“Tuningidile Kutámo Mutyima”

“Po pene pa mwanda ne mwanda pano o kitufwaninwe tuningidile kutámo mutyima mu bintu byo twaivwene pa kutyina’mba twakēja.”—BAHEBELU 2:1.

1. Lombola kilabi mokikokejeja kuleta musala.

 MAAKISHIDA a myotoka atukijanga kubwipi kwa myuya 37 000 mwaka ne mwaka mu États-Unis’tu kete. Bashayuka banena amba ino mfu mivule yadi ibwanya kwepukwa shi bashofele badi bata mutyima mpata pobendeja mu dishinda. Bendeji bamo balabikwanga na biyukeno ne bilami bya kusumbija bintu bikalanga kwishinda nansha na mīsambo ya ku matelesele. Bakwabo nabo bepānanga mu bitelwa bu mpao ya mu lwendo—yobadyanga koku bendeja. Mu ino myanda yonso, kilabi kikokeja kuleta musala.

2, 3. Le i kidyumu’ka kyādyumwinwe bene Kidishitu Bahebelu na Polo, ne i kika kinenenwa amba ādi madingi mafwaninwe?

² Kubwipi kwa myaka 2 000 kumeso kwa motoka kupungwa, mutumibwa Polo wātelele kilabi kimo kyādi kileta musala ku bene Kidishitu Bahebelu bamobamo. Wānena ukoma amba Yesu Kidishitu musanguke upelwe kitenta kitabukile kya bamwikeulu bonso, mwanda ushikete ku kuboko kwa lundyo kwa Leza. Kupwa mutumibwa wānena’mba: “Po pene pa mwanda ne mwanda pano o kitufwaninwe tuningidile kutámo mutyima mu bintu byo twaivwene pa kutyina’mba twakēja.”—Bahebelu 2:1.

³ Mwanda waka bene Kidishitu Bahebelu bādi bafwaninwe ‘kuningidila kuta mutyima mu bintu byobāivwene’ padi Yesu? Mwanda pādi ke papite kintu kya myaka 30 mituntulu kasha Yesu utaluka pano pa ntanda. Bene Kidishitu Bahebelu bamo, pa kumona Mfumwabo kakidi’po, bāshilwile kweja mu lwitabijo lwabine. Bādi kebalabikwa na mutōtelo wabo wa kala wa bwine Yuda.

Bādi Bafwaninwe Kuta’ko Mutyima Mpata

4. Mwanda waka bene Kidishitu Bahebelu bamo bādi padi kebadi na mutyima wa kujokela ku mutōtelo wa bwine Yuda?

⁴ Mwanda waka mwine Kidishitu wādi ubwanya kwikala na mutyima wa kujokela ku mutōtelo wa bwine Yuda? Mwanda mutōtelo wa mu Bijila wādi wimanine pa bintu bimweka na meso. Bantu bādi bamona babitobo, bevwana ne kinīngu kya bitapwa byādi bisokwa. Ino bwine Kidishitu abo bwādi bwishile mu bintu kampanda. Bene Kidishitu nabo bādi na Kitobo Mukatampe, Yesu Kidishitu, ino pādi ke papite myaka makumi asatu kutupu kumweka’ye pano pa ntanda. (Bahebelu 4:14) Bādi na tempelo, ino kifuko kyayo kikola kikele mūlu. (Bahebelu 9:24) Disao dya bene Kidishitu dyādi ‘dya ku mutyima  mungya mushipiditu,’ dishile na disao dya ku ngitu dya mu Bijila. (Loma 2:29) O mwanda, ku bene Kidishitu Bahebelu, bwine Kidishitu bwādi padi ke bumweka bu kintu kya mu luvula bitupu.

5. Polo wālombwele namani amba mutōtelo wāshimikilwe na Yesu wādi upityile kulampe kwine owa wa kulonda Mukanda wa Bijila?

