Tamija Mutyima Obe Wa Kwakamwa Yehova
Tamija Mutyima Obe wa Kwakamwa Yehova
“Shi uno mutyima uno’u wadi monka mwabo wa kungakamwa amiwa, ne wa kulama bijila byami byonso nyeke.”—KUPITULUKA 5:29.
1. I kika kitukulupija amba dyakadilwe kantu dino’di bantu bakekala na bwanapabo bwa kwishikatyila pakubulwa moyo?
MOYO i mubikale bantu mu tutwa ne tutwa twa myaka. Kwakamwa bulobo, luba, bupolapola, nansha divita kuselejanga nyeke bantu midiyo ne midiyo mityima kūlu. O mwanda bilembwa bya ñanjilo bya Mbila ya Ntanda Yonso ya Byepelo bya Bantu bilombola mutyima wa kusaka kutūla’ko ntanda mukekala bantu bonso na bwanapabo bwa kwishikatyila pakubulwa moyo. * Bya dyese, Leza mwine witukulupija amba ntanda ya uno muswelo isa kwiya—inoko keiyapo ku bukomo bulonga bantu. Yehova, kupityila kudi mupolofeto wandi Mika, wētulaile amba mu ntanda yandi impya ya boloke, kemukekalapo muntu ‘nansha umo ukalengeja bantu bandi moyo.’—Mika 4:4.
2. (a) Bisonekwa bitukankamikanga namani twakamwe Leza? (b) I bipangujo’ka byotukokeja kwiipangula potubandaula musoñanya wetu wa kwakamwa Leza?
2 Inoko kwakamwa kukokeja kwikala kuyampe. Mu Bisonekwa, bengidi ba Leza i banenwe misunsa mivule kwakamwa Yehova. Mosesa wāsapwidile bene Isalela amba: “Ukakamwa Yehova Leza obe; kadi ukamwingidila aye.” (Kupituluka 6:13) Tutwa twa myaka pa kupita’po, Solomone wāsoneka’mba: “Akamwa Leza ne kulama bijila byandi, mwanda yo mingilo mituntulu ya muntu.” (Musapudi 12:13) Ne batwe netu mo monka, mu mwingilo wetu wa busapudi otwingila koku tuludikwa na bamwikeulu, tukankamikanga bantu bonso amba nabo ‘bakamwe Leza ne kumutumbika ntumbo.’ (Kusokwelwa 14:6, 7) Eyo bene Kidishitu bafwaninwe kwakamwa Yehova, ino bafwaninwe ne kumuswa na mutyima wabo onso. (Mateo 22:37, 38) Le tubwanya namani kuswa Leza koku kadi tumwakaminwe? Mwanda waka kwakamwa Leza wa buswe kudi na mvubu? I byabuyabuya’ka byotumwena mu kutamija kwakamwa Leza? Kumeso kwa kulondolola bino bipangujo, tufwaninwe bidi kwivwanija kishima kwakamwa Leza kishintulula bika ne i kika kinenenwa amba kwakamwa kwa uno muswelo i kipindi kikatampe mu kipwano kyotupwene na Yehova.
Luzakalo, Kalēmo, ne Kwakamwa
3. Lelo kwakamwa Leza kushintulula namani?
3 Kwakamwa Leza i mwiivwanino ufwaninwe kwikala nao bene Kidishitu ku meso a Mulongi wabo. Mushintulwilo umo wa kuno kwakamwa i “luzakalo ne kalēmo kakatampe mpata ka kulēmeka Umpangi ne kityino kiyampe kya kutyina kumufityija mutyima.” Ko kunena amba, kwakamwa Leza kwalamunanga bintu bibidi bikatampe bya mu būmi bwetu: mumweno otumwene Leza ne mumweno otumwene mwiendelejo washikilwe. Kunena na bubine, bino bintu byonso bibidi bidi na mvubu mikatampe mpata, o mwanda bifwaninwe kutebwa mutyima byabinebine. Dibuku dimo dya Vine (Expository Dictionary of New Testament Words ) i dilombole kino patōka, amba ku bene Kidishitu, kuno kwakamwa kwa kalēmo ko ‘kukanina kwa mutyima kuludika būmi, mu myanda ya ku mushipiditu ne ya mu mwikadilo mine.’
