Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Yehova Weselanga ne Kukinga Boba Bakōkele

Yehova Weselanga ne Kukinga Boba Bakōkele

Yehova Weselanga ne Kukinga Boba Bakōkele

“Nanshi yewa ungivwana ukekalanga ne mutyima-ntenke, kadi ukatalala nyā, ne moyo wa byamalwa mpika.”—NKINDI 1:33.

1, 2. Mwanda waka kukōkela Leza kudi na kamweno? Leta kifwa.

 TUZOLO twana tukidi na buvuvulu bwa musombelo wa mandyano tukomona bidibwa mu tuyombo, ino kuyuka’to amba kalela (kibembela) kalelembanga mūlu mpika. Na pano ponka inato wakekela bininge, na diwi dikatampe dya kidyumu, wabāla ne mapapa andi. Tuzolo twana tonso tubanyemena kwadi, lubilo lonka tubafyama senene mu mapapa andi. Kalela kabatyina, kekenda dyako. * I ñeni’ka yotwaboila’po? I ino: Kikōkeji kipandijanga būmi!

2 Ñeni yotuboila’po idi na kamweno, nakampata ku bene Kidishitu ba dyalelo, mwanda Satana uloñanga bukomo bwandi bonso bwa kukwata bantu ba Leza. (Kusokwelwa 12:9, 12, 17) Kyasaka’tu i konakanya būmi bwetu bwa ku mushipiditu mwanda wa Yehova etufityilwe mutyima, tujimije ne kyepelo kya būmi bwa nyeke kine. (1 Petelo 5:8) Ino shi tufwene kudi Leza ne kwitaba lubilo ku buludiki bwandi botutambula kupityila ku Kinenwa kyandi ne ku bulongolodi bwandi, bine uketukinga na mutyima wa kilelo. Mo mwāsonekele’kyo mulembi wa mitōto amba: “Ukakupūtanga ne mapapa andi. Kadi munshi mwa mapapa andi ukobanga mumpakala.”—Mitōto 91:4.

Muzo Wampikwa Kikōkeji Ubaikala Ke Kikwatwa

3. I bika byāfikile Isalela mwanda wa kubulwa kikōkeji kwandi kwa kyaba ne kyaba?

3 Ponso pādi pakōkela muzo wa Isalela kudi Yehova, ao onso wādi umwena’mo nyeke mwanda wādi wiukengelela. Ino yō, divule dine bantu bādi bavundamina Mulongi wabo, bavundamukila’ko ku bileza bya mityi ne bya mabwe—“bintu bya bitupu bitupu bya kubulwapo nansha kamweno, nansha bunyongolodimo bwine mpika.” (1 Samwele 12:21) Myaka tutwa na tutwa ya butomboki pa kupita’po, muzo onso mutuntulu wātādilwa na bupondo bukomo ne mwa kupwila’bo mwine. O mwanda Yesu wādidile amba: “Yo! abe Yelusalema! abe Yelusalema! Abe wakubija bapolofeto, na kwipaya ne kwasa mabwe bo bakutuminanga kōdi; yō! yō! dingi dine dyo nadi nsaka na’mba nkubungakenye pamo bāna bobe, bwa nzolo wa bāna wibabungakenya mu mapapa, nanshi bānwe byobya kemuswele’byo. Monaipo bidi, njibo yenu byo yemushīlwa masala.”—Mateo 23:37, 38.

4. Kushiya kwāshilwe Yelusalema masala na Yehova kwāmwekele patōka muswelo’ka mu 70 K.K.?

4 Kushiya kwāshile Yehova masala mu Isalela mubomboke kwāmwekele bisansa mutyima mu 70 K.K. Mu mwine mwaka’o, bibumbo bya bene Loma, na ñembela yabyo yādi’po kyelekejo kya mukebo, byāponena Yelusalema ne kumutukija fututu. Papo kibundi kiyule bā bibumbo biile ku masobo a Pashika. Bitapwa byabo bivulevule kebyālengejepo Leza kwibatōkelwa pa mutyima. Bine, kuno kwādi kwibavuluja kumwekelele kwa byānene Samwele kudi Solo, Mulopwe wampikwa kikōkeji, amba: “Lelo nsangaji ya Yehova ya mu byakwela bisōkwe ne mu bitapwa, i pityile pakatampe kukōkela kwa diwi dya Yehova’ni? Talapo bidi, kikōkeji kipityile buya kitapwa, ne kuteja nako kupityile buya māni a mikōko milume.”—1 Samwele 15:22.

