Lelo Yehova Utanga Mutyima ku Byolonga Abe?

UBWANYA kulondolola namani kino kipangujo? Bavule bakanena’mba: ‘Nkulupile amba Leza wādi uta mutyima ku byādi bilonga bantu pamo bwa Mosesa, Ngideoni, ne Davida, ino nkilangapo amba utele mutyima ku byononga ami. Bine, nkidipo pamo bwa ba Mosesa, Ngideoni, nansha Davida.’

Eyo, bantu bamo ba mu myaka isekunwinwe mu Bible bālongele bilongwa bya lwitabijo bya kwanwa. ‘Bānekenye malopwe, bāmumija byakanwa bya bantambo, bābula bulobo bwa mudilo, ne kupanda ku bui bwa lupete.’ (Bahebelu 11:33, 34) Bakwabo nabo kebālombwelepo lwitabijo lwabo mu muswelo utendelwa namino, ino Bible wituyukija amba Leza wātele mutyima ku bilongwa byabo bya lwitabijo. Tala bino bifwa bya mu Bisonekwa: kifwa kya mukumbi, kya mupolofeto, ne kya mwana-mukaji wa kishala.

Mukumbi Waela Kitapwa

Lelo i myanda’ka yovulukanga pa Abele mwana mwana-mulume wa bubidi wa ba Adama ne Eva? Padi uvulukile amba wāfwile lufu lwa kwipaibwa, kintu kekikafikilapo padi bavule umbukata mwetu. Ino Leza wāmutele mutyima dibajinji pangala pa kintu kikwabo.

Difuku dimo, Abele wātongele nyema muyampe mu luombe lwandi, wāmwela bu kitapwa kudi Leza. Dyalelo, kyabuntu kyandi kibwanya kumonwa bu kityetye, ino Yehova wēkitele mutyima, wēkitabija