Ūmininai Nyeke mu Mwingilo wa Mwangulo!

“Boba bakuna mu impolo bakāngulanga mu tusepo.”​—MITŌTO 126:5.

1. Mwanda waka tufwaninwe ne dyalelo ‘kulomba mwinē byangulwa atume bengidi’?

 YESU KIDISHITU, pa kupwa kujokoloka musunsa wa busatu mu Ngadilea mwaādi wenda usapula, wālombwele bandi bana-babwanga’mba: “Byangulwa i bivule ino bamingilo i batyetye.” (Mateo 9:37, MB) Ne mu Yudea namo kyādi muswelo umo onka. (Luka 10:2) Ye mobyāpityile kubwipi kwa myaka 2 000 kunyuma. Lelo dyalelo bidi namani? Eyo, mwaka wa mingilo wadi’mo’u, Batumoni ba Yehova 6 000 000 ne kupita bepēne mu mwangulo wa kyelekejo mu ino ntanda ikelwe na bantu 6 000 000 000, bavule mu bano bantu ‘basusuka ne kususuka, ne kusansana badingakane pamo na mikōko yampikwa mukumbi.’ O mwanda kusoñanya kwāsoñenye Yesu amba “lombai mwine byangulwa atume bamingilo bavule bamwangwile’byo” kukidi na mvubu ne dyalelo monka mokwādi kwikadile nayo myaka tutwa kunyuma.​—Mateo 9:36, 38.

2. I kika kilengeje bantu betute mutyima?

² Yehova Leza, Mwinē byangulwa, i mulondolole kuno kulomba na kutuma bengidi bavule. Bine i kya nsangaji mpata pa kubadilwa mu bengidi bengila mingilo ya mwangulo iludikwa na Leza! Nansha byotudi batyetye shi twidingakanye na mizo, ino bupyasakane bwetu mu mwingilo wa kusapula Bulopwe ne kulonga bana-babwanga i bulengeje ntanda itute mutyima. Mu matanda mavule, tutelwatelwanga mu majulunale. Wivwane mu makayo a ku televijo ludibu lwa ku kibelo kya muntu luvume, yuka amba i Batumoni ba Yehova abaiya kebadi  ku kibelo. I byabine, mwingilo wetu wa bwine Kidishitu witwa ne bu mwangulo wa kyelekejo i muyukane pi na pi mu ino myaka ya tutwa 21.

3. (a) Tubayuka namani amba mwingilo wa kusapula Bulopwe wāingilwe mu myaka katwa imbajinji wādi uyukene? (b) I kika kyotunenena amba bamwikeulu betukwashanga’ko mu uno mwingilo wetu?

³ Ntanda yādi imona mwingilo wa busapudi bwa Bulopwe wādi wingilwa mu myaka katwa imbajinji, o mwanda yādi ipangapanga basapudi ba myanda miyampe. Penepa mutumibwa Polo wāsoneka’mba: “Mfwatakanyanga’mba, Leza wetulupwila bātwe batumibwa kuno kumfulo, pamo’nka na bakutongelwa lufu, ke-twi-bantu tu bālamunwa, ke tudi kizuilo kya [ino n]tanda, ne ku bamwikeulu, ne ku bantu bene kumo.” (1 Kodinda 4:9) Mo monka ne kūminina kwetu bu basapudi ba Bulopwe, nako kulengejanga ntanda itute mutyima nansha byotupangwapangwa, kadi bamwikeulu nabo bekumwene amba kudi na mvubu. Mutumibwa Yoano unena mu Kusokwelwa 14:6 amba: “Namwene mwikeulu mukwabo wipapa umbukata mwa mūlu, wa myanda-miyampe ya nyeke ya kusapwila bēkele panopantanda, ne mizo yonso, ne bisaka byonso, ne ndimi yonso, ne bantu bonso bēne kumo.” Bine, bamwikeulu betukwashanga’ko mu uno mwingilo wetu​—mwingilo wa mwangulo!​—Bahebelu 1:13, 14.

“Mukashikibwa”

4, 5. (a) Yesu wāpele bandi bana-babwanga kidyumu’ka? (b) Mwanda waka bengidi ba Leza ba mu ano mafuku ‘i bashikibwe’?

