Yehova Ushikilwe Lwendo lwa Bupupakane
Yehova Ushikilwe Lwendo lwa Bupupakane
‘Lekai kwilongela bupupakane banwe bene na bene.’—MALAKI 2:10.
1. I kika kisaka Leza kotudi shi tukimba kupebwa būmi bwa nyeke?
LELO usakanga kwikala na būmi bwa nyeke? Shi ukulupile mu uno mulao wa Bible, ye uno padi ubanena amba, ‘I amo.’ Ino shi ukimba Leza akakupe būmi bwaendaenda mu ntanda impya, ufwaninwe kulonda bisaka Leza. (Musapudi 12:13; Yoano 17:3) Lelo kino i kintu kikomo mpata kilombelwe bantu bakubulwa kubwaninina? Mhm, ke kikomopo, mwanda Yehova witukankamika’mba: “Nsenswe kanye, ke kitapwapo, ehe; ne kuyukidija kwa Leza nako kutabuka byakwela bisōkwe.” (Hosea 6:6) Nanshi ne bantu ba kutupatupa nabo babwanya kulonda bisaka Leza.
2. I kika kinenenwa amba bene Isalela bavule bādi balonga bya bupupakane padi Yehova?
2 Ino ke bonsopo basakanga kulonda kiswa-mutyima kya Yehova. Hosea witulombola amba nansha ke bene Isalela bavule nabo kebāsakilepo kulonda’kyo. Muzo onso kikonge wāitabije kusamba kipwano kya kukōkela ku bijila bya Leza. (Divilu 24:1-8) Ino ne kwija kwine mpika, “bajilula kipwano” na kuleka kulama bijila byandi. O mwanda Yehova wānene bene Isalela amba bādi “balonga byabupupakane” padi aye. (Hosea 6:7) Tamba penepa bantu bavule baloñanga bya bupupakane. Ino Yehova aye ushikilwe bilongwa bya bupupakane, bimulongwa nansha bilongwa boba bamuswele, bamwingidila.
3. I bubandaudi’ka botukabandaula mu kino kifundwa?
3 Hosea kādipo mupolofeto bunka bwandi wālombwele patōka mumwenine Leza bupupakane, mumweno otufwaninwe kwikala nao ne batwe shi tusaka kukekala na būmi bwa nsangaji. Mu kishinte kishele kunyuma, twadi kala tubashilula kubandaula musapu wa bupolofeto wa Malaki, na shapita umbajinji wa mukanda wandi. Pano tupūtulei shapita wa bubidi wa uno mukanda, tusa kumona amba mumweno umwene Leza bupupakane ubatebwa mutyima monka. Uno shapita wa bubidi udi na buluji bwabinebine kotudi, nansha Malaki byaādi wisambila pa ngikadilo yādi izambalele mu bantu ba Leza makumi a myaka kupwa kwa kujokela’bo mwabo, papo ke bapwe kutamba mu Babiloni.
Babitobo Abatopekwa
4. Yehova wāpele babitobo kidyumu’ka?
4 Shapita wa 2 ushilula na matope a Yehova ku babitobo bāpelele kulonda mashinda andi moloke. Shi kebātelepo mutyima ku madingi andi ne ku kulemununa mashinda abo, byamalwa bikatampe byādi bibatengele. Teja munenena mavese abidi mabajinji, amba: “Banwe [babitobo], kino kijila kino’ki i kya banwe. Shi kemukevwanapo, kadi shi kemukekit[e]po mutyima, kupana ntumbo ku dijina dyami, i Yehova wa bibumbo unena; nankyo nkatuma mafingo ko mudi, kadi nkafinga madyese enu.” Shi kwādi amba babitobo bāfundije bantu bijila bya Leza ne kulama’byo, longa bāeselwe madyese. Ino mafingo ādi anenwe’nka kwibafikila pa mwanda wa kupumpunya kiswa-mutyima kya Leza. Ne madyese ādi esela babitobo mene ādi a kwalamuka ke mafingo.
5, 6. (a) Mwanda waka babitobo bo bene bātopekelwe nakampata? (b) I muswelo’ka wālombwele Yehova amba wafutulula babitobo?
