Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Iulai Yehova Pomufundija Benu Bana

Iulai Yehova Pomufundija Benu Bana

Iulai Yehova Pomufundija Benu Bana

“Lelo i mwana ka kololwangapo na shandi?”—BAHEBELU 12:7MB.

1, 2. Mwanda waka bambutwile badi na makambakano a kulela babo bana dyalelo?

 BWIPANGUDI bwaipangwilwe mu Jampani myaka mityetye kunyuma bwalombwele amba kipindi kya batame baipangwilwe banene amba kekudipo kwisambila pamo kuvule pa bukata bwa bambutwile ne babo bana, kadi amba bambutwile balelemunanga mpata babo bana. Mu bwipangudi bukwabo mu ntanda imo yonka, kubwipi kwa muntu umo pa baná mu baipangwilwe, waitabije amba kebayukilepo kya kulonga na babo bana. Uno ke mwandapo utala enka bantu ba Kutunduka. “Bambutwile bene Kanada bavule batompola amba i bibakolele kuyuka mwa kwikadila bambutwile bafike’po,” mo munenena julunale umo (The Toronto Star). Konso konso, bambutwile bamonanga amba kulela bana i kukomo.

2 Mwanda waka bambutwile badi na makambakano pa kulela babo bana? Buluji bukatampe i buno, tudi mu ‘mafuku a mfulo,’ bine “myaka ya malwa” ibaiya. (2 Temote 3:1) Kadi Bible unena amba “mifwatakanyo ya mutyima wa muntu i mibi’tu ne ku bwanuke bwandi kwine.” (Ngalwilo 8:21) Ne kadi, bankasampe bapēla kutambwa na Satana ukitakita kwakimba kukwata babilumbilumbi, pamo bwa “ntambo ubuluma.” (1 Petelo 5:8) Bine, bijika i bivule ku bambutwile bene Kidishitu betungīle kitungo kya kutamija babo bana “mu madingi, ne mu lufundijo lwa Mfumwetu.” (Efisesa 6:4) Lelo bambutwile babwanya namani kukwasha babo bana nabo batame batōtyi ba Yehova bapye, bayukile kushiyañanya “ne b[i]lumbuluke ne bibi”?—Bahebelu 5:14.

3. I kika kinenenwa amba bufundiji ne buludiki bwa bambutwile budi na bukwashi bukatampe mpata mu kutamija bana senene?

3 Solomone, Mulopwe wa tunangu, wānene kyabine, amba “bulembakane i bukutwe umutyima wa mwana.” (Nkindi 13:1; 22:15) Pa kusaka kufundula buno bulembakane, bana basakilwa kololwa na buswe na babo bambutwile. Ino yō! bana kebasangelangapo nyeke kololwa kwa uno muswelo. Pavule bapelanga madingi pampikwa kubanga ne muntu mwine wibapa’o. O mwanda bambutwile bafwaninwe kwifunda ‘kutamija mwana mu dishinda dimufwaninwe.’ (Nkindi 22:6) Wivwane bana bekale kulamata ku buno bulombodi, nabya bo būmi kobadi. (Nkindi 4:13) Bine, i kya kamweno bambutwile bayuke bintu byobafwaninwe kulonga pa kufundija babo bana!

Madingi—Moashintulwila

4. I nshintulwilo’ka imbajinji ya kishima “madingi” ingidijibwe mu Bible?

4 Bambutwile bamo bekakanga kulemununa babo bana pa mwanda wa moyo wa kutyina kutopekwa amba bebamweshanga malwa ku ngitu, na binenwa, nansha mu ñeni. Ketufwaninwepo kwikala na moyo wa uno muswelo. Kishima “madingi” kingidijibwe mu Bible kekidipo na mulangwe wa kumwesha muntu malwa nansha kumususula. Kishima kya Kingidiki kyalamwinwe bu “madingi” kikwatañene dibajinji na bufundiji, bulombodi, bulemununi, ne, kyaba kimokimo, mfuto misumininwe, ayo’ko mipānwe na buswe.