⁴ Batumibwa ba Yesu pobātuminwe mu mwangulo, bālondele madingi aēbapele amba “mwikale kudyumuka bwa nyoka, ne ba mutyima umo wakubulwa mwanda bwa nkunda.” Kupwa Yesu wābweja’ko amba: “Kadi mwikale kudyumuka bantu, mwanda bakemusokwela ku bidye bya bakulumpe ne kwimukupilakupila mu mashinakoka abo. Ino kadi mukaletwa ku meso a bambikavu ne a balopwe, mwanda wa amiwa, ne mwanda wa busapudi bwa kwibasapwila abo ne baJentaila kumo. . . . Mukashikibwa ku bantu bonso, mwanda wa dijina dyami, ino yewa wakūminina pototo, ne kumfulo kwine, ye ukapandako.”​—Mateo 10:16-22.

⁵ ‘Twi bashikibwe’ dyalelo mwanda “ntanda yonsololo ilēle mu bukomo bwa umbi,” Satana Dyabola, walwana umbajinji na Leza ne bantu Bandi. (1 Yoano 5:19, NW) Balwana netu bamonanga ntundubuko yetu ya ku mushipiditu, ino bapela kwitabija amba itamba kudi Yehova. Bakinkwa netu bamonanga nsangaji yetu, ne mapala etu a mimungomungo mu mwingilo wa mwangulo otwingila na nsangaji. Batulumuka pa kumona bumo bwetu! Bine, bafulanga’nka ne ku kwitabija bino byonso, mwanda pobendanga mu matanda makwabo, batananga Batumoni ba Yehova bengila mwingilo umo onka obadi bamona wingilwa mu yabo ntanda. Eyo, tuyukile amba pa kitatyi kifwaninwe, Yehova, etu makuñamina, nsulo ya bumo bwetu, ukayukijibwa ne ku balwana netu bene.​—Ezekyele 38:10-12, 23.

6. I kikulupiji’ka kyotudi nakyo mu mwingilo wa mwangulo otwingila, ino i kipangujo’ka kyotubwanya kwiipangula?

⁶ Mwinē mwangulo upele Yesu Kidishitu wandi Mwana “lupusa lonsololo . . . lwa mūlu ne panopantanda pene.” (Mateo 28:18) Bine, Yehova i mupe Yesu kuludika mwingilo wa mwangulo kupityila ku bamwikeulu ba mūlu, ne kudi “umpika wabinebine ne wamanwa” mushingwe-māni pano panshi. (Mateo 24:45-47, NW; Kusokwelwa 14:6, 7) Ino i muswelo’ka otukokeja kunekenya mushikwa wa balwana ne kulama nsangaji yetu koku twendelela na mwangulo?

7. I mutyima wa muswelo’ka otufwaninwe kulama pobetulondalonda nansha kwitupangapanga?

⁷ Shi tubatanwa na kulondwalondwa nansha kufikilwa na kupangwapangwa, tukimbei bukwashi bwa Leza, nabya tukekala na mutyima na owa wādi na Polo. Wāsonekele amba: “Mu kutukwa tweselemo dyese; ne mukupangwapangwa namo tutūkijemo ne mutyima. Mu kubabwa lubabo twisashila monka.” (1 Kodinda 4:12, 13) Mutyima wa uno muswelo, kubweja’po ne bunwa mu mwingilo wetu, bikokeja kushinta milangwe idi na bakinkwa netu.

8. I kikulupiji’ka kyowamona mu binenwa bya Yesu bitanwa mu Mateo 10:28?

⁸ Nansha ke kyaka kya lufu kine kekikazobololapo bupyasakane bwetu mu mwangulo. Tusapulanga pampikilwa moyo musapu wa Bulopwe, kadi kimwesha ku bantu. Mwanda tumwenanga bukankamane mu binenwa bya Yesu  wētukulupije amba: “Kemukakwatwa moyo boba bakwimwipaya yonka ngitu, kuyūka mwakwipaīla mu[y]a mpika, poso o mukatyina moyo i yewa uyūkile kona mu[y]a ne mubidi byonso mu Ngehena.” (Mateo 10:28) Tuyukile amba Tata wetu wa mūlu ye witupele būmi. Upalanga mpalo boba balamine bululame, bamwingidila’nka kumwingidila na kikōkeji mwingilo wa mwangulo.

