Batōkejibwe mwa Kwingidila Mingilo Milumbuluke
Batōkejibwe mwa Kwingidila Mingilo Milumbuluke
“Twioīje bātwe bene ku bubi bonso bwa ku ngitu, ne bwa ku mushipiditu, ne kufikijija bupandulwemo kutyina Leza moyo.”—2 KODINDA 7:1.
1. I kika kisaka Yehova ku boba bamutōta?
“LELO i ani ukakanda mu lūlu lwa Yehova? Kadi i ani le, ukēmananga mwandi mukola?” Davida Mulopwe wa Isalela wa kala wāipangwile kino kipangujo kilanguluja kitala pa mutōtelo witabijibwe na Yehova. Kupwa aye mwine wālondolola’mba: “Yewa wa makasa tō, ne mutyima senene, shē! Wakubulwa kwitantyika muya wandi ku bya bitubitupu, ne wakubulwa kutyipa bubelabubela.” (Mitōto 24:3, 4) Pa kusaka amba muntu etabijibwe na Yehova, mwinē buujila mwine, ufwaninwe kwikala utōka ne ujila. Myaka kunyuma, Yehova wāvulwije kipwilo kya Isalela amba: “Mwipanduleimo banwe bene mwikale bajila, mwanda amiwa ne ujila.”—Levi 11:44, 45; 19:2.
2. Lelo ba Polo ne Yakoba bānene bakoma namani mvubu ya kwikala batōka mu butōtyi bwabine?
2 Myaka tutwa pa kupita’po, mutumibwa Polo wātumina banababo bene Kidishitu ba mu kibundi kyoneke kya Kodinda mukanda’mba: “Bānwe baswedibwe, byo tudi ne īno myanda-ya-milao twioīje bātwe bene ku bubi bonso bwa ku ngitu, ne bwa ku mushipiditu, ne kufikijija bupandulwemo kutyina Leza moyo.” (2 Kodinda 7:1) Pano napo kibamweka monka amba pa kusaka kupwana na Leza ne kutambula madyese andi alaile, muntu ufwaninwe kwikala utōka ne wampikwa kiko ne bubole bwa ku ngitu ne bwa ku mushipiditu. Mwanā-bwanga Yakoba nandi monka na monka, pa kulombola butōtyi bwitabijibwe na Leza, wānene amba: “Bwine-Leza bwine butōka tō, bwa kubulwa kubipa kumeso kwa Leza wetu Tata, i buno; bwa kupempula bāna bampikwa shabo, ne bakaji-ba-bafu, mu bishoto byabo, kadi ne kwilama aye mwine, nansha kiko kīne mpika [kya ku ino] ntanda.”—Yakoba 1:27.
3. Tufwaninwe kulonga buninge’ka pa kusaka amba mutōtelo wetu witabijibwe na Leza?
3 Kwikala batōka, bajila, ne bampikwa kiko byokudi na mvubu namino mu mutōtelo wabine, nanshi muntu yense ukimba kwitabijibwa na Leza ufwaninwe kulonga buninge bwabinebine bwa kufikila’po. Bantu ba dyalelo badi na mimweno mishileshile itala pa misoñanya ne milangwe ya butōki, o mwanda tufwaninwe kwivwanija ne kulonda byobya bimwenwe na Yehova bu bitōka ne byaitabije. Tufwaninwe kuyuka bisaka Leza kudi batōtyi bandi mu uno mwanda ne byobya byalongele mwa kwibakwashisha bekale ne kushala nyeke batōka, betabijibwe na aye.—Mitōto 119:9; Danyele 12:10.
Batōka Mwanda wa Mutōtelo Wabine
4. Shintulula milangwe ya Bible itala pa butōki.
4 Ku bavule kwikala batōka i kwikala’tu bampikwa busala nansha misongo. Ino mu Bible, mulangwe wa kwikala utōka ufunkila pa bishima bivule bya Kihebelu ne bya Kingidiki bilombola butōki, ke enkapo bwa ku ngitu kete, ino nakampata i bwa mu mwikadilo ne bwa ku mushipiditu. O mwanda dibuku dimo disambila pa Bible dinena’mba: “‘Kitōka’ ne ‘kya disubi’ i bishima bifunkila bityetye pa myanda ya bukundwe, ino kupityidila bifunkila pa milangwe ya mutōtelo. O mwanda musoñanya wa ‘butōki’ udi na mvubu kisengele mu mwanda ne mwanda wa umbūmi.”
