Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Yehova—Kifwa kya Buyampe Kipityile Byonso

Yehova—Kifwa kya Buyampe Kipityile Byonso

Yehova—Kifwa kya Buyampe Kipityile Byonso

“Fwijai Yehova wa bibumbo; mwanda Yehova i muyampe.”—YELEMIA 33:11.

1. Mwanda waka mutyima witutononanga tutendele Leza pangala pa buyampe bwandi?

 YEHOVA LEZA i muyampe kadi na pasebulwa. O mwanda mupolofeto Zekadia wāelele kabobo amba: “Leka! leka! ke bulumbuluke bwandi i byamwiko’tu!” (Zekadia 9:17) Bine, buyampe bwa Leza i bumweke mu byonso byalongele pano pa ntanda mwanda wa tuloelelwe būmi. (Ngalwilo 1:31) Eyo, ketubwanyapo kwivwanija bijila byonso bikomokomo byāingidije Leza pa kupanga diulu ne ntanda. (Musapudi 3:11; 8:17) Ino bityetye byotuyukile bitutonona tutendele Leza pangala pa buyampe bwandi.

2. Molangila buyampe i bika?

2 Lelo buyampe i bika? I bulumbuluke nansha buya bwa ngikadilo. Ke enkapo kubulwa kwikala’ko kwa bibi byonso, ehe. Buyampe i ngikadilo milumbuluke, kadi i kipa kya mushipiditu. (Ngalatea 5:22, 23) Tulombolanga buyampe kitatyi kyotulongela bakwetu bilongwa biyampe ne bya kamweno. Mu ino ngikadilo ya bintu, byobya bimonwa bu biyampe ku bamo bikokeja kwikala bibi ku bakwabo. Ino shi tusaka kwikala na ndoe ne nsangaji, tufwaninwe kulonda musoñanya umo wa buyampe. Lelo i ani udi na mbila ya kwitutūdila’ko uno musoñanya?

3. Lelo Ngalwilo 2:16, 17 ulombola bika pa mwanda utala musoñanya wa buyampe?

3 Leza ye utūdile’ko musoñanya wa buyampe. Tamba’tu ku ñanjilo ya mānga ya bantu, Yehova wāsoñenye muntu umbajinji amba: “Ku mityi yonso ya budimi kudya udyako bitupu kekudipo mwanda. Nanshi ku mutyi wakuyukanya buya ne bubi, kokadyako i kijila; mwanda difuku dyokadyako mwiko, kufwa ukafwanga.” (Ngalwilo 2:16, 17) I bine, bantu banenwe kunyemena kudi Umpangi wabo wa kwibayukija kiyampe ne kibi.

Kilomboji kya Buyampe Bwampikwa Kufwaninwa Bantu

4. Adama pa kuluba, Leza wālongēle bantu bika?

4 Kyepelo kya bantu kya kwikala na nsangaji ya nyeke mu bubwaninine kyāonenwe kitatyi kyālubile Adama, wāpela kwitabija mbila idi na Leza ya kutūla’ko misoñanya ya buyampe. (Ngalwilo 3:1-6) Ino Leza wālaya kwiya kwa Lukunwa lubwaninine, papo ne lutundu lwa Adama lwa kupyana bubi ne lufu kelwabutwilwe ne kubutulwa kwine. Yehova wānena yewa “nyoka wa kala na kalā,” Satana Dyabola, amba: “Nkatūla mushikwa pa bukata bwa abe ne mwana-mukaji ne pa bukata bwa lukunwa lobe ne lukunwa lwandi. Ukakusonsakanya mu mutwe, nobe ukamusonsakanya mu kapondo.” (Kusokwelwa 12:9; Ngalwilo 3:15NW) Kuno i kukala kwākadile Yehova mpango ya kukūla muzo wa bantu ba bubi. Wālombola buyampe boketufwaninwe batwe bantu, wākwata’ko ino mpangiko ya kupandija boba bonso balombola lwitabijo mu kitapwa kya kinkūlwa kya wandi Mwana muswedibwe.—Mateo 20:28; Loma 5:8, 12.