5 Mwanda waka babitobo bo bene bātopekelwe nakampata? Vese 7 witulombola kintu kimo kitōkeja mwanda, amba: “Milomo ya [kitobo] ilame kuyukidija, kabidi [bantu] bakimbe mukanda-wabijila pa kyakanwa kyandi; mwanda i mukendi wa Yehova wa bibumbo.” Myaka tununu ne kupita kunyuma, bijila bya Leza byāpelwe bene Isalela kupityila kudi Mosesa byādi binena amba babitobo badi na kiselwa kya ‘kufundija bana ba Isalela bitungo byonso bibanena Yehova.’ (Levi 10:11) Ino i kya bulanda, mwanda mwenda mafuku mulembi wa 2 Bilongwa 15:3 wāsonekele amba: “Byaba bilampe bine, Isalela wādi wambulwa Leza wa binebine, ne kubulwa [kitobo] ulombola, nansha mukanda-wabijila mwine kumo.”
6 Mu mafuku a Malaki, myaka katwa ka butano K.K.K., babitobo bādi muswelo umo onka. Bādi bakomenwe kufundija bantu Bijila bya Leza. O mwanda bādi banenwe’nka kwishintulwila. Ivwana bishima bya lupaka bibatopeka nabyo Yehova. Malaki 2:3 unena’mba: “Nkakusa tuvwi pa mapala enu, ke tuvwi twa bitapwa byenu kadi.” Bine, yādi mfuto mikatampe! Tuvwi twa banyema bādi belwa bu bitapwa twādi tukelwa ne kusokwa panja pa kitūlo. (Levi 16:27) Pano Yehova webalombola amba tuvwi tukakuswa mu mapala abo, ko kunena amba wāfutulwile ne kupela bitapwa ne boba bādi bela’byo bene.
7. Mwanda waka Yehova wākalabedile bafundiji ba Bijila?
7 Myaka tutwa kumeso kwa mafuku a Malaki, Yehova wāpele bene Levi mwingilo wa kulama tabenakulo, kupwa ke tempelo, kwingila’mo mingilo ikola. Bādi bafundiji mu muzo wa Isalela. Kwingila uno mwingilo senene ko kwādi kwa kwibapeja abo ne muzo onso mutuntulu būmi ne ndoe. (Umbadilo 3:5-8) Ino bene Levi bājimije kwakamwa Leza kobādi nako dibajinji. O mwanda Yehova wēbasapwidile amba: “Banwe mubasasuka mu dishinda; mwakukaja bangibangi mu mukanda-wabijila; mwaboleja kipwano kya Levi; . . . Monka mo kemwalaminepo mashinda ami.” (Malaki 2:8, 9) Babitobo bālubije bene Isalela bavule na kukomenwa kufundija ne na kifwa kyabo kibi, bine Yehova wādi na bubinga bwa kwibakalabela.
Kulama Misoñanya ya Leza
8. Lelo kunena bantu balame misoñanya ya Leza i kwibalomba bibapite kipimo? Shintulula.
8 Ketwakikolwai kulanga amba boba babitobo bādi bafwaninwe kulekelwa ne kufwilwa lusa mwanda’po’tu bādi bantu bakubulwa kubwaninina, bakomenwa kulama misoñanya ya Leza. Na bubine bantu babwanya kulama mbila ya Leza, mwanda Yehova kebalombangapo byobatunya kulonga. Ne kadi kekubulwepo kwikala babitobo bamobamo bēbabadikile bālamine misoñanya ya Leza. Ne kutatana kwine mpika, kudi umo wāikele’ko mwenda myaka wālamine’byo—Yesu, “kitobo mukatampe.” (Bahebelu 3:1, NW) O mwanda besambila na bubine padi aye amba: “Kijila kya bu-binebine kyādi mu kyakanwa kyandi, ne bukondame kutanwa mu milomo yandi mpika; wananga nami mu ndoe ne buluji; kadi waalamuna bangibangi ku bukondame.”—Malaki 2:6.
9. I bāni bafundija bubinebine na kikōkeji mu ino yetu myaka?
9 Pano ke myaka katwa ne kupita banababo na Kidishitu bashingwe-māni, boba badi na lukulupilo lwa kwenda mūlu, kasha bekwata’ko na mingilo abo bonso “kitango kya babitobo bajila bakwela bitapwa bya ku mityima bisangaja Leza.” (1 Petelo 2:5, MB) Batangidile mwingilo wa kufundija bantu bakwabo bubinebine bwa mu Bible. Lelo powifundanga bubinebine bobafundija, kashā kwamwene amba i bine, kijila kya bubinebine kidi mu byakanwa byabo? I amo, ke bakwashe bangibangi ku kuvundamina ku bubela bwa mitōtelo, o mwanda bantu bafundile bubinebine bwa mu Bible ne kwikala na lukulupilo lwa būmi bwa nyeke kebadi midiyo ne midiyo kujokoloka ntanda yonso. Bano nabo badi na madyese a kufundija kijila kya bubinebine ku bantu bakwabo midiyo ne midiyo.—Yoano 10:16; Kusokwelwa 7:9.