5. Bijila bya Mosesa byādi biludika būmi bwa bene Isalela mu myanda itala butōki kufika ne pa ludingo’ka?
5 Eyo, Bijila bya Mosesa byadi shabyo na mbila ne buludiki bwa mvubu kubwipi kwa mu myanda yonso ya umbūmi bwa bene Isalela, bilombola patōka i byepi byādi bitōka ne bitabijibwe ne i byepi byādi kebitabijibwepo. Kifwa, mu bene Levi shapita 11 kutūla ku 15, tutana’mo bulombodi butala pa bintu bitōka ne bya disubi. Banyema bamo bādi ba disubi, bene Isalela kebādipo bafwaninwe kudya’bo. Kubutula mwana nako kwādi kusubija inandi mu bula bwa mafuku kampanda. Misongo imo ya lukoba, nakampata makopo, ne kusūmwa bya kusūmwa ku ngitu ya mwana-mulume nansha ya mwana-mukaji nabyo byādi bisubija muntu. Bijila byādi kadi bilombola bine bifwaninwe kulonga shi muntu waikala wa disubi. Kifwa tutanga mu Umbadilo 5:2, amba: “Usoñanye bāna ba Isalela kufundwila panja pa kitūlo, enselele wa makopo, ne muntu ense udi ne bimusūma, ne muntu ense musubile ku mufwe.”
6. Bijila bitala pa butōki byādi na kitungo’ka?
6 Pakubulwa kutatana, bino bijila ne bikwabo bitamba kudi Yehova byādi na bufundiji bwa kiñanga ne bwa mwingidilo wa ngitu bukatampe mpata mu mine myaka’ya, bine bantu bādi bebilonda bādi bamwena’mo byabuyabuya. Ino bino bijila keyādipo enka mbila ya kukinga bantu ku misongo nansha ya kulombola myanda ya bundapi kete. Ino kyādi kipindi kya mu mutōtelo wabine. Kutenga kobyādi bitenga ku myanda ya būmi bwa difuku ne difuku bwa bantu—kifwa kudya, kubutula, myanda ya busongi, ne bikwabo—i kilomboji’tu kilombola amba Yehova, byaādi Leza wabo, wādi na mbila ya kwibalombola i byepi bifwaninwe ne i byepi byambulwa kufwaninwa mu myanda yonso ya mu būmi bwabo bobādi bapēne’nka kudi aye kete.—Kupituluka 7:6; Mitōto 135:4.
7. I madyese’ka ādi a kweselwa muzo wa Isalela shi kwadi amba wālamine Bijila?
7 Kipwano kya Bijila kyādi kadi kikinga bene Isalela ku bilongwa bya disubi bya mizo yādi ibajokolokele. Pobādi balama na kikōkeji Bijila, ne misoñanya yonso itala pa kwikala batōka ku meso a Yehova, bādi belombola bu bantu bafwaninwe kwingidila Leza wabo ne kweselwa nandi madyese. O mwanda Yehova wālombwele muzo wabo amba: “Shi mukōkele dyami diwi binebine ne kulama kipwano kyami, nankyo mukangikadila kileme kyami amiwa mwine mubukata mwa bantu bonsololo; mwanda panopantanda ponso i pami. Kadi banwe mukangikadilanga bulopwe bwa ba[bitobo], muzo wa bu-ujila.”—Divilu 19:5, 6; Kupituluka 26:19.
