Sangelai Buyuki Bomuyuka Yehova
Sangelai Buyuki Bomuyuka Yehova
“Badyese ne dyese, i bakwivwana uno mwanda wa Leza, ne kulama balame’o.”—LUKA 11:28.
1. Yehova wāshilwile kwisamba na bantu kitatyi’ka?
YEHOVA uswele bantu, o mwanda utele mutyima mpata ku kwibalongela biyampe. Nanshi ke kya kutulumukapo shi wisambanga nabo. Kuno kwisamba na bantu kwāshilwile tamba mu budimi bwa Edena. Kukwatañana na Ngalwilo 3:8, difuku dimo, “pa mutalela wa dyuba,” ba Adama ne Eva bāivwene “diwi dya Yehova Leza.” (Ngalwilo 3:8) Bamo banenanga amba kino kyādi kibidiji kya Yehova kya kwiya kwisamba na Adama mu kyonka kitatyi’kya, pakwabo difuku ne difuku. Bikale amo, nansha ke amopo, Bible ulombola patōka amba Leza wādi witūdile’ko kyaba kya kupa muntu umbajinji misoñanya ne kumufundija mwa kwingidila mingilo yandi.—Ngalwilo 1:28-30.
2. I muswelo’ka wētyibile ba mulume ne mukaji babajinji ku buludiki bwa Yehova, ne i bika byālupukile’ko?
2 Yehova wāpele ba Adama ne Eva būmi, ne kubikala pa banyema, ne lupusa pa ntanda yonsololo. Ino kadi wēbajidikile ne kijila kimo—kuleka kudya ku mutyi wa kuyukanya buya ne bubi. Ba Adama ne Eva pa kongolwa na Satana, bājilula kijila kya Leza. (Ngalwilo 2:16, 17; 3:1-6) Bātonga bwanapabo bwa kwilongela bintu mobasakila, betyibila mbila abo bene ya kuyuka kyoloke ne kikondame. Ye mu uno muswelo mobētyibile abo bene bya buvila ku buludiki bwa Umpangi wabo wa buswe. Byamalwa byālupukile’ko byēbaletele musala, abo ne lutundu lwabo lobādi ba kubutula. Ba Adama ne Eva bānunupa, ku mfulo bāfwa pambulwa lukulupilo lwa lusangukilo. Babo bana nabo bāpyana bubi ne lunonga lwabo, ke lufu kadi.—Loma 5:12.
3. Mwanda waka Yehova wēsambile na Kena, ne Kena wālongele’po namani?
3 Yehova wāendelele na kwisamba na bantu, bipangwa byandi, nansha byokwāikele buno butomboki mu Edena. Kena, mwana umbedi wa ba Adama ne Eva, wādi mu kyaka kya kubikalwa na bubi. Yehova wāmudyumuna amba kyamalwa kimutengele, kupwa wāmudingila ‘alonge biyampe.’ Kena wāpela ano madingi mayampe, wāipaya mwanabo. (Ngalwilo 4:3-8) Enka namino, bano bantu basatu babajinji kwikala pano pa ntanda bāpela abo bonso kulonda bwendeji bumwekelele bwa yewa mwine wēbapele būmi, ke Leza kadi, upanga bantu bandi bulombodi amba bamwene’mo kamweno. (Isaya 48:17) Bine, kino kyāfityije Yehova mutyima mpata!
Yehova Wesokwela ku Bantu ba pa Kala
4. Yehova wādi ukulupile kika ku bana ba Adama, ne pa kino i musapu’ka wa lukulupilo waāsapwile?
4 Yehova wādi na bubinga bwa kulekela kwisamba na bantu, inoko kālekele’byopo. Wādi ukulupile amba mu bana ba Adama kemukabulwepo bakateja na tunangu bwendeji Bwandi. Kifwa, Yehova pa kutyibila ba Adama ne Eva mambo wālaile amba kukāyanga “lukunwa” lukanekenya Satana Dyabola, Nyoka. Mu kine kitatyi’kyo, Satana ukasonsakanibwa mutwe bya lufu. (Ngalwilo 3:15, NW) Buno bupolofeto wādi musapu wa nsangaji ne lukulupilo ku “bakwivwana uno mwanda wa Leza, ne kulama balame’o.”—Luka 11:28.
5, 6. Yehova wādi wisamba mu miswelo’ka na bantu bāikele’ko kumeso kwa myaka katwa imbajinji K.K., ne i kamweno’ka kobādi bamwena’mo?