5. Mwanda waka i kya kamweno kubandaula muswelo ufundija Yehova bantu bandi?

5 Yehova Leza i mulete kifwa kibwaninine mu myanda itala kupāna ano madingi. Mutumibwa Polo, pa kudingakanya Yehova na shabana, wāsonekele amba: “Lelo i mwana ka kololwangapo na shandi? . . . Batata ba pano panshi betolwele kakitatyi katyetye ku byobya byo badi bamona abo bene. Ino Leza witololanga’mba tumone biyampe, twikale bapandulwemo.” (Bahebelu 12:7-10MB) I kyabine, Yehova udingilanga bantu bandi mwanda wa bekale bakola, batōka. Tukokeja na bubine kuboila ñeni mivule ya mwa kudingidila bana ku kubandaula muswelo ufundija Yehova bantu bandi.—Kupituluka 32:4; Mateo 7:11; Efisesa 5:1.

Buswe—Bukomo Bukunka ku Mutyima

6. Mwanda waka kikokeja dimo kwikala kikomo ku bambutwile kwiula buswe bwa Yehova?

6 Mutumibwa Yoano unena’mba: “Leza i buswe.” O mwanda ne mu bufundiji bwine bufundijanga Yehova, kintu kimutononanga nyeke afundije’bo i buswe. (1 Yoano 4:8BB; Nkindi 3:11, 12) Lelo ko kunena amba bambutwile basenswe kala lutundu lwabo bakapēlelwa kwiula Yehova mu uno mwanda? Mhm, ke nankyopo. Buswe bwa Leza i buswe buludikwa na misoñanya. Mufundi umo wa Kingidiki unena amba buswe budi namino “kebwendelangapo nyeke pamo na kiswelelela kya kibutwila.” Leza kapūtangapo meso na kiswelelela. Usakilanga nyeke bantu bandi biyampe kutabuka.—Isaya 30:20; 48:17.

7, 8. (a) I kifwa’ka kya buswe buludikwa na misoñanya kyāletele Yehova mu muswelo waikalanga na bantu bandi? (b) I muswelo’ka ubwanya bambutwile kwiula Yehova mu kukwasha babo bana nabo bayuke kulonda misoñanya ya mu Bible?

7 Ivwana bidi mwālombwedile Yehova buswe mu mwikadilo wandi na bene Isalela. Mosesa wāingidije kyelekejo kilumbuluke pa kulombola mwikadile buswe bwa Yehova bwaādi uswele muzo wa Isalela wākidi mwana. Tutanga’mba: “Pamo bwa mukebo utumbula bunswa bwandi, wipapa pangala pa twana twandi, utanda mikumo yandi, [witenteka’to] witusela pa mapapa andi; Yehova enka kasuku wamukunkwije [Yakoba].” (Kupituluka 32:9, 11, 12) Mukebo mukaji pa kufundija twana twandi kutumbuka milela ‘utumbulanga bunswa bwandi,’ wepapa mapapa andi pa twana, witusoñanya kwileleka. Shi kana kamo kabalakata mu bunswa bwalwanga divule pa dibwe dya pa nsongo ya lūlu, inako ‘wipapanga’ pangala pa kana’ka. Ekale kana kekasa kukekupila panshi, inako wikanga munshi mwako lubilo wekakobola, ku mfulo wekasela “pa mapapa andi.” Yehova nandi muswelo umo onka, wālelele muzo wa Isalela na buswe powādi ukidi mwana. Wāpa bantu bandi Bijila bya Mosesa. (Mitōto 78:5-7) I bine, Leza wādi ubambile meso a bulami pa muzo, utengele kukūkila bantu bandi ponso pobādi batanwa mu bikoleja.