4. I muswelo’ka otukokeja kutamija luzakalo ne kalēmo ka kulēmeka Umpangi wetu?
4 Lelo tubwanya namani kutamija mwiivwanino wa luzakalo ne kalēmo ka kulēmeka Umpangi wetu? Tutendelanga na luzakalo pa kumona kipēlapēla kya ntanda milumbuluke shē, mulungu ututa wa mema apona palampe, nansha dyuba dipona muswelo utulumukwa. Luno luzakalo luniñanga shi tubanañuna na meso etu a lwitabijo amba i kuboko kwa Leza kulongele bino byonso. Kupwa, pa kwidingakanya na bipangwa bya Yehova bilenga nzuba, twetyepelwa pamo bwa Mulopwe Davida. “Po nañanga madiulu obe, mīngilo ya minwe yobe, ne kweji ne ñenyenye, byo watūdile; lelo muntu nandi i waka, ōlañanga? Kadi mwana muntu ōpempula nandi le i waka?” (Mitōto 8:3, 4) Luno luzakalo lukatampe lo luleta kalēmo, kano kalēmo nako ketukunka ku mutyima ketumufwija’ko ne kumutendela pangala pa byonso byaetulongela. Davida wāsonekele kadi amba: “Nkakufwijangako; mwanda ami ne kipangwa kya malwa, kya kutendelwa, mīngilo yobe i mitendelwe; kadi kino namino muya wami uyūkile’kyo, senene, shē.”—Mitōto 139:14.
5. Mwanda waka tufwaninwe kwakamwa Yehova, ne i kifwa’ka kilumbuluke kyotudi nakyo mu uno mwanda?
5 Luzakalo ne kalēmo bibutulanga kwakamwa kwendele’mo, kwa bulēme, kwa kwakamwa bukomo bwa Leza bwa bu Umpangi, ne lupusa lwandi lwa bu Muludiki mwinē bubikadi bwa diulu ne ntanda. Mutumibwa Yoano wāmwene mu kimonwa “boba baīle [banekenye] ku kinyema’kya, ne ku kitompekejo kyandi”—balondi bashingwe-māni ba Kidishitu badi kala mūlu—bela lubila’mba: “Bilongwa byobe i bikatakata byakutendelwa; mashinda obe i moloke malumbuluke, abe Mulopwe wa mizo. Abe Yehova, lelo i ani kakakutyina, ne kutumbija dijina dyobe?” (Kusokwelwa 15:2-4) I bine, kwakamwa Leza kutamba ku kalēmo kakatampe ka kulēmeka bukatakata bwandi, ko kufikija bano balopwe babikele na Kidishitu mu Bulopwe bwa mūlu ku kutumbija Leza, mwinē lupusa lonso. Shi tutale byonso bilongele Yehova ne mwaludikila diulu ne ntanda mu muswelo moloke, mwene buno i buluji bukwabo botufwaninwe kumwakaminwa?—Mitōto 2:11; Yelemia 10:7.
6. Mwanda waka tufwaninwe kwikala na kityino kiyampe kya kutyina kufityija Yehova mutyima?
6 Kutentekela pa luzakalo ne kalēmo, kwakamwa Leza i ne kwikala na kityino kya kutyina kumufityija mutyima nansha kumutombokela. Mwanda waka? Mwanda, nansha Yehova byadi Leza ‘wija pa kufuna bulobo, kadi wa kanye ka ntanda ne ntanda,’ ino tufwaninwe kuvuluka amba “kakatombolapo bapone.” (Divilu 34:6, 7) Eyo, Yehova udi shandi na buswe ne lusa, ino katalangapo kilomo-nyeka bukondame ne bubi bulongwa ku kusaka. (Mitōto 5:4, 5; Habakuka 1:13) Boba bakuma bintu bibi ku meso a Yehova kuyuka bayukidile’tu amba i bibi ne kwisāsa’bo mpika, ne boba bemana midindi ibidi mwanda wa kumulwa kebakalongapo namino kupebwa mfuto mpika. Kidi pamo na mwēkinenene Mutumibwa Polo amba “i byamalwa ne malwa pa kuponena monka mu makasa a Leza wa būmi.” Kwikala na kityino kiyampe kya kutyina kuponena mu ngikadilo ya uno muswelo i kintu kitukinga mpata.—Bahebelu 10:31.