5. I kikōkeji kya muswelo’ka kilomba Yehova, ne tuyukile namani amba bibwanika kwikala nakyo?

5 Nansha Yehova byanena ukoma amba bantu bakubulwa kubwaninina bafwaninwe kumukōkela, ino kabudilwepo kuyuka mikalo yabo. (Mitōto 130:3, 4) Kyasaka i bubinebine bwa mutyima ne kikōkeji kīmanine pa lwitabijo, buswe, ne kwakamwa kuyampe kwa kutyina kumufityija mutyima. (Kupituluka 10:12, 13; Nkindi 16:6; Isaya 43:10; Mika 6:8; Loma 6:17) Kikōkeji kya uno muswelo kibwanika mwanda kyālombwelwe ne na ‘kibumbo kikatakata kya batumoni’ ba kumeso kwa bwine Kidishitu, bālamine bululame bwabo mu matompo makomo, pakwabo kufika’nka ne ku lufu. (Bahebelu 11:36, 37; 12:1) Bine bano bantu bāsangeje mutyima wa Yehova! (Nkindi 27:11) Inoko, bakwabo bāshilwile na kikōkeji, ino ku mfulo bātunya kushala bakikōkeji. Umo bidi i Yoashe, Mulopwe wa Yuda wa kala.

Mulopwe Mōnwe na Kisense Kibi

6, 7. Yoashe wādi mulopwe wa muswelo’ka pādi pakidi Yehoyada mūmi?

6 Mulopwe Yoashe wāpandile patye ku kwipaibwa pa bwanuke bwandi. Pa kubwanya’ye myaka isamba-ibidi, Kitobo Mukatampe Yehoyada, na kininga kyonso, wāmusela mwaādi ufyeme, wāmubikika bu mulopwe. Yehoyada, muntu wakaminwe Leza, wāikala’nka bwa shandi ne bwa mudingidi wandi, o mwanda mulopwe nkasampe wālongele “kyokya kyoloke mu meso a Yehova mafuku onso a Yehoyada [kitobo].”—2 Bilongwa 22:10–23:1, 11; 24:1, 2.

7 Mu bilongwa biyampe bya Yoashe, mudi ne kulongolola kwaālongolweje tempelo ya Yehova—mwanda “wādi ne mutyima” wa kulonga’kyo. Wāvulwije Kitobo Mukatampe Yehoyada mvubu ya kukongakanya mulambu wa tempelo mu Yuda ne mu Yelusalema, monka ‘mwasoñanyinye’kyo Mosesa,’ mwa kumwena lupeto lwa kulongolola nalo. Mobimwekela, Yehoyada wābwenye senene kukankamika mulopwe nkasampe efunde ne kukōkela Bijila bya Leza. O mwanda mwingilo wa tempelo ne bipungwa byayo wāvuilwe lubilo lonka.—2 Bilongwa 24:4, 6, 13, 14; Kupituluka 17:18.

8. (a) I bika byāfikije dibajinji Yoashe ku kupona ku mushipiditu? (b) Kubulwa kikōkeji kwa mulopwe kwāmufikije ku kulonga bika?

8 Ino i kya bulanda, kikōkeji kya Yoashe kudi Yehova kekyāendelelepo. Mwanda waka? Kinenwa kya Leza kitusapwila amba: “Kunyuma kwa lufu lwa Yehoyada, bamfumu ba Yuda baiya kwivukwila kudi mulopwe. Penepo mulopwe webateja. Kabidi bazobolola njibo ya Yehova, Leza wa bashabo’wa, kebengidila ba-Ashele ne bankishi, ino bukalabale bwafika padi Yuda ne Yelusalema mwanda wa bupya-mambo bwabo.” Lupusa lubi lwa bamfumu ba Yuda lwāfikije mulopwe ku kujika matwi ku binena bapolofeto ba Leza, mu abo mwādi ne Zekadia mwanā Yehoyada, wātopekele na kininga Yoashe ne bantu bene kumo mwanda wa kwabo kubulwa kikōkeji. Yoashe pa kyaba kya kwalamuka pa mutyima, aye waāshija Zekadia mabwe ne kufwa wāfwa. Bine, Yoashe wāikele na mutyima mūmu, wampikwa kikōkeji—byonso bino mwanda’tu wātādilwe na kisense kibi!—2 Bilongwa 24:17-22; 1 Kodinda 15:33BB.