5. Nansha byotupyene kukanina kubi kwa mutyima, mwanda waka tubwanya kulombola buyampe mu ludingo kampanda?

5 Bine, bubi bwa Adama i bwitupyanike kukanina kubi kwa mutyima. (Ngalwilo 8:21) Ino tudi na dyese mwanda Yehova witukwashanga tulombole buyampe mu ludingo kampanda. Kwendelela na kwifunda bintu bidi mu bilembwa byandi bilēme, bikola, ‘kekwitupangapo’nka tunangu twa ku lupandilo’ ne ‘kwitukumbanya mwanda wa mwingilo o-onso muyampe’ kete, ino kadi kwitukwasha tulonge ne bintu biyampe ku meso andi. (2 Temote 3:14-17) Inoko pa kusaka amba tumwene mu bufundiji bwa Bisonekwa ne kulombola buyampe, tufwaninwe kwikala na ngikadilo pamo na ya mulembi wa mitōto wāimbile amba: “Wi mulumbuluke [abe Yehova], uloñanga bilumbuluke; nombole bitūngo byobe.”—Mitōto 119:68.

Buyampe bwa Yehova I Bwende Ntumbo

6. Mulopwe Davida pa kuselela dikumbo dya kipwano ku Yelusalema, bene Levi bāimbile lwimbo lunena namani?

6 Davida Mulopwe wa Isalela wa kala wāyukile buyampe bwa Leza, wākimba ne bwendeji Bwandi. Wānena’mba: “Yehova i muyampe, moloke swā! E pākafundijanga babipya-mambo mu dishinda.” (Mitōto 25:8) Mu bufundiji bwa Leza bwāfundije bene Isalela mwādi ne bijila dikumi bikatampe—bitelwa bu Mbila Dikumi—byāsonekelwe pa bipapo bibidi bya mabwe, byālamwa mu kasanduku kakola katelwa bu dikumbo dya kipwano. Davida pa kuselela Dikumbo mu Yelusalema, mwipata mwa Isalela, bene Levi bāimba lwimbo lunena’mba: “A banwe fwijai Yehova, mwanda i muyampe; ke-kantu kanye kandi kendaenda’tu nyeke.” (1 Bilongwa 16:34, 37-41) Bine, kuteja bino binenwa mu byakanwa bya batuimba bene Levi kwādi kusangaja mpata!

7. I bika byālongekele pobāpwile kutweja Dikumbo mu Kikola Nakampata ne pāpwile milombelo ya Solomone ya kufikijija?

7 Bino binenwa bimo byonka byātyityijibwe ne pa kufikijija kwa tempelo ya Yehova yāubakilwe na Solomone mwanā Davida. Pa kupwa kutweja dikumbo dya kipwano mu Kikola Nakampata kya tempelo impya, bene Levi bādi kebatendela Yehova “mwanda . . . i muyampe; ino kanye kandi i kaendaenda’tu nyeke.” Pa kine kyaba’kya, tempelo yāyula dikumbi dya kingelengele, dyelekeja kwikala’po kwa ntumbo kwa Yehova. (2 Bilongwa 5:13, 14) Solomone wālombela milombelo ya kufikijija, aye upwa’yo’tu, “mudilo watūka mūlu waloteja kyakwela kisōkwe ne bitapwa bine.” Pa kumona kino, “bāna ba Isalela bonso . . . bevukwila mpala panshi pa mwala’pa, ke batōta ne kufwija Yehova, amba: Mwanda aye i muyampe ne kanye kandi kaladila monka nyeke.” (2 Bilongwa 7:1-3) Masobo a mafuku 14 pa kupwa, bene Isalela bājokela ku mobo abo “basepelela ne nsangaji ku mutyima, mwanda wa buyampe bwalaīje Yehova kudi Davida ne kudi Solomone, ne kudi Isalela bandi bantu.”—2 Bilongwa 7:10.

8, 9. (a) Nansha bene Isalela byobātendele Yehova pa buyampe bwandi, i mwiendelejo’ka obāikele nao mwenda mafuku? (b) I bika byālailwe pangala pa Yelusalema kupityila kudi Yelemia, ne bupolofeto bwāfikidile muswelo’ka?

