Bakunkwe Mityima na “Bintu Bikatampe bya Leza”

“Twibēvwana bēsamba mu ndimi yetu īno myanda ya bintu bikatampe bya Leza.”—BILONGWA 2:11.

1, 2. I kintu’ka kitulumukwa kyālongekele mu Yelusalema pa Pentekosa wa 33 K.K.?

 LUBANGA lumo pa misanya mikaji, mu mwaka wa 33 K.K., kintu kimo kitulumukwa kyāfikīle kisumpi kya bana-babwanga ba Kidishitu, bana-balume ne bana-bakaji, bādi babungakene mu njibo ya peulu mu Yelusalema. “Ponkapo kwebapulumukile kitūta bwa luvula lukatampe lwa malwa lupukuma, kyayūja ne njibo yonso mo badi bashikete. Ino kwebasokokela ndimi . . . īkele’nka bwa mudilo, . . . kadi abo bonsololo bayūlwa [m]ushipiditu [s]andu, bashilula kwisamba ne ndimi ya mineneno īngi.”—Bilongwa 2:2-4, 15.

² Kibumbo kikatampe kyāungwila kumeso kwa njibo. Kwādi Bayuda bābutwidilwe mu matanda a bweni, “batūkanye” bāile kusoba masobo a Pentekosa mu Yelusalema. Bine bātulumukile abo bonso pa kwivwana bana-babwanga banena “bintu bikatampe bya Leza” mu ndimi ya kwabo. Lelo bābwenye kunena’yo namani abo nabo bādi bonso bene Ngadilea?—Bilongwa 2:5-8, 11.

3. I musapu’ka wāsapwile mutumibwa Petelo ku kibumbo mu dya Pentekosa?

³ Mutumibwa Petelo wādi umo wa mu bano bene Ngadilea. Wāshintulula amba mayenga matyetye kunyuma, Yesu Kidishitu waipailwe  na bantu bampikwa koloka. Ino Leza wasangula wandi Mwana mu bafwe. Kupwa Yesu wamwekela bandi bana-babwanga bavule, kubadila’mo ne Petelo ne bamobamo badi pano. Mafuku dikumi kunyuma, Yesu wakende mūlu. Ye aye wapungulula mushipiditu sandu pa bandi bana-babwanga. Lelo ino myanda yādi na mvubu kampanda ku boba bāile ku masobo a Pentekosa? Eyo, yādi nayo. Lufu lwa Yesu lo lwāadile kyalwilo kya kulekelwa kwa bubi bwabo ne kya kutambula ‘kyabuntu kya mushipiditu sandu’ shi abalombola lwitabijo mudi aye. (Bilongwa 2:22-24, 32, 33, 38) Lelo boba bādi babandila bāitabile namani ku “bintu bikatampe bya Leza” byobāivwene? Ne ino nsekununi ibwanya kwitukwasha namani tumone mvubu ya mwingilo wetu otwingidila Yehova?

Bakunkwe ku Mityima!

4. I bupolofeto’ka bwa Yoela bwāfikidile mu difuku dya Pentekosa wa 33 K.K.?

⁴ Bana-babwanga bādi mu Yelusalema bātambwile’tu mushipiditu sandu, pampikwa kwela kyaba, bāshilwididila kusapwila bakwabo myanda miyampe ya lupandilo, bashilula’nka na kibumbo kyādi kyungwidile mu lubanga’lwa. Busapudi bwabo bwāfikidija bupolofeto bukatampe bwāsonekelwe kala na Yoela mwanā Petwele myaka katwa ka mwanda kunyuma, amba: “Nkapungulula [m]ushipiditu wami pa ngitu yonsololo; penepo benu bana bana-balume ne bana-bakaji bene bakafumika, banunu bana-balume benu bakalota bilotwa, ne bansogwalume benu bakamona bimonwa. Kabidi ne pa bapika nabo bana-balume ne bana-bakaji mu oa mafuku nkapungulula [m]ushipiditu wami. . . . [kumeso kwa kwiya kwa] difuku dikatakata dya kitenteji dya Yehova.”—Yoela 1:1; 2:28, 29, 31; Bilongwa 2:17, 18, 20.

5. Bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji bāfumikile mu buluji’ka? (Tala kunshi kwa dyani.)

⁵ Lelo kino kishintulula amba Leza wādi wa kulupula’ko lukongo lutuntulu lwa bapolofeto, bana-balume ne bana-bakaji, pamo bwa ba Davida, Yoela, ne Debola, ba kufumika bikāya kumeso? Mhm, ke amopo. ‘Bana-balume ne bana-bakaji, bapika bana-balume ne bana-bakaji’ bene Kidishitu bādi ba kufumika mwanda bādi ba kukunkwa na mushipiditu wa Yehova basapule “bintu bikatampe” bilongele Yehova ne byakendelela na kulonga. Ko kunena amba bādi bafwaninwe kwikala basedi ba myanda ba Mwine Mukatakata Mwine. * Ino kibumbo kyāitabile namani?—Bahebelu 1:1, 2.