Tufwaninwe Kudyumuka
10. Mwanda waka tufwaninwe kudyumuka?
10 Inoko, tufwaninwe kudyumuka. Kutyina amba twakajimija milangwe mine yotufwaninwe kuboila ku myanda idi mu Malaki 2:1-9. Lelo umo ne umo utele mutyima ku kuleka kutanwa na bukondame ku milomo yandi? Kifwa, le ba mu kisaka kyetu bakulupilanga binenwa byetu? Lelo batutu ne bakaka ba ku mushipiditu ba pa kyetu kipwilo nabo bakulupilanga’byo? I kipēla ku muntu kwikala na kibidiji kya kuneñenya binenwa mwanda wa byanena’bya bimweke bu byabinebine, kuyuka uyukile’tu amba i bya kudimba bantu. Pakwabo ukokeja kutyityija mwanda nansha kufya bintu bimobimo mu myanda ya bya busunga. Lelo ulanga Yehova kakebiyukapo? Ne shi tuloñanga bintu bya uno muswelo, lelo uketabija bitapwa bya lutendelo lwa ku milomo yetu?
11. I bāni nakampata bafwaninwe kudyumuka?
11 Ku banabetu badi na madyese a kufundija Kinenwa kya Leza mu kipwilo, Malaki 2:7 i kidyumu kyabinebine kobadi. Unena amba milomo yabo “ilame kuyukidija, kabidi [bantu] bakimbe mukanda-wabijila pa kyakanwa” kyabo. Kiselwa kikatampe kidi pa mitwe ya bano bafundiji, monka mulombwela Yakoba 3:1 (MB) amba bakatyibilwa “mambo bikomo kutabuka bantu bakwabo.” Eyo, byobafwaninwe shabo kufundija na bukomo ne na buzanzamuke, ino bufundiji bwabo bufwaninwe kwimanina nakampata pa Kinenwa kya Leza kisonekwe ne pa bufundiji buletwa kupityila ku bulongolodi bwa Yehova. Namino bakekala bana-balume “bayūkile ne kufundija bakwabo.” O mwanda bapebwa ano madingi amba: “Longa buninge bobe bonso wilombole kudi Leza bu mwitabijibwe, sendwe wampikwa kyafwijibwa bumvu, muyuke kwingidija kinenwa kya bubinebine monka mokyolokele.”—2 Temote 2:2, 15, NW.
12. I kintu’ka kifwaninwe kuta’ko mutyima boba bafundija?
12 Kyaba kimo, shi ketudyumukilepo, tukokeja kukimba kulēmenena ku masakila etu nansha ku milangwe yetu mu bufundiji bwetu. Kukimba kukulupila’nka mu byolanga nansha shi bipatanya bifundija bulongolodi bwa Yehova i kyaka kikatampe. Ino Malaki shapita 2 unena ukoma amba tufwaninwe kukulupila amba bafundiji ba kipwilo i bantu balamete ku buyuki butamba kudi Leza, ke ku milangwe yabopo, mwanda ibwanya kukukaja mikōko. Yesu wānene amba: “Yewa wakak[ukaj]a kamo ka totwa tutyetye twakungitabija, nabya i kimufwanine dibwe dilema, dipelwanga bukula, dimukutyilwe mwishingo mwandi ashike nadyo panshi pene pa mema.”—Mateo 18:6.
Kwisonga na Wampikwa Kwitabija
13, 14. I kilongwa’ka kimo kya bupupakane kyēsambile’po Malaki bininge?
13 Malaki shapita 2, tamba pa vese 10 ne kuya kumeso, wisambila bininge, pakubulwa kafinda pa bupupakane. Malaki waimanina bininge pa milongelo ibidi miifwane, yatelele misunsa ne misunsa bu “bupupakane.” Dibajinji, tala bidi Malaki mwāshilwidile madingi andi na bino bipangujo: “Lelo ketudipo ne tata umo batwe bonso’ni? lelo ke Leza umo wetupangilepo’ni, a? Lelo i mwanda ka, o twiloñanga, enselele muntu pa mwanabo, bupupakane, pa kujilula kipwano kya batata, a?” Kupwa vese 11 ubweja’ko amba bupupakane bwa Isalela bwāvudile kufika ne pa kujilula “kipandulwamo kya Yehova.” Lelo kibi bininge kyobādi balonga kine i kibi’ka? Uno vese ulombola patōka kilubo kimo amba: Bāikele kusonga “mwana-mukaji mwana leza ungi.”