Musapu Upāna Būmi

9. I muswelo’ka wālondolwele bantu bamo ku binenwa bya Ezekyele, ne kidi muswelo’ka dyalelo?

⁹ Kitatyi kyādi kyela Ezekyele lubila lwa misapu ya Yehova ku “mizo mitomboke”​—bulopwe bwa Isalela ne bwa Yuda​—bantu bamo bādi baloelelwe kuteja byaādi unena. (Ezekyele 2:3) Yehova wānena’mba: “E-e! ko badi abe udi pamo’nka bwa lwimbo luyampe nakampata lwa umo wa diwi dilumbuluke, ukōkeja komba biyampe pa kyombanwa.” (Ezekyele 33:32) I byabine, bādi baswele muneñenya wa byādi binena Ezekyele, ino kulongela monka mpika. Lelo dyalelo nadyo? Eyo, pasapulanga bashingwe-māni bashele’ko ne bapwani nabo na kininga musapu wa Yehova, bantu bavule basakanga’nka kwivwana byabuyabuya bikaletwa na Bulopwe, ino kusaka kwikala bana-babwanga nansha kwilunga nabo mu uno mwingilo wa mwangulo mpika.

10, 11. Mu kipindi kibajinji kya myaka ya tutwa 20, i bika byādi bilongwa mwanda wa kuyukanya musapu upāna būmi ne i bika byālupukile’ko?

¹⁰ Ku mutamba mukwabo, bavule betabanga biyampe ku mwingilo wa mwangulo, nabo bashilwididila kusapula musapu wa Leza. Kifwa, mu bitango bya bwine Kidishitu byālongelwe tamba 1922 kutūla mu 1928, misapu ya butyibi bukaponena ntanda imbi ya Satana yāsapwilwe patōkelela. Ino misapu ya matope yānenwe ku bino bitango yādi itelekwa ne ku maladiyo. Kupwa, bantu ba Leza bāabanya ku bantu midiyo ne midiyo ya bilembwa bya ino misapu.

¹¹ Ku mvuyo ya myaka ya 1930, muswelo mukwabo wa kupāna bukamoni wāshilulwa​—busapudi bwa kunanga na byandikwa. Dibajinji, bantu ba Yehova bādi bavwala matabulo pasonekwe musapu wa kishinte kya bantu bonso. Kupwa, kebavwala matabulo palembelwe misapu, kifwa amba, “Mutōtelo i dikinga ne budimbidimbi,” “Ingidilai Leza ne Kidishitu Mulopwe.” Pobādi benda bapita mu bipito, bapityeshinda bādi bebamona. ‘Kino kyālengeje Batumoni ba Yehova kuyukana ne kwikala na bukomo,’ mo mwānenene tutu umo wādi wingila kitatyi ne kitatyi mu uno mwingilo mu bipito bya bantu bavule mu Londoni, mu Angeletele.

12. Kutentekela pa misapu ya butyibi bwa Leza, i bintu’ka bikwabo byotulombolanga mu mwingilo wetu , ne i bāni dyalelo dino bekutyile umbumo bengila mwingilo wa kusapula myanda miyampe?

¹² Potusapulanga misapu ya Leza ya butyibi, tulombolanga kadi bintu bikwabo biyampe bidi mu musapu wa Bulopwe. Bukamoni botupāna ntanda yonso pakubulwa moyo bwitukwashanga tutane boba bafwaninwe. (Mateo 10:11) Bavule mu bashingwe-māni ba mfulo bāitabile ku lwito lwivwanikwa senene lwa kwangula lobāityilwe mu myaka ya 1920 ne ya 1930. Ebiya, ku kitango kya mu 1935, kwāletwa musapu usangaja wa madyese akeselwa ba mu “kibumbo kikatampe” kya “mikōko mikwabo” mu paladisa pano pa ntanda. (Kusokwelwa 7:9; Yoano 10:16) Abo nabo pa kwivwana musapu wa butyibi bwa Leza, bēkutyila umbumo na bashingwe-māni mu mwingilo wa kusapula myanda miyampe ipāna būmi.