9. Mfulo ya Yoashe ne bamfumu ilombola namani buvila budi mu kubulwa kukōkela?

9 Le i bika byāfikile Yoashe ne bapwani nandi bamfumu babi pa kupwa kwela’bo Yehova? Kibumbo kya bulwi kya bene Shidea—“kisumpi kityetye kya bantu” babala-banga—kyāiya kutamba Yuda, kyāonakanya “bamfumu bonso ba bantu’ba umbukata mwa bantu.” Bantambañani bāningila mulopwe ebape bituntwa byandi byonso ne nsahabu ne ndalama ya kipandulwamo mine. Eyo, Yoashe wāpandile shandi, ino wāshala muzoze, wa misongosongo. Ne kwija mpika, bamo mu bengidi bandi bāmukutyila kitumba ne kumwipaya bāmwipaya. (2 Bilongwa 24:23-25; 2 Balopwe 12:17, 18) Binenwa byānene Yehova kudi Isalela byāfikidila, amba: “Shi kadi kukatejepo bidi ku diwi dya Yehova Leza obe, kutentekela kulonga bijila byandi byonso ne bitungo byandi, . . . , mafingo ano’a onso akakufikila ne kukupeta”!—Kupituluka 28:15.

Mulembi Wāpandila Kikōkeji

10, 11. (a) Mwanda waka i biyampe kulanguluka pa madingi ādingilwe Baluki na Yehova? (b) Yehova wāpele Baluki madingi’ka?

10 Le kyaba kimo upungilanga mwanda’po’tu mu bantu botananga mu mwingilo wa bwine Kidishitu mudi batyetye kete basepelelanga myanda miyampe? Le wabilanga dimodimo bantu bafuke ku makasa ne būmi bwabo bwa kudya kwitomena? Shi wabilanga’bo, nabya languluka pa kifwa kya Baluki, mulembi wa Yelemia, ne pa madingi a buswe āmupele Yehova.

11 Baluki wādi ulemba musapu wa bupolofeto, ino Yehova wāta bidi mutyima padi Baluki mwine. Mwanda waka? Mwanda Baluki wāshilwile kutompolatompola, kāabila kintu kingi kilumbuluke mpata kupita’ko madyese andi a pa bula a kwingidila Leza. Yehova pa kumona kuno kushinta kwa mumweno wa Baluki, wāmupa madingi pampikwa kafinda inoko na kanye amba: “Lelo ukimbe bintu bikatakata bya abe mwine’ni, a? Kokikimba’byopo; mwanda talapo bidi, nkaleta kyamalwa pa ngitu yonso; . . . ino būmi bobe nkapana’bo kodi ke kyakukwata mu bifuko byonsololo moenda’mwa.”—Yelemia 36:4; 45:5.

12. Mwanda waka tufwaninwe kwepuka kukimba “bintu bikatakata” bya batwe bene mu ino ngikadilo ya bintu?

12 Mwene ubajingulula mu binenwa bya Yehova kudi Baluki amba wādi ulangila mpata uno mwana-mulume mulumbuluke, wāmwingidile na kikōkeji ne bukankamane pamo na Yelemia? Ne dyalelo nadyo mo monka, Yehova ulangilanga mpata boba bakokwa na mutyima wa kulondalonda bitobala bya mu ino ngikadilo ya bintu. Ino i bya dyese, mwanda bavule betabijanga kusendululwa kobasendululwanga bya buswe na batutu bapye ku mushipiditu, monka mwālondele’ko Baluki. (Luka 15:4-7) I bine, batwe bonso tufwaninwe kujingulula amba boba bakimba “bintu bikatakata” bya abo bene mu ino ngikadilo kebadipo na būmi bwa kumeso. Bantu ba uno muswelo kebatanangapo būmi bwa nsangaji, ne kibi kutabuka, basa kupitulwa panopano ponka pamo na ino ntanda ne bilokoloko byayo bya kwisakila bine kumo.—Mateo 6:19, 20; 1 Yoano 2:15-17.

