Twikalei Bengidi ba Nsangaji mu Mwangulo!

“Byangulwa i bivule ino bamingilo i batyetye. Lombai mwine byangulwa atume bamingilo bavule bamwangwile byo.”​—MATEO 9:37, 38, MB.

1. Le i bika bitukwasha twendelele na kulonga kiswa-mutyima kya Leza?

 POTUVULUKANGA difuku dyotwabatyijibwe bu bengidi ba Yehova, pekale pabaije myaka mityetye nansha mivule, twidimonanga’nka bwa kesha dyapityile. Kutendela Yehova kwaikala ke kintu kine kimanine’po būmi botupēne kwadi. Twashilula kukūla kitatyi kya kukwasha bakwetu, amba nabo bevwane musapu wa Bulopwe, betabije’o ne kwitabija, ebiya kwingidila Yehova na nsangaji kwaikala ke kintu kyotuputumina. (Efisesa 5:15, 16) Ne didi kūlu dino, tumona amba mafuku enda lubilo mwanda wa kuputuma kotuputumina mu mingilo, ‘bavudilwe pakatampe pene bya kulonga mu mwingilo wa Mfumwetu.’ (1 Kodinda 15:58) Nsangaji yotumwenanga mu kulonga kiswa-mutyima kya Yehova itutononanga nyeke twiwingile nansha shi tutanwa na bikambija.​—Nehemia 8:10.

2. I bintu’ka bitubwejanga nsangaji ku yotudi kala nayo mu uno mwingilo wa mwangulo wa kyelekejo?

² Byotudi bene Kidishitu, twi bekwate’ko na mwingilo wa mwangulo wa kyelekejo. Yesu Kidishitu wādingakenye kukongakanibwa kwa boba bakapebwa būmi bwa nyeke na mwangulo. (Yoano 4:35-38) Byotwingila uno mwingilo wa kwangula, kubandaula nsangaji yādi na bene Kidishitu babajinji bāingile uno mwangulo kusa kwitupa bukankamane. Tukapituluka mu bintu bisatu bibwejanga nsangaji ku yotudi kala nayo mu uno mwingilo wa mwangulo otwingila dyalelo. Myanda mine i ino: (1) musapu wetu wa lukulupilo, (2) kwendeka kwa mwingilo wetu wa kukimba bantu, ne (3) ndoe yotudi nayo bu bengidi bengila mu mwangulo.

Batumwe Kukengila mu Mwangulo

3. Balondi ba Yesu babajinji bādi na nsangaji mu bika?

³ Bine, būmi bwa bengidi babajinji bāingile mu mwangulo—nakampata batumibwa ba Yesu 11 bakikōkeji—bwāshintyile mu 33 K.K., difuku dyobāketene na Kidishitu musanguke ku lūlu lwa Ngadilea! (Mateo 28:16) Kintu kya “bāna betu, bakutabuka tutwa tutano” bātenwe’ko. (1 Kodinda 15:6) Kebādipo mwa kwidilwa mwingilo wēbapele Yesu paēbanene amba: “Endai . . . mukafundijei mizo yonso ya bantu nabo ke bāna-babwanga, kwibabatyija mu dijina dya Tata, ne dya Mwana, ne dya [m]ushipiditu [s]andu. Kadi ne kwibalombola balaminine byonso byo nemulaīle ami mwine.” (Mateo 28:19, 20) Nansha byobādi bapangwapangwa bisansa mutyima, bādi na nsangaji mu mwangulo pa kumona mwādi mushimikilwa bipwilo bya balondi ba Kidishitu mu bifuko bivulevule. Mwenda myaka, ‘myanda miyampe yāsapulwa mu bipangwa byonso bya muno munshi mwa diulu.’​—Kolose 1:23; Bilongwa 1:8; 16:5.

