Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

‘Ikalai Bakankamane Kadi Bakomo!’

‘Ikalai Bakankamane Kadi Bakomo!’

‘Ikalai Bakankamane Kadi Bakomo!’

“Kankamanai! Ami nanekenya [ino] ntanda!”​—YOANO 16:33MB.

1. Bene Isalela bākankamikilwe namani mwa kulwila’bo na bikambija byādi bibatengele mu Kenani?

 BENE ISALELA pobādi kebasa kwabuka Munonga wa Yodano batwele mu Ntanda ya Mulao, Mosesa wēbasapwidile amba: “Ikalai bakankamane ne bakomo, [kemutyinai], ke muzakalai ku meso ayo, ku mwanda [Yehova] Leza obe wenda nobe.” Kupwa Mosesa wāita Yoshua, mwine wa kutweja bene Isalela mu Kenani, wāmupitulukila bunka bwandi ano madingi a kwikala mukankamane. (Kupituluka 31:6, 7BB) Mwenda mafuku Yehova mwine wākankamika Yoshua amba: “Ikala mukomo ne mukankamane . . . Eyo, ikala mukomo ne mukankamane bininge.” (Yoshua 1:6, 7, 9BB) Bino binenwa byānenwe pa kitatyi kifwaninwe. Bene Isalela bādi bafwaninwe kwikala na bukankamane bwa kulwa na balwana bakomokomo bādi bebatengele bobwa bukila bwa Yodano.

2. I ngikadilo’ka yotudi’mo dyalelo, ne tusakilwa bika?

2 Ne dyalelo nadyo mo monka, bene Kidishitu babine basa kwabukila mu ntanda impya ilailwe, nabo basakilwa kwikala bakankamane pamo bwa Yoshua. (2 Petelo 3:13; Kusokwelwa 7:14) Inoko, ngikadilo yotudi’mo i mishile na yādi’mo Yoshua. Yoshua wādi ulwa na bipete ne mikobe. Ino batwe tulwanga bulwi bwa ku mushipiditu, pampikwa kusela kyabulwi kitapana nansha kimo. (Isaya 2:2-4; Efisesa 6:11-17) Pakwabo kadi, Yoshua wādi ulwa malwi manane mavule nansha pobādi ke batwele kala mu Ntanda ya Mulao. Ino batwe malwi etu manane tulwanga’o dyalelo​—kumeso kwa kwabukila mu ntanda impya. Shi ke pano, tutalei mu bintu bimobimo mulomba bukankamane.

Mwanda Waka Tunenwe Kulwa?

3. Bible usokola bika bitala kinkwa netu mukatampe?

3 Mutumibwa Yoano wāsonekele amba: “Tuyukile amba tusulukile kudi Leza, inoko ntanda yonsololo ilēle mu bukomo bwa umbi.” (1 Yoano 5:19NW) Bino binenwa bilombola buluji bwinebwine bufwaninwe bene Kidishitu kulwila mwa kulamina lwitabijo lwabo. Shi mwine Kidishitu walama bululame bwandi, ko kunena amba, mu muswelo kampanda, Satana Dyabola wanekenibwa. O mwanda Satana ukalabele bwa “ntambo ubuluma” ukimba kuzakaja ne kubokota bene Kidishitu bakikōkeji. (1 Petelo 5:8) I bine, aye ulwanga divita na bene Kidishitu bashingwe māni ne bapwani nabo. (Kusokwelwa 12:17) Mu dino divita, wingidijanga bantu bamo bekele kuyuka, bakwabo kuyuka mpika amba bafikidijanga bitungo byandi. O mwanda kilomba bukankamane pa kwimanija nshinkidingi ne kukomena Satana ne bengidi bandi bonso.

