Kobe Kwendelela Kumeso Kumweke ku Bantu Bonso

“Pyasakena ku bino bintu bino’bi; wielelele monka; amba bantu bonso bamone moēndela utamina.”​—1 TEMOTE 4:15.

1. I muswelo’ka okokeja kuyuka amba kipa kampanda kibaele, kekitengele’nka kudibwa?

 LANGA’PO bidi kipa kyowitobelwe​—shi lusole, shi lufungo, shi mwembe, shi kipa’ka kikwabo. Lelo uyukile kitatyi kyokikomanga kyaela, kekitengele’nka kudibwa? Eyo, uyukile. Luvumba lwakyo, musombelo wakyo ne butobaji bwakyo, byonso bino waivwana byakusungulula ne mata mu kanwa. Uzengula’ko kibese namino, wakuwa’nka ne kikuo kya kwitomonya. Bine, i butobaji bokushila mwana! Buya’kyopo! Waivwana kyakusangaja, kyakupa kuloelelwa kukatampe.

2. Lelo kupya kuyukenanga ku bika, ne kudi na lupusa’ka pa kipwano na bantu bakwabo?

² Kino kifwa kipēla kadi kisangaja kidingakene na myanda mikwabo ya umbūmi. Tala’tu bidi mumwekelanga kipa shi kibaele, mo monka mumwekelanga ne muntu mu miswelo mishileshile nandi amba ke mupye ku mushipiditu. Tuyukanga kupya kwa muntu kitatyi kyotumumonanga ulombola kusansanya, bujinguludi, tunangu ne bikwabo. (Yoba 32:7-9) Bine, kwikala pamo ne kwingidila pamo na bantu badi na ngikadilo ya uno muswelo mu mikadilo yabo ne mu bilongwa byabo i kintu kiyampe mpata.​—Nkindi 13:20.

3. Kudingakanya kwādingakenye Yesu bantu ba mu abo mafuku kulombola bika pa mwanda utala kwikala bapye?

³ Ku mutamba mukwabo, muntu ukokeja kutama ku ngitu, ino byanena ne byalonga bilombola amba ukidi mwanuke mu milangwe ne ku mushipiditu. Kifwa, Yesu Kidishitu wēsambīle pa lukongo loneke lwa mu myaka yabo amba: “Yoano kwiya waiya pano bidibwa kadī, byakutoma katome, kadi ke bamunena’mba: Nanshi udi na mudemona. Ino Mwanā muntu aye waiya, udya, utoma, kadi ke banena’mba: A-ā! muntu kidyedyedye ne kutoma vinyu.” Bano bantu, nansha byobādi batame ku ngitu, ino Yesu wānene amba badingakene pamo bwa “twana”​—mwanda kebādipo bapye. O mwanda wābwejeje’ko amba: ‘Pa byonso bino,  tunangu tubabingijibwa na bilongwa byato.’​—Mateo 11:16-19.

4. Lelo kwendelela kumeso ne kutama kwa muntu bimwekanga mu miswelo’ka?

⁴ Mu binenwa bya Yesu tubamone’mo amba shi muntu udi na tunangu twabine​—kayukeno kayukilwa’po bupye​—nabya tukamweka mu bilongwa byalonga ne bipa bilupuka’ko. Pa kino, ivwana madingi a mutumibwa Polo kudi Temote. Polo pa kupwa kutela bintu byādi bifwaninwe kulondalonda Temote, wāmunene amba: “Pyasakena ku bino bintu bino’bi; wielelele monka; amba bantu bonso bamone moēndela utamina.” (1 Temote 4:15) Eyo, kwendelela kumeso kwa mwine Kidishitu kwa kwikala’ye muntu mupye ‘kumwekanga,’ kadi kujingululwa bimwekelele na bantu bonso. Kutama kwa mwine Kidishitu kudi pamo bwa mwinya weñenya, ke kintupo kya munda, kifyame, mhm. (Mateo 5:14-16) Pano tusa kubandaula miswelo ibidi mikatampe imwekanga’mo kwendelela kumeso ne kwikala mupye: (1) kutama mu buyuki, mu kwivwanija, ne mu tunangu; (2) kulombola bipa bya mushipiditu.