8 Lelo bambutwile bene Kidishitu babwanya namani kwiula buswe bwa Yehova? Dibajinji, bafwaninwe kufundija babo bana misoñanya ne mbila idi mu Kinenwa kya Leza. (Kupituluka 6:4-9) Kitungo kyabo i kukwasha bana bayuke kutyiba mbila mungya misoñanya ya mu Bible. Wivwane bambutwile ba buswe balonge namino, nabya nabo i kwipapa kobepapa pangala pa babo bana, batala muswelo obengidija misoñanya yobefunda. Bana pobenda batama, benda bapebwa bityebitye bwanapabo, bambutwile ba kilelo ponso pobamona kyaka “bekanga munshi” lubilo, ‘batenteka babo bana pa mapapa abo, bebasela.’ Lelo i kyaka kya muswelo’ka?

9. I kyaka’ka nakampata kifwaninwe kuta’ko bambutwile mutyima ba buswe? Leta kifwa.

9 Yehova Leza wādyumwine bene Isalela ku byamalwa bitambanga ku kisense kibi. (Umbadilo 25:1-18; Ezela 10:10-14) Kwenda kisense na kibumbo kya babi i kyaka kibenza bantu bonso dyalelo. (1 Kodinda 15:33) Pa kino, bambutwile bene Kidishitu bafwaninwe kwiula Yehova. Lisa, nsongwakaji umo wa myaka 15 washilwile kwabila nsongwalume wadi kalondapo mwikadilo wa kisaka ne ngikadilo ya ku mushipiditu. Lisa usekununa’mba: “Bami bambutwile bamona kala kushinta konashintyile mu mwikadilo wami, baunta mutyima. Kyaba kimo badi bandemununa, pakwabo bankankamika’tu na kanye.” Badi bashikata pamo na Lisa, bamuteja na mutyima mutūke, enka namino, bamulombola muswelo wa kupwija kintu kyobamwene bu makambakano adi amutengele—mutyima wa kusaka kwitabijibwa na balunda nandi. *

Endelelai na Kwisambila Pamo na Benu Bana

10. I mu bintu’ka mwāletele Yehova kifwa kiyampe mu kwisamba na bene Isalela?

10 Bambutwile shi basaka kufundija senene babo bana bafwaninwe kwendelela na kwisambila nabo pamo. Yehova, nansha byayukile bintu byonso byotulanga mu mityima yetu, witukankamikanga kwisamba nandi. (1 Bilongwa 28:9) Pa kupwa kupa bene Isalela Bijila, wāpele bene Levi mwingilo wa kwibafundija’byo, wātuma ne bapolofeto ba kukalanguluka nabo ne kwibalemununa. Kadi wādi usaka kwivwana milombelo yabo.—2 Bilongwa 17:7-9; Mitōto 65:2; Isaya 1:1-3, 18-20; Yelemia 25:4; Ngalatea 3:22-24.

11. (a) I muswelo’ka ubwanya bambutwile kuneñenya mīsambo na babo bana? (b) Mwanda waka bambutwile bafwaninwe kwikala bemvwaniki bayampe kitatyi kyobesamba na babo bana?

11 Lelo bambutwile babwanya namani kwiula Yehova kitatyi kyobesamba na babo bana? Dibajinji bidi, bafwaninwe kushikatyila nabo pamo. Bambutwile bafwaninwe kwepuka kisela kya kwibashimika bishima bya kafutululo, kifwa amba, “Mwine’o o mwanda oiya nao? Nadi mwene amba i mwanda’tu mukatampe”; “Bwabo i buvila”; “Penepa nonge bika? Abe muntu kutamapo.” (Nkindi 12:18) Bambutwile batunangu basaka babo bana bebasabile myanda beelelanga’ko kwikala bemvwaniki bayampe. Bambutwile basebula babo bana pobakidi banuke, bakemwena, babo bana nabo shi abatama bakebasebula. Yehova usenswe nyeke kuteja bantu bandi. I mutebeke nyeke kutwi ku milombelo ya boba bamwabija na kwityepeja.—Mitōto 91:15; Yelemia 29:12; Luka 11:9-13.