14 Mu muneneno mukwabo, bene Isalela bamobamo, bantu ba mu muzo mwipāne kudi Yehova, bādi bakasonga bantu kebamutōtapo. Myanda mine isambīlwe’po itulombola buluji bunenenwa amba kyādi kibi bininge. Vese wa 10 unena amba bādi na tata wabo umo. Uno shabo umo ke Yakobapo (wa dikwabo dya bu Isalela), kadi ke Abalahamapo nansha Adama, mhm. Malaki 1:6 ulombola amba Yehova ye “shabantu” umo. Muzo wa Isalela wādi mu kipwano nandi, kipwano kyaāsambile na bashabo. Kijila kimo mu bijila bya kino kipwano kyādi kinena’mba: “[Kokolwa] kwisonga nabo; obe mwana mwana-mukaji kokamusongeja ku wabo mwana mwana-mulume, nansha wabo mwana mwana-mukaji kokamusongeja na obe mwana mwana-mulume, mhm.”—Kupituluka 7:3.
15. (a) Bamo bekañanikanga namani pa kusaka kwisonga na wampikwa kwitabija? (b) Yehova aye mwine unene bika pa mwanda utala busongi?
15 Bamo dyalelo babwanya kufwatakanya’mba: ‘Leka, muntu onswele nenki, kadi i muntu wanibwa. Mwenda mafuku, kakabulwepo kwitabija mutōtelo wabine.’ Kuno kwididika kubingijanga kidyumu kya ku bukomo bwa mushipiditu kinena’mba: “Mutyima utabukile bintu byonsololo budimbañani, ubela byamwikomwiko’tu; lelo uyukile’o i ani, a?” (Yelemia 17:9) Mumweno wa Leza pa mwanda utala kusonga boba bampikwa kwitabija ulombwelwe patōka mu Malaki 2:12 amba: “Yehova ukatyiba . . . muntu ulonga kino.” O mwanda bene Kidishitu i basoñanibwe kwisonga “monka mudi Mfumwetu.” (1 Kodinda 7:39) Eyo, mu mpangiko ya bwine Kidishitu, mwitabije ‘katyibwanga’kopo’ shi wasonge wampikwa kwitabija. Ino, shi wampikwa kwitabija’wa wapele kwitabija, le bisa kumupityila namani panopano ponka pasa kufudija Leza ino ngikadilo?—Mitōto 37:37, 38.
Kususula Mwine Pandi
16, 17. I kilongwa’ka kimo kya bupupakane kyādi kilonga bantu bamobamo?
16 Malaki pano wabweja’po bupupakane bwa bubidi: kususula mwine pandi, kupityididila na kumulubula mwanda ke mwanda. Vese wa 14 wa shapita wa 2 unena’mba: “Yehova wādi kamoni umbukata mwenu abe ne mukaji obe wa busongwalume bobe, padi aye o walonga bya bupupakane, inoko i umpwani obe ne mukaji wa kipwano kyobe.” Balume Bayuda bālengeje madabahu a Yehova āikala ‘mapūtwe na impolo,’ mwanda bādi balonga babo bakaji bintu bya bupupakane. (Malaki 2:13) Boba bana-balume bādi balubula bakaji pa kamwanda ko-konso, baleka bya bituputupu bakaji ba mu busongwalume bwabo, mobimwekela mwanda wa kusonga bankasampe bininge, pakwabo bakaji Bajentaila. Ne babitobo boneke nabo papo batala bitupu! Ino Malaki 2:16 unena’mba: “Nashikwe kupinga mukaji, i Yehova unena, Leza wa Isalela.” Mwenda myaka, Yesu wālombola amba busekese kyo kintu kimo kete kibwanya kwilubwilwa, kipa yewa wakubulwa mambo bwanapabo bwa kusonga nansha kusongwa dikwabo.—Mateo 19:9.