4. Kidishitu wātumine bandi bana-babwanga mu ngikadilo’ka?

 ⁴ Yesu pa kushilula’tu mwingilo wandi mu Ngadilea, wāityile batumibwa 12, wēbatuma bakasapule amba: “Bulopwe bwa mūlu bubafwena pa bwipi.” (Mateo 10:1-7) Aye mwine nandi koku wenda “ujokoloka monka umbibundi [bya Ngadilea], ne bikata, ne bityetye, ufundija mu mashinakoka abo ne kusapwila myanda-miyampe ya bulopwe, ne kūndapa bantu bonso babela mbá, ne babulema bonsololo.” Yesu wākwatyilwe bibumbo bya bantu lusa “mwanda basusukile ne kususuka, ne kusansana badingakana pamo na mikōko yampikwa mukumbi.” (Mateo 9:35, 36) Na luno lusa, wānena bandi bana-babwanga’mba: “Byangulwa i bivule ino bamingilo i batyetye. Lombai mwine byangulwa atume bamingilo bavule bamwangwile byo.” (Mateo 9:37, 38, MB) Yesu wāikele kwinyanga buvule bwa bengidi ba mwangulo monka mwāenyangile’bo paādi mu Yudea, papo ke kumushadile myeji isamba mu mwingilo wandi wa pano panshi. (Luka 10:2) Mu ino ñendo yonso ibidi, wātumine balondi bandi mu mwangulo.—Mateo 10:5; Luka 10:3.

Musapu Wetu wa Lukulupilo

5. Le i musapu wa muswelo’ka otusapulanga?

⁵ Batwe bengidi ba Yehova ba mu ino myaka, twitabanga na nsangaji ku luno lwito lwitwa bengidi ba kwangula. Kintu kimo kitupanga nsangaji mikatampe i kutwala kotutwadilanga bantu babinza ne ba mityima ipēpa musapu wa lukulupilo. Bine, tudi na madyese pamo’nka bwa bana-babwanga babajinji ba Yesu a kusapula myanda miyampe​—musapu wa lukulupilo lwabinebine​—ku boba ‘basusuka ne kususuka, basansane pamo bwa mikōko yampikwa mukumbi’!

6. Lelo i mu mwingilo’ka mwādi muputumina batumibwa mu myaka katwa imbajinji?

⁶ Pa bukata bwa myaka katwa imbajinji, mutumibwa Polo wādi uputumina mu kusapula myanda miyampe. Mwingilo wandi wa mwangulo wādi umwitaba byabinebine, mwanda pa kutumina bene Kidishitu ba mu Kodinda mukanda kubwipi kwa mu 55 K.K., wānene amba: “Bānwe bāna betu, ki nemuyūkija kadi myanda-miyampe yo nemusapwidile, ne yo mwatambwile, mo mwaimanamo.” (1 Kodinda 15:1) Batumibwa ne bene Kidishitu bakwabo babajinji bādi bankanka mu mwangulo. Nansha Bible byaketulombwelepo buvule bwa batumibwa bāpandile pa bimbidikita bya konakanibwa kwa Yelusalema mu 70 K.K, ino tuyukile amba mutumibwa Yoano wāshele ukisapula, apo ke papite ne myaka 25 kupwa kwa bonakani.​—Kusokwelwa 1:9.

7, 8. I musapu’ka wa lukulupilo usapula pano bengidi ba Yehova na kampeja-bukidi kekamwekele kashā?

⁷ Kupwa kwālonda myaka yābikele bendeji ba Bipwilo bya Kine Kidishitu, “muntu mwine bupondo.” (2 Tesalonika 2:3) Inoko, ku mfulo ya myaka tutwa 19, boba bādi basaka kulonda bwine Kidishitu mobwādi bwikadile dibajinjibajinji bāselele musapu wa lukulupilo, benda bela lubila lwa Bulopwe. I bine, tamba ku nimelo imbajinji ya dino dipepala (Kweji 7, 1879), mu mutwe wadyo wa mwanda mwādi ne bino bishima, “Mwedi wa Lubila lwa Kwikala’po kwa Kidishitu,” “Mwedi wa Lubila lwa Bulopwe bwa Kidishitu,” pano ke “Kisapula Bulopwe bwa Yehova.”