‘Aye ye Omufwaninwe Kulamata’
7. I bubinga’ka botudi nabo botufwaninwe kukulupidila mu bukomo bwa Yehova bwa bukūdi?
7 Kwakamwa Yehova Leza na kalēmo ne kuyuka byabinebine bukomo bwandi bulenga nzuba i biyukeno bilombola amba twiubije ne kukulupila mwadi. Pamo’nka bwa mwana wikulupidile shandi udi pabwipi, ne batwe netu mo monka, twivwananga mutyima-ntenke ne kutūkija mutyima mu kuboko kwa Yehova kwa kilelo. Ivwana mwālongele bene Isalela pēbatambije Yehova mu Edipito: “Kadi Isalela wamona kilongwa kya bukomo bukatampe kyalongele Yehova kudi bene Edipito; ponkapo bantu’ba bamwakamwa Yehova, ne kwitabija bamwitabija.” (Divilu 14:31) Myanda yēmwenine Edisha nayo ilombola patōka amba “mwikeulu wa Yehova webēl[ele] umbukata bwa nsakwa boba bamwakaminwe, webanyongolola.” (Mitōto 34:7; 2 Balopwe 6:15-17) Mānga ya ino myaka ya bantu ba Yehova, pakwabo ne myanda yotwimwena batwe bene, ilombola patōkelela amba Leza upungulwilanga bukomo bwandi pa boba bamwingidila. (2 Bilongwa 16:9) Kino kyo kitufikija ku kujingulula amba “mu kwakamwa Yehova e mudi lukulupilo lukomo.”—Nkindi 14:26.
8. (a) Mwanda waka kwakamwa Leza kwitutonwenanga ku kunangila mu mashinda andi? (b) Shintulula muswelo otufwaninwe “kumulamata” Yehova.
8 Kwakamwa Leza kuyampe kekuletangapo’nka kwiubija ne kikulupiji mwadi kete, mhm, ino kadi kwitutononanga tunangile mu mashinda andi. Solomone paāikele kufikidija tempelo, wālombele Yehova amba: “[Tusaka bene Isalela] bakwakamwe ne kunanga mu mashinda obe, mafuku onsololo o bekele bōmi mu ntanda yo wapene kudi batata.” (2 Bilongwa 6:31) Myaka ya kunyuma, Mosesa wāsoñenye bene Isalela amba: “Mukalonda Yehova Leza wenu ne kumwakamwa, ne kulama bijila byandi, ne kumukōkela diwi dyandi, kadi mukamwigidila ne kumulamata kwine.” (Kupituluka 13:4) Mutyima wa kusaka kunangila mu mashinda a Yehova ne “kumulamata” utambanga ku kwiubija ne kukulupila mudi Leza, pamo na mwalombwela patōka ano mavese. Bine, kwakamwa Yehova ko kwitupa mutyima wa kumukōkela, kumwingidila, ne kumulamata, pamo’nka bwa mwana mutyetye ulamete kudi shandi waisumbidile ne waikulupile mu mutyima wandi.—Mitōto 63:8; Isaya 41:13.
Kuswa Leza I Kumwakamwa.
9. Le kuswa Leza ne kwakamwa Leza bikwatañene namani?
9 Mungya munenena Bisonekwa, kwakamwa Leza kekukankajangapo muntu kumuswa, mhm. O mwanda bene Isalela bāfundijibwe “kwakamwa Yehova . . . , kunanga mu mashinda andi onso, [ne] kumusanswa.” (Kupituluka 10:12) Ko kunena amba kwakamwa Leza ne kuswa Leza byonso bibidi byendelanga pamo. Kwakamwa Leza ko kwitutonona tunangile mu mashinda andi, kunangila mu mashinda andi nako kulombola amba tumuswele. (1 Yoano 5:3) I amo, mwanda shi tuswele muntu kampanda, tukatyina kumufityija mutyima. Bene Isalela bādi bafityija Yehova mutyima na mwiendelejo wabo wa butomboki obādi nao mu ntanda mutuputupu. Bine ketufwaninwepo kulonga kintu nansha kimo kitapa Tata wetu wa mūlu ku mutyima uno muswelo. (Mitōto 78:40, 41) Ne kadi ‘Yehova usangelanga boba bamwakaminwe,’ o mwanda kikōkeji kyetu ne bubinebine bwetu bimusangajanga. (Mitōto 147:11; Nkindi 27:11) Kuswa Leza ko kwitutonona tumusangaje, kwakamwa Leza nako kwitupa mutyima wa kwishisa kumufityija mutyima. Bine, ino ngikadilo yonso ibidi iobanga, keipatanyangapo, mhm.