8 Ino yō, bene Isalela kebāendelelepo kwikala na būmi bukwatañene na ñimbo yabo ya kutendela Leza yobāimbile. Mwenda myaka, bantu ba Yuda ‘bādi kebalēmeka Yehova na milomo yabo bitupu.’ (Isaya 29:13) Bāanza kulonga bibibibi pa kyaba kya kulonda misoñanya ya Leza ya buyampe. Lelo bibi bine byōbalongele byādi bibi’ka? Eyo, bāpile mambo a kutōta bankishi, a busekese, a kususula balanda, ne a bubi bukwabo bukatampe! Mfulo mfulo, Yelusalema wāonakanibwa, ne bekadi ba Yuda bāselwa bu misungi mu Babiloni mu 607 K.K.K.

9 Bine Leza wāpa bantu bandi mfuto. Inoko Yehova wālaile kupityila kudi mupolofeto Yelemia amba mu Yelusalema mukevwanwa monka diwi dya boba banena’mba: “Fwijai Yehova wa bibumbo; mwanda Yehova i muyampe, kanye kandi kaladila’mo nyeke ne nyeke.” (Yelemia 33:10, 11) Bine, kyāfikidile’nka mokyānenenwe. Kupwa kwa myaka 70 yāshele ntanda masala, mu 537 K.K.K., Bayuda bashele’ko bājokela mu Yelusalema. (Yelemia 25:11; Danyele 9:1, 2) Bāubakulula madabahu pa Lūlu lwa Modia, pa kifuko pādi tempelo, bāshilula ne kwelela’po bitapwa. Mwaka wa bubidi kupwa kwa kujoka kwabo, bāala kyalwilo kya tempelo. Bine, kyādi kitatyi kya nsangaji kashā! Ezela unena’mba: “Bashimiki pa kwala kyalwilo kya njibo ya Yehova, baimanija [babitobo] mu bivwalwa byabo ne bimpungidi, ne bene Levi bāna ba Asafa bana-balume ne membo, kutendela Yehova, mwendele musoñanya wa Davida mulopwe wa Isalela. Penepa betundaija mu kutendela ne kufwija Yehova, amba: Mwanda aye i muyampe, kanye kandi kaendaenda’tu nyeke kudi Isalela.”—Ezela 3:1-11.

10. Mutōto wa 118 ushilulanga ne kufula na binenwa’ka bya mvubu mikatampe?

10 Binenwa bya uno muswelo bya kutendela buyampe bwa Yehova bitanwa ne mu mitōto pala pala. Umo bidi i Mutōto wa 118, wādi wimbwa na bisaka bya mu Isalela shi abapu kuvuluka masobo a Pashika. Uno mutōto ushilula ne kufula na bino binenwa’mba: “Banwe fwijaiko Yehova; ke-muntu i mulumbuluke; ke-luntu lusa lwandi lulādilanga monka-nyeke.” (Mitōto 118:1, 29) Kepabulwe padi bino byo binenwa bya mfulo bya lutendelo byāimbile Yesu Kidishitu ne batumibwa bandi bakikōkeji bufuku bukya ke lufu lwandi mu 33 K.K.—Mateo 26:30.

“Nakwisashila, Unombole Bidi Ntumbo Yobe

11, 12. Mosesa paāmwene ntumbo ya Leza, i binenwa’ka byaāivwene?

11 Kukwatañana kukwatañene buyampe bwa Yehova ne kanye kandi kwātelelwe dibajinji myaka tutwa kumeso kwa myaka ya ba Ezela. Kinondanonda’tu na patōtele bene Isalela kyana kya ñombe mu ntanda mutuputupu, ne banonga-bibi bāipaibwa, Mosesa wālombele Yehova amba: “Nakwisashila, unombole bidi ntumbo yobe.” Ino Yehova wādi uyukile amba Mosesa kabwanyapo kumona mpala Yandi ne kushala’ye mūmi, wāmulondolola’mba: “Amiwa nkakupityijija ku meso obe buyampe bwami bonsololo.”—Divilu 33:13-20.

