Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Dyabola―Ke Kabutyibutyipo Bitupu

Dyabola―Ke Kabutyibutyipo Bitupu

Dyabola​—Ke Kabutyibutyipo Bitupu

“Monso monso mu Kipwanino Kipya mudi kwishila kukatampe kwishidile bibumbo bya Leza bilonga biyampe koku bibumbo bya babi baludikwa na Satana nabyo koku. Uno ke mulangwepo wa mulembi umo umo, mhm, i mulangwe wa balembi bonsololo. . . . Bukamoni bwa Kipwanino Kipya nanshi budi patōkelela. Satana i mubi wa nshikani udi’ko, ushikilwe nyeke Leza ne bantu ba Leza.”​—“The New Bible Dictionary.”

PENEPA mwanda waka bavule betelela bwine Kidishitu—banena amba betabije Bible​—bapela kwitabija amba Dyabola udi’ko binebine? Kyobapelela i mwanda kebetabijepo Bible bu Kinenwa kya Leza. (Yelemia 8:9) Banena amba balembi ba Bible bāselele mafilozofi a mizo yādi ibajokolokele, bāleka kulombola bubinebine bwa Leza. Kifwa, Hans Küng, mufundi wa teoloji mwine Katolika, usonekele amba: “Mfumo ya kulanga amba Satana udi na bibumbo bya bademona . . . yātambile ku mfumo ya bene Babiloni yātwela mu mutōtelo umbajinji wa Bayuda, kupwa ke mu Kipwanino Kipya.”​—On Being a Christian.

Ino Bible ke kinenwa kya bantupo; i Kinenwa kya Leza kya ku bukomo bwa mushipiditu. O mwanda i kya tunangu kotudi kulonda byokinena pa mwanda utala Dyabola.​—2 Temote 3:14-17; 2 Petelo 1:20, 21.

Lelo Yesu Wānene’po Namani?

Yesu Kidishitu wāitabije amba Dyabola udi’ko. Kātompelwepo na bubi kampanda bwādi munda mwandi. Wātambilwe na muntu udi’ko binebine waātelele mwenda mafuku bu ‘mwinē ino ntanda.’ (Yoano 14:30; Mateo 4:1-11) Kadi Yesu wādi witabije amba kudi bipangwa bikwabo bya ku mushipiditu byādi bingila umbumo na Satana mu nkuku yandi imbi. Wāundapile ‘bantu bakwatwe na bademona.’ (Mateo 12:22-28) Nansha ke dibuku dya bantu banena amba Leza kadi’kopo (A Rationalist Encyclopædia) dishintulula uno mwanda amba: “Kino kikalanga nyeke dibwe dya kukukaja ku bafundi ba teoloji pa kuyuka muswelo waitabije Yesu wa mu Maevanjile amba bademona badi’ko.” Yesu paādi wisambila pa Dyabola ne bademona bandi, kādipo’tu upituluka mu kabutyibutyi ka mfumo ya bene Babiloni, ehe. Wādi uyukile amba badi’ko binebine.

Tukokeja kuyuka bintu bivule bitala padi Dyabola na kubandaula byādi binena Yesu ku bafundiji ba mitōtelo ba mu yabo myaka, amba: “Bānwe shenu mwine i dyabola, ne byamakomwameso bya shenu byo mutwelemo mityima yenu kulonga. Aye wadi ntapañani ne kungalwilo kwine, ne kwimanapo mu b[u]binebine, mpika, ke-muntu mwandi munda b[u]binebine mutupu’[b]o. Kadi pābepanga bubela i bwa aye mwine bwābepa, mwanda i wabubela, e enka shandya ne bubela bwine.”​—Yoano 8:44.

Kukwatañana na kino, Dyabola, dijina dishintulula amba “vubavuba,” “i wabubela, e enka shandya ne bubela bwine.” Kyo kipangwa kibajinji kubepela Leza bubela, wābepele’bo mu budimi bwa Edena. Yehova wānene bambutwile betu babajinji amba shi mudye ku mutyi wa kuyuka biyampe ne bibi “mwiko, kufwa [m]ukafwanga.” Satana nandi kupityila kudi nyoka, wānena amba byānene Leza i bya bubela. (Ngalwilo 2:17; 3:4) O mwanda witwa bu “nyoka wa kala na kalā, wakutelwa dya bu-dyabola ne dya bu-Satana.”​—Kusokwelwa 12:9.

