 5]

Kukwasha muntu i kwikala na bujalale bwa kuyuka kunañuna bintu bitala muntu mwine i byepi ne bukwashi bwa kwitalukila kumukwasha kitatyi kyasakilwa’bo nabo i bwepi

[Kifwatulo pa paje 7]

Ana wa kishala mununu wāeselwe na Leza