12 Difuku dilonda’po, ku Lūlu lwa Shinai, buyampe bwa Yehova bwāpita ku meso a Mosesa. Mu kine kitatyi’kyo, Mosesa wāmona ntumbo ya Leza ne kwivwana bino binenwa’mba: “Yehova! Yehova Leza! muyule lusa ne buntu, wija pakufuna bulobo, kadi i wa kanye ka ntanda ne ntanda, ne [bubinebine]; ulamine kanye ka tununu ne tununu, ulekela bukondame ne kujilula, ne bupola-mambo bwine; kadi kakatombolapo bapone; ne kulubwila bukondame bwa ba-shabantu pa babo bāna, ne pa bankana bene kumo, pa lukongo lwa busatu ne lwa . . . buná lwine kumo.” (Divilu 34:6, 7) Bino binenwa bilombola amba buyampe bwa Yehova bukwatañene na kanye kandi ne ngikadilo mikwabo ya bumuntu bwandi. Kubandaula bino bintu kuketukwasha tulombole buyampe. Shi ke pano, tubandaulei bidi ngikadilo itelelwe misunsa ibidi mu bino binenwa bitendela buyampe bwa Leza.

“Leza . . . wa Kanye ka Ntanda ne Ntanda”

13. Mu binenwa bitala pa buyampe bwa Leza, i ngikadilo’ka itelelwe’mo dibidi, ne mwanda waka i kyendele’mo?

13 “Yehova [i] Leza . . . wa kanye ka ntanda ne ntanda . . . , ulamine kanye ka tununu ne tununu.” Kishima kya Kihebelu kyalamwinwe bu “kanye” kishintulula monka amba “buswe bwa dikōkeji.” Yo ngikadilo itelelwe misunsa ibidi mu binenwa bya Leza kudi Mosesa. Bine, kino i kyendele’mo mwanda ngikadilo mikatampe ya Yehova i buswe! (1 Yoano 4:8BB) Muneneno uyukilwe biyampe, wa kutendela Yehova amba “i muyampe ne kanye kandi kaladila monka nyeke” utyityijanga biyampe ino ngikadilo.

14. I bāni nakampata bobalombolanga buyampe ne kanye kudi Leza?

14 Kilomboji kimo kya buyampe bwa Yehova i kino, aye i Leza wa “kanye ka ntanda ne ntanda.” Kino kimwekanga patōka mu kuta kwatele mutyima mpata ku bengidi bandi bepāne, bakikōkeji. (1 Petelo 5:6, 7) Batumoni ba Yehova bayukile kino amba Leza ‘ulamanga kanye’ ku boba bamwingidila ne bamuswele. (Divilu 20:6) Muzo wa Isalela wa ku ngitu wābudilwe kwimwena kanye ka Yehova, buswe bwandi bwa dikōkeji, mwanda bāpelele wandi Mwana. Ino buyampe ne buswe bwa dikōkeji bwa Leza ku bene Kidishitu bakikōkeji ba mu mizo yonso bukalādila nyeke.—Yoano 3:36.

Yehova—wa Lusa ne Buntu

15. (a) Binenwa byāivwene Mosesa ku Lūlu lwa Shinai bishilula na bishima’ka? (b) Kwikala na lusa i ne kulonga bika?

15 Binenwa byāivwene Mosesa ku Lūlu lwa Shinai byāshilwile na bino bishima’mba: “Yehova! Yehova Leza! muyule lusa ne buntu.” Kishima kya Kihebelu kyalamwinwe bu “lusa” kifunkilanga ne pa “milá,” kadi kiifwene na kishima “ndá” ya lubutulo. Nanshi lusa i mwiivwanino wa kukwatyilwa muntu bulanda utamba mu nkulwe ya munda mwa muntu. Inoko lusa luselele myanda mivule kupita ne bulanda bwabinebine bwine. Lufwaninwe kwitutonona tulongele bakwetu bintu bya kwibanyongolola mu masusu. Kifwa, bakulumpe bene Kidishitu ba buswe bekalanga na mutyima wa lusalusa ku banababo betabije, ‘bebafwila lusa ne kuloelelwa monka’ shi abamone amba i kyendele’mo.—Loma 12:8; Yakoba 2:13; Yude 22, 23.