8. Mwanda waka bene Kidishitu ba dyalelo bafwaninwe kuta mutyima ku myanda ya butōki inenwe mu mukanda wa Bijila?
8 Yehova byaāpele bene Isalela Bijila bitenga mu kamwanda ne kamwanda mwa kwikadila’bo batōka, bajila ne betabijibwe na aye, mwene i kyendele’mo bene Kidishitu nabo dyalelo bebandaule byabinebine shi babwenye ino misoñanya yonso? Eyo, bene Kidishitu shabo kebadipo munshi mwa mukanda wa Bijila, inoko, pamo na mwāshintulwidile’kyo Polo, bafwaninwe kuyuka amba bintu byonso bisonekelwe mu Bijila i “mujiñininya wa bintu bīya; ino [bubine budi kudi] Kidishitu.” (Kolose 2:17; Bahebelu 10:1) Shi Yehova Leza, mwine unene amba “amiwa nkyalamukangapo,” wāmwene butōki ne kubulwa disubi bu myanda ya mvubu mpata mu mutōtelo wabine mu mine myaka’ya, nanshi netu tufwaninwe kukwata na kusumininwa myanda ya kwikala batōka ku ngitu, mu mwikadilo, ne ku mushipiditu, shi bine tusaka kwitabijibwa ne kweselwa nandi madyese.—Malaki 3:6; Loma 15:4; 1 Kodinda 10:11, 31.
Butōki bwa ku Ngitu Bwituyukanyanga
9, 10. (a) I kika kinenenwa amba butōki bwa ku ngitu budi na mvubu ku mwine Kidishitu? (b) I binenwa’ka binenwanga divule pa mwanda utala bitango bya Batumoni ba Yehova?
9 Lelo butōki bwa ku ngitu bukidi na mvubu mu mutōtelo wabine? Eyo, butōki bwa ku ngitu kasuku kabo kebwikadijangapo muntu ke mutōtyi wabine wa Leza, inoko i kyendele’mo mutōtyi wabine ekale nkundwe mungya ngikadilo yadi’mo. Nakampata mu ano etu mafuku, bantu bavule kebakitelepo mutyima ku kwilama abo bene, kukundula bivwalwa byabo, ne bifuko pobashikete, ino boba balama bukundwe bwabo kebabulwangapo kutendelwa na balondakani nabo. Kino kibwanya kulupula bipa biyampe, na mwānenene’kyo Polo ku bene Kidishitu ba mu Kodinda amba: “Kemukilonga byakukoleja, shi kika, shi kika, mwanda wa kunena’mba mingilo yetu yaketutopekwa bibi bibi. Ino umbintu byonso twiyūkanyei bātwe bene bu-bengidi ba Leza.”—2 Kodinda 6:3, 4.
10 Kyaba ne kyaba Batumoni ba Yehova batendelwanga na baludiki ba bibundi pangala pa butōki, ndudi, mwiendelejo ne mwikadilo wabo wa bulēme byobamona nakampata ku bitango byabo bikatampe. Kifwa, ku kitango kyalongelwe mu polovenshi ya Savona mu Itadi, julunale umo (La Stampa) wātendele amba: “Kintu kyokwijepo kumona shi wenda unanga mu bifuko mobapwidila i bukundwe ne ndudi ya boba bapwidila’po.” Kitango kya Batumoni mu kiwanza kya São Paulo, mu Brezile pa kupwa, mwimaniji wa kiwanza walombwele wandi mutadi wa kisumpi kya bukundwe amba: “Tamba dyalelo tusaka kiwanza kikale kukundulwa mwakundwila’kyo Batumoni ba Yehova.” Mwimaniji mukwabo wa ku kiwanza kimo kyonka wanena’mba: “Shi Batumoni ba Yehova abalombe kuluwa kiwanza, tukambanga enka pa kwibashila mafuku obalombele. Kekudipo kikwabo kitukambijanga.”
11, 12. (a) I musoñanya’ka wa mu Bible otufwaninwe kuta’ko mutyima mu myanda itala bukundwe bwetu? (b) I bipangujo’ka byotufwaninwe kwiipangula pa mwanda utala bibidiji ne mwikadilo wetu wa umbūmi?