⁸ Bulopwe bwa mūlu bwa Leza bwāpelwe Yesu Kidishitu mu makasa mu 1914, o mwanda tusapulanga uno musapu wa lukulupilo na kampeja-bukidi kekamwekele kashā. Mwanda waka? Mwanda mu byabuyabuya bikaletwa na buno Bulopwe mubadilwa ne mfulo ya ino ngikadilo imbi ya bintu yafwena’i. (Danyele 2:44) Mwene uno i musapu muyampe? Lelo kudi nsangaji itabukile ino ya kusapula Bulopwe pano kepaposokele “kyamalwa kibūke”?​—Mateo 24:21; Mako 13:10.

Kukimba Bantu Kulupula Bipa

9. I bika byānene Yesu ku bandi bana-babwanga, ne bantu bādi betaba namani ku musapu wa Bulopwe?

⁹ Kintu kikwabo kibwejanga nsangaji ku yotudi kala nayo mu mwangulo i kwendeka kwitwendekela mwingilo wetu wa kukimba boba bekala ke bana-babwanga, bāya belunga netu mu mwingilo wa mwangulo. Mu 31-32 K.K., Yesu wāsoñenye bandi bana-babwanga’mba: “Mu bibundi byonso byo mukatwela, shi mu bikatampe, shi mu bityetye, mukasaka monka mwine ufwaninwe biya.” (Mateo 10:11) Ino muswelo wādi witaba bantu ku musapu wa Bulopwe ulombola amba ke bonsopo bādi bafwaninwe biya. Inoko, bana-babwanga  ba Yesu bādi basapula myanda miyampe na bupyasakane konso kwādi kutanwa bantu.

10. Le Polo wākimbile muswelo’ka boba bafwaninwe biya?

¹⁰ Mwingilo wa kukimba boba bafwaninwe wāendelele kwingilwa na kininga kupwa kwa lufu ne lusangukilo lwa Yesu. Polo wālangulukile na Bayuda mu shinakoka yabo, ne na bantu bādi mu kīkwe kya mu Atene. Pa kupāna’ye bukamoni pa Aleopakusa mu kibundi kya Ngidiki, “bamo bāna-balume bamulamata ne kwitabija baitabija. Ino mu boba bonso mwadi Dionisusa, mwine Aleopakusa, ne mwana-mukaji wa dijina dya bu-Damadi, ne bangi bakwabopo nabo.” Konso kwādi kwenda Polo, wādi ushiya kifwa kiyampe kya kusapula “pa kitango kya bantu, ne ku mōbo ku mōbo.”​—Bilongwa 17:17, 34; 20:20.

11. I misapwilo’ka yāingidijibwe mu myaka ya kala?

¹¹ Mu makumi a myaka a mvuyo ya myaka ya tutwa 19, bene Kidishitu bashingwe-māni bākimbile pakubulwa moyo boba bafwaninwe. Kiteba kya Mulami kya Ziona kya Kweji 7 ne 8, 1881, mu kishinte “Bāshingwe-Māni Mwanda wa Kusapula,” kyānene amba: “Busapudi bwa myanda miyampe . . . bukyenda bufikila ‘batūkanye’​—boba basaka ne babwanya kwivwana, amba nabo batamije umbukata mwabo umbidi wa Kidishitu, bampyana pamo nandi.” Bengidi ba mwangulo wa Leza bādi pavule bakakimba bantu batamba mu bipwilo byabo, bebapa matrakte a musapu wa mu Bisonekwa alangula kyaka kya boba bafwaninwe. Pa kupwa kubandaula na katentekeji uno musapwilo, Kiteba kya Mulami kya mafuku 15 Kweji 5, 1903 kyāsoñanya bengidi ba mwangulo kukabanya matrakte “ku njibo ne njibo, mu dya Yenga kyolwa.”