16. I kika kinenenwa amba Yehova i Leza wa buntu?

16 Buyampe bwa Leza bumwekanga ne mu buntu bwandi. Muntu udi na buntu i muntu “uta mutyima mpata ku malango a bakwabo,” ulombola ‘na mutyima umo kanye nakampata ku boba batyetyetyetye.’ Yehova ye kifwa kilumbuluke mpata mu kulombola buntu bwandi ku bengidi bandi bakikōkeji. Kifwa Leza, kupityila kudi bamwikeulu, wākankamikile na buntu Danyele mupolofeto mununu, wālombola ne Madia nsongwakaji mujike amba ukekala na madyese a kubutula Yesu. (Danyele 10:19; Luka 1:26-38) Batwe bantu ba Yehova netu tumufwijanga’ko pangala pa buntu bwandi bwaitulombola kupityila ku bilembwa bya mu Bible. Tumutendelanga pa mwanda wa kino kilomboji kya buyampe bwandi, o mwanda netu tusaka kwikala na mutyima wa buntu ku bakwetu. Boba badi na ngikadilo ya ku mushipiditu baloñanga bukomo bwa kwikala na kanye ne buntu pa kolola banababo betabije na “mutyima wa kikōkeji.”—Ngalatea 6:1.

Leza Wija pa Kufuna Bulobo

17. Mwanda waka tufwijanga’ko Yehova pa kwikala kwaikele Leza ‘wija pa kufuna bulobo’?

17 ‘Leza wija pa kufuna bulobo.’ Bino binenwa bikokelanga milangwe pa kilomboji kikwabo kya buyampe bwa Yehova. Yehova witulekelanga kutupatupa kwetu na kitūkijetyima, witushila ne kyaba kya kunekenya bukōkekōke bwetu bukatampe ne kya kwendelela kumeso ku mushipiditu. (Bahebelu 5:12–6:3; Yakoba 5:14, 15) Kitūkijetyima kya Leza kikwashanga ne boba kebaikele batōtyi bandi. Wibashidile kitatyi kya kwitaba ku musapu wa Bulopwe, ne kya kwalamuka pa mutyima. (Loma 2:4) Eyo, Yehova shandi udi na kitūkijetyima, inoko buyampe bwandi bumufikijanga kyaba kimo ku kukalabala, mwaākalabedile bene Isalela bātōtele kyana kya ñombe ku Lūlu lwa Shinai. Pano po pene pasa kudyendyemuka bulobo bwa Leza byamwiko mpata kitatyi kyasa kufudija ngikadilo imbi ya Satana.—Ezekyele 38:19, 21-23.

18. I kwishila’ka kwishidile Yehova na balopwe ba ntanda pa mwanda utala bubinebine?

18 ‘Yehova i Leza wa bubinebine bwa ntanda ne ntanda.’ Bine, Yehova i mwishile kulampe kwine na balopwe ba ntanda balaya bintu bikatakata, ino kufikidija’byo mpika! Ino Batōtyi ba Yehova abo bakulupilanga byonso byanene mu Kinenwa kyandi kya ku bukomo bwa mushipiditu. Byadi Leza wa bubinebine bwa ntanda ne ntanda, tufwaninwe kukulupila nyeke mu milao yandi. Mu buyampe bwandi, Tata wetu wa mūlu katunyangapo kwitupa bubinebine bwa ku mushipiditu bwa ntanda ne ntanda botumulomba mu milombelo yetu.—Mitōto 43:3; 65:2.