5 Yehova wāsapwidile bakulutuba ba pa kala bakikōkeji, kifwa Noa, Abalahama, Isake, Yakoba, ne Yoba, kiswa-mutyima kyandi. (Ngalwilo 6:13; Divilu 33:1; Yoba 38:1-3) Mwenda mafuku, wāpa muzo wa Isalela mukanda mutuntulu wa bijila kupityila kudi Mosesa. Bino Bijila bya Mosesa byādi bibakwasha mu bintu bivule. Kwibilama’tu kwādi kusansanya bene Isalela na mizo mikwabo yonso bu bantu bandi bapandulwe’mo. Leza wākulupije bene Isalela amba shi bakōkele ku Bijila, nandi ukebesela madyese a ku ngitu ne a ku mushipiditu, ne kwibekadija ke bulopwe bwa babitobo, muzo wandi ukola. Bijila byādi bibalamina’nka ne būmi mu myanda itala kudya ne kwikinga ku misongo. Inoko Yehova wēbadyumwine ne ku byamalwa bibwanya kutamba ku kubulwa kukōkela ku Bijila.—Divilu 19:5, 6; Kupituluka 28:1-68.
6 Mwenda myaka, mikanda mikwabo ya ku bukomo bwa mushipiditu yābwejibwa ku mikanda ya mu Bible yādi mitabijibwe na bonso. Nsekununi ya mānga itulombola bintu bivule byālongele Yehova ku bantu ne mizo. Mikanda ya kusāsula ilombola na muneñenya mwikadile ngikadilo yandi. Mikanda ya bupolofeto nayo itusapwila bikāya kumeso pakafikidila kiswa-mutyima kya Yehova. Bantu bakikōkeji ba pa kala bēfundile ne kulonda kimo ne kimo bino bilembwa bya ku bukomo bwa mushipiditu. Umo wāsonekele amba: “Mwanda obe i kinanu kya ku maulu ami, kadi i kitōkeji kya mu dishinda dyami.” (Mitōto 119:105) Yehova upanga bonso badi na matwi a nteja bufundiji ne mwinya.
Mwinya Ubaeñenya Bikata
7. Nansha Yesu byaālongele bingelengele, ino wādi uyukene nakampata bu ani, ne mwanda waka?
7 Mu myaka katwa imbajinji, bendeji ba mitōtelo bābwejeje bisela bya bantu ku Bijila. Bijila byālondwa mu muswelo umbi; pa kyaba kya kwikala’byo nsulo ya kupa bantu kitōkeji, abyo byāikala ke kiselwa kilēma pa mwanda wa bisela’bya. (Mateo 23:2-4) Inoko, mu 29 K.K., Yesu wāiya bu Meshiasa. Mwingilo waāidile pano kewādipo’nka wa kupāna būmi ku bantu kete, ehe, ino i ne amba ‘nkebasapwile bubinebine.’ Nansha byaālongele ne bingelengele, ino wādi uyukene nakampata bu “Mufundiji.” Bufundiji bwandi bwādi pamo bwa mwinya weñenya mu fukutu ya ku mushipiditu yādi ipūtyile ñeni ya bantu. Yesu wādi na bubinga pa kunena aye mwine amba: “Ami uno ne mwinya wa [ino n]tanda.”—Yoano 8:12; 11:28; 18:37.
8. I mikanda’ka ya ku bukomo bwa mushipiditu yāsonekelwe mu myaka katwa imbajinji K.K., ne yākweshe namani bene Kidishitu babajinji?
8 Myaka pa kupita’po, kwābwejibwa Maevanjile abundile mikanda iná ya nsekununi ya būmi bwa Yesu, ne mukanda wa Bilongwa ulombola mwāsambakanine bwine Kidishitu kunyuma kwa lufu lwa Yesu. Kwādi ne mikanda yāsonekelwe na bana-babwanga ba Yesu ku bukomo bwa mushipiditu ne mukanda wa bupolofeto wa Kusokwelwa. Bino bilembwa, pamo ne Bisonekwa bya Kihebelu, byāikala abyo byonso ke Bible mutuntulu mwitabijibwe na bonso. Na ino mikanda yonso ya ku bukomo bwa mushipiditu, bene Kidishitu babwanya ‘kukwatyija, pamo na bapandulwe’mo bonso, mwikadile bunkimbwa ne bula ne bwimwa ne nkulwe’ ya bubinebine. (Efisesa 3:14-18) Babwanya kwikala na “mutyima wa Kidishitu.” (1 Kodinda 2:16) Inoko, bene Kidishitu babajinji kebāivwanijepo mwikadile mpango yonso ya Yehova. Mutumibwa Polo wātumīne banababo betabije mukanda amba: “Pano tukitala bwa mu kitalo na kafi.” (1 Kodinda 13:12) Kino kitalo kyādi kilombola mwikadile myanda pambulwa kusokwela patōka kamo ne kamo. Kwivwanija kutuntulu kwa Kinenwa kya Leza kwādi kukidi kumeso.