4. I kidyumu’ka kyādyumwine Yesu, ino bene Kidishitu abo balombolanga ngikadilo’ka?

4 Yesu wādi uyukile amba Satana ne bengidi bandi bakalwa myanda miyampe na bukomo bonso, o mwanda wādyumwine balondi bandi amba: “Bakemufikija ku kususulwa, ne kwipaya bakemwipaye, ino mukashikibwa na mizo yonso pa mwanda wa dijina dyami.” (Mateo 24:9) Bino binenwa byāfikidile mu myaka katwa kabajinji, kadi bifikidilanga ne dyalelo. I bine, kupangwapangwa kūmininanga Batumoni ba Yehova bamobamo ba dyalelo i kwa mwiko kwishile na kukwabo kwa mu mānga yonso. Ino bene Kidishitu babine abo bakankamene’nka kukankamana nansha byobatabakanibwa uno muswelo. Bayukile amba “kityino kya bantu kileta dikinga,” ino abo kebasakangapo kupya mu dikinga.​—Nkindi 29:25.

5, 6. (a) I mu myanda’ka mwitulomba kwikala na bukankamane? (b) Bene Kidishitu babine baloñanga namani kitatyi kitūlwanga bukankamane bwabo pa ditompo?

5 Kudi bikoleja bikwabo bitulomba bukankamane, ke enkapo kupangwapangwa kete, mhm. Ku bamo, kusapwila bantu bokebayukile myanda miyampe i bulwi. Bukankamane bwa bana ba masomo bamo butūlwanga pa ditompo kitatyi kyobebetanga kupituluka mu nsanzo ya kulombola dikōkeji dyabo ku ntanda nansha ku ndalapo. Na bubine, ino nsanzo i binenwa bya butōtyi, o mwanda bana bene Kidishitu basumininwanga pakubulwa moyo kulonga bintu bisangaja Leza, bine mwiendelejo wabo mulumbuluke usangajanga mpata.

6 Kadi tusakilwanga bukankamane kitatyi kingidijanga bakinkwa bisanji bya mīsambo mwanda wa kusambakanya myanda ya bubela itala bengidi ba Leza nansha kitatyi kyobasakanga kukankaja mutōtelo wabine na kuleta kavutakanya “ne kijila ponka.” (Mitōto 94:20) Kifwa, le tukeivwana namani shi binenwa mu majulunale, ku maladiyo, nansha ku matelevijo pangala pa Batumoni ba Yehova i myanda’tu minyengakanibwe nansha ya bubela bwa mu meso fututu? Lelo bifwaninwe kwitutapa ku mutyima? Mhm, kebifwaninwepo kwitutapa. Mwanda tuyukile kala amba i bintu bya kwitufikila. (Mitōto 109:2) Kadi ketutulumukangapo pa kumona bamo betabija bubela ne myanda minyengakane yenda itumbalala umbantu, tuyukile amba “mwendalale witabija binenwa byonso.” (Nkindi 14:15) O mwanda bene Kidishitu badikōkeji bapelanga kwitabija kanda ko-konso ka kafutululo kanenwa pangala pa banababo, i bine kebalekangapo minenakanya mibi ibabudije kupwila kwa bwine Kidishitu, kwibapa mulēle mu mwingilo wa budimi, nansha kwibasunkanya mu lwitabijo lwabo. Ino abo beyukanyanga abo bene “bu-bengidi ba Leza, . . . pa ntumbo, ne pa bumvu, ne pa kunenwa myanda mibi ne miyampe; [kumonwa na bakinkwa] pamo bwa badimbañani nanshi [batwe na bubine] twi babinebine.”​—2 Kodinda 6:4, 8.

7. I bipangujo’ka bya kwibata munda byotukokeja kwiipangula?

7 Polo wātumīne Temote mukanda’mba: “Leza ketupelepo mutyima wa nzuzu, mhm; i wa bukomo . . . Penepo [kokifwa] bumvu busapudi bwa Mfumwetu.” (2 Temote 1:7, 8; Mako 8:38) Byotwapwa kutanga bino binenwa, tubwanya kwiipangula’mba: ‘Lelo ngikalanga na bumvu bwa lwitabijo lwami’ni, nansha ngikalanga na bukankamane? Ku kaji koñingilanga (nansha ku masomo), lelo nombolanga bantu banjokolokele amba ami ndi Kamoni wa Yehova’ni, nansha ngikalanga nefya? Lelo ngikalanga na bumvu bwa kwishila koneshidile na bakwetu’ni, nansha netembanga’ko pa mwanda wa kipwano kyompwene na Yehova?’ Shi kudi muntu wikaka pa kusapula myanda miyampe nansha pa kwikala na mwimanino upelwa na bavule, nankyo i biyampe avuluke madingi a Yehova kudi Yoshua, amba: “Ikala mukomo ne mukankamane.” Kokivulaminwa kino, kine kya mvubu ke milangwepo ya bengidi netu nansha bakwetu ba ku masomo, ino i milangwe ya Yehova ne Yesu Kidishitu.​—Ngalatea 1:10.