12. I ngikadilo’ka ibwanya kushitwila bana dishinda dya kufwena babo bambutwile?

12 Ivwana kadi bintu bikwabo bibadilwa mu bumuntu bwa Leza bilengeja bantu bandi bapēlelwe kumufwena. Tulete kifwa, Davida Mulopwe wa Isalela wa pa kala wālongele bubi bukatampe bwa makoji na Bafesheba. Byaādi muntu wakubulwa kubwaninina, kābudilwepo kulonga bubi bukwabo bukatampe mu būmi bwandi. Inoko kādipo ubulwa kufwena kudi Yehova kumulomba kulekelwa ne kutopekwa. Bine, kanye ka Yehova Leza ne lusa lwandi byālengeje Davida alukile kwadi. (Mitōto 103:8) Ne bambutwile nabo monka na monka, shi badi na ino ngikadilo ya bwine Leza, ya kanye ne lusa, bakekala bapēla kwisamba nabo, nansha shi bana i balube.—Mitōto 103:13; Malaki 3:17.

Ikala wa Mutyima Unekena

13. Kwikala wa mutyima unekena kulomba bika?

13 Bambutwile, kitatyi kyobevwana bibasapwila babo bana, bafwaninwe kwikala na mutyima unekena ne kulombola “ñeni mitūke mūlu.” (Yakoba 3:17) ‘Mutyima wenu unekena wikale muyukane ku bantu bonso,’ mo mwāsonekele mutumibwa Polo. (Fidipai 4:5) Lelo kwikala wa mutyima unekena i kunena namani? Mushintulwilo umo wa kino kishima kya mu Kingidiki kyalamwinwe bu “wa mutyima unekena” i “yewa kaningilapo bakwabo kulonda kakijila katye ne katye.” I muswelo’ka ubwanya kwikala bambutwile na mutyima unekena, abo kadi kasha balamata ku mwikadilo wampikwa kwalamukaalamuka ne ku misoñanya ya ku mushipiditu?

14. Yehova wālombwele namani amba udi na mutyima unekena pa mwanda utala Lota?

14 Yehova i mulete kifwa kya kutendelwa mu kwikala wa mutyima unekena. (Mitōto 10:17) Paādi usoñanya Lota ne kisaka kyandi kunyema bonakani bwādi bwa kufikila kibundi kya Sodoma, Lota wādi “uleñanya.” Kupwa, mwikeulu wa Yehova wānena Lota amba nyemena ku ntanda ya ngulu, ino aye amba: “Ami nkikokejapo kunyemena ku lūlu . . . Monapo bidi, kibundi kino [Zola] kidi pabwipi ponka pa kunyemenapo; kabidi e kyo kityetye, e! mpandile’ko, lelo koka ke katyetyepo, a?” Lelo Yehova wālongele’po kika? Wānene amba: “Monapo nanshi nakwitabija pa kino, nankyo nkikonakanyapo kibundi kyonena’kya.” (Ngalwilo 19:16-21, 30) Yehova wāitabije kulomba kwa Lota. Eyo, bambutwile bafwaninwe kulamata ku misoñanya iletelwe na Yehova Leza mu Bible, Kinenwa kyandi. Inoko, i biyampe kukwatañanya’yo na musakila bana, shi byobasaka’bya kebijilula’yopo.

15, 16. I ñeni’ka ibwanya kuboila bambutwile ku kyelekejo kidi mu Isaya 28:24, 25?

15 Kwikala wa mutyima unekena kulomba ne kuteakanya mityima ya bana mwa kwitabijija’bo madingi. Isaya wāelekeje Yehova na kidimye, amba: “Lelo kidimye udimanga nyeke kukusa, a? Lelo utyimpula nshi yandi, nyeke’ni, a? Pa kupwa kudingakanya peulu pabo, lelo ukusa bizadi bifita ne kukuna bizadi, ne kutūla monka ñano mikukumikuku, ne mebele abuluba pantu pao, ne nkunki mu mukalañano wabo, a?”—Isaya 28:24, 25.