12. Le i muswelo’ka otwalundila’ko bwino mu mwingilo wetu wa busapudi? Leta kifwa.

¹² Mu ino yetu myaka, tubabaija mwingilo wetu na kukamona bantu ne mu bifuko bikwabo, kupita’ko kwibendela’nka ku mobo abo kete. Ino misapwilo yendekanga bininge mu matanda mukoma kutana bantu ku mobo kitatyi kifwaninwe kwibasapwila, mwanda wa kukimba kobakakimba misokwe nansha kwipwija mukose. Kamoni umo wa mu Angeletele ne umpwani nandi bamwene banangi bavule benda nyeke na myotoka pa kupwa kota dyuba ku kyabu, penepa balonga buninge bwa kufwena ku myotoka, bebapa manimelo a Kiteba kya Mulami ne Réveillez-vous! Mu kweji umo, bapāna mapepala 229. Basekununa’mba: “Ketudipo na moyo wa kusapula mu kyabu, mu mikenza ya busunga, nansha shi kudi bikambija’ka, mwanda tuyukile amba Yehova udi netu nyeke.” Basebele dishinda dya mapepala, bashilula ne bifundwa bya Bible, kadi abo bonso baingila bu bapania bakwashi.

13. I busenduludi’ka busakila’ko mu mwingilo wetu mu bifuko bimo mu ano mafuku?

¹³ Potwendelela na mwingilo wa kukimba boba bafwaninwe, kukitusakila kusendulula miswelo ya kusapula mu bifuko bimo. Nansha Batumoni bavule byobebidile kusapula ku njibo ne njibo mu dya Yenga lubanga, ino mu bifuko bikwabo kimweka bu kufikila bantu ku mobo lubanga kekwendekangapo biyampe, mwanda bavule bekalanga bakilēle. Batumoni bavule i basendulule mpangiko yabo, pano bendelela na kukimba bantu kyolwa, pakwabo i pobakitambatamba’tu ku kupwila kwa bwine Kidishitu. I bine, uno mukimbilo ulupulanga bipa. Mwaka wapityile’u, kibalwa kya basapudi ba Bulopwe basambakene ntanda yonso kyelundile’ko pa basapudi 2,3 pa katwa. Ino yonso i ntumbo ya Mwinē byangulwa, ebiya kadi i nsangaji kotudi.

Lamai Ndoe mu Mwingilo wa Mwangulo

14. Tutwalanga musapu wetu na mutyima wa kusaka bika, ne mwanda waka?

¹⁴ Buluji bukwabo botwikadile na nsangaji i mutyima wetu wa kusakila bantu ndoe otudi nao mu mwangulo. “Ne pa kufika mu njibo mwibēmune bidi,” mo mwānene Yesu, “shi njibo umbeīmone mifwaninwe ndoe, nankyo ndoe yenu ifikile monka.” (Mateo 10:12, 13) Mwiimwino wa mu Kihebelu ne bishima bikwatañene nao bya mu Kingidiki kya mu Bible bishintulula amba ‘Bimwikadile biyampe.’ Mo motufwaninwe kwiivwanina shi ketulumba bantu motwenda tusapula myanda miyampe. Tukulupile amba baketabija senene musapu wa Bulopwe. Ku boba betabija, babwanya kupwana na Leza shi bekale kwisāsa bubi bwabo, kwalamuka pa mutyima, ne kulonga kiswa-mutyima kyandi. Ebiya ndoe ya Leza ikebatwala ku būmi bwa nyeke.​—Yoano 17:3; Bilongwa 3:19; 13:38, 48; 2 Kodinda 5:18-20.

15. Tukokeja namani kulama ndoe yetu nansha shi bantu kebetabijapo biyampe myanda yotwibasapwila mu mwingilo wetu wa busapudi?

 ¹⁵ Lelo tukalama namani ndoe yetu shi bantu kebetwitabijepo? Yesu wānene pakubulwa kafinda amba: “Shi [njibo] keīfwaninwe nabya ndoe yenu yalukile konka ko mudi.” (Mateo 10:13) Mungya mulombwela mānga ya Luka, Yesu pa kutuma bana-babwanga 70 wānene amba: “Shi mudi mwana wa kuswa ndoe, nankyo ndoe yenu īkamutentaminapo, shi mutupu’ye, nabya īkemwalukilako kadi.” (Luka 10:6) Shi ketufwena bantu na myanda miyampe, tufwaninwe kwibafwena mu muswelo usangelwa, wa ndoe. Buñumauma, mitompwe nansha kushimikwa bishima na mwinē njibo i bintu bilengeja musapu wetu wa ndoe ‘witwalukile.’ Ino pa bino byonso kepadipo kintu nansha kimo kikokeja kwitujimijija ndoe yetu, kipa kya mushipiditu sandu wa Yehova.​—Ngalatea 5:22, 23.