10. Yesu wālombwele namani amba wādi uloelelwe kwakamwa Yehova?
10 Būmi bwa Yesu Kidishitu bulombola patōka muswelo otukokeja netu kuswa Leza ne kumwakamwa pa mulongo. Mupolofeto Isaya wēsambile padi Yesu amba: “Mushipiditu wa Yehova ukekala pādi, mushipiditu wa bwino ne wa kwivwanija, mushipiditu wa kukala ñeni ne wa bukomokomo, mushipiditu wa kuyukidija ne wa kwakamwa Yehova; ebiyampe nsangaji yandi ikekalanga mu kwakamwa Yehova.” (Isaya 11:2, 3) Kukwatañana na buno bupolofeto, mushipiditu wa Leza o wātonwene Yesu akamwe Shandi wa mūlu. Inoko tuyukile amba kuno kwakamwa kebwādipo buloko, ino yādi nsulo ya kuloelelwa. Yesu wādi uloelelwa kulonga kiswa-mutyima kya Leza ne kumusangaja, nansha ke mu bitatyi bya makambakano makomo namani. Paādi kadi kubwipi na kwipaibwa ku mutyi wa masusu, wāsapwidile Yehova amba: “kemonswidyile ami, poso monka mōswidile abe mwine.” (Mateo 26:39) Yehova wāivwana kwabija kwādi kumwabija wandi Mwana umwakaminwe, ebiya wāmukankamika, ne kumupandija mu lufu.—Bahebelu 5:7.
Kwifunda Kwakamwa Yehova
11, 12. (a) Mwanda waka tufwaninwe kufunda kwakamwa Leza? (b) I muswelo’ka witufundijanga Yesu kwakamwa Yehova?
11 Kwakamwa Leza kekwiilangapo ako kwine na mu kukopa kwa diso, mwiilanga luzakalo lotwivwananga shi tubabozokelwa na kintu kampanda kilenga moyo. O mwanda Yesu Kidishitu, Davida Mukatampe, witwita lwito mu muneneno wa bupolofeto amba: “Iyai, bānwe bāna, mungivwane; nemufundije kwakamwa Yehova.” (Mitōto 34:11) Ino i muswelo’ko otukokeja kuboila kudi Yesu ñeni ya kwakamwa Yehova?
12 Yesu witufundijanga kwakamwa Yehova na kwitwivwanija bumuntu bwa kutendelwa bwa Tata wa mūlu. (Yoano 1:18) Kifwa kya Yesu mwine kisokola mulangilo wa Leza ne muswelo waikele na bantu bakwabo, mwanda Yesu ye kifwa kīsokwele mu byonso kilombola mwikadile bumuntu bwa Shandi. (Yoano 14:9, 10) Ne kadi, i kupityila ku kitapwa kya Yesu kotulumba Yehova etulekele bubi bwetu. Kino kilomboji kikatakata kya lusa lwa Leza i bubinga bukatampe kala bwa kumwakaminwa. Mulembi wa mitōto wāsonekele amba: “Kudi abe ko ku kulekelwa kwa mambo, amba wakamibwe.”—Mitōto 130:4.
13. I matabula’ka atelelwe mu mukanda wa Nkindi a kwitukwasha twakamwe Yehova?
13 Mukanda wa Nkindi ulombola matabula a kwitukwasha tutamije kwakamwa Leza. Amba: “Wami mwana shi utambula binenwa byami, kadi ne kubika bijila byami kodi; nankyo uté kutwi kobe ku ñeni, ne kwiela mutyima obe ku kwivwanija; eyo, shi wita ku kusansanya, kabidi ne kutulula diwi dyobe ku kuyukidija; . . . penepa nankyo ukevwanija kwakamwa Yehova, ne kutana [buyuki bwinebwine bw]a Leza.” (Nkindi 2:1-5) Nanshi pa kwakamwa Leza, tufwaninwe kwifunda Kinenwa kyandi, kulonga buninge bwa kwivwanija bulombodi budi’mo, ne kuta mutyima byabinebine ku madingi okitudingila.
14. I muswelo’ka otukokeja kulonda madingi āpelwe balopwe ba Isalela?
14 Mulopwe ne mulopwe wa Isalela wa kala wādi unenwe kwilembela kitentwilo kya Mukanda-wabijila ne ‘kutanga’mo mafuku onso a būmi bwandi, amba ayuke kwakamwa Yehova Leza wandi, ne kulama myanda yonso ya mu mukanda wa bijila.’ (Kupituluka 17:18, 19) Kutanga ne kwifunda Bible nako’nka kudi na mvubu kotudi shi tusaka kuyuka kwakamwa Yehova. Mwanda ponso potulonda misoñanya ya mu Bible mu būmi bwetu, i kutweja kotutweja bityebitye tunangu ne buyuki bwa Leza mu ñeni yetu. Ebiya pa kwimwena bipa biyampe byokulupula mu būmi bwetu, ‘twaivwanija kwakamwa Yehova’ ne kukwata na bulēme bukatampe kipwano kyotupwene nandi. Ne kadi bankasampe ne batame bene bakokeja kwivwana bufundiji bwa Leza, kuyuka kumwakamwa, ne kunangila mu mashinda andi shi babungakena pamo kitatyi ne kitatyi na batōtyi nabo.—Kupituluka 31:12.