6. Bavule mu kibumbo pobāivwene dishikulu dya Petelo, mutyima wēbakunkīle balonga bika?

⁶ Kibumbo kya bantu’ba pa kupwa kwivwana bushintuludi bwa Petelo, mityima yēbakunkile bālonga’po kintu kampanda. “Boba basepelele mwanda wandi babatyijibwa; balundwako mu dyonka dyadyo difuku bantu bafika ne ku bu-tununu tusatu.” (Bilongwa 2:41) Byobādi bamo Bayuda, bakwabo baketūtyile mu mutōtelo wa Bayuda, bādi kala na buyuki bwa kyalwilo bwa Bisonekwa. Buno buyuki, kutentekela’po ne kwitabija kobāitabije myanda yobāfundile kudi Petelo, byēbapele kyalwilo kya kubatyijibwa “mu dijina dya Tata, ne dya Mwana, ne dya [m]ushipiditu [s]andu.” (Mateo 28:19) Pa kupwa kubatyijibwa, “bauminina monka mu lufundijo lwa batumibwa.” Ponka’po bāanza kusapwila bakwabo lwitabijo lwabo lupya. Bine, “mo bukila, mo bukila, badi balamatyidile’tu, mutyima wabo umo, mu njibo īkola ya Leza . . . batōta’nka Leza, bamona byonka biyampe ku bantu bonsololo.” Kadi pa mwanda wa busapudi bwabo, “mo bukila, mo bukila, Yehova wadi ulundako bakupanda kudi abo.” (Bilongwa 2:42, 46, 47) Bipwilo bya bwine Kidishitu byāvula lubilo lonka mu matanda monso mwādi mushikata bapya bāitabije. Bine kuno kwilundila’ko, mu ludingo kampanda, kwātambile ku kininga kyabo kya kusapula na bupyasakane “myanda-miyampe” pobājokēle kwabo.—Kolose 1:23.

 Kinenwa kya Leza Kidi na Bukomo

7. (a) I bika dyalelo bikokela bantu ba mizo yonso ku bulongolodi bwa Yehova? (b) Momwena i bika bilombola amba kusa kwikala kwilundila’ko ntanda yonso ne mu wenu mwaba? (Tala kunshi kwa dyani.)

⁷ Lelo boba basaka kwikala bengidi ba Leza mu ano mafuku nabo? Ne abo nabo banenwe kwifunda Kinenwa kya Leza na katentekeji. Nabya ko kuyuka bayuke amba Yehova i Leza ‘muyule lusa ne buntu, wija pa kufuna bulobo, kadi i wa kanye ka buswe ka ntanda ne ntanda, ne bubinebine’po.’ (Divilu 34:6; Bilongwa 13:48) Bakayuka mpangiko ya kanye yākwete’ko Yehova pa kwitupa kinkūlwa kya Yesu Kidishitu, wāmwangile mashi andi amba etutōkeje ku bubi bonso. (1 Yoano 1:7) Kadi bakekala na mutyima wa kufwija’ko Leza pangala pa mpango yandi ya ‘kusangula boloke ne bampikwa koloka.’ (Bilongwa 24:15) Buswe bobakaswa Nsulo ya bino “bintu bikatampe” bukebabikala munda, penepo bakekala na mutyima wa kusapula buno bubinebine bulēme. Kupwa bakekala bengidi ba Leza bepāne, babatyijibwe, bendelela ‘na kuvudija buyuki bwabinebine bwa Leza.’ *—Kolose 1:10b; 2 Kodinda 5:14.

8-10. (a) Lelo mwanda wa mwana-mukaji umo mwine Kidishitu ulombola namani amba Kinenwa kya Leza ‘kidi na bukomo’? (b) Uno mwanda ukufundija bika padi Yehova ne pa muswelo wakwatakanya bengidi bandi? (Divilu 4:12)

⁸ Buyuki butambula bengidi ba Leza pobefunda kifundwa kya Bible ke bwa kūlukūlupo. I buyuki bukunka mityima yabo, bwalamuna mulangilo wabo, ne kushala kijabanda mu mityima yabo. (Bahebelu 4:12) Kifwa tala mwana-mukaji witwa bu Camille, wadi wingila bu muledi wa banunu. Mu baadi ulela mwadi ne Martha, Kamoni wa Yehova. Martha wadi ubela kavulavula, o mwanda wadi usakilwa kutebwa mutyima kitatyi kyonso. Wadi uvulujibwa kudya—pakwabo’nka ne kumina bidibwa. Inoko kudi kintu kimo kyadi kilamate nyeke mu ñeni ya Martha, monka motusa kwikimwena.