Dyabola wābepele bubela pa mwanda utala mutyi wa kuyuka biya ne bibi. Mungya aye, kijila kya kuleka kudya’ko kekyādipo na kijidikilo; kwādi kwingidija lupusa bityani. Amba ba Adama ne Eva bādi ba kwikala “bwa Leza,” beyukila abo bene biyampe i byepi ne bibi nabyo i byepi. Satana wādi usaka kunena amba byobadi na bwanapabo bwa kutonga, babwanya kwityibila mbila abo bene. (Ngalwilo 3:1-5) Kuno kutenga kubi kwaātengele ku bubinga budi na Leza bwa kuludika bintu kewādipo mwanda mutyetye. O mwanda Yehova wālekele kitatyi kilombole shi ino mifwatakanyo yādi yabine. Kino kishintulula amba Satana wāshidilwe kyaba kya kwikala na būmi mu bula bwa kitatyi kampanda. Pano kino kitatyi kimupelwe kyendanga kityepa lubilo lubilo. (Kusokwelwa 12:12) Ino aye wendelela’nka kwendelela na kusonsolola bantu kudi Leza na bubela ne na bongojani, wingidija bantu badi pamo bwa basonekeji ne Bafadiseo ba mu myaka yādi Yesu pano pa ntanda, bazambalaja mfundijo yandi.​—Mateo 23:13, 15.

Yesu wānene kadi amba Dyabola wādi “ntapañani ne kungalwilo kwine” ne amba aye“ne kwimanapo mu b[u]binebine, mpika.” Kino kekishintululapo amba Yehova wāpangile Dyabola bu “ntapañani.” Kāpangilwepo amba ekale kinyema kilengeja moyo kidi mu ñenge ya mudilo mwa masusu onkaonka mwenda ye-yense upela Leza. “Kalunganyembo” katelelwe mu Bible ke kīkalopo kya Satana. I kibundu kijīkwanga’mo muntu ye-yense.​—Bilongwa 2:25-27; Kusokwelwa 20:13, 14.

Dyabola kāimanijepo mu ‘bubinebine’ tamba ku ngalwilo. Ko kunena amba wādi ubadilwa bidi mu kisaka kya bana ba Yehova babwaninine ba ku mushipiditu. Ino ‘kāimanijepo mu bubinebine.’ Wāsakile kulonda mashinda andi ne misoñanya yandi ya bubela. “Ne kungalwilo” kutelwa pano ke ku ngalwilopo ya kupangwa kwandi bu mwikeulu mwanā Leza, mhm, i ngalwilo ya kutombokela Yehova ne kubepela ba Adama ne Eva bubela. Dyabola udi pamo bwa bantu bātombokēle Yehova mu myaka ya Mosesa. Tutanga pa mwanda wabo amba: “Abalonga byakuboleja padi aye; boba kebadipo bāna bandi, mhm, i bulema bwabo.” (Kupituluka 32:5) Ne Satana nandi monka na monka. Wāikele ke “ntapañani” paātombokēle Leza, wālengeja ba Adama ne Eva bafwe, ku mfulo ne kisaka kyonso kya muntu kekifu.​—Loma 5:12.

Bamwikeulu Bampikwa Kikōkeji

Bamwikeulu bakwabo bālondele Satana mu butomboki bwandi. (Luka 11:14, 15) Bano bamwikeulu “bashīle mu kīkalo kya abo bene,” bāvwala imbidi ya bu bantu mwanda wa kusambakena pamo na “bāna bana-bakaji” ba bantu mu myaka ya Noa. (Yude 6; Ngalwilo 6:1-4; 1 Petelo 3:19, 20) ‘Kipindi kimo pa bipindi bisatu bya ñenyenye yonso ya mūlu,’ kisumpi kityetye kya bipangwa bya ku mushipiditu, nakyo kyālonda buno bupupakane.​—Kusokwelwa 12:4.

Mukanda wa byelekejo wa Kusokwelwa ulombola Dyabola bu “mukishi mukatampe utyila pyā.” (Kusokwelwa 12:3) Mwanda waka? Ke kunenapo amba udi na umbidi mubimubi, ulengeja nzuba, mhm. Kunena na bubine, ketuyukilepo mwikadile imbidi idi na bipangwa bya ku mushipiditu, inoko mobimwekela, Satana keshidilepo na bamwikeulu bakwabo, bipangwa bikwabo bya ku mushipiditu ku umbidi. Inoko kumutela bu “mukishi mukatampe utyila pyā” i kumutela kufike’po, mwanda Satana i kipangwa kya ku mushipiditu kisanshijañana, kilenga nzuba, kya bukomo kadi kyonakanya.