⁵ Bene Kidishitu Bahebelu bādi bafwaninwe kuyuka kintu kimo kya mvubu mikatampe kitala pa mutōtelo wāshimikilwe na Kidishitu. I kino: wādi wimanine pa lwitabijo, ke pa kumonapo, mhm; ino ao wādi upityile kulampe Bijila byāletelwe kupityila kudi mupolofeto Mosesa. Polo wāsonekele amba: “Shi mashi a bambuji balume ne a bañombe balume ne buto bwa ñombe mukaji byakushilwe bantu basubile, ebasubula ku ngitu, lelo penepa mashi a Kidishitu nao ke pepi? Aye wepene aye mwine kudi Leza, konka ku [mushipiditu] wa nyeke, ne kabulema kene mpika, po pene ao akakendelela tu bilongwa bibibibi bya mityima yetu, amba twingidile Leza mumi.” (Bahebelu 9:13, 14, MB) Bine, mu bintu bivule, kulekelwa kwa bubi pa lwitabijo mu kitapwa kya kinkūlwa kya Yesu Kidishitu i kupite kulampe kwine kokwa kwādi kuleta bitapwa byādi byelwa mungya Bijila.—Bahebelu 7:26-28.

6, 7. (a) I bika byālengeje bene Kidishitu Bahebelu basakilwe mutyima wa kampeja-bukidi wa ‘kuningidila kuta mutyima ku bintu byobāivwene’? (b) I myaka inga yādi ishadile’ko Yelusalema kitatyi kyātumine Polo mukanda wandi kudi Bahebelu? (Tala kunshi kwa dyani.)

⁶ Kudi buluji bukwabo bwādi bufwaninwe bene Kidishitu Bahebelu kutela mutyima bininge ku bintu bitala padi Yesu byobāivwene. Yesu wālaile amba Yelusalema ukonakanibwa. Amba: “Myaka īkakufikilako, kadi bakuk[u]shikwa bakakukolela mu mpembwe bakakujokoloke, ne ku mitamba yonso bakakujikile monka. Ebiya bakakusala ne bāna bobe bōdi nabo monka, kadi kebakakulekela nansha dibwe ditentakene ku dibwe dikwabo, mwanda kwayūkile mwaka wa kupempulwa kobe.”—Luka 19:43, 44.

⁷ Le i mwaka’ka wādi wa kufikidila kino? Yesu kātelelepo difuku nansha nsaa mine. Ino wāletele uno musoñanya’mba: “Po mukamonapo ku Yelusalema vita, ibajokoloka konso konso, po pakuyūka’mba, musala wakyo ubafwena. Penepo ba mu Yudea bakanyemene ku ngulu, ne badi mubukata bafundukemo, ne ba mu masokeja a tubibundi kebakatwelamopo, mhm.” (Luka 21:20, 21) Ino bene Kidishitu bamo ba mu Yelusalema bājimije mutyima wabo wa kampeja-bukidi, balabikwa, mwanda pādi ke papite myaka 30 mituntulu kasha Yesu unena bino binenwa. Bākupwila meso kungi kutala mu dishinda mpika. Bine, shi kebāsendulwilepo mulangilo wabo, musala wādi wa kwibafikila. Eyo, nansha bekale bālongele shi namani shi namani, bonakani bwa  Yelusalema abo bwādi kebudi mu bisuku! * Na bya dyese, madingi a Polo āikala pamo bwa mazolo a ku lubanga, alangula bene Kidishitu ba mu Yelusalema bādi bakunuka ku mushipiditu.