Bumo mu Lwitabijo ne mu Buyuki

5. I muswelo’ka otukokeja kushintulula kishima bupye?

⁵ Mabuku mavule ashintulula bishima anena amba bupye i mwikadilo ulombola kutanta, butame, kukoma kwa kufikila pa kumunga kwa mfulo, kwine kusakibwa. Kipa, monka motwapwa kunenena kala, kyelanga nansha kukoma shi enka mumwekelo wakyo, luvumba lwakyo, musombelo wakyo, ne butobaji bwakyo bibafikila pa ludingo lusakibwa. Nanshi kwikala mupye kushintulula kufikila pa kuneñena, kukunkana, nansha kubwaninina.​—Isaya 18:5; Mateo 5:45-48; Yakoba 1:4.

6, 7. (a) I bika bilombola amba Yehova usakilanga batōtyi bandi bonso bekale nyeke bapye ku mushipiditu? (b) Kwikala bapye ku mushipiditu kukwatañene bininge na bika?

⁶ Yehova Leza usakila batōtyi bandi bonso bendelele na kwikala bapye ku mushipiditu. O mwanda utūdile’ko mpangiko ya kutendelwa mu kipwilo kya bwine Kidishitu. Mutumibwa Polo wātumīne bene Kidishitu ba mu Efisesa mukanda’mba: “Aye wapene bamobamo ke batumibwa; ne bamobamo bakwabo bapolofeto; ne bangi nabo bamobamo basapudi; kadi bamobamo bakwabo nabo bakilelo, bangi nabo bafundiji; pa mwanda wa kukankamija bapandulwemo ku mīngilo ya bwingidi, bwa kutamija [umbidi w]a Kidishitu; tufikidile bātwe bonso ku [bumo mu lwitabijo ne mu buyuki bwabinebine bwa aye Mwanā] Leza, ke muntu mutame mwine, ku kitompekejo kya kīmano kya kuyūjibwa kwa Kidishitu; amba ketukikēkalapo pano bu-bāna-ba-lukeke kusunkanibwa, ne kupūlulwa ku bivula byonso bya lufundijo, ku budyumuku bwa bantu bwa buzazangi, monka mwikadile kubembeka kwa kyongo.”​—Efisesa 4:11-14.

⁷ Mu ano mavese, Polo wāshintulwile amba buluji buvule buletēle Leza ino mpangiko ya ku mushipiditu pa kipwilo i bwa kusakila bantu bonsololo ‘bafikile pa bumo mu lwitabijo ne mu buyuki bwabinebine,’ bekale ‘ke bantu batame bene,’ ne kadi bekale na ‘kitompekejo kya kīmano kya Kidishitu.’ Mu uno muswelo ketukasunkanibwapo na bivula bya mfundijo ne milangwe ya bubela pamo bwa bana ba lukeke. Pano tubamone kukwatañana kudi pa bukata bwa kwendelela mu kwikala mwine Kidishitu mupye ne kufikila pa ‘bumo mu lwitabijo ne mu buyuki bwabinebine bwa kuyuka Mwanā Leza.’ Kudi myanda mivule yotufwaninwe kulama mu madingi a Polo.

8. Le kufikila pa “bumo” bwa mu lwitabijo ne mu bubinebine kulomba kulonga bika?

 ⁸ Dibajinji, “bumo” bufwaninwe kulamibwa, mwanda mwine Kidishitu mupye i muntu muyuke kwikala umbumo na batōtyi nandi, mubambakane nabo mu lwitabijo ne mu buyuki. Kasakangapo kubingija nansha kuningila bakwabo milangwe yandi mu myanda itala kwivwanija Bible. Ino ukulupilanga na mutyima onso mu bubinebine busokwelwe na Yehova Leza kupityila kudi Yesu Kidishitu wandi Mwana, ne kudi “umpika wabinebine ne wamanwa.” Wivwane tudya kitatyi ne kitatyi bidibwa bya ku mushipiditu biletwa “pa kitatyi kifwaninwe”​—kupityila ku mabuku a bwine Kidishitu, ku kupwila, ku kubungakana ne ku bitango​—nabya tukalama “bumo” mu lwitabijo ne mu bubinebine pamo na banabetu bene Kidishitu.​—Mateo 24:45, NW.