11 Shi butōki ne ndudi pa kifuko potutōtela bipeja Leza otutōta mitendelo, ko kunena amba na bubine kulombola ino ngikadilo mu būmi bwetu nako kudi na mvubu. Inoko tukokeja padi kulanga amba shi tudi mu njibo mwa bunka tudi na mbila ya kwisalela ne kulonga bintu motusakila. Eyo, mu myanda ya kuvwala ne kwidyangula tudi shetu na bwanapabo bwa kutonga byobya byotumona amba i biyampe, bitusangaja! Inoko, shi tutale biyampe, divule byonso bino bidi na mikalo. Vuluka mu mīsambo ya Polo itala pa kutonga byakudya kampanda, wādyumwine banababo bene Kidishitu amba: “Tūkanyaipo mwanda wa kutyina’mba, bukomo bwenu buno, padi bwakālamuka ke kyakukoleja bakōkekōke.” Ebiya wāleta musoñanya wa mvubu mpata amba: “Bintu byonso i byampikwa kijila, ino abyo byonso bintu kebyendelemopo. Bintu byonso i byampikwa kijila, nanshi byobya byonso kebitamijapo muntu.” (1 Kodinda 8:9; 10:23) Lelo madingi a Polo etutala namani ne batwe mu myanda itala butōki?
12 Bantu basakanga kumona mwingidi wa Leza ekale utōka ne wa ndudi mu būmi bwandi, kino i kyendele’mo. O mwanda tufwaninwe kutadija mumwekelo wa mobo etu, ne manza, kutyina amba byaketumwekeja bingi pa kyaba kya kwitumwekeja motwitelela batwe bene bu bengidi ba Kinenwa kya Leza. Lelo njibo yetu iletanga bukamoni’ka pa mwikadilo wetu ne pa nkulupilo yetu? Lelo ilombola amba bine twabilanga kwikala mu ntanda impya myoloke mudi ndudi ne butōki, yotwenda tusapwila bakwetu na kininga? (2 Petelo 3:13) Ne mumwekelo wetu batwe bene—potwipwija mukose nansha potusapula—nao monka na monka, ukokeja kuneñenya nansha kusābula buyampe bwa musapu otusapula. Ivwana kifwa kutendela kwatendele mulembi wa julunale mu Meksike, amba: “I bine, bankasampe bo bavudile mu Batumoni ba Yehova, ino kintu kitendelwa kobadi i mutendelo wa nywene yabo, bukundwe, ne muvwadilo mufwaninwe.” Bine, kwikala na bankasampe badi namino umbukata mwetu kwitupanga nsangaji mpata!
13. I bika byotufwaninwe kulonga mwa kwikadila batōka ne ba ndudi mu būmi bwetu bwa difuku ne difuku?
13 Kunena na bubine, kukengelela imbidi yetu, bintu byetu, ne mobo amba bikale nyeke bitōka ne mu ndudi senene kupēlanga kunena ke kulongapo. Inoko kisakwa i kutandika myanda biyampe ne kwielela’ko nyeke, kupita’ko kukimba bituntwa bivule bikutakane, bya lupoto. Tufwaninwe kwitūdila’ko kyaba kya koya, kukenda bisandi, motoka, kutōkeja lubanza, ne bikwabo. Kupyasakena mu mwingilo, ku kupwila, ne mu kwifunda kwa kasuku—kubweja’po ne biselwa bikwabo bya bukile bukya—ke kabepelopo ka kutuninya kwikala batōka, betabijibwe ku meso a Leza ne a bantu. Musoñanya otuyukile biyampe, unena amba “bintu byonsololo’tu bidi ne [kitatyi ky]abyo,” udi na mvubu mikatampe ne mu uno mwanda wa bukundwe.—Musapudi 3:1.
Mutyima Wampikwa Kiko
14. I kika kinenenwa amba butōki bwa mu mwikadilo ne bwa ku mushipiditu bo bwa mvubu mpata kupita’ko ne butōki bwa ku ngitu?