“Tuningidile Kutámo Mutyima” mu Ano Mafuku

8. Mwanda waka netu tufwaninwe ‘kuningidila kuta mutyima’ ku bubinebine bwa mu Kinenwa kya Leza?

⁸ Netu tufwaninwe ‘kuningidila kuta mutyima’ ku bubinebine bwa mu Kinenwa kya Leza pamo bwa bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji. Mwanda waka? Mwanda netu tutengele bonakani bufwena’nka kufwena, ke enkapo bwa muzo umo kete, ino i bwa ngikadilo yonso ya bintu. (Kusokwelwa 11:18; 16:14, 16) Eyo, ketuyukilepo shetu difuku ne nsaa minemine ikafikidija’bo Yehova. (Mateo 24:36) Inoko twimwenanga kufikidila kwa bupolofeto bwa Bible bulombola patōkelela amba tudi mu ‘mafuku a mfulo.’ (2 Temote 3:1-5) O mwanda tufwaninwe kwijiba ku kintu kyo-kyonso kisaka kwitulabika. Tufwaninwe kuta mutyima ku Kinenwa kya Leza ne kulama mutyima wetu wa kampeja-bukidi. Wivwane tulonge namino, “[t]ukafwaninwa kupanda ku byobya bisa kufika.”—Luka 21:36.

9, 10. (a) Tukalombola namani amba tutele mutyima ku bintu bya ku mushipiditu? (b) I kika kinenenwa amba Kinenwa kya Leza i “kinanu kya ku maulu” etu ne “kitōkeji kya mu dishinda” dyetu?

⁹ Mu bino bitatyi bya mitabakano, i muswelo’ka otukalombola amba ‘tuningidile kuta mutyima’ ku bintu bya ku mushipiditu? Muswelo umo bidi i kutanwa kitatyi ne kitatyi ku kupwila kwa bwine Kidishitu, ku kubungakana ne ku bitango. Tufwaninwe kadi kwikala befundi ba Bible bepāne mwa kwifwenyenya kudi Yehova Mwinē’ye. (Yakoba 4:8) Wivwane tutambule buyuki bwa Yehova kupityila ku kifundwa kya kasuku ne ku kupwila, ketukabulwepo kwikala bwa mulembi wa mitōto wāsapwidile Leza amba: “Mwanda obe i kinanu kya ku maulu ami, kadi i kitōkeji kya mu dishinda dyami.”—Mitōto 119:105.

¹⁰ Bible udi pamo bwa “kitōkeji kya mu dishinda” dyetu ponso paitulombola mpango ya Leza itala pa mafuku a kumeso. Kadi i “kinanu kya ku maulu” etu. Ko kunena amba witukwashanga tumone pa kutyimpa kulu dikwabo kitatyi kyotwikonda na makambakano a umbūmi. O mwanda i kipite buya “tuningidile kutámo mutyima” ponso potwikongela pamo na banabetu betabije mwanda wa kufundijibwa ne ponso potutanga Kinenwa kya Leza pa kasuku. Myanda yotwifunda iketukwasha tukwate butyibi bwa tunangu, bwa kamweno buloelelwa Yehova ne kusangaja mutyima wandi. (Nkindi 27:11; Isaya 48:17) Lelo tubwanya namani kutamija mutelo otuta mutyima ku kupwila ne kitatyi kyotwifunda pa kasuku mwa kumwena kamweno kakatampe mu mpangiko ya ku mushipiditu itutūdīle’ko Leza?

Kulumbulula Mujadikilo wa Milangwe Yetu ku Kupwila

11. Mwanda waka i bikomo kyaba kimo kuta mutyima ku kupwila kwa bwine Kidishitu?

¹¹ Kyaba kimo bikalanga bikomo kuta mutyima ku kupwila kwa bwine Kidishitu. Ñeni ipēlanga kulabikwa, padi i na kudila kwa mwana, nansha na muntu mulondele ukimba pa kushikata. Pamo twikalanga bakōke na mingilo ya kashinde dyuba. Pakwabo muneni unena ku lukala ke munenipo mukabe, utulumuka’tu kala milangwe keidi kungi—pakwabo kodi mukunuke’mo ne kukunuka! Ino tufwaninwe kulumbulula nangu yetu ya kujadika milangwe pamo ku kupwila kwa pa kipwilo mwanda myanda īsambwa’ko idi na kamweno kakatampe mpata. Ino tukeilumbulula namani?