9. Shintulula buluji bwa kishima ‘lwitabijo’ kingidijibwe na Polo mu mukanda waātumīne bene Efisesa.

⁹ Dya bubidi, kishima ‘lwitabijo’ kekifunkilapo enka pa kikulupiji kidi na mwine Kidishitu umo ne umo, ino kifunkila pa nkulupilo yonsololo yotudi nayo. I ‘bunkimbwa ne bula ne bwimwa ne nkulwe’ yayo. (Efisesa 3:18; 4:5; Kolose 1:23; 2:7) Lelo mwine Kidishitu ukekala namani mu bumo na banababo betabije shi ukulupile ne kwitabija enka kipindi kimo kya luno ‘lwitabijo’? Kino kishintulula amba ketufwaninwepo kukadikila’nka pa buyuki bwa bufundiji bwa kyalwilo bwa mu Bible nansha kwikala na buyuki buyayate bwa bubinebine, budi kinsanka. Ino tufwaninwe kusangela kulonda mpangiko yonso itūdile’ko Yehova kupityila ku bulongolodi bwandi ya kukola mu Kinenwa kyandi. Tufwaninwe kulonga bukomo bwa kwivwanija byabinebine kadi bininge kiswa-mutyima kya Leza ne mpango yandi. Ko kunena’mba kwikala na kyaba kya kutanga ne kwifunda Bible ne mabuku esambila pa Bible, kulomba Leza akukwashe ne kukuludika, kutanwa ku kupwila kwa bwine Kidishitu kitatyi ne kitatyi, ne kutambila kyaba kyonso mu mwingilo wa kusapula Bulopwe ne kulonga bana-babwanga.​—Nkindi 2:1-5.

10. Lelo kishima “tufikidile bātwe bonso,” mungya mokingidijibwe mu Efisesa 4:13, kidi na buluji’ka?

¹⁰ Dya busatu, Polo ubadikile kutela myanda isatu yotufwaninwe kwitungila “tufikidile bātwe bonso.” Pa mwanda utala kishima “bātwe bonso,” kabuku ka myanda ya mu Bible kashintulula amba “ke bonsopo, wa pandi wa pandi, pala pala, ehe, i batwe bonso kya pamo.” Kushintulula ko kunena amba, umo ne umo motudi muno ufwaninwe kulonga bukomo bwandi mwanda wa kulondalonda kitungo kya kwikala mwine Kidishitu mupye pamo na kisaka kya banabetu bonsololo. Dibuku dimo (The Interpreter’s Bible) dinena’mba: “Kufikila pa kuyujibwa kwa ku mushipiditu ke kwa muntu ne muntupo pandi pa kasuku, monka kemubwaninyapo kipindi kimo kya umbidi kutama bunka bwakyo, poso umbidi onso wendelele kutama nakyo pamo.” Polo wāvulwije bene Kidishitu ba mu Efisesa amba bādi bafwaninwe kulonga bukomo bwa kwivwanija byonso byenda na lwitabijo “pamo na bapandulwemo bonso.”​—Efisesa 3:18a.

11. (a) Le kwendelela kumeso ku mushipiditu kekushintululapo bika? (b) Lelo pa kusaka kwendelela kumeso tufwaninwe kulonga bika?