Mwa Kutamijija Bukankamane

8, 9. (a) Mu kyaba kimo, bukankamane bwa bene Kidishitu babajinji bwātūdilwe pa ditompo muswelo’ka? (b) Lelo ba Petelo ne Yoano bālongele namani pobebāfunine, ne i bika byobāpelwe abo ne banababo?

8 Tukokeja namani kutamija bukankamane bwitupa muswelo wa kulama bululame bwetu mu bino bitatyi bikomokomo? Tutale bidi, lelo bene Kidishitu babajinji bātamije namani bukankamane bwabo? Tala mwāpityile myanda pāikele babitobo bakulu ne bakulumpe ba mu Yelusalema kukanda ba Petelo ne Yoano amba lekai kusapula mu dijina dya Yesu. Bana ba bwanga bāpelele, ino babitobo papo bēbatuyula, ebiya bēbalekelela. Kupwa papo, bāenda kudi banabetu, bālombela abo bonso pa kimo, amba: “Abe Yehova, talapo bidi byo bakifuna mifunino yabo! Nanshi betupe mityima, bātwe bapika bobe, tunene mwanda obe kwa kubulwa moyo.” (Bilongwa 4:13-29) Ponka’po Yehova wālondolola, wēbakomeja na mushipiditu sandu, ‘bāsambakanya Yelusalema’ yense na bufundiji, mwālombwedile’kyo bendeji ba Bayuda bene.​—Bilongwa 5:28.

9 Tubandaulei mwāpityile myanda pa kine kitatyi’kya. Bana ba bwanga pa kufuninwa na bendeji ba Bayuda, kebālangilepo kuleka’byo mwanda’po’tu abebatyinye mbavu. Ino bana ba bwanga po pene bālombela amba bapebwe bukankamane bwa kwendelela na kusapula. Kupwa bālongela mwendele milombelo yabo, Yehova nandi wēbakomeja na mushipiditu wandi. Uno mwanda wēbatene ulombola amba byobya byāsonekele Polo myaka kampanda kumeso, paādi wisambila pa mwanda mukwabo, bitalanga bene Kidishitu kitatyi kyobapangwapangwa. Polo wānene amba: “Ne mukomo wa kulonga bintu byonso mudi aye wakunkomeja.”​—Fidipai 4:13.

10. Kifwa kya Yelemia kikwasha namani boba badi kala na moyo wa kibutwila?

10 Ino shi muntu udi kala na moyo wa kibutwila le? Lelo nandi ubwanya kwingidila Yehova pakubulwa moyo shi bamulondalonda? Eyo, ubwanya! Vuluka byālongele Yelemia pāmutongele Yehova amba kodi mupolofeto. Uno nsongwalume wālondolwele amba: “Ne mwanuke.” Bine wēmwene amba kafwaninwepo. Ino Yehova wāmukankamika na bino binenwa’mba: “Kokinenapo’mba: Ne mwanuke; ehe; mwanda ku bonsololo ko nkakutuma ukendako, ne byonsololo byo nkakusoñanya ukesamba’byo. Kokakwatwapo moyo pa mwanda wabo, ehe; amiwamwinemuntu ngidi nobe kukunyongolola.” (Yelemia 1:6-10) Yelemia wādi ukulupile mudi Yehova, o mwanda, na bukomo bwa Yehova, wānekenye mutyima wandi wa kwikaka, wāikala kamoni wa bukankamane bwenda nkuo mu Isalela.