14 I bine, kuta mutyima ku butōki bwa ku ngitu kudi na mvubu, ino butōki bwa mu mwikadilo ne bwa ku mushipiditu bo bwine budi na mvubu mpata. Tubanena namino mwanda tubavuluka amba kyāfikije Yehova ku kupela muzo wa Isalela, ke disubipo dya ku ngitu, ehe, ino i kubola kobāikele kubola mu mwikadilo ne ku mushipiditu. Yehova wēbalombwele kupityila kudi mupolofeto Isaya amba byobadi “muzo wa bubi, bantu bakulemēnenwa’tu ne bukondame,” bitapwa byabo, kulama kweji katenta ne sabado, nansha ke milombelo yabo mine, byādi ke kiselwa kilēma kwadi. Lelo bādi bafwaninwe kulonga bika pa kusaka kwitabijibwa’bo monka na Leza? Yehova wānene amba: “Oyai, tōkejai; fundulai bibi bya bilongwa byenu ku meso ami; lekai kulonga bubi.”—Isaya 1:4, 11-16.
15, 16. Yesu wānene amba i bika bisubija muntu, ne tubwanya kumwena namani mu binenwa bya Yesu?
15 Pa kusaka twivwanije biyampe mvubu ya butōki bwa mu mwikadilo ne bwa ku mushipiditu, teja byānene Yesu ku Bafadiseo ne basonekeji bādi batopeka bandi bana-babwanga amba i ba disubi mwanda’po’tu kebāoilepo ku makasa kumeso kwa kudya. Yesu wāolwele mambo pa kwibasapwila’mba: “Kyokya kitwela mu kanwa akyo kekijilulangapo kijila mhm, poso kitambako mu kanwa akyo kyo kijilula kijila.” Kupwa wāshintulula’mba: “Byobya bitamba mu kanwa bishilukanga mu mutyima, e byonakanya muntu byobya. Mwanda mu mutyima mushilukanga byakufwatakanya bibi, ne byakwipaya bantu, ne makoji, ne busekese, ne bwivi, ne mabela a kubepela bantu, ne butukani monka. Ke byo byonakanya muntu byabyo, ino kudya bidibwa ne makasa ampikwa koya ako kekudikonakanya muntu, ehe.”—Mateo 15:11, 18-20.
16 I ñeni’ka yotukokeja kuboila ku binenwa bya Yesu? Yesu wānene amba bintu bibi, bya busekese, ne bilongwa bya disubi bilupukanga ku kukanina kwa mutyima kubi, kwa busekese, ne kwa disubi. Ne mwanā-bwanga Yakoba nandi wāpita monka amba, “bantu bonso, wa pandi, wa pandi, batompibwanga, pa kukokwa na kilokoloko kyāye mwine.” (Yakoba 1:14, 15) O mwanda shi ketusakilepo kuponena mu bubi bukatampe butelelwe na Yesu, tufwaninwe kufundula ne kusonsolwela kulampe milangwe yonso itala pa bino bintu. Ko kunena’mba tufwaninwe kutadija bintu byotutanga, byotutala, ne byotwivwana. Dyalelo matyapu apunga makayo a kwipwija mukose ne asumbija bintu, alupulanga minjiki ne bifwatulo bilangula masenda a ngitu ya bubi, amba mwanda’po’tu adi na bwanapabo bwa kulupula’byo. Tufwaninwe kusumininwa byabinebine kutyina amba milangwe ya uno muswelo ya kāla miji mu mityima yetu. Kikatampe kiketukwasha tusangaje Leza ne kwitabijibwa na aye, i kudyumuka kotufwaninwe kudyumuka na kulama mutyima wetu tō, pampikwa kiko.—Nkindi 4:23.