13, 14. (a) I busengi’ka botukokeja kusengibwa na Mitōto 126:5, 6? (b) Wivwane twendelele na kukuna ne kusangila, lelo kukalupuka bika?

¹³ Binenwa bya busengi ku boba bengila mu mwangulo, nakampata ku boba bapangwapangwa, bidi mu Mitōto 126:5, 6, mutangwa’mba: “Boba bakuna mu impolo bakāngulanga mu tusepo. Nansha wendele mu dishinda dyandi udila, uselele nkunwa; ukāyanga dikwabo na tusepo, uselele bīta byandi.” Bino binenwa bya mulembi wa mitōto bya kukuna ne kwangula bifunkilanga pa bukwashi ne madyese a Yehova āeselwe bashele’ko bājokēle mwabo kutamba mu Babiloni wa kala mobādi bamuninwe bupika. Bādi na nsangaji ya kasha pa kunyongololwa, ino bādi badila pa kukuna nkunwa mu masala āshele kudimwa mpika mu bula bwa myaka 70 mituntulu yobākalēle mu bumisungi. Inoko, boba bābadikile kukuna ne kūbakulula kebābudilwepo kusangela bipa ne maloa a mingilo ya makasa abo.

¹⁴ Netu tukokeja kudila kitatyi kyotutanwa na  matompo nansha kyotususulwa batwe nansha pasusulwa banabetu betabije pa mwanda wa boloke. (1 Petelo 3:14) Mu mwangulo wetu, tukokeja dibajinji kufitwa mutyima, pa kumona dimodimo bukomo botulonga mu mwingilo, ino kulupula’bo kintu kiluji mpika. Inoko shi twendelele na kukuna ne kusangila, Leza mwine ukatamija’byo, pakwabo kupita ne motwadi tulangila mwine. (1 Kodinda 3:6) Kino ke kimweke na bipa bilupulwa mu kwabanibwa kwa Mabible ne mabuku esambila pa Bisonekwa.

15. Tela kifwa kya kamweno kadi na mabuku a bwine Kidishitu mu mwingilo wa mwangulo.

¹⁵ Ivwana kifwa kya mukelenge umo utelwa bu Jim. Pafwile inandi, watene mu bintu byashile inandi dibuku La vie:comment est-elle apparue? Évolution ou création? * Watanga’dyo na mutyima umo. Kitatyi kyesambile Jim na Kamoni obetene nandi mu kipito, waitabija āye emone nandi ku njibo, ponka’po ne kifundwa kya Bible kyashilwididila. Jim waendelela ku mushipiditu lubilolubilo, wepāna kudi Yehova, kupwa wabatyijibwa. Wasapwila ba mu kyabo kisaka byaadi ufunda. Ba kaka wandi ne tutu wandi nabo baikala ke Batumoni ba Yehova, mwenda mafuku, Jim waikala na madyese a bu mwingidi wa kwituma wingila kitatyi kyonso ku Betele ya mu Londoni.

Bapangwapangwa, Abo’ko na Nsangaji

16. (a) Mwanda waka mwingilo wetu wa mwangulo wendeka biyampe? (b) I kidyumu’ka kyādyumwine Yesu pa bikaletwa na myanda miyampe, ino i ngikadilo’ka yotufwaninwe kwikala nayo motwenda tulumba bantu?