16 Yehova ‘udimanga ne kukusa,’ “utyimpula nshi yandi.” Ko kunena amba uteakanyanga mityima ya bantu bandi kumeso kwa kwibadingila. Shi bambutwile kebalemununa babo bana, i muswelo’ka ‘obabwanya kutyimpula’ mityima ya lutundu lwabo? Shabana umo waiwile Yehova mu kulemununa wandi mwana wa myaka iná. Wandi mwana wasanshije mukwabo, ino shabana wamwivwana bidi na mutyima mutūke, mwana papo wishintulwila. Ebiya, shabana pa kusaka ‘kutyimpula’ mutyima wa mwana, wamusekunwina mānga ya mwana obadi bakupila kudi nkasampe mukwabo wa impupa wadi mumupudile. Mwana pa kwivwana luno lusango, wanena amba yao nkasampe wa impupa nankyo ufwaninwe kupebwa mfuto. ‘Kutyimpula’ kwa uno muswelo kwateakenye mutyima wa mwana, kwamukwasha, wayuka amba nanshi kusanshija bakwabo i kwikala wa impupa kadi i bibi.—2 Samwele 12:1-14.

17. I ñeni’ka ya kulemununa bana ifwaninwe kuboila bambutwile ku kyelekejo kiletelwe mu Isaya 28:26-29?

17 Isaya wādingakenye kadi bulemununi bwa Yehova na mwingilo mukwabo wa kidimye—kupūla. Kidimye wingidijanga impūlo ya miswelo mishileshile mungya bipusu bya miseke. Mutyi i wa kupūla nao bizadi bifita, umpūlo nao bizadi bya bitupu, ebiya lutonto lwa dikalo nansha lwa ditempa i lwa kupūla nalo bipusu bya miseke mikomo. Ino mupūdi kaviyangapo miseke mikomo buviyeviye kufika ne poikavingakana vingevinge, mhm. Ne Yehova nandi mo monka, shi kasake kutalula bintu bibi mu bantu bandi, shi bintu’ka shi bintu’ka, ushintanga mutalwilo wandi mungya bisakibwa byabo ne ngikadilo yobadi’mo. Kaloñangapo bintu na mpumpu nansha na kasumalomo. (Isaya 28:26-29) Bana bamo bamonanga’tu’nka dikengu’di dibakengula bambutwile baleka kibi kyobadi basaka kulonga, kupwididile. Bakwabo basaka kuvulujibwa misunsa ne misunsa, bakwabo nabo’nka kufuninwa bininge. Bambutwile ba mityima inekena balemununanga mwana ne mwana mungya bisakibwa byandi.

Loejai Mīsambo ya mu Kisaka

18. Bambutwile bakokeja namani kukūla kitatyi kya kwifunda kitatyi ne kitatyi kifundwa kya Bible kya mu kisaka?

18 Mu miswelo milumbuluke ya kufundija bobe bana mudi ne kifundwa kya Bible kya mu kisaka kya kitatyi ne kitatyi ne mīsambo ya difuku ne difuku imanine pa Bisonekwa. Kifundwa kya kisaka kilupulanga bipa biyampe enka shi kifundwanga kitatyi ne kitatyi. Shi kikale kya kwifunda’nka dyomumwene kyaba, nansha bya kubozokelwa, yuka amba kikasupaila. O mwanda bambutwile bafwaninwe ‘kukūla kitatyi’ kya kifundwa. (Efisesa 5:15-17) Eyo, kutonga nsaa kampanda ifwaninwa ku bonso ya kwifunda kitatyi ne kitatyi i bulwi. Shabana umo wanene amba bana pobadi benda batama, mpangiko yabo mishileshile nayo yadi yenda ikoleja kushikatyila pamo kisaka kyonso kituntulu. Inoko kisaka kyonso kyadi kikumankena pamo’nka ke ku kyolwa mu mafuku adi’ko kupwila kwa pa kipwilo. Shabana nandi wakwata mpangiko ya kwifunda kifundwa kya kisaka ku kyolwa mu dimo dya mu mene mafuku’a. Kifundwa kyaendeka. Bana bonso basatu pano i bengidi ba Yehova babatyijibwe.