Kitungo Kilumbuluke kya Bengidi ba Mwangulo

16, 17. (a) Lelo i kitungo’ka kyotufwaninwe kufikila’po mu kujokela’mo kupya? (b) I muswelo’ka otukokeja kukwasha boba bepangula bipangujo bitala pa Bible?

¹⁶ Byotudi bengidi mu mwangulo, tuloelelwe kukongakanya kotukongakanya bantu ba kukamona būmi bwa nyeke. Bine, tusangalanga mpata pa kumona muntu otusapwila witabija musapu ne kusaka kuyukila’ko bikwabo, wilombola bu “mwana wa kuswa ndoe”! Pamo udi na bipangujo bivule bitala pa Bible, ino motumwena, kebikokejikapo kulondolola byonso mu bupempudi bubajinji. Koku tuyukile kadi amba ke biyampepo kulepeja mīsambo mu bupempudi bubajinji, le penepo tukalonga’po bika? Tufwaninwe kwitungila kitungo kidingakene na kino kyāsoñanibwe kintu kya myaka 60 kunyuma.

¹⁷ “Batumoni ba Yehova bonso bafwaninwe kwiteakanya kwendeja bifundwa bya Bible.” Bino binenwa bitanwa mu kabuku ka busatu ka mu tubuku twa bulombodi twa Kifundwa kya Kulondela’po twālupwilwe tamba mu 1937 kutūla mu 1941. Kano kabuku kādi kanena kadi amba: “Basapudi [ba Bulopwe] bonso bafwaninwe kukankamana na kukwasha mu muswelo o-onso bantu ba kusaka kuyampe basangela musapu wa Bulopwe. Kujokela’mo kufwaninwe kulongwa ku bano bantu, mwanda wa kulondolola bipangujo byabo pala pala . . . , ebiya mwashilwididila nabo bifundwa . . . ponka’pa.” Eyo, kitungo kyetu potujoka kukebapempula dipya i kushilula nabo bifundwa bya Bible ku mobo ne kwibyendeja kitatyi  ne kitatyi. * Kulombola mutyima wa bulunda ne kuta mutyima ku muntu usangedile musapu biketukwasha twiteakanye ne kwendeja bifundwa bifike’po.

18. Tukokeja namani kukwasha bapya nabo bekale ke bana-babwanga ba Yesu Kidishitu?

¹⁸ Dyalelo na bukwashi bwa dibuku Buyuki Butwala ku Būmi Bwanyeke ne bwa mikanda, kifwa mukanda I Kika Kisaka Leza Kotudi?, tubwanya kwendeja bifundwa bya Bible bifike’po, namino, tukokeja kukwasha bapya nabo bekale ke bana-babwanga. Shi tukimba kwiula Yesu Kidishitu, Mufundiji Mukatampe, ne befundi ba Bible nabo bakaboila ñeni ku mwikadilo wetu wa ndoe ne nsangaji, ku kubulwa budimbidimbi kwetu, ne ku kulēmeka kotulēmekele mbila ne misoñanya ya Yehova. Kitatyi kyotulondolola bipangujo bipangula bapya, tulongei ne bukomo bwa kwibafundija nabo muswelo wa kukalondolola shi abebepangula’byo. (2 Temote 2:1, 2; 1 Petelo 2:21) Byotudi bengidi ba mu mwangulo wa kyelekejo, ketudipo mwa kulekela kusangela mwaka wa mingilo wadi’mo, mwanda kwaendejibwe kintu kya bifundwa bya Bible 4766631 kujokoloka ntanda yonso. Tudi na nsangaji mikatampe, nakampata shi netu tubadilwa mu bengidi baingile mu uno mwangulo wa kwendeja bifundwa bya Bible ku mobo.