11. I bika bikwasha bene Kidishitu ba dyalelo bekale pamo bwa Yelemia?

11 Bene Kidishitu bashingwe māni dyalelo i bapebwe mwingilo wiifwene na wa Yelemia, o mwanda, bendelelanga kusapula mpango ya Yehova pamo na “kibumbo kikatampe” kya “mikōko mikwabo” kibakwatakenye, nansha byobatana buñumauma, bafutululwa, ne kupangwapangwa. (Kusokwelwa 7:9; Yoano 10:16) Bakankamikwanga na binenwa bya Yehova byaākankamikile nabyo Yelemia amba: “Kokakwatwapo moyo.” Kebavulaminwangapo nansha dimo amba i bapebwe mwingilo na Leza, ne amba musapu obasapula i wandi.​—2 Kodinda 2:17.

Bifwa bya Bukankamane Bifwaninwe Kwiula

12. I kifwa’ka kilumbuluke mpata kya bukankamane kyāshile Yesu, ne wākankamikile balondi bandi namani?

12 Tukokeja kukwashibwa mu bukomo botulonga bwa kutamija bukankamane bwetu shi tulanguluka pa bifwa bya bakwetu bāikele na bukankamane pamo bwa Yelemia. (Mitōto 77:12) Kifwa, ponso potubandaulanga mwingilo wāingile Yesu, tutendelanga kwandi kubulwa moyo kitatyi kyaātompelwe na Satana, ne kitatyi kyaādi ulondwalondwa bya mwiko na bendeji ba Bayuda. (Luka 4:1-13; 20:19-47) Yesu, byaādi na bukomo bwa Yehova, kādipo utelententa, o mwanda wānene bandi bana ba bwanga kumeso’tu kwa kufwa kwandi amba: “[Mu ino] ntanda mukamona bya kwimususula, ino nanshi kankamanai! Ami nanekenya [ino] ntanda!” (Yoano 16:33MB; 17:16) Bana ba bwanga ba Yesu nabo bādi banenwe kulonda kifwa kyandi, nabya nabo ye kunekenya banekenye. (1 Yoano 2:6; Kusokwelwa 2:7, 11, 17, 26) Inoko bādi bafwaninwe ‘kukankamana.’

13. Polo wākankamikile bene Fidipai namani?

13 Myaka kupwa kwa lufu lwa Yesu, ba Polo ne Shilasa bāelelwe mu kifungo mu kibundi kya Fidipai. Mwenda mafuku Polo wākankamika kipwilo kya mu Fidipai amba endelelai “kwimanija monka mu mushipiditu umo, ne mutyima umo, kwiningija kwa pa kwitabija kwa myanda-miyampe; ne kukwatwa moyo mpika, nansha pamo pēne, kudi boba bakwimukwatyilwa nshikani.” Kupwa wēbakankamika pa uno mwanda’mba: “Kudi abo nako [kupangwapangwa kwa bene Kidishitu] i kiyūkeno, kisokokele pa tōka, kya konakanibwa kwabo [boba bemupangapanga], nanshi kudi bānwe i kya lupandilo, nalo i lwa kwa Leza; ke-kintu kimupebwe bānwe, pa mwanda wa Kidishitu, kekumwitabija konka, mhm, i ne kumona malwa ponka padi aye.”​—Fidipai 1:27-29.

14. Kubulwa moyo kwa Polo kwālupwile bipa’ka mu Loma?

14 Pātumine Polo mukanda ku kipwilo kya Fidipai, wādi mwelwe dikwabo mu kifungo, pano’ko i mu Loma. Nansha nakyo, wādi usapwila nyeke bakwabo pakubulwa moyo. Kwālupuka bika? Aye mwine wāsonekele amba: “Balami bonso ba mu kipango kya mulopwe mukatampe ne bantu bakwabo bonso abayukidila’mba kyo ngikadile mu kifungo i mwanda wa Kidishitu o ñingidila. Ne banabetu betabije bavule pa kumona mo ngikadile mu kifungo, nabo abakankamanyinyina mudi Mfumwetu, abenyingisha bikata kusapula Mwanda wa Leza ne moyo mwine mpika.”​—Fidipai 1:13, 14MB.