⁹ Difuku dimo Martha wamona Camille udila mwanda wa njia ya myanda yandi imutala. Martha wafumbakanya Camille ne kumunena befunde nandi Bible. Le muntu ubwanya kwendeja kifundwa kya Bible mu ngikadilo pamo bwa ya Martha? Eyo, ubwanya! Nansha byaadi ukomenwa kuvuluka bintu bivule, ino kaidilwepo Leza wandi wa kutendelwa; nansha kwilwa bubinebine bulēme bwaafundile mu Bible. Pobadi befunda, Martha wadi unena Camille amba tanga musāngo ne musāngo, tala Bisonekwa bitelelwe bitupu ne kusoma bipangujo bidi kunshi kwa dyani, kupwa leta malondololo. Kifundwa kyaendelela biyampe mu bula bwa mafuku. Nansha Martha byaadi na makambakano, Camille watamine mu buyuki bwa Bible. Penepa Martha wamona amba Camille kafwaninwe pano kwilunga na boba basangela kwingidila Leza. Ko kumupa wamupa nkanzo ne mukulu wa bilato, amba Camille amone bivwalwa bifwaninwe bya kuvwala pa kukapwila musunsa wandi umbajinji ku Njibo ya Bulopwe.

¹⁰ Camille watengwa na kuta kwamutele Martha mutyima, na kifwa kyandi, ne na kikulupiji kyandi. Camille wafula ku kunena amba byadi bimufundija Martha mu Bible bidi na mvubu mpata, mwanda Martha wadi ke mujimije  kisengele bintu byonso, ino byobya byaafundile mu Bisonekwa kwilwa’byo mpika. Mwenda mafuku, batundulwila Camille kungi, ko kuvuluka wavuluka amba kino kyo kitatyi kya kulonga’po kintu kampanda. Dibajinji bidi, waenda ku Njibo ya Bulopwe, uvwele nkanzo ne bilato byamupele Martha, walomba ne kwifunda Bible. Camille waendelela biyampe, wafika ne ku kubatyijibwa.

Bakunkwe Mityima ya Kumwekeja Misoñanya ya Yehova

11. Kubweja pa bupyasakane mu mwingilo wa busapudi, i muswelo’ka otukalombola amba twi bakunkwe ku mityima na musapu wa Bulopwe?

¹¹ Dyalelo kudi Batumoni ba Yehova midiyo isamba ne kupita basapula ‘myanda miyampe ya bulopwe’ ntanda yonso na musapwila’yo Martha ne kemusapwila’yo pano Camille. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Nabo i batengwe ku mityima na “bintu bikatampe bya Leza” mwātengēlwe nabyo bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji. Bafwijanga’ko Yehova pa madyese obadi nao a kusela dijina dyandi ne pa kupungulwilwa mushipiditu sandu wandi. Nabo baloñanga buninge bwa “kunanga mwakufwaninwa Mfumwetu, mwakumutōkejeja ku mutyima tō” na kulonda misoñanya yandi mu myanda yonso ya mu būmi bwabo. Kifwa, balondanga misoñanya ya Leza itala pa muvwadilo ne mwidyangwilo.—Kolose 1:10a; Tetusa 2:10.

12. I madingi’ka mapotoloke atala pa muvwadilo ne mwidyangwilo alembelwe mu 1 Temote 2:9, 10?

¹² Bine, Yehova utūdile’ko misoñanya itala pa mumwekelo wetu. Mutumibwa Polo wālombwele bisakibwa bimobimo bya Leza bitala pa uno mwanda. Amba: “Bāna-bakaji nabo bēkale kuvwala pamvwadilo ne bumvubumvu, ne [ñeni mijalale, NW]; kadi ne nywene nayo kubanda mpika, nansha kuvwala nsahabu, nansha malungo maleme, nansha bivwalwa bya kupwa bupeta; poso ne kulonga biyampe (e mufwaninwe bāna-bakaji bakwitela bu-bwine-Leza).” * Le i bika byotwafunda mu bino binenwa?—1 Temote 2:9, 10.

13. (a) “Kuvwala pamvwadilo” i kuvwala namani? (b) I kika kinenenwa amba misoñanya ya Yehova ke mikomopo kulonda?