13. I bufundiji’ka bwa kwityepeja botufunda ku nsekununi itala pa Baluki?

13 Nsekununi itala pa Baluki itufundija ne bufundiji bulumbuluke bwa kwityepeja. Tala, Yehova kādingilepo Baluki mpala na mpala, ino wēsambile kupityila kudi Yelemia, muntu wa kutupatupa ne tuto ketwādipo tubudilwe Baluki kujingulula senene. (Yelemia 45:1, 2) Ino Baluki kātādīlwepo na mitatulo; wānañwine na kwityepeja nsulo minemine ya madingi’a—ke Yehova kadi. (2 Bilongwa 26:3, 4, 16; Nkindi 18:12; 19:20) Shi ke pano, twiulei bupye, kunañuna kwa ku mushipiditu, ne kwityepeja kwa Baluki ponso ‘potuponena mu kutupatupa kumeso kwa kujingulula’ko’ ne potupebwa madingi etusakilwa atamba mu Kinenwa kya Leza.—Ngalatea 6:1.

14. Mwanda waka i biyampe tukōkele boba betutangidile kumeso?

14 Ngikadilo ya kwityepeja uno muswelo ikwashanga ne boba betupa madingi. Bahebelu 13:17 (MB) unena’mba: “Kokelai bemutangidile, mwibakokelelelei tu, mwanda i abo batala mityima yenu’mba ikale biyampe, mwanda abo bakeshintulwila mingilo yabo kudi Leza. Shi mwikale senene, nabya bakengila biyampe ne nsangaji yonso, ino shi bitupu, bakengila ne mityima fututu, nankyo nenu kemukamwena’mopo kantu.” I amo, bakulumpe balombelanga misunsa ne misunsa kudi Yehova, balomba bukankamane, tunangu ne manwa mafwaninwe mwa kubwaninya kino kipindi kikomo kya mu mwingilo wabo wa bukumbi! Bine, ‘twibalemekei bano badi namino.’—1 Kodinda 16:18.

15. (a) Yelemia wālombwele namani amba ukulupile Baluki? (b) I muswelo’ka wāpadilwe Baluki mpalo pa kikōkeji kyandi kya kwityepeja?

15 Kudi kintu kikwabo kilombola amba Baluki wāsendulwile mulangilo wandi, mwanda Yelemia wāmupele kadi mwingilo ungi ukoleja—wa kwenda ku tempelo kukatanga na diwi ditunduke musapu wa butyibi wāandikile aye mwine mungya kyakanwa kya Yelemia. Le Baluki wākōkele? Eyo, wākōkele, ‘wālonga mwendele byonso byamusoñenye Yelemia mupolofeto.’ Wātanga kadi musapu umo onka ku meso a bamfumu ba Yelusalema, kintu kyādi kilomba bukankamane bwabinebine. (Yelemia 36:1-6, 8, 14, 15) Kintu kya myaka 18 pa kupita’po, kibundi kyāpona mu makasa a bene Babiloni; langa’po bidi muswelo wāfwijije’ko Baluki pa kupandijibwa mwanda wa kidyumu kya Yehova kyaāivwene, wāleka kukimba “bintu bikatakata” bya aye mwine!—Yelemia 39:1, 2, 11, 12; 43:6.

Kikōkeji mu Kitatyi kya Kasāla Kyāpandije Būmi

16. Yehova wākwatyile namani lusa Bayuda bādi mu Yelusalema pādi pebatekēle bene Babiloni kasāla mu 607 K.K.K.?

16 Lusa lwa Leza ku bantu bakikōkeji lwāmwekele monka pāfikile mfulo ya Yelusalema mu 607 K.K.K. Kasāla pa kunana, Yehova wāsapwila Bayuda amba: “Talapo bidi, nabika kumeso kwenu dishinda dya būmi ne dishinda dya lufu. Yewa wikala mu kibundi kino’ki ukafwanga ne kipete ne na kipupo kya nzala ne na kinzengele; ino’nka yewa utamba ne kuponena kudi bene Kaladea bemutēkele kasāla, ye ukekala mūmi, kabidi būmi bwandi bukamwikadila ke kikwatwa.” (Yelemia 21:8, 9) Bekadi ba Yelusalema bādi bafwaninwe’nka konakanibwa, ino Yehova wākwatyilwa lusa boba bamukōkele, nansha ke mu kyokya kitatyi kya kanketenkete, kya nsaa ke mipite. *

17. (a) I mu miswelo’ka ibidi mwātompelwe kikōkeji kya Yelemia pāmunene Yehova kusapwila Bayuda bādi batekēlwe kasāla amba ‘ponenai kudi bene Kaladea’? (b) Tukokeja kumwena namani mu kifwa kya Yelemia kya kukōkela na bukankamane?