¹⁶ Mwanda waka uno mwingilo wa mwangulo wendeka biyampe uno muswelo? Mwanda bene Kidishitu bashingwe-māni ne bapwani nabo balondanga misoñanya yāletele Yesu amba: “Kyonso kyo nemunena mu fukutu kasapulei’kyo mu mwinya; kadi kyo mumvwana mu bufyafya, kanenei’kyo na diwi dikatampe ku misaka ya mobo.” (Mateo 10:27, MB) Inoko, tuyukile amba bikoleja bidi’ko, mwanda Yesu wānene amba: “Wa mwanabo ukamusokwela mwanabo ku lufu, bāshamuntu ne mwana nabo monka, ino bāna kadi bakatombokela bakwibabutula ke bebēpaīja.” Kadi wābweja’ko amba: “Kemukinenai amba, wīdile kutūla ndoe panopantanda, mhm; nkiīdile kutūla ndoe ami, ehe, i lupete.” (Mateo 10:21, 34) Yesu kādipo ukimba kusansanya bisaka,  mhm. Myanda miyampe mine yo yādi kyaba kimo ibisansanya. Ne batwe bengidi babine ba Leza dyalelo netu monka na monka. Potupempulanga bisaka, ke pa mwandapo wa kusaka kwibikalañanya. Kyotusaka i umo ne umo ekale kwitabija myanda miyampe. Ebiya kadi twendelanga bantu bonso ba mu kisaka na kanye ne na mutyima muyampe, bino byo bilengejanga musapu wetu usangaje boba badi ‘mu ngikadilo ya bafwaninwe kukamona būmi bwa nyeke.’​—Bilongwa 13:48.

17. Boba bakwatakanya bubikadi bwa Leza bapandulwanga’mo namani, ne i kifwa’ka kimo kiletelwe pa uno mwanda?

¹⁷ Musapu wa Bulopwe upandulanga’mo boba bakwatakanya bubikadi bwa Leza. Kifwa, ivwana mwēpandwidile’mo batōtyi netu ‘bālubwile kudi Kesala bya Kesala, bya Leza nabyo kudi Leza’ mu mafuku ālangukile bantu Bafwila Yabo Ntanda mu Alemanye. (Luka 20:25) Bengidi ba Yehova bādi beshile na bendeji ba mitōtelo ne bene Kidishitu ba dijina bitupu ba mu Bipwilo bya Kine Kidishitu, mwanda abo bāimanije, bāpela kujilula misoñanya ya mu Bible. (Isaya 2:4; Mateo 4:10; Yoano 17:16) Polofesele Christine King, mulembi wa dibuku Leta wa Nazi ne Mitōtelo Impya (Angele) wanene amba: “Enka Batumoni ba Yehova kete bo bākomene umbikalo [wa Nazi], mwanda nansha byobāipailwe tununu ne tununu, mwingilo wabo wādi wendelela, mu Kweji 5, 1945 Batumoni ba Yehova bādi bakidi’ko, papo Bulopwe bwa bantu Bafwila Yabo Ntanda ke kutupu’bo.”

18. I ngikadilo’ka ikalanga nayo bantu ba Yehova nansha shi badi mu kupangwapangwa?

¹⁸ Kintu kitulumukwa i kutūkija mutyima kwikalanga na bantu ba Yehova pobatanwanga na kupangwapangwa. Balupusa balela ntanda batendelanga nyeke lwitabijo lwetu, batulumuka pa kwitumona bambulwa kwibaminina nansha manimani kobadi. Kifwa, boba bāpandile pa Mukubo wa bantu bavulukanga nyeke na nsangaji ne kuloelelwa myanda yēbatene. Mwanda bayukile amba Yehova ye wēbapele ‘bukomo butabukile pa bwikalwanga nabo.’ (2 Kodinda 4:7) Bashingwe-māni badi umbukata mwetu bakulupile amba ‘majina abo i malembwe mūlu.’ (Luka 10:20) Kūminina kwabo i kulupule lukulupilo kelutwalapo ku kufwijibwa bumvu, ne bengidi bengila uno mwingilo wa mwangulo na lukulupilo lwa kukekala pano panshi nabo muswelo umo onka.​—Loma 5:4, 5.