12. I kika kikokeja kwitukwasha tupēlelwe kuta mutyima ku kupwila?

¹² Kuta mutyima ku kupwila kupēlanga bininge shi twi beteakanye biyampe. Shi ke pano, mwene i biyampe twitūdile’ko kyaba kya kubadikila kulanguluka pa myanda ikabandaulwa? Kilombanga’tu kuleya’ko minite ibala-inga difuku ne difuku ya kutanga ne kulanguluka pa mashapita aletelwe bu a butangi bwa Bible bwa mu yenga’wa. Shi twitūdile’ko mpangiko kampanda,  tubwanya kusokola kitatyi kya kuteakanya Kifundwa kya Kitabo ne Kifundwa kya Kiteba kya Mulami. Mpangiko yo-yonso yotukatonga keidipo na mwanda, mwanda mwine i uno: Kwiteakanya ko kuketukwasha tute mutyima ku bintu bibandaulwa ku kupwila kwa pa kipwilo.

13. I bika biketukwasha tujadike milangwe yetu pa myanda ibandaulwa ku kupwila?

¹³ Kutentekela pa kwiteakanya, bamo bamonanga amba kushikata dya kumeso mu Njibo ya Bulopwe kwibakwashanga bekale kuta mutyima ku kupwila. Kutala muneni, kulonda mu Bible wetu patangwa kisonekwa, ne kulemba milangwe pa papye nabyo i bintu bikwashanga ñeni ileke kulumbakana. Inoko kuteakanya mutyima kyo kintu kya mvubu mikatampe kupita bwino bo-bonso bwa kujadika milangwe pamo. Tufwaninwe kwivwanija kitungo kine kyotwendelanga ku kupwila. Tupwilanga na banabetu betabije, dibajinji mwanda wa kutōta Yehova. (Mitōto 26:12; Luka 2:36, 37) Kadi kupwila o muswelo mukatampe otudishibwanga bidibwa bya ku mushipiditu. (Mateo 24:45-47) Ne kadi, kwitupanga mukenga wa ‘kwisombela ku buswe ne mingilo miyampe.’—Bahebelu 10:24, 25.

14. I kintu’ka kilengejanga kupwila kwikale kuyampe?

¹⁴ Bamo bekalanga padi bamona kupwila bu kuyampe nansha kubi mungya bwino bwa kufundija bwa boba bapityija bipindi. Shi kudi baneni ba bwino bwabinebine, wibevwana banena amba kupwila kwadi kuyampe kashā. Ino shi bufundiji bumweka bu bulāle, bashinta muneneno. Eyo, boba batūdilwe ku mpangiko banenwe kulonga buninge bwabo bonso bwa kwingidija busendwe bwa kufundija, nakampata kutenga mityima ya bantu. (1 Temote 4:16) Inoko, batwe bevwana netu ketufwaninwepo kutopekañana bipitepite. Mwanda nansha bwino bwa boba bapelwe bipindi byobudi na mvubu, ino ke abopo kete buneñenyanga kupwila. Mwene nobe uyukile amba kintu kyotufwaninwe kukambakena kupita ke kuyukapo shi muneni wanena dishikulu dyandi biyampe, ino i kuyuka  shi batwe tutele’ko kutwi biyampe? Potutanwa ku kupwila ne kuta mutyima ku bintu binenwa’ko, tutōtanga Leza mungya kiswa-mutyima kyandi. Kino kyo kintu kineñenyanga kupwila. Shi tudi na kyumwa kya kwikala na buyuki bwa Leza, nabya tukamwena byabuyabuya mu kupwila, pampikwa kubanga bwino bwa muneni. (Nkindi 2:1-5) Shi ke pano nanshi, tusumininwei ‘kuta mutyima mpata’ ku kupwila kwetu.