9. Lelo i mwinya’ka weñenya mu ano ‘mafuku a mfulo’?
9 Dyalelo tudi mu myaka itelwa bu ‘mafuku a mfulo’ a “myaka ya malwa.” (2 Temote 3:1) Mupolofeto Danyele wālaile amba mu kino kitatyi ‘buyuki bwabine bukekala ke bungibungi.’ (Danyele 12:4) O mwanda Yehova, Mwisambi Mukatampe ukwashanga bantu ba mityima myoloke bevwanije Kinenwa kyandi. Milwi ne milwi ya bantu pano ke bevwane amba Kidishitu Yesu i mubikikwe mūlu tamba mu 1914. Kadi ke bayuke amba panopano ponka usa kufudija bubi bonso ne kwalamuna umbuo wetu onso ke paladisa. Kino kintu kikatampe mu myanda miyampe ya Bulopwe kisapulwanga pano pa ntanda ponsololo.—Mateo 24:14.
10. Mu bula bwa myaka tutwa na tutwa, i muswelo’ka witabanga bantu ku madingi a Yehova?
10 Eyo, mu mānga yonso, Yehova i mwisambile pa kiswa-mutyima kyandi ne pa mpango yandi itala pa bantu pano panshi. Bible usekununa myanda ya bavule bādi na matwi a nteja, bāingidije tunangu twa Leza, ne kweselwa bāeselwa. Witulombola ne boba bāpelele madingi a buswe a Leza, bālonda mwiendelejo wa ba Adama ne Eva utwala ku koneka. Yesu, mu mīsambo yandi, wāelekeje uno mwanda na mashinda abidi. Dimo ditwala ku konakanibwa. Dine dikatakata, dilondwa na bavule bapela Kinenwa kya Leza. Dikwabo dyo ditwala ku būmi bwa nyeke. Nansha byodidi dityetye, adyo dyo dishinda dilondwa na batyetye betabija Bible amba i Kinenwa kya Leza, balonda byanena mu būmi bwabo.—Mateo 7:13, 14.
Tusangelei Byobya Byotudi Nabyo
11. Buyuki ne nkulupilo ya mu Bible byotudi nabyo i kilomboji kya bika?
11 Lelo nobe ubadilwa mu boba batongele kulonda dishinda dya būmi? Shi i amo, nabya udi na mutyima wa kushala monka. Le ubwanya kushala’mo namani? Na kulanguluka na mutyima wa kufwija’ko pa madyese akuletele buyuki bwa bubinebine bwa Bible mu būmi bobe. Kwitabija koitabije myanda miyampe i kiyukeno kala kilombola madyese a Leza. Yesu wālombwele kino paālombele kudi Shandi amba: “Nakufwijako abe Tata, mwin[ē] mūlu ne panopanshi, byo wafīle’byo ku bañeni ne ku badyumuke, ino ubasokwela’byo ku twana-twalukeke.” (Mateo 11:25) Babiluwe ba mishipa ne basonkeji ba musonko bāivwanije buluji bwa byādi bifundija Yesu, ino bendeji ba bipwilo bādi bafunde masomo malampe bātunya. Yesu wānene kyaba kikwabo amba: “[I kutupu muntu] nansha umo wakwi[i]la kwami aye mwine, poso’nka Tata wakuntuma amukokele ko ndi.” (Yoano 6:44) Ekale kodi muyuke Bible, witabije bufundiji budi’mo kadi wibulonda ne kwibulonda, yuka’mba Yehova i mukukokele kwadi. Kino i kintu kifwaninwe kusangela.