17 Kulombola Bayuda amba ketwalei kekwābudilwepo kutūla kikōkeji kya Yelemia pa ditompo. Dibajinji, wādi mukao na dijina dya Leza. Kādipo usaka difutululwe na balwana bādi batelela bilezaleza byabo byampikwa būmi bushindañani bwabo. (Yelemia 50:2, 11; Madilo 2:16) Ne kadi, Yelemia wādi uyukile amba kulombola bantu baketwale i kutūla būmi bwandi mu kyaka kikatampe, mwanda bavule bādi ba kulanga amba binenwa byandi i bongojani. Ino aye kāzakelepo, po pene wānena musapu wa Yehova na kikōkeji. (Yelemia 38:4, 17, 18) Netu tudi pamo bwa Yelemia, tuselele musapu obashikilwe kudi bavule. I musapu umo onka wālengeje Yesu afutululwe. (Isaya 53:3; Mateo 24:9) Nanshi ‘ketwakityinai bantu,’ ino tukōkelei Yehova na bukankamane ne kukulupila mwadi na mutyima wetu onso pamo bwa Yelemia.—Nkindi 29:25.

Kikōkeji pa Kutambwa na Koka

18. I matompo’ka a kikōkeji akafikila bantu ba Yehova kumeso’ku?

18 Panopano ponka, ngikadilo imbi yonso ya Satana isa konakanibwa pa “kyamalwa kibūke” kekyamwekele kashā. (Mateo 24:21) Na bubine, kumeso ne mu bula bwa kino kitatyi, bantu ba Leza bakafikilwa na matompo makatampe a lwitabijo ne kikōkeji kyabo. Kifwa, Bible witulombola amba Satana, mu mwingilo wandi wa bu “Koka, wa ntanda ya Makoka,” ukatamba na bukomo bonso bengidi ba Yehova, ukasakanya bibumbo byandi bitelelwe bu “kibumbo kikatampe ne divita dikomokomo . . . pamo’nka bwa dikumbi kupūta ntanda.” (Ezekyele 38:2, 14-16) Bantu ba Leza bavulevule, abo’ko bampikwa byabulwi bakakimba kinyemeno mu “mapapa” a Yehova, abālanga mwanda wa kukinga bakikōkeji.

19, 20. (a) Mwanda waka kikōkeji kyādi na mvubu mpata ku bene Isalela pobādi pa Kalunga Katyila? (b) Tukokeja kumwena namani dyalelo mu kulanguluka ne milombelo ponka pa nsekununi ya pa Kalunga Katyila?

19 Uno mwanda wituvuluja Divilu dyāvilukile Isalela pa kutamba mu Edipito. Yehova pa kupwa kukupila Edipito mpupo dikumi ileta musala, kāendejepo bantu bandi mu dishinda dya nketwa dyenda pityipityi mu Ntanda ya Mulao, ino wēbendeja dya ku Kalunga Katyila, kobādi babwanya kutyinibwa bipēla byonka ne kutambwa. Mu myanda ya mavita, luno lwādi lwendo lutwala ku musala mukatampe. Shi nobe wādi amba wādi umbukata mwabo, lelo wādi wa kukōkela kinenwa kya Yehova kupityila kudi Mosesa ne kwenda na benda dya ku Kalunga Katyila na kikulupiji kyonso, kuyuka uyukile amba Ntanda ya Mulao idi mutamba ungi?—Divilu 14:1-4.