¹³ Binenwa bya Polo bilombola amba bene Kidishitu bafwaninwe “kuvwala pamvwadilo.” Kebafwaninwepo kwikala ba biko, bansala, bansokolume nansha bansokokaji mu mumwekelo wabo. Muntu yense, nansha shi i mulanda, ubwanya kufikila pa uno musoñanya upēla na kulama mbwija yandi itōka, mikende, ne imweka ku bantu. Kifwa, ku mwaka ne mwaka, Batumoni ba ntanda imo ya Amerika wa Kunshi bendanga makilometele mavule mu ntanda, kupwa bapityija nsaa mivule pa kwabuka lui na mato mwa kukataninwa ku kitango kya distrike. Mu lwendo lwabo, bamo baponenanga mu mema, bakwabo basana mbwija yabo mobenda bekobeka ku bityi. O mwanda bafikanga mu kibundi mulongelwa kitango na bivwalwa bisalakane’ko. Kupwa bekwata’ko na kwela mabuto, kulongolola miyololo, kukenda ne kukoma mbwija yobakavwala ku kitango. Bakwata na mutyika lwito lobetyilwe kudya ku meza a Yehova, basaka kuvwala’ko biyampe.

14. (a) Kuvwala na ‘bumvubumvu, ne ñeni mijalale’ kushintulula namani? (b) Kuvwala mu muswelo ulombola amba ‘twi bene Leza’ kulomba kuvwala namani?

¹⁴ Polo wālombwele kadi amba tufwaninwe kuvwala na ‘bumvubumvu, ne ñeni mijalale.’ Kino kishintulula amba mumwekelo wetu keufwaninwepo kwikala wa kwimwekeja, mupambaile, ulangula bilokoloko, ulombola ngitu patōka, wa bukobakane. Kadi tufwaninwe kuvwala mu muswelo ulombola amba ‘twi bene Leza.’ Uno i mwanda ufwaninwe kulanguluka’po, mwene i amo? Ke kunena’po amba tufwaninwe kuvwala biyampe enka potwenda ku kupwila kete, shi ke mu bitatyi bikwabo twalengwa’ko. Mumwekelo wetu ufwaninwe nyeke kwikala wa bwine Leza, wa bulēmantu, mwanda twi bene Kidishitu kyaba kyonso bufuku ne mwinya. Kadi tuyukei amba nsankya nansha bivwalwa byotwisābila ku kaji ne ku masomo bifwaninwe kukwatañana na mwingilo otwingila. Inoko tufwaninwe kuvwala na bumvubumvu,  bya bulēmantu. Shi muvwadilo wetu ulombola nyeke amba twi bantu bakulupile mudi Leza, ketukeshisapo nansha dimo kusapula bya kiponka na ponka, mwanda ketukatyinapo amba mumwekelo wetu udi bya bumvu.—1 Petelo 3:15.

‘Kemukiswai Ntanda’

15, 16. (a) Mwanda waka i kipite buya twepuke kwiula ntanda mu muvwadilo ne mwidyangwilo wetu? (1 Yoano 5:19) (b) I kika kine kyotufwaninwe kwepukila bisela mu muvwadilo ne mwidyangwilo wetu?

¹⁵ Madingi asonekelwe mu 1 Yoano 2:15, 16 nao etuludikanga mu butongi bwetu bwa bivwalwa ne mwidyangwilo. Tutanga’mo amba: ‘Kemukiswai ntanda, ne bya ntanda bine. Shi muntu uswele ntanda, nankyo buswe bwa Tata kebudipo mudi aye. Ke-bintu byonsololo bidi mu ntanda, kilokoloko kya ngitu, ne kilokoloko kya meso, ne ntumbo ya kwitatula ya būmi, kebidipo bya Tata, mhm, ino i bya ntanda.’

¹⁶ Bine, ano i madingi mafike’po byabinebine! Mu ino myaka ya kutyinibwa mbavu kupitepite, ketufwaninwepo kuleka ntanda ituningila bya kuvwala. Myondele ya bivwalwa ne mwidyangwilo ke byoneke mu ino myaka. Nansha ke muvwadilo wa bansunga ne bantu balēmekwe mwine keukilombolapo misoñanya ikulupilwa ifwaninwe kulondwa na bene Kidishitu. Buno i buluji bukwabo botufwaninwe kutela mutyima ku ‘kuleka kwengelekeja ino ngikadilo ya bintu’ shi tukimba kulonda misoñanya ya Leza ne ‘kunengeja lufundijo lwa Leza Mupandiji wetu mu bintu byonsololo.’—Loma 12:2; Tetusa 2:10.