Satana ne bademona bandi pano i bafudilwe. Kebakibwanyapo kadi kuvwala imbidi bu bantu na mobāvwadile’yo pa kala. Kinondanonda na Bulopwe bwa Leza kutambikwa’bo mu makasa a Kidishitu mu 1914, bāelelwe kufulakufula kwa ntanda.​—Kusokwelwa 12:7-9.

Dyabola I Kinkwa Mukomo

Dyabola ushele nyeke kinkwa mukomo. “Unangakana bwa ntambo ubuluma, ukimba wakubokota.” (1 Petelo 5:8) Ke bubipo budi mu ngitu yetu yakubulwa kubwaninina. Bine, tulwanga difuku ne difuku na mutyima wa bupya-mambo witukokela’nka ku kulonga bubi. (Loma 7:18-20) Ino kulwa kwinekwine i kwa “ku balopwe ba fukutu ya panopanshi, ne ku bibumbo bya bushipiditu bya bubi bya momwa mūlu.”​—Efisesa 6:12.

Dyabola i muzambalaje lupusa lwandi kufika’lo ne kwepi? “Ntanda yonsololo ilēle mu bukomo bwa umbi,” mo munenena mutumibwa Yoano. (1 Yoano 5:19NW) Bine, ketusakilepo kubikalwa na Dyabola nansha kumuleka witukwatyija moyo na kabutyibutyi kandi. I biyampe nanshi tudyumukile bukomo bwalonga bwa kusaka kwitusaba meso ku bubinebine ne kutyumuna bululame bwetu kudi Leza.​—Yoba 2:3-5; 2 Kodinda 4:3, 4.

Dyabola kengidijangapo nyeke enka miswelo ya kusanshija pa kutamba boba balonga kiswa-mutyima kya Leza. Kyaba kimo wialamunanga kamweka bu “mwikeulu wa mu mwinya.” Mutumibwa Polo wādyumwine bene Kidishitu ku kino kyaka paāsonekele amba: “Nkwetwe moyo mwanda wa kutyina na’mba; padi shi pa ka, shi pa ka mwakongolwa ku uno mutyima umo, o mutele mudi Kidishitu, monka mwāongwelele nyoka Eva ku bukosoke bwandi.”​—2 Kodinda 11:3, 14.

O mwanda kitusakila ‘kutūkija mutyima, kutengela, kumukomena ne kwikala na bukankamane, bemanije mu lwitabijo.’ (1 Petelo 5:8, 9; 2 Kodinda 2:11) Tyina kukaila mu makasa a Satana na kusaka kutompa kantu ko-konso ka bya majende. (Kupituluka 18:10-12) Ikala mwifundi mwipāne wa Kinenwa kya Leza, mwanda tuyukile amba Yesu Kidishitu wādi unyemena misunsa mivule ku Kinenwa kya Leza pādi pamutompa Dyabola. (Mateo 4:4, 7, 10) Lomba mushipiditu wa Leza. Kipa kyao kikakukwasha wepuke mingilo ya ngitu, ikwatyila’mo Satana bantu. (Ngalatea 5:16-24) Kadi, lombela kudi Yehova na mutyima umo poimvwana kutyinibwa mu muswelo kampanda na Dyabola ne bademona bandi.​—Fidipai 4:6, 7.

Kudipo ne kya kutyinina Dyabola kine. Yehova ulaile kukukinga ku byonso bikokeja kulonga Satana. (Mitōto 91:1-4; Nkindi 18:10; Yakoba 4:7, 8) “Kankamanai mudi Mfumwetu, ne monka mu bukomo bwa bulobo bwandi,” mo mwānenene mutumibwa Polo. Nabya “muyūke kwimanija mu byakyongo bya dyabola.”​—Efisesa 6:10, 11.

[Kifwatulo pa paje 3]

Yesu wādi uyukile amba Dyabola i muntu udi’ko binebine

[Kifwatulo pa paje 5]

Komena Dyabola na kwifunda Kinenwa kya Leza ne na kulombela kitatyi ne kitatyi