19. I kilomboji’ka kikatampe kya buyampe bwa Yehova ku babipya-mambo besāsa?

19 “Yehova [i] Leza . . . ulekela bukondame ne kujilula, ne bupola-mambo bwine.” Mu buyampe bwandi, Yehova utengele nyeke kulekela babipya-mambo besāsa. O mwanda tufwijanga’ko mpata Tata wetu wa mūlu, wa buswe, pa kutūla’ko mpangiko ya kulekela bantu bubi kupityila ku kitapwa kya Yesu. (1 Yoano 2:1, 2) Bine, tudi na nsangaji yabinebine pa kuyuka amba bonso balombola lwitabijo lwabo mu kinkūlwa babwanya kupwana kipwano kiyampe na Yehova, koku bekele na lukulupilo lwa būmi bwaendaenda mu ntanda impya yalaile. Bine, buno bo buluji bukatampe botufwaninwe kutendelela Yehova pangala pa buyampe bwandi bwalombola muzo wa muntu!—2 Petelo 3:13.

20. I bubinga’ka botudi nabo bulombola amba Leza kapūtangapo meso pa bubi?

20 [Yehova] kakatombolapo bapone.” Buno nabo i buluji bukwabo bwa kutumbijija Yehova pangala pa buyampe bwandi. Mwanda waka tunena namino? Mwanda mvubu ya buyampe i ino: kebupūtangapo meso pa bubi nansha bumo. O mwanda “pa kusokoka kwa Mfumwetu Yesu momwa mūlu, ne bamwikeulu ba bulobo bwandi,” boba bonso “bampikwa kuyūka Leza, ne ku boba bampikwa kukōkela myanda-miyampe ya Mfumwetu Yesu” bakalubwilwa kinongo. “Baka[pebwa mfuto ya butyibi bwa] konakanibwa kwa nyeke na nyeke.” (2 Tesalonika 1:6-9) Batōtyi ba Yehova bakapanda bakaloelelwa būmi bwabo ne pa mfulo, pampikwa kuvutakanibwa na bantu bampikwa bwine Leza, “bashikilwe biyampe byonso.”—2 Temote 3:1-3MB.

Twiulei Buyampe bwa Yehova

21. Mwanda waka tufwaninwe kulombola buyampe?

21 Bine ne bine ponka, tudi na buluji buvule bwa kutendela ne kufwija’ko Yehova pangala pa buyampe bwandi. Byotudi bengidi bandi, mwene tufwaninwe kulonga bukomo bwa kulombola ino ngikadilo? I amo, o mwanda mutumibwa Polo wākankamikile balunda nandi bene Kidishitu amba: ‘Mwikale beudi ba Leza, bu bana baswedibwe.’ (Efisesa 5:1) Tata wetu wa mūlu ulombolanga nyeke buyampe, ne batwe netu tufwaninwe kulombola’bo.

22. I bika byotukabandaula mu kishinte kilonda’ko?

22 Shi bine twi bepāne na mutyima wetu onso kudi Yehova, ketukabulwepo kwikala na mutyima wabinebine wa kusaka kwiula buyampe bwandi. Ino, byotudi bana ba Adama kipya-mambo, kulonga biyampe ke mwandapo munekene kotudi. Mu kishinte kilonda’ko, tukamona kine kinenenwa amba netu tukokeja kulombola buyampe. Tukabandaula ne miswelo pala pala yotukokeja ne yotufwaninwe kwiula’mo Yehova—kifwa kya buyampe kipityile byonso.

Usa Kulondolola Namani?

• Buyampe i bika?

• I binenwa’ka bya mu Bisonekwa bityityija buyampe bwa Leza?

• I bilomboji’ka bimobimo bya buyampe bwa Yehova?

• Mwanda waka tufwaninwe kwiula kifwa kya buyampe bwa Yehova?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 10]

Yehova wāpele bantu bandi ba pa kala mfuto mwanda kebālongelepo mungya binenwa byabo bya mitendelo

[Kifwatulo pa paje 10]

Bashele’ko bakikōkeji bājokēle mu Yelusalema

[Kifwatulo pa paje 11]

Mosesa wāivwene binenwa bya kutendelwa bya buyampe bwa Leza

[Kifwatulo pa paje 13]

Buyampe bwa Yehova i bumweke mu muswelo wailombola kotudi kupityila ku bilembwa bya mu Bible