19. Bambutwile babwanya kwiula Yehova muswelo’ka mu myanda itala kwendeja kifundwa kya kisaka?

19 Inoko ke biyampepo kufwila’tu kupwa myanda kampanda imanine pa Bisonekwa ibandaulwa mu kifundwa. Yehova wāfundije bene Isalela bājokēle mu ntanda yabo kupityila ku babitobo, bādi ‘bebalombola, bebashintulwila ne kwibashintulula’ Mukanda wa Bijila, “enka namino’u baivwanija kutangwa kwao.” (Nehemia 8:8) Shabana umo wakweshe bandi bana bonso basamba-babidi biyampe, nabo baswa Yehova. Wadi ulonga namino, kumeso kwa kwifunda na kisaka, wadi wikokela bidi mu kyandi kyumba, uteakanya ne kukwatañanya myanda na bisakibwa bya mwana ne mwana. Wendeja kifundwa kiloelelwa bandi bana. Mwana umo mutame uvuluka’mba: “Kifundwa kyadi nyeke kisangaja. Shi nansha twadi panja tuta futu mu lubanza, betwite’tu amba iyai ke kifundwa kya kisaka, twadi tushiya ne futu mine’nka penepa, ketunyemena ku kifundwa. Bine kyo kyadi kyolwa kisangaja kupita byolwa byonso mu yenga.”

20. I makambakano’ka akokeja kulupuka mu kulela bana otukabandaula?

20 Mulembi wa mitōto wānene amba: “Monaipo bidi, bāna e bipyanwa bya Yehova; kadi bipa bya munda nabyo e mpalo yandi.” (Mitōto 127:3) Kufundija betu bana kulomba kitatyi ne bukomo, ino kwibafundija biyampe i būmi bwa nyeke kobadi. Bine, ino i mpalo milumbuluke! Nanshi batwe bonso twiulei Yehova bininge kitatyi kyotufundija betu bana. Eyo, nansha bipelwe bambutwile kiselwa kya kutamija bana “biyampe monka mu madingi, ne mu lufundijo lwa Mfumwetu,” ke kunenapo amba byonso bikendeka’nka biyampe. (Efisesa 6:4) Nansha ke mwana ulelelwe biyampe namani ukokeja kutomboka, waleka’byo kwingidila Yehova. Penepa mukalonga namani? Byabyo byonso bikesambilwa’po mu kishinte kilonda’po.

[Kunshi kwa dyani]

^ Myanda isekunwinwe mu kino kishinte ne mu kilonda’ko ibwanya kwikala mishile na mutamino wa bana mu yenu ntanda. Tompai kujingulula misoñanya idi’mo, mwiilonde mungya mutamino wa bana mu kifuko kyomudi’mo.

Ukalondolola’po Bika?

• Bambutwile bakokeja kwiula namani buswe bwa Yehova bulombwelwe mu Kupituluka 32:11, 12?

• Le i ñeni’ka yowaboila ku muswelo wādi wisamba Yehova na bene Isalela?

• Lelo kuteja kwātejeje Yehova kulomba kwa Lota kubetufundija bika?

• I ñeni’ka ilombola mwa kulemunwina bana yotwaboila ku Isaya 28:24-29?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 21]

Mosesa wādingakenye muswelo ufundijanga Yehova bantu bandi na miswelo ifundijanga mukebo twana twandi

[Bifwatulo pa paje 22]

Bambutwile bafwaninwe kushikatyila pamo na babo bana

[Kifwatulo pa paje 23]

“Bine kyo kyadi kyolwa kisangaja kupita byolwa byonso mu yenga”