15. I kwepi kotukokeja kutana bifwa bilumbuluke bya bantu ba lwitabijo biningisha kusumininwa kotusumininwe kwikala bakankamane?

15 Kifwa kya Polo kitukankamikanga. Ne kifwa kilumbuluke kitushidile bene Kidishitu ba mu ino myaka batyumwinanga umanwi kupangwapangwa mu matanda atādilwe na imbikalo ya kasusu nansha na bendeji ba bipwilo nakyo monka na monka. Nsekununi ya bifwa bivule ilupulwanga mu mapepala Kiteba kya Mulami ne Réveillez-vous! ne mu mabuku Annuaire des Témoins de Jéhovah. Ponso potanga ino mānga, vuluka amba bantu benē nsekununi isekununwa i bantu bitupu pamo’nka bwa batwe; ino pobadi batanwa mu ngikadilo mikomokomo, Yehova wadi wibapa bukomo butabukile pa bwikalwanga nabo, ne kūminina baūminina. Tukulupilei amba netu uketupa bukomo shi ngikadilo yotudi’mo ilomba kwitwela’ko kuboko.

Mwimanino Wetu wa Bukankamane Usangajanga Yehova ne Kumupeja Bulēme

16, 17. Tubwanya namani kutamija mutyima wa bukankamane dyalelo?

16 Shi muntu wāimanija nshinkidingi ku mutamba wa bubinebine ne boloke, nankyo udi na bukankamane. Ino shi muntu wimanija uno muswelo nansha shi wivwene moyo munda mwandi, nankyo ye mwine udi na bukankamane bupite. Na bubine, mwine Kidishitu yense ubwanya kwikala mukankamane shi bine usaka kulonga kiswa-mutyima kya Yehova, shi usumininwe kwikala nyeke wa kikōkeji, shi wiubija kyaba kyonso mudi Leza, ne shi uvuluka nyeke amba Yehova ke mupwe kala kuningisha bantu bavule badi pamo bwa aye. Kupityidila, shi tubayuka amba kwimanija kwetu na bukankamane kusangajanga ne kupeja Yehova bulēme, po pene tukasumininwa ne kuzoza mpika. Tuyukile kala amba tunenwe kutyumwina umanwi mifutululo ne malwa mene kumo, mwanda tumuswele byabinebine.​—1 Yoano 2:5; 4:18.

17 Ketwakilwai amba ponso potususukila lwitabijo lwetu, ke kunenapo amba kudi bubi kampanda botulongele. (1 Petelo 3:17) Kyotususukila i kukwatakanya kotukwatakanya bubikadi bwa Yehova, kulonga kotulonga biyampe, ne kwikala koketwikelepo ba ino ntanda. Mutumibwa Petelo wānene amba: “Shi umbasusulwa mwanda wa kiyampe kyo mulongele, nabya i dyese kwa Leza.” Wānena ne kunena’mba: “Boba bakumona malwa monka muswidile mutyima wa Leza nabo bafikije mityima yabo pa kulonga bilumbuluke kudi Mupangi wa binebine.” (1 Petelo 2:20MB; 4:19) I amo, lwitabijo lwetu lusangajanga Yehova, Leza wetu wa buswe, kadi lumupejanga bulēme. Bine buno bo buluji bukatampe bwine bwa kwikadila bakankamane!

Kwisamba na Balupusa

18, 19. Ponso potunena na bukankamane ku meso a mutyibi, na bubine i musapu’ka otumusapwila?