Katōkwe Ko Kabo Bonso Bakaminwe Yehova
15. Lelo kwakamwa Leza kukwatañene namani na butōtyi botumutōta?
15 Na bino byonso byapwa kala kunenwa, tubamone amba kwakamwa Leza i ngikadilo miyampe yotufwaninwe kutamija batwe bonso, mwanda i kipindi kikatampe mu butōtyi botutōta Yehova. Kwitulengejanga tumukulupile na mutyima umo, ne kunangila mu mashinda andi, ne kumulamata. Kadi kwakamwa Leza kukokeja kwitutwala ku kufikidija mpiko yotwāpikile pa kwipāna kwetu, dyalelo ne mu myaka yonso nyeke, mwāfikidije’yo Yesu Kidishitu.
16. Mwanda waka Yehova witukankamika tumwakamwe?
16 Kwakamwa Leza ke kintupo kileta kutuyuka nansha kitutyinya mbavu. Bible witukulupija amba: “Kebo ba katōkwe kabo, shabo! bonso bakaminwe Yehova, banañanga mu mashinda andi.” (Mitōto 128:1) Yehova witukankamikanga tumwakamwe mwanda uyukile amba ino ngikadilo itukinga. Tutana kuta kwaitutele mutyima na buswe mu bishima byaānene Mosesa amba: “Yo! yo! Shi uno mutyima uno’u wadi monka [mu bene Isalela] wa kungakamwa amiwa, ne wa kulama bijila byami byonso nyeke, longa nankyo abakamone biyampe senene ne bāna babo bene nyeke ne nyeke.”—Kupituluka 5:29.
17. (a) I byabuyabuya’ka byotumwenanga mu kwakamwa Leza? (b) I myanda’ka itala pa kwakamwa Leza yotukesambila’po mu kishinte kilonda’ko?
17 Netu shi tutamije mutyima wetu wa kwakamwa Leza, tukekala biyampe. Mu bintu’ka? Kibajinji bidi, ino ngikadilo ikasangaja Leza ne kwitufwenya kwadi. Davida, mu myanda yonso yaādi wimwena, wāyukile amba Leza “ukafikijanga kisaka boba bamwakaminwe; kadi ukēvwananga lwito lwabo, ne kwibapandija.” (Mitōto 145:19) Kya bubidi, kwakamwa Leza kuketumweja byabuyabuya mwanda kukālamuna mumweno wetu otumona bintu bibi. (Nkindi 3:7) Kishinte kilonda’ko kikabandaula kuno kwakamwa mokwitukingilanga ku byaka bya ku mushipiditu, kadi kikesambila pa bifwa bya mu Bisonekwa bya bantu bādi bakaminwe Leza ne kuvundamina bibi.
[Kunshi kwa dyani]
^ Kidye Kikatampe kya Kitango kya Bumo bwa Mizo kyāitabije kulonda Mbila ya Ntanda Yonso ya Byepelo bya Bantu mu mafuku 10 Kweji 10, 1948.
Le Ubwanya Kulondolola Bilonda’ko?
• Kwakamwa Leza i bika, ne kwitutala netu namani?
• Lelo kwakamwa Leza ne kunanga na Leza bikwatañene namani?
• Kifwa kya Yesu kilombola namani amba kwakamwa Leza kukwatañene na kuswa Leza?
• I mu miswelo’ka motukokeja kutamija mutyima wetu wa kwakamwa Yehova?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 22]
Balopwe ba Isalela bāsoñanibwe kwilembela kitentwilo kya Mukanda-wabijila ne kutanga’mo difuku ne difuku
[Kifwatulo pa paje 23]
Kwakamwa Yehova ko kwitupa mutyima wa kumukulupila pamo bwa mwana ukulupile shandi
[Kutambile Kifwatulo pa paje 20]
Ñenyenye: Foto mikwatwe na Malin, © IAC/RGO 1991