17 Languluka bidi pa bishima bya Malaki umone mobitengela ku mityima, ne mobitenekela mu malango a muntu wa kanye. Kifwa unena’mba “umpwani obe ne mukaji wa kipwano kyobe.” Mwana-mulume ye-yense musonge wādi usongele mutōtyi nandi, mwana-mukaji mwine Isalela, waātongele bu mukena wandi, umpwani nandi wa umbūmi. Eyo, padi abo bonso besongele bakidi bansongwanzele, nansha nankyo, myaka mivule yādi ipita’po, ne bununu bwādi bwibafwena kebyādipo bityiba kipwano kyobāsambile, ke kijimba kya busongi kadi.
18. Madingi a Malaki atala pa bupupakane etutala namani dyalelo?
18 Ano madingi akidi na bukomo bumo bonka ne dyalelo. I kya bumvu mpata pa kumona bamo bafutulula buludiki bwa Leza bwa kwisonga enka mudi Mfumwetu. Kadi i kya bulanda mpata pa kumona bakwabo nabo baleka kwendelela na kuningija busongi bwabo. Ino bekañanika ne kulonga milongelo ishikilwe Leza ya kwilubula mu dishinda dipeleje Bisonekwa mwanda wa kwisonga na muntu mukwabo. Bine, kulonga bino byonso i kupungija ‘kobapungija Yehova.’ Mu mafuku a Malaki, boba bādi bapumpunya madingi a Leza bādi bomija mutwe, balanga amba Yehova kadipo na bubinga bwa kumwena bintu mu uno muswelo. Bādi pamo bwa banena’mba: “Lelo Leza wa kidye udi kwepi, a?” Bine uno wādi mulangilo mufwe! Ketukolwai kuponena mu dino dikinga.—Malaki 2:17.
19. Balume ne bakaji babwanya namani kutambula mushipiditu wa Leza?
19 Malaki ulombola kintu kiyampe kyādi kilongeka, amba balume bamo kebādipo balonga bya bupupakane kudi bakaji babo. ‘Bādi na bishele ku mushipiditu sandu wa Leza.’ (Vese wa 15) Tudi na nsangaji, mwanda bulongolodi bwa Leza i buyule bana-balume ‘balēmekele bakaji babo.’ (1 Petelo 3:7) Kebasusulangapo bakaji babo ku ngitu ne mu binenwa, nansha kwibaningila kulonga bintu bikobakane bitala pa kusambakena pamo, nansha kwibapwa bulēme na kwiselembeja na bana-bakaji bakwabo nansha na kutala bantu badi mutaka. Kadi bulongolodi bwa Yehova i bweselwe, mwanda mudi bakaji bavule bene Kidishitu bakikōkeji balamine dikōkeji dyabo kudi Leza ne ku bijila byandi. Bano bana-balume ne bana-bakaji bayukile bintu bishikilwe Leza, kadi balañanga ne kulonga bintu mwasakila. Nobe ikala nyeke pamo bwa abo na ‘kukōkela Leza bu mulopwe,’ nabya ukakwesela na kukupa mushipiditu sandu wandi.—Bilongwa 5:29.
20. I kitatyi’ka kyafwena kitala bantu bonsololo?
20 Panopano ponka, Yehova usa kutyibila ino ntanda yonsololo mambo. Muntu ne muntu ukemuka kwadi mungya nkulupilo ne bilongwa byandi. “Bātwe bonsololo . . . tukēshintulwila kudi Leza, muntu pandi, muntu pandi.” (Loma 14:12) O mwanda kipangujo kikwabo kisangaja i kino: Lelo i ani ukapanda ku difuku dya Yehova? Kishinte kya busatu, kya mfulo mu uno mulongo wa bishinte, kikesambila pa uno mutwe wa mwanda.
Lelo Ukokeja Kushintulula?
• Yehova wātopekele babitobo ba mu Isalela pa mwanda’ka mukatampe?
• Mwanda waka misoñanya ya Leza keipityilepo kipimo kitunya bantu kwiilama?
• I kika kyotunenena amba tufwaninwe kuta mutyima ku mufundijijo wetu dyalelo?
• I bilongwa’ka bibidi byāpeleje Yehova nakampata?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 25]
Mu mafuku a Malaki, babitobo bātopekelwe mwanda kebādipo balamine mashinda a Yehova
[Bifwatulo pa paje 26]
Yehova wātopekele bene Isalela bādi balubula babo bakaji mwanda ke mwanda, bakasonga’ko bakaji Bajentaila
[Kifwatulo pa paje 26]
Bene Kidishitu dyalelo balēmekele kipwano kyabo kya busongi