Ūminina mu Mwangulo

19. I mifundijijo’ka mifike’po ingidijibwanga mu mwingilo wa bwine Kidishitu?

¹⁹ Eyo, ketuyukilepo i kitatyi kinga kitulekele Yehova twingile uno mwingilo wa mwangulo wa kyelekejo. Pano’ko bidi, tufwaninwe kulama mu ñeni amba ba kwangula badi na mingidilo mipotoloke ya kwingila mwingilo wabo. Ne kadi tukulupilei amba kulonda misapwilo itompelwe,  yaingidijibwa ne kwingidijibwa, kukalupula bipa biyampe. Polo wānene bene Kidishitu nandi amba: “Nemwisashila’mba ngiulei ami.” (1 Kodinda 4:16, MB) Kitatyi kyētene Polo na bakulumpe bene Efisesa pa Miletusa, wēbavulwije amba kālekelepo kwibafundija “pa kitango kya bantu, ne ku mōbo ku mōbo.” (Bilongwa 20:20, 21) Temote umpwani na Polo nandi wāfundile misapwilo ya uno mutumibwa moyādi ikadile, nandi wāfundija’yo bene Kodinda amba nabo beiyuke. (1 Kodinda 4:17) Leza wāesela mifundijijo ya Polo, monka mwaesela kusapula kotwendelela na kusapula myanda miyampe mu bitango bya bantu ne ku njibo ne njibo, mu kujokela’mo kupya, mu bifundwa bya Bible bya ku mobo, ne konso konso kutanwa bantu.​—Bilongwa 17:17.

20. Yesu wālombwele namani amba mwangulo wa ntanda ne miseke wa ku mushipiditu wādi ukidi kumeso, ne kino i kimweke patōka namani mu ino myaka?

²⁰ Yesu, pa kupwa kwisamba na mwana-mukaji mwine Samadia kubwipi na Saika mu 30 K.K., wātelele mwangulo wa ku mushipiditu. Wānena bandi bana-babwanga amba: “Imikai meso enu, mumone ku madimi byo apwa kala kutōkeja, ke ku kwangula. Wakwangula wamone mpalo, kaungwija bidibwa bya ku būmi bwa kulādila nyeke, mwanda wa kunena’mba bonso babidi basepelele pamo, ne wakushile ne wāngwile mwine.” (Yoano 4:34-36) Padi Yesu wādi kala ke mumone bipa byādi bisa kulupuka ku kwitana kwandi na mwana-mukaji mwine Samadia, mwanda bavule bāitabije mudi aye pa kwivwana bukamoni bwandi. (Yoano 4:39) Mu ino myaka, matanda pala pala abatalula kukankaja koadi akankeje Batumoni ba Yehova, pakwabo ebetabija ne mungya bijila, i bine madimi mapya abaele, ke mwangulo. O mwanda mwangulo wa ntanda ne miseke wa ku mushipiditu ukyendelela. Eyo, kujokoloka ntanda yonso, madyese mavule i metweselwe potwendelela na nsangaji kwingila mu mwangulo wa ku mushipiditu.

21. Mwanda waka tudi na buluji bwa kwendelela na kwingila na nsangaji mwingilo wa mwangulo?

²¹ Bya mwangulo shi bibaele kebisake’nka kwangulwa, bengidi basambulanga ku makasa mwa kwangwila’byo na kampeja-bukidi. Bengila pakubulwa kwela kyaba. Dyalelo tusakilwa kwingila na kininga ne na kampeja-bukidi, mwanda tudi mu “kitatyi kya ku mfulo.” (Danyele 12:4, NW) Eyo, tutanwanga na matompo, inoko, pano po pa mwangulo mwine mukatampe wa batōtyi ba Yehova. Nanshi kino kyo kitatyi kya kusepelela. (Isaya 9:3) Byotudi bengidi ba nsangaji, twendelelei nanshi na kwingila uno mwingilo wa mwangulo!

[Kunshi kwa dyani]

Usa Kulondolola Namani?

• Lelo Mwinē byangulwa i mulondolole namani pobamulombele kutuma ba mingilo bavule?

• Nansha ‘byobetushikilwe,’ i mpangiko’ka yotulamine?

• Mwanda waka tudi na nsangaji nansha byotupangwapangwa?

• Mwanda waka tufwaninwe kwendelela na kwangula na kampeja-bukidi?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 15]

Busapudi bwa kunanga na byandikwa bwālengeje bantu bavule bate mutyima ku musapu wa Bulopwe

[Kifwatulo pa paje 15]

Batwe tukunanga, twasangila ne kusangila, ino Leza ye utamijanga’byo

[Bifwatulo pa paje 17]

Boba bengila mu mwangulo wa ku mushipiditu bakwatakanibwanga na bamwikeulu