¹¹ Mu bishima bya Polo, i kimweke patōka amba kwendelela kumeso ku mushipiditu ke enkapo kudinga ñeni yetu na buyuki nansha na bifundwa bikatakata. Mwine Kidishitu mupye ke yewapo ubezemuna bakwabo na buyuki bupambaile. Ino Bible unena’mba: “Kashinda ka boloke kadi pamo’nka bwa mwinya weñenya to-o, wenda ukamba kweñenya, ne kweñenya, kufika enka ne mubukata mwa dyuba.” (Nkindi 4:18) I amo, i “kashinda” ko kenda ‘keñenya ne kweñenya,’ ke muntupo. Shi twendelele na kulonga bukomo bwa kwendela pamo na kwivwanija kwa Kinenwa kya Leza kwenda kukamba ne kweñenya kupāna Yehova ku bantu bandi, i bine tukendelela kumeso nyeke ku mushipiditu. Nanshi kwendela pamo kudi na buluji bwa kwendelela kumeso, bine, tufwaninwe batwe bonsololo kwendelela kumeso.​—Mitōto 97:11; 119:105.

Lombola “Kipa kya Mushipiditu”

12. Potukimba kwendelela kumeso ku mushipiditu, mwanda waka kidi na mvubu kulombola kipa kya mushipiditu?

¹² Eyo, enka mwikadile kufikila pa ‘bumo mu lwitabijo ne mu buyuki bwabinebine’ na mvubu, ne kulombola kipa kya mushipiditu wa Leza  mu būmi bwetu bonso nako kudi na mvubu. Mwanda waka tunena namino? Mwanda monka motwadi tubamwena kala, kwikala mupye ke kintupo kya munda, kifyame, ino kudi na bilomboji bimweka patōkelela bibwanya kumwena’mo bantu bakwabo ne kwibōbaka. Bine, potukimba kwendelela kumeso ku mushipiditu ketukimbepo kulonga bukomo bwa kwiula milongelo nansha mimwekelo ya busanto bwa kwivwika batwe bene, ehe. Tusaka kulonda buludiki bwa mushipiditu wa Leza potwenda tutama ku mushipiditu, ko kunena amba kwalamuka kulumbuluke mu mikadilo ne mu bilongwa byetu. “Nang[ai na m]ushipiditu, nabya kemukwatwapo ne kilokoloko kya ngitu,” mo mwānenene mutumibwa Polo.​—Ngalatea 5:16.

13. I kushinta’ka kulombolanga patōka kwendelela kumeso kwa muntu?

¹³ Polo wāendelele na kuleta mulongo wa “mīngilo ya ngitu” mivulevule kadi ‘misokokele patōka.’ Muntu yense kumeso kwa kwivwanija mvubu ya bisaka Leza, mu būmi bwandi wādi ulonda bidi mashinda a ino ntanda, kepabulwe padi wādi ulonga bintu bimobimo mu bitelelwe na Polo: “Busekese, ne kujilula kwa bijila, ne byakulondalonda bya mutyima umbi, ne kutota bakishi, ne bufwityi, ne nshikani, ne lupata, ne mukao, ne bukalabale, ne ñuma, ne kwilalulula kubikubi, ne kwiketa kubi kwa pala pala. ne bya kilokoloko, ne bunkolwankolwa, ne lupotopoto, [ne] bikwabo byonso bidi namino’bi.” (Ngalatea 5:19-21) Ino muntu’wa pa kwendelela kumeso ku mushipiditu, washilula bityebitye kunekenya ino “mīngilo ya ngitu” mifwe, washilula ne kupa “kipa kya mushipiditu.” Kuno kushinta kumwekelele i kilomboji kilombola patōka amba muntu wendelelanga kumeso mu kwikala mwine Kidishitu mupye.​—Ngalatea 5:22, NW.