18 Yesu wāsapwidile balondi bandi amba bakapangwapañwanga, kadi wēbalombola’mba: “[Bantu] bakemusokwela ku bidye bya bakulumpe ne kwimukupilakupila mu mashinakoka abo. Ino kadi mukaletwa ku meso a bambikavu ne a balopwe, mwanda wa amiwa, ne mwanda wa busapudi bwa kwibasapwila abo ne baJentaila kumo.” (Mateo 10:17, 18) Kwimuka ku meso a mutyibi nansha a mbikavu pangala pa myanda ya bubela yobakutwikile kulombanga bukankamane. Ino, shi tukwatakanye kyaba kya uno muswelo ke kya kusapwila bantu’ba, nankyo tubaalamuna kizumba ke mukenga wa kulonga kintu kampanda kya mvubu. I amo, tukakuna mu mityima ya boba betwimukija binenwa bya Yehova bisonekelwe mu Mutōto wa bubidi amba: “Ino pano nanshi, bānwe balopwe ikalai ne manwa; mulombolwe ñeni [“itabijai kulemununwa,” NW], bānwe batyibi ba mambo ba panopanshi. Ingidilai Yehova ne moyo.” (Mitōto 2:10, 11) Divule dine pasambilwanga Batumoni ba Yehova bya bubela mu bīmu, batyibi balondanga bwanapabo bwa mutōtelo, bine twibafwijanga’ko pa kino. Ino kudi batyibi bamo batādilwanga na milangwe ya bakinkwa netu. Bano bo banenwa na Bisonekwa’mba: “Itabijai kulemununwa.”

19 Batyibi bafwaninwe kuyuka amba bijila bya peulu kupita byonso i bya Yehova Leza. Bafwaninwe kuvuluka amba bantu bonso, ne batyibi bene kumo, bakeshintulwila ku meso a Yehova Leza ne Yesu Kidishitu. (Loma 14:10) Ino kotudi batwe, nansha tutyibilwe nsambu miyampe na mutyibi kampanda, tudi kala na buluji bonso bwa kwikadila bakankamane mwanda Yehova witukwatakanyanga. Bible unena’mba: “Kebo basangale, shabo! boba bonso bakumukulupila.”​—Mitōto 2:12.

20. Mwanda waka tufwaninwe kusangala shi tutyumwina mu manwi kupangwapangwa ne myanda ya buvubavuba yobetutwika?

20 Yesu wānene mu Busapudi bwandi bwa ku Lūlu amba: “Dyese dyenu bānwe nenu shi bantu bakemunene, ne kwimupangapanga, kadi ne kwimubepela bya bubela pa mwanda wa amiwa uno. Nankyo mukasepelele ne ku mutyima to-o, mwanda mpalo yenu i mikatampe, mūlu, ke-bantu kadi badi bapangapanga ne bapolofeto enka nankyo, boba ba kalā bemubadikidile kumeso.” (Mateo 5:11, 12) Eyo, kupangwapangwa ke kuyampepo shako, ino kwimanija nshinkidingi kwetu nansha shi tupangwapangwa ne kuvubilwa myanda mu bisanji bya mīsambo, i kintu kileta nsangaji. Ko kunena amba tusangajanga Yehova kadi tukapadilwa’mo mpalo. Mwimanino wetu wa bukankamane ulombola amba tudi na lwitabijo lwabinebine ne amba twibetabijibwe na Leza. Bine, ulombola amba tutūdile kikulupiji kyabinebine mudi Yehova. Kikulupiji kya uno muswelo kidi na mvubu mpata ku mwine Kidishitu, mo musa kwikilombwela kishinte kilonda’ko.

Lelo I Bika Byowefunda?

• I bintu’ka bya dyalelo bilomba kwikala na bukankamane?

• Tubwanya namani kutamija bukankamane?

• I bifwa’ka bimobimo bilumbuluke bya bukankamane?

• Mwanda waka tusaka kulonga bintu na bukankamane?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 22]

Simone Arnold (pano ke Liebster) mu Alemanye, Widdas Madona mu Malawi, ne Lydia ne Oleksii Kurdas mu Ikrene bāikele na bukankamane bākomena yewa mubi

[Bifwatulo pa paje 23]

Ketufwangapo myanda miyampe bumvu

[Kifwatulo pa paje 24]

Bukankamane bwa Polo mu kifungo bwāingile mwingilo mukatampe wa kusapula myanda miyampe

[Kifwatulo pa paje 25]

Shi tushintulula na bukankamane mwimanino wetu wa mu Bisonekwa ku meso a mutyibi, i musapu wa mvubu otumusapwila