Mwena Kamweno Kabinebine mu Kifundwa kya Kasuku

15. I muswelo’ka otubwanya kumwena mu kwifunda ne kulanguluka?

¹⁵ Tumwenanga bikatampe mu kifundwa kya kasuku ne mu kulanguluka shi “tuningidile kutámo mutyima.” Kutanga ne kulanguluka pa Bible ne pa mabuku a bwine Kidishitu kuketupa mikenga ya kushimatyija bubinebine bwa Kinenwa kya Leza mu mityima yetu. Kino nakyo kikālamuna mpata mulangilo ne mulongelo wetu wa bintu. Bine, kiketukwasha tuloelelwe mu kulonga kiswa-mutyima kya Yehova. (Mitōto 1:2; 40:8) O mwanda tufwaninwe kutamija bwino bwetu bwa kujadika milangwe pamo mwa kwitukwashisha’bo kitatyi kyotwifunda. Bine, i kipēla kulabikwa! Kupuakanibwa kutyetye—kifwa kudila kwa telefone ne lunwa—kubwanya kwitulabika. Pakwabo tukokeja kwikala na milangwe ilumbakana pa kushilula. Tubwanya kushikata na milangwe miyampe ya kudya bidibwa bya ku mushipiditu, ino utulumuka’tu ñeni yetu keidi kala ku madyo makwabo. Penepo i muswelo’ka otukokeja ‘kuningidila kuta mutyima’ kitatyi kyotwifunda Kinenwa kya Leza kasuku ketu?

16. (a) Mwanda waka i kipite buya kwitūdila’ko mpangiko ya kitatyi kya kwifunda kifundwa kya kasuku? (b) I muswelo’ka owitūdile’ko kitatyi kya kwifunda Kinenwa kya Leza?

¹⁶ I kipite buya kwitūdila’ko mpangiko ne kutonga kifuko kiyampe kya kwifundila’po. Ku bavule umbukata mwetu, kusokola kitatyi ne kifuko kya kwitolwela pa bunka i bulwi. Kyaba kimo tubwanya kumona amba myanda ya bukile bukya itupitulanga lubilo pamo bwa lunyala lwa mutyi lweja na mulungu wa mema. Bine, tufwaninwe kulwa na uno mulungu, ne kukimba kakisanga kotukokeja kushikata’po kusunkanibwa mpika. Kadi ketufwaninwepo kwilaija kitatyi kya kwifunda kīlete akyo kine. Ino batwe bo bafwaninwe kukwata myanda yonso mu makasa ne kusokola’mo kitatyi kya kwifunda. (Efisesa 5:15, 16) Bamo betūdilanga’ko kitatyi kityetye lubanga mwanda bintu bya kwibalabika i bityetye. Bakwabo bamonanga amba kyolwa kyo kitatyi kiyampe. Kikatampe kine kikimbwa i kuleka kuvulaminwa mvubu ya kutambula buyuki bwabinebine bwa Leza ne wandi Mwana. (Yoano 17:3) Nanshi twitūdilei’ko mpangiko ya kitatyi kya kwifunda kifundwa kya kasuku, kupwa twiilonde kulamuka’ko mpika.

17. Kulanguluka i bika, ne tumwenanga’mo namani?

¹⁷ Kulanguluka—kukunkamana pa myanda yotukitamba mu kwifunda—kudi na mvubu mpata. Ko kwitukwashanga tutalule milangwe ya Leza pa papye poisonekelwe twiitweje mu mityima yetu. Kulanguluka kwitukwashanga tuyuke muswelo wa kwingidija madingi a Bible mwa kwikadila ‘balongi ba kinenwa, ke bemvwanikipo bitupu, mhm.’ (Yakoba 1:22-25) Kadi kulanguluka kwitukwashanga twifwenye kubwipi na Yehova, ke-kuntu kwitutwalanga ku kumwekeja ngikadilo yandi ne kumona moilupwidilwe patōka mu myanda yotubandaula kitatyi kyotwifunda.