14. Shintulula bino bishima bibidi, “mīngilo ya ngitu” ne “kipa kya mushipiditu.”

¹⁴ Tutei mutyima ku bino bishima bibidi, “mīngilo ya ngitu” ne “kipa kya mushipiditu.” “Mīngilo” i bintu bilupukanga ku byobya bilonga muntu, i bipa bya bilongwa byandi. Ko kunena’mba, bintu bitelele Polo bu mingilo ya ngitu i bipa bilupukanga ku kusaka kwa mutyima wa muntu mwine, ne bitambanga ku bukōkekōke bwa ngitu yakubulwa kubwaninina. (Loma 1:24, 28; 7:21-25) Ino kishima “kipa kya mushipiditu” kilombola amba ngikadilo itelelwe keitambangapo ku bukomo bulonga muntu bwa kwalamuna mwikadila wandi, nansha bwa kuneñenya bumuntu bwandi, ino itambanga ku mwingilo wingila mushipiditu wa Leza pa muntu’wa. Monka mupelanga mutyi bipa shi utelwe mutyima biyampe, ne muntu nandi ukalombola kipa kya mushipiditu enka shi mushipiditu sandu wa Leza wingila mu būmi bwandi pampikwa kakoba.​—Mitōto 1:1-3.

15. Mwanda waka tufwaninwe kuta mutyima ku ngikadilo yonso ya “kipa kya mushipiditu”?

¹⁵ Mwanda mukwabo otufwaninwe kubandaula i muswelo wingidije Polo kishima “kipa” pa kwisambila pa ngikadilo yonsololo miyampe yatelele. Mushipiditu keulupulangapo bipa bishileshile amba tushilule kusañuna’po kyokya kyotwitobelwe. Ngikadilo milumbuluke yonso itelelwe na Polo​—buswe, nsangaji, ndoe, kitūkijetyima, kanye, buyampe, lwitabijo, kutalala, ne kwīfula​—idi na mvubu ayo yonso, mwanda ayo yonso pamo ituvwikanga bumuntu bupya bwa bwine Kidishitu. (Efisesa 4:24; Kolose 3:10) Nanshi, nansha shi kudi ngikadilo kampanda milumbuluke yotumona bu yo imweka bininge mu būmi bwetu, mungya bumuntu bwetu ne kukanina kwetu kwa mutyima, ino i biyampe kuta mutyima ku ngikadilo yonso itelelwe na Polo. Namino, tukeula bininge bumuntu bwa Kidishitu mu būmi bwetu.​—1 Petelo 2:12, 21.

16. Le kitungo kyetu potwendelela mu kwikala bene Kidishitu bapye i kitungo’ka, ne tukafikila’po namani?

¹⁶ Ñeni mikatampe yotwaboila ku bubandaudi  bwa mwisambo wa Polo i ino, tufwaninwe kwendelela na kwikala bene Kidishitu bapye, kitungo kyetu ke kukimbapo kwikala na buyuki bwa pwilai kuno, kadi ke kwifundapo nansha kwiula mikadilo ya bumuntu bwa busanto bwa kwivwika batwe bene. Kitungo kyetu i kuleka mushipiditu wa Leza uvudile’ko umbūmi bwetu. Kufika’nka ne pakekala milangwe yetu ne bilongwa byetu kebiludikwa’nka na mushipiditu wa Leza, popa shapo tubwanya kunena amba ketudi bantu bapye ku mushipiditu. Lelo tukafikila namani pa kino kitungo? Tufwaninwe kushitula mityima yetu ne ñeni yetu, mushipiditu wa Leza wikale na lupusa potudi. Kino kilomba kutanwa nyeke ku kupwila kwa bwine Kidishitu ne kunena’ko. Tufwaninwe kwifunda Kinenwa kya Leza kitatyi ne kitatyi ne kulanguluka’po, ne kuleka misoñanya idi’mo iludike byotulongela bakwetu, butongi bwetu, ne butyibi botukwata. Bine, nabya kwendelela kwetu kukamweka patōka ku meso a bantu bonso.