12. Bible witupanga kitōkeji mu miswelo’ka?
12 Kinenwa kya Leza kiselele bubinebine bunyongolola bantu ne kwibapa kitōkeji. Boba balonda buyuki budi mu Bible banyongololwanga ku kabutyibutyi, ku mfundijo ya bubela, ne ku kubulwa kuyuka bintu kutādile midiyo ne midiyo ya bantu. Kifwa, kuyuka bubinebine butala pa muya i kwitunyongolole ku moyo wa kutyina bafwile amba babwanya kwitulonda kizwa, nansha amba betu bafwile ye bano basusuka. (Ezekyele 18:4) Kuyuka bubinebine butala pa bamwikeulu babi kwitukwasha twepuke byaka bya kuponena mu bya majende. Lufundijo lwa lusangukilo luseñanga boba bafwilwa wabo. (Yoano 11:25) Bupolofeto bwa mu Bible bwitulombola poketudi mu mbadilo ya myaka, kadi bwitupa kikulupiji amba milao ya Leza itala pa mafuku a kumeso ikafikidila binebine. Ne kadi buningishanga lukulupilo lwetu lwa kukekala na būmi bwa nyeke.
13. Lelo kulonda Kinenwa kya Leza kudi na kamweno’ka ka ku ngitu kotudi?
13 Misoñanya ya mu Bible itufundija mwa kwikadila biyampe mu būmi botudi nabo. Kifwa, tufundanga kwepuka bilongwa bisubija imbidi, kifwa kutoma mfwanka ne dyamba. Twi bejibe ku bunkolwankolwa bwa malwa. (2 Kodinda 7:1) Kulama bijila bya Leza bya mu mwikadilo kwitukiñanga ne ku mba isambuka ku busekese. (1 Kodinda 6:18) Potulonda madingi a Leza a kuleka kuswa lupeto, ketonangapo ndoe yetu ya mutyima pamo bwa bavule balondalonda lupeto. (1 Temote 6:10) Lelo nobe umwenanga kamweno’ka ka ku ngitu mu kulonda madingi a Kinenwa kya Leza mu būmi bobe?
14. Mushipiditu sandu udi na mwingilo’ka mu būmi bwetu?
14 Shi tulonda Kinenwa kya Leza mu būmi bwetu, tukapebwa mushipiditu sandu wandi. Tukekala na bumuntu pamo na bwādi na Kidishitu, bwa ngikadilo miyampe, kifwa lusa ne kanye. (Efisesa 4:24, 32) Mushipiditu wa Leza ukalupula kadi motudi kipa kyao—buswe, nsangaji, ndoe, kitūkijetyima, kanye, buyampe, lwitabijo, kutalala, kwīfula. (Ngalatea 5:22, 23, NW) Ino ngikadilo yo itwikadijanga mu nsangaji ne kwitupwanya na bantu netu, ne ba mu kisaka kyetu bene kumo. Itupa bukomo bwa kunekenya bikoleja pakubulwa moyo. Mwene nobe umwene muswelo muyampe ukuludika mushipiditu sandu mu būmi bobe?
15. Potukwatañanyanga būmi bwetu na kiswa-mutyima kya Leza, i muswelo’ka otumwenanga’mo?
15 Batwe potwendanga tukwatañanya būmi bwetu na kiswa-mutyima kya Yehova Leza, ne kipwano kyotupwene nandi nakyo kyendanga kiloa. Kikulupiji kyetu mudi aye kyotukulupile amba witwivwana ne wituswele nakyo kyenda kitama. Twimwenanga batwe bene muswelo waitukwatakanyanga mu bitatyi bya makambakano. (Mitōto 18:18) Twayuka amba utejanga byabinebine milombelo yetu. (Mitōto 65:2) Ne kukulupila twakulupila mu bwendeji bwandi, amba ketukabulwepo kumwena’mo. Ne kadi tudi na lukulupilo lwa kutendelwa lwa amba bakikōkeji bakekala babwaninine ne kupebwa na Leza kyabuntu kya būmi bwa nyeke pa kitatyi kifwaninwe. (Loma 6:23) “Fwenai kudi Leza, nandi ukemufwena,” mo mwāsonekele mwanā-bwanga Yakoba. (Yakoba 4:8) Lelo pofwenanga kudi Yehova, mwene umonanga kipwano kyopwene nandi nakyo kyenda kiloa?