20 Shi tutange Divilu shapita 14, tukamona muswelo wānyongolwele Yehova bantu bandi na bukomo bulenga nzuba. Bine, ino nsekununi ikomejanga lwitabijo lwetu ponso potutanga’yo ne kulanguluka’po! (2 Petelo 2:9) Lwitabijo lukomo nalo lwituningisha tukōkele Yehova, nansha shi byaitulomba bimweka bu bishile na mulangilo wa bu muntu. (Nkindi 3:5, 6) Shi ke pano, wiipangule amba, ‘Le noñanga buninge bwa kukomeja lwitabijo lwami na kwifunda Bible na kininga, kulombela ne kulanguluka, ne na kubungakena pamo kitatyi ne kitatyi na bantu ba Leza?’—Bahebelu 10:24, 25; 12:1-3.

Kikōkeji Kitamijanga Lukulupilo

21. I madyese’ka akeselwa boba bakōkele Yehova?

21 Boba batūla kikōkeji kudi Yehova ke mwikadilo wabo wa umbūmi bemwenanga’nka ne dyalelo dino kufikidila kwa Nkindi 1:33, unena’mba: “Yewa ungivwana [na kikōkeji] ukekalanga ne mutyima-ntenke, kadi ukatalala nyā, ne moyo wa byamalwa mpika.” Bine, bino binenwa bisenga ku mutyima mpata bikafikidila mu muswelo wa kutendelwa mu difuku dya kinongo dya Yehova dīya kumeso! O mwanda Yesu wāsapwidile bandi bana-babwanga amba: “Abyo pa kwalula kufika kabandukei, talulaipo mitwe yenu ke-pantu kukūlwa kwenu kubafwena.” (Luka 21:28) I kimweke patōka amba enka boba bakōkele Leza bo bakekala na kikulupiji kya kulonda bino binenwa.—Mateo 7:21.

22. (a) I buluji’ka bwa kukulupidila budi na bantu ba Yehova? (b) I myanda’ka ikesambilwa’po mu kishinte kilonda’ko?

22 Buluji bukwabo bwa kukulupidila i buno, “Mfumwetu Leza kakalongapo nansha kamo kene, ino usokwela kifibwe kyandi bengidi bandi, ke bapolofeto kadi.” (Amose 3:7) Dyalelo, Yehova kakiletangapo bapolofeto mwaādi wibaletela pa kala; ino upele kabumbo ka umpika wabinebine mwingilo wa kupāna bidibwa bya ku mushipiditu pa kitatyi kifwaninwe ku kipango kyandi. (Mateo 24:45-47) Nanshi i kya kamweno twikale na mutyima wa kukōkela uno “umpika”! Monka musa kwikilombwela kishinte kilonda’ko, kino kikōkeji kyo kilombola ne mumweno otumwene Yesu, mfumwandya “umpika.” Ke-muntu aye ye unenwe amba ‘mizo yonso ifwaninwe kumukōkela.’—Ngalwilo 49:10.

[Kunshi kwa dyani]

^ Nansha byatelwanga divule bu kyoni kya moyo, “nzolo wa bana ulwanga bya lufu mwanda wa kukinga twana twandi ku kibi,” mo munenena dibuku dya kitango kya bulami bwa banyema.

^ Yelemia 38:19 ulombola amba Bayuda bavule ‘bāponene’ kudi bene Kaladea ne kupanda bapanda, inoko bāselwa bu misungi. Eyo, ketuyukilepo shetu shi bāketwadile pa mwanda wa binenwa bya Yelemia. Inoko, kupanda kwabo kubingija binenwa byānene mupolofeto.

Lelo Ukivulukile?

• I bika byāfikile Isalela pa mwanda wa kwandi kubulwa kikōkeji kwa kyaba ne kyaba?

• Lupusa lwa kisense lwāfikije Mulopwe Yoashe ku kulonga bika ku ngalwilo ne ku mfulo kwa būmi bwandi?

• I ñeni’ka yotukokeja kuboila kudi Baluki?

• I kika kinenenwa amba bantu ba Yehova bakikōkeji kebadipo kyobatyinina pano pafwena mfulo ya ino ngikadilo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 23]

Nkasampe Yoashe wādi ukōkele Yehova mu bwendeji bwa Yehoyada

[Kifwatulo pa paje 25]

Kisense kibi kyāfikije Yoashe ku kwipaija mupolofeto wa Yehova

[Kifwatulo pa paje 26]

Le ukakōkela Yehova ne kwimwena bukomo bwandi bwa kupandija bulenga nzuba?