18. Tufwaninwe kwikala mu ngikadilo’ka shi tusaka kulanguluka senene?

¹⁸ Shi tusaka kumwena mpata mu kwifunda ne kulanguluka, ketufwaninwepo kulabikwa mu ñeni. Kadi i biyampe kwilwa bilabi byonso bya mu buno būmi shi tukimba kushila milangwe mipya kyaba kya kutwela mu ñeni kitatyi kyotulanguluka. Kino kilomba kitatyi ne kwitolwela pa kasuku, ino kudya bidibwa bya ku mushipiditu  ne kutoma mema a bubinebine atanwa mu Kinenwa kya Leza buya’byo!

19. (a) Pa mwanda utala kifundwa kya kasuku, i bika bikwashanga bamo batamije nangu yabo ya kuta mutyima pamo? (b) I muswelo’ka otufwaninwe kumona kifundwa, ne i byabuyabuya’ka byotukokeja kumwena mu uno mwingilo wa mvubu?

¹⁹ Ino tukalonga namani shi kuta mutyima pamo kwetu i kwīpi, ketwijepo kala ñeni yetu keilanga bintu bikwabo kupwa kwa kitatyi kityetye kya kwifunda? Bavule bamonanga amba bakokeja kutamija nangu ya kujadika ñeni pamo pa kwifunda shi bashilula bidi kwifunda mu bula bwa kakitatyi katyetye, kupwa kebenda balepeja’ko bityebitye. Tufwaninwe kwitungila kitungo kya kwija mu kwifunda, kupita’ko kwifunda lubilolubilo. Tufwaninwe kutamija kyaka kikatampe kya kusangela kishinte kyotwifunda. Kadi tukokeja kulongela’po ne bukimbi na kwingidija myanda mivule isambīle’po kabumbo ka umpika wabinebine ne wamanwa. Kutala talē mu ‘bintu bya nkulwe bya Leza’ kudi na kamweno kakatampe. (1 Kodinda 2:10) Ko ako kukavudija buyuki bwetu bwa kuyuka Leza ne kutamija manwa etu a kulanga. (Bahebelu 5:14) Wivwane twikale befundi bepāne ba Kinenwa kya Leza, bine ketukabulwepo kwikala bantu “bayūkile ne kufundija bakwabo.”—2 Temote 2:2.

20. Tukokeja namani kuningisha ne kulama kipwano kya mpwaninine kyotupwene na Yehova Leza?

²⁰ Kutanwa ku kupwila kwa bwine Kidishitu ne kwifunda kifundwa kya kasuku kebikabulwepo kwitukwasha tuningishe ne kulama kipwano kya mpwaninine kyotupwene na Yehova. Bine, mo mwālongele mulembi wa mitōto wānene Leza amba: “Ē! mo nswelele mukanda-obe-wa-bijila! I kufwatakanya kwami dyuba dyonso.” (Mitōto 119:97) Shi ke pano, tutanwei kitatyi ne kitatyi ku kupwila, ku kubungakana ne ku bitango. Kadi tukūlei kitatyi kya kwifunda Bible ne kulanguluka’po. Bine ketukabulwepo kumwena byabuyabuya bya ntanda ne miseke mu ‘kuningidila kuta mutyima’ ku Kinenwa kya Leza.

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ubavuluka?

• Mwanda waka bene Kidishitu Bahebelu bamo bādi kebēja mu lwitabijo lwabine?

• I muswelo’ka otukokeja kushala bate mutyima ku kupwila kwa bwine Kidishitu?

• I bika biketukwasha tumwene byabuyabuya mu kifundwa kya Bible kya pa kasuku ne mu kulanguluka?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 9]

Bene Kidishitu Bahebelu bādi bafwaninwe kudyumuka bonakani bwādi kebudi pabwipi

[Kifwatulo pa paje 11]

Bambutwile bakokeja kukwasha babo bana bamwene byabuyabuya mu kupwila kwa bwine Kidishitu