Kyabulēme Kyambulwa Kingi Kidingakene Nakyo
16. I kushinta’ka kwāshintyile bene Kidishitu ba mu myaka katwa imbajinji?
16 Polo wāvulwije bene Kidishitu bashingwe-māni ba mu myaka katwa imbajinji amba bamo mu abo bādi pa kala ba busekese, ba makoji, ba buenda bwa bantu ba ngitu imo, bangivi, ba lwiso, bankolwankolwa, ba kutukana mutonko, ne ba kusompola bya bene. (1 Kodinda 6:9-11) Ino bubinebine bwa mu Bible bwēbakwasha bāshinta, bāikala ‘koijibwa.’ Tompa’po bidi kulanga mwadi mwa kwikadila būmi bobe shi wadi amba kuyukilepo bubinebine bowafundile mu Bible bukūla bantu. I kyabine, bubinebine i kyabulēme kyakubulwa kingi kidingakene nakyo. Bine, twi ba katōkwe pa kwisamba na Yehova!
17. Lelo Batumoni ba Yehova badyanga bidibwa bya ku mushipiditu bivule muswelo’ka ku kupwila?
17 Kadi langa bidi madyese makatampe otudi nao mu kino kyetu kisaka kya misaka mishileshile kya bu bana na bana! “Umpika wabinebine ne wamanwa” witulotwelanga bidibwa bya ku mushipiditu pa kitatyi kifwaninwe, Mabible, mapepala, ne mabuku a mu ndimi mivulevule. (Mateo 24:45-47, NW) Ku kupwila kwapwidilwe mu bipwilo mu mwaka wa 2000, Batumoni ba Yehova ba mu matanda mavule bapitulukile mu myanda ya mu mikanda 8 mikatampe ya mu Bisonekwa bya Kihebelu. Balanguluka pa būmi bwa bantu 40 batelelwe mu Bible besambilwe’po mu dibuku Étude perspicace des Écritures. Babandaula kipindi kimo pa biná mu dibuku Muntu Mukatakata wa Kasha ne Kashele, dibuku dituntulu dya Lufungulo lwa Būmi Bwansangaji mu Kisaka ne mikanda mikwabo pala pala. Bishinte 36 bya kwitangila bitupu mu Kiteba kya Mulami byesambilwe’po, kubweja’po ne bishinte bya kwifunda 52. Kutentekela pa bino byonso, bantu ba Yehova badishibwe bidibwa bya mu manimelo 12 a Mwingilo Wetu wa Bulopwe ne mashikulu esambila pa myanda pala pala imanine pa Bible ku kupwila kwa bantu bonso. Bine, buno i buyuki bwa ntanda ne miseke bwa ku mushipiditu bwetupelwe!
18. I miswelo’ka yotukwashibwanga mu kipwilo kya bwine Kidishitu?
18 Kujokoloka ntanda yonso, bipwilo 91 000 ne kupita bitukwatakanyanga ne kwitukankamika na kupwila ne na kisense kiyampe. Tudi kadi na banabetu bene Kidishitu bapye ku mushipiditu betukwatakanya, bantu badi na mutyima wa kwituma. (Efisesa 4:11-13) Bine, tumwenanga biyampe bivule mu buyuki bwa bubinebine botutambulanga. I kya nsangaji pa kuyuka Yehova, tumwingidila ne kumwingidila. Mulembi wa mitōto wānene byabine, amba: “Kebo ba nsangaji yabo, shabo, boba bantu ba Leza wabo i Yehova”!—Mitōto 144:15.
Lelo Ukivulukile?
• Lelo Yehova wēsambile na bāni mu myaka yādi keyashimikilwe bwine Kidishitu?
• I muswelo’ka wāeñenye mwinya mu myaka katwa imbajinji? ne i muswelo’ka oweñenya mu ino myaka?
• Lelo i byabuyabuya’ka bilupukanga ku kulonda buyuki bwa Yehova mu būmi bwetu?
• Mwanda waka tufwaninwe kusangela buyuki botuyuka Leza?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Bifwatulo pa paje 22]
Yehova wādi wisamba na Noa, Abalahama, ne Mosesa pangala pa kiswa-mutyima kyandi
[Kifwatulo pa paje 23]
Mu ino myaka, Yehova uletanga kitōkeji kya kwitwivwanija Kinenwa kyandi
[Bifwatulo pa paje 24]
Langa’po byabuyabuya byotudi nabyo mu kisaka kyetu kya bu bana na bana mudi bantu batambile mu tubila twishileshile