Bātōkejibwe Mwa Kwingidila Mingilo Milumbuluke
17. Mwanda waka Yehova utūlanga bantu bandi mu ngikadilo ya butōki?
17 Bine, kukwashibwa na Yehova mwanda wa twikale na mwimanino utōka ku meso andi i dyese, kadi i kintu kitukinga. (2 Kodinda 6:14-18) Kadi tuyukile biyampe amba Yehova utūlanga bantu bandi mu ngikadilo ya butōki pa mwanda wa mpango kampanda. Polo wālombwele Tetusa amba Kidishitu Yesu wētwipānine “aye mwine, amba ētukūle ku bubi bonso, ne kwitutōkeja aye mwine bātwe bantu, ke tudi lupeto lwandi, lwa kupyasakena mu mīngilo milumbuluke.” (Tetusa 2:14) Byotudi bantu batōkejibwe, i mingilo’ka yotufwaninwe kupyasakena’mo?
18. Tukalombola namani amba twi bapyasakane mu mingilo milumbuluke?
18 Dibajinji bidi, tufwaninwe kulonga buninge bwabinebine bwa kusapula myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza ku bantu bonso. (Mateo 24:14) Mu uno muswelo, tupanga bantu ba konso konso lukulupilo lwa kukekala na būmi bwa nyeke pa ntanda yambulwa’po busala nansha bumo. (2 Petelo 3:13) Mingilo yetu milumbuluke i ne kulombola kipa kya mushipiditu wa Leza mu būmi bwetu bwa difuku ne difuku, mwa kutumbijija Tata wetu wa mūlu. (Ngalatea 5:22, 23; 1 Petelo 2:12) Kadi ketudipo mwa kwidilwa boba kebadipo mu bubinebine baponenwa na bimpengele bya ntanda nansha na binkumbulu bilengejibwa na bantu. Tulamine mu ñeni musoñanya wa Polo unena’mba: “Monka mo twakamwena mwakulongela, tulonge biyampe ku bakwetu bonso, ino ku boba badi mu kipango kya kwitabija bo bene.” (Ngalatea 6:10) Ino mingilo yonso, shi ingilwa na mutyima utōka ne na kukanina kuyampe kwa mutyima, bine, ikasangaja Leza.—1 Temote 1:5.
19. I byabuyabuya’ka bitutengele shi twendelele na kulama misoñanya ya peulu ya butōki—bwa ku ngitu, bwa mu mwikadilo, ne bwa ku mushipiditu?
19 Byotudi bengidi ba Mwine Mukatakata Mwine tulondanga byānene Polo amba: “Bānwe bāna betu, nemwisashilapo, pa lusa ne lusa lwa Leza’mba, mwipane ngitu yenu, ke kitapwa kyumi, kikola, kya kuloelelwa Leza, ko kutōta kwenu kwine kwine kwa mutyima.” (Loma 12:1) Twendelelei na kukwata makasa abidi madyese otudi nao a kwikala batōkejibwe na Yehova, bine tulongei buninge bwetu bonso bwa kulama misoñanya milumbuluke ya butōki bwa ku ngitu, bwa mu mwikadilo, ne bwa ku mushipiditu. Mwanda kulonga namino kekuketupejapo enka bulēme ne maloa dyalelo kete, mhm, ino kadi kuketupa ne kyepelo kya kukamona “bintu bibajinji”—ino ngikadilo ya bintu imbi ne ya disubi—bitukidila pasa ‘kupangulula Leza byonso ke bipya.’—Kusokwelwa 21:4, 5.
Lelo Ukivulukile?
• Mwanda waka bene Isalela bāpelwe bijila bivule bitala pa butōki?
• Butōki bwa ku ngitu buneñenyanga namani musapu otusapula?
• I kika kinenenwa amba butōki bwa mu mwikadilo ne bwa ku mushipiditu budi na mvubu mpata kutabuka butōki bwa ku ngitu?
• I muswelo’ka otukalombola amba twi bantu ‘bapyasakane mu mingilo milumbuluke’?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 29]
Butōki bwa ku ngitu buneñenyanga musapu otusapula
[Kifwatulo pa paje 30]
Yesu wādyumwine amba milangwe mibi itwalanga konka ku bilongwa bibi
[Bifwatulo pa paje 31]
Batumoni ba Yehova i bantu batōkejibwe, o mwanda bapyasakanine mu mingilo milumbuluke