Endelela Kumeso Mwanda wa Ntumbo ya Leza

17. Kwendelela kumeso i kukwatañane namani na kutumbijibwa kwa Tata wetu wa mūlu?

¹⁷ Mfulo ne mfulo, kwendelela kwetu kumweka patōka kukaletela Yehova, Tata wetu wa mūlu, ke batwe benepo, ntumbo ne mitendelo, mwanda Aye ye witukwasha twikale bantu bapye ku mushipiditu. Yesu wālombwele bandi bana-babwanga mu bufuku bwābadikile kwipaibwa kwandi, amba: “E monka muno mwatumbijibwe Tata ntumbo, amba bakapanga bipa bivule bīne, nankyo bakālamuke ke banā-bami-babwanga.” (Yoano 15:8) Bana-babwanga bādi bapeja Yehova ntumbo kupityila ku kipa kya mushipiditu pamo ne kipa kya Bulopwe kyobādi balupula mu mwingilo wabo.​—Bilongwa 11:4, 18; 13:48.

18. (a) I mwingilo’ka wa mwangulo uleta nsangaji wingilwa mu ano mafuku? (b) Lelo uno mwangulo witulomba bintu’ka?

¹⁸ Dyalelo, Yehova weselanga bantu bandi baputumina mu mwingilo wa mwangulo wa ku mushipiditu. Mu ino myaka, bapya kubwipi kwa bantu 300 000 bepānanga mwaka ne mwaka kudi Yehova, babatyijibwa ne kubatyijibwa mu mema bu kiyukeno kya kwipāna kwabo. Kino kitupanga nsangaji, ebiya  tukulupile kadi amba kisangaja mutyima wa Yehova. (Nkindi 27:11) Inoko, pa kusaka amba ino ikale nsulo ya nsangaji ya endaenda ne mitendelo kudi Yehova, bano bapya bonso bafwaninwe ‘kunangila monka mudi Kidishitu, bajīke miji mudi aye, benda batamina monka, bashimatyije mu lwitabijo.’ (Kolose 2:6, 7) Kino kilomba bintu bibidi ku bantu ba Leza. Ku mutamba umo, shi wabatyijibwe panopano, le uketabija kwitonwena’ko mwanda wa “bantu bonso bamone mōendela utamina”? Ku mutamba mukwabo, shi kodi mwije mu bubinebine, le uketabija kusela biselwa bya kupyasakena ku bisakibwa bya ku mushipiditu bya bapya? I bine, batwe bonso kwitusakila kwendelela nyeke mu kwikala bapye.​—Fidipai 3:16, NW; Bahebelu 6:1.

19. Lelo i madyese’ka okeselwa shi wikale kulombola patōka kwendelela kobe?

¹⁹ Madyese a kutendelwa atengele boba bekankila kulombola patōka kwendelela kwabo. Vuluka binenwa bya Polo kudi Temote, pa kupwa kumukankamika endelele, wāmunene amba: “Wite kyaba kyonso mutyima abe mwine, ute’o ne ku bufundiji bobe. Ūminina monka mu bino bintu bino’bi, ke-pantu wivwane ulonge namino, ukepandija abe mwine, ne boba bakwivwananga bene kumo.” (1 Temote 4:16, NW) I kyabine, nobe shi wielele’ko na kininga kulombola patōka kwendelela kumeso kobe, kukabulwepo mukenga wa kutumbija dijina dya Leza ne kweselwa madyese na aye.

Lelo Ukivulukile?

• I miswelo’ka imwekanga patōka bupye bwa ku mushipiditu?

• Lelo i buyuki ne kwivwanija kwa muswelo’ka kulombola bupye?

• Kulombola “kipa kya mushipiditu” kuyukanyanga namani kwendelela kumeso kwa ku mushipiditu?

• I bintu’ka bya kulonga byotufwaninwe kwitabija shi tusaka kwikala nyeke bapye?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 24]

Kwēla, nansha kwikala mupye, kumwekanga patōka

[Kifwatulo pa paje 27]

Twendelelanga ku mushipiditu na kulama bubinebine busokwelwe

[Kifwatulo pa paje 28]

Milombelo itukwashanga tulombole “kipa kya mushipiditu”