17. (a) I bipangujo’ka byotufwaninwe kubandaula kumeso kwa kupota mbwija nansha kutonga mondele? (b) Mwanda waka banabetu mitwe ya bisaka bafwaninwe kutadija mumwekelo wa ba mu bisaka byabo?

¹⁷ Kumeso kwa kutyiba butyibi bwa kupota kisandi kampanda, i biyampe kwiipangula amba: ‘Mwanda waka uno mondele ubansangaja? Lelo i pa mwanda wa bingwa wa makayo,  onswele ne ami, utumbīle’o’ni? Lelo i mondele uvwalanga babipolapola nansha bantu badi na mushipiditu wa bwanapabo, ne wa butomboki?’ Tufwaninwe ne kutadija biyampe mbwija mine’ya. Shi i nkanzo nansha jipe, lelo idi na bula’ka? I mikata’ni, i mityetye? Le i mbwija myendele’mo, mifwaninwe, ya bulēmantu’ni, nansha i kalamata, ilangula bilokoloko, nansha mipambaile? Wiipangule monka amba, ‘Shi navwala ino mbwija, lelo nsa kukukaja bakwetu?’ (2 Kodinda 6:3, 4) Mwanda waka tufwaninwe kuta mutyima mpata ku kino kintu? Mwanda Bible unena’mba: “Aye Kidishitu kētōkejepo aye mwine ku mutyima wandi, mhm.” (Loma 15:3) Banabetu bene Kidishitu mitwe ya bisaka bafwaninwe kutadija mumwekelo wa ba mu bisaka byabo. Kebafwaninwepo kwikaka kwibapa madingi masumininwe ao’ko a buswe ponso pokifwaninwe, mwanda wa kupeja bulēme Leza wa ntumbo obatōta.—Yakoba 3:13.

18. Le i bika bikutononanga ute mutyima ku muvwadilo ne mwidyangwilo obe?

¹⁸ Musapu otuselele utambile kudi Yehova, kifwa kīsokwele kya bulēmantu ne buujila. (Isaya 6:3) O mwanda Bible witusoñanya tumwiule “bu-bana bakuswedibwa.” (Efisesa 5:1) Muvwadilo ne mwidyangwilo wetu ukokeja kumwekeja Yehova biyampe nansha bibi. Bine tusakanga kusangaja mutyima wandi!—Nkindi 27:11.

19. I byabuyabuya’ka bimwenwa mu kusapwila bakwetu “bintu bikatampe bya Leza”?

¹⁹ Le ubeivwana namani pa bino “bintu bikatampe bya Leza” byowefunda? Bine, twi ba dyese ne dyese’po pa kuyuka bubinebine! Tulekelwanga bubi bwetu mwanda tukulupile mu mashi āmwangile Yesu Kidishitu. (Bilongwa 2:38) O mwanda tudi na bwanapabo bwa kunena ku meso a Leza. Ketutyinangapo lufu pamo bwa boba bampikwa lukulupilo. Ino Yesu i mwitukulupije amba dyakadilwe kantu dino, ‘bonso badi mu bibundu bivulukwa bakevwana diwi dyandi. Ne kutamba bakatamba’mo.’ (Yoano 5:28, 29) Yehova udi na buntu pa kwitusokwela bino bintu byonso. Kadi upungulwilanga mushipiditu sandu wandi potudi. Bine, mutyima wetu wa kufwija’ko pa bino byabuntu byonso bilumbuluke ufwaninwe kwitutonona tulonde misoñanya yandi milumbuluke ne kumutendela na bupyasakane na kusapwila bakwetu bino “bintu bikatampe” byonso.

[Kunshi kwa dyani]

Usa Kulondolola Namani?

• Le i ‘bintu’ka bikatampe’ byāivwene bantu mu dya Pentekosa wa 33 K.K., ne bāitabile’ko namani?

• I muswelo’ka wikalanga muntu ke mwanā-bwanga wa Yesu Kidishitu, ne bu mwanā-bwanga bulomba kulonga bika ne bika?

• Mwanda waka i kipite buya tute mutyima ku muvwadilo ne mwidyangwilo wetu?

• I bintu’ka byotufwaninwe kubandaula pa kuyuka shi mbwija nansha mondele kampanda i mufwaninwe?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 29]

Petelo wāsapwile amba Yesu i musanguke mu bafwe

[Bifwatulo pa paje 31]

Lelo mumwekelo obe umwekejanga biyampe Leza otōta?

[Bifwatulo pa paje 32]

Bambutwile bene Kidishitu bafwaninwe kuta mutyima ku mumwekelo wa ba mu byabo bisaka