Twendelelei na Kusepelela mu Mwangulo

19. Mwanda waka kwādi bubinga bwa kusangela mu kitatyi kyādi kingila Yesu mwingilo wa mwangulo ne kinondanonda na kine kitatyi’kya?

¹⁹ Mu mwingilo wa mwangulo wāingile Yesu ne kinondanonda na kine kitatyi’kya, kwādi bubinga bwa kusangela. Bavule myaka’ya bāitabije myanda miyampe. Nakampata mu dya Pentekosa 33 K.K. mo mwine mwādi kusepelela kukatampe, mwanda bantu kubwipi kwa 3000 bāitabije byānene Petelo, bāpebwa mushipiditu sandu wa Yehova, nabo bāikala ba mu Isalela wa ku mushipiditu, muzo wa Leza. Bine, kibalwa kyabo kyādi kyenda kīlundila’ko, ne nsangaji nayo yenda ivula, mwanda “Yehova wadi ulundako bakupanda kudi abo.”​—Bilongwa 2:37-41, 46, 47; Ngalatea 6:16; 1 Petelo 2:9.

20. Lelo i bika bituletela nsangaji mivule mu mwingilo wetu wa mwangulo?

²⁰ Mu kine kitatyi’kya, bupolofeto bwa Isaya bwāfikidile, bwa amba: “[Yehova] wavudija muzo’wa, wavudija tusepo twabo; basangala ku meso obe mwendele . . . nsangaji ya mu mwangulo, pamo’nka bwa bantu basepelela pa kwabanya  bitūtwa.” (Isaya 9:3) Nansha byotumwene dyalelo uno ‘muzo muvule’ wa bashingwe-māni kisengele onso mubwane, nsangaji yetu ivudilanga’ko pa kumona kibalwa kya bengidi bakwabo bengila mu mwangulo kyenda kivula mwaka ne mwaka.—Mitōto 4:7; Zekadia 8:23; Yoano 10:16.

21. I bika byotukesambila’po mu kishinte kilonda’ko?

²¹ Tudi na bubinga bukatampe bwa kwikadila na nsangaji mu mwingilo wetu wa mwangulo. I bintu bivule, musapu wetu wa lukulupilo, kukimba kwetu kotukimba bantu bafwaninwe, ne mutyima otudi nao wa kusakila bantu ndoe​—bino byonso bitupanga nsangaji mu mwingilo wetu wa mwangulo. Ino kudi bavule betushikilwe pa kino. Mutumibwa Yoano nandi bāmushikilwe’nka namino. Wākutwa pa kisanga kya Patamosa “pa mwanda wa Leza ne pa busapudi bwa Yesu.” (Kusokwelwa 1:9) Shi ke pano, tukokeja namani kulama nsangaji yetu nansha shi tupangwapangwa ne kulondwalondwa? I bika bibwanya kwitukwasha tūminine mu mwingilo wa kusapwila bakwetu, nansha bantu bavule byobomije mityima? Kishinte kilonda’ko kikaleta malondololo emanine pa Bisonekwa a bino bipangujo.

[Kunshi kwa dyani]

Usa Kulondolola Namani?

• Mwingilo wa mwangulo wa kyelekejo i mwingilo’ka?

• Lelo i musapu wa muswelo’ka otusapula?

• Mwanda waka mwingilo wetu wa kukimba bana-babwanga witwendekela biyampe?

• Tukokeja namani kulama ndoe yetu mu mwingilo wa mwangulo?

• Mwanda waka twendelela na kusepelela mu mwangulo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Bifwatulo pa paje 10]

Busapudi bwa mu myaka katwa imbajinji ne mu myaka ya tutwa 20

[Bifwatulo pa paje 11]

Bengidi bengila ino myaka mu mwangulo bendanga bakimba bantu konso kobatanwa, pamo’nka na mwādi mwendela Polo

[Kifwatulo pa paje 11]

Sapula myanda miyampe mu muswelo usangelwa