Kijila Kitabukile Bulēme—Bufundiji bwa Ntanda Yonso

“Byonso byo musaka’mba bantu bemulongele, nenu mwibalongele’byo’nka nabya!”—Mateo 7:12, MB.

BINO bishima byānenwe kalā na Yesu Kidishitu mu Busapudi bwandi bwa pa Lūlu bushele busekununwa kepadi kintu kya myaka tununu tubidi kunyuma. Mu myaka tutwa ne tutwa tamba penepa, myanda mivule ke minenwe ne kulembwa pangala pa bino binenwa bityetye byaānene. Kifwa, bantu bamo banenanga amba bino binenwa “o mwanda mwine mukatampe uselele Bisonekwa,” ko “kulombola mu kīpi kiselwa kine kya mwine Kidishitu ku mukwabo,” ne amba o “musoñanya wa kyalwilo wa mwa kwikadila.” Bine uno musoñanya i muyukane mpata, o mwanda utelwanga divule bu Kijila Kitabukile Bulēme.

Inoko mulangwe wa kino Kijila Kitabukile Bulēme kewitabijibwepo enka na boba betela bu bene Kidishitu. Bwine Yuda, bwine Buddha, ne filozofi ya Bangidiki nabyo bibingijanga mu muswelo kampanda nansha mu muswelo kansangwa bino bishima bilombola mwa kwikadila. Binenwa bimo, biyukene biyampe, kupityidila ku bantu ba Kutundukatunduka (Extrême-Orient), i byobya byānene Confucius, obetemba kudi bantu ba Kutunduka bu muntu watunangu kadi mwadimu mukatakata. Mu dibuku dimo (The Analects), dya busatu mu Mabuku Aná a kine Confucius, mudi mulangwe umo upitulukilwe misunsa isatu mituntulu. Confucius wālondolwele bipangujo bya befundi misunsa ibidi mituntulu amba: “Bintu byokusakepo bakulonge, nobe kokalonga’byo bakwenu.” Musunsa mukwabo, pādi peanya Zigong, wandi mwana wa masomo, amba “Byobya byonkisakepo bakwetu banonge, nami nkisakepo kwibalonga’byo,” mwadimu wandi wāmutentulwile na bino bishima bilanguluja amba, “I amo, ino abe kwabwenye kulonga kino kintu.”

Bamo bakokeja kulanga pangala pa bino binenwa amba, bishima byānene Confucius bidibulula byānene Yesu mwenda mafuku. Eyo, kwishila kukatampe kudi’po i kuno: Kijila Kitabukile Bulēme kyāletele Yesu kilombanga bintu bimweke bya kulongela bakwetu biyampe. Langa’po bidi, lelo shi bantu bonso badi amba baloñanga bintu bikwatañene na bino binenwa biyampe bya Yesu, batele bakwabo mutyima ne kwibakwasha, balonda kino kijila mu būmi bwabo difuku ne difuku, longa ntanda ya dyalelo keyaikele kifuko kilumbuluke? Bine, longa ke kifuko kilumbuluke.

Eyo, nansha shi kino kijila kinenwe mu muswelo’ka, shi wa kupela, shi wa kwitabija, nansha mu muneneno mukwabo kampanda, kyotuyukile’ko i kino: bantu ba mu bitatyi ne mu bifuko pala pala ne ba būmi bwa miswelo ne miswelo i bakulupile bininge kino Kijila Kitabukile Bulēme. Kino kilombola patōka amba bintu byānene Yesu mu Busapudi bwa pa Lūlu i bufundiji bwa ntanda yonso  bushintanga būmi bwa bantu ba pi na pi mu nkongo yonso.

Wiipangule’po bidi amba: ‘Lelo ami uno nsakanga bantu banongela bintu na bulēme, boloke, pampikwa budimbidimbi? Le nsakanga kwikala mu ntanda mwampikilwa kwisañuna kwa misaka, bupolapola, ne mavita? Le nsakanga kwikala mu kisaka kya bantu balangila bakwabo bonso, belongela biyampe?’ Kunena na bubine, lelo i ani ukokeja kulondolola bino bipangujo amba mhm? Ino i kya bulanda pa kuyuka amba i bantu batyetye’tu bashikete mu ngikadilo ya uno muswelo. Bavule kebalañangapo ne kulanga amba bakamona bino bintu.

Kijila Kitabukile Bulēme Kibatyimpilwa Panshi

Mu bula bonso bwa mānga, bantu baloñanga bintu bya bupolapola, pampikwa kubanga byepelo bya bantu. Kifwa busunga bwa bapika ba mu Afrika, makomponi a lufu a Nazi, kwingija bana kaji ku bukomo, ne mikubo ya bantu bepailwa ku nshikani mu bifuko pala pala. Shi tutele mulongo onso wa bintu bilenga nzuba pano ketupu’opo.

Dyalelo dyo dine, ntanda yetu ya bipungwa bya kamfula-nkonko idi’nka na kwisakila. Bantu balangila’ko bakwabo nansha shi būmi bwabo ne byepelo byabo bidi mu kyaka i batyetye. (2 Temote 3:1-5) Mwanda waka bantu bavule badi na mwino, na bukalabale, bampikwa kulangila bakwabo, ba kwisakila konkakonka? Mwene i mwanda wa Kijila Kitabukile Bulēme kyobafundwila kulampe amba i kya bitupu, i mwikadilo wāpityile kalā, nansha byokiyukene konso konso? Kya bulanda, ne bantu betela amba betabije mudi Leza nabo bapitanga monka. Shi utale biyampe mwendela bintu pano, usa kumona amba kumeso kotwenda’ku, bantu bakekala na kwisakila kupita ne pano pene.

Byobidi namino, bipangujo bikatampe byotufwaninwe kubandaula i bino: Lelo kulonda Kijila Kitabukile Bulēme kulomba kulonga bika ne bika? Le muntu ne muntu ukilondanga kino kijila? Lelo kukekalanga kitatyi kikalonda bantu bonso Kijila Kitabukile Bulēme mu būmi bwabo? Shi usaka kutana malondololo abinebine a bino bipangujo, tanga kishinte kilonda’ko.

[Kifwatulo pa paje 3]

Confucius ne bantu bakwabo bāfundije Kijila Kitabukile Bulēme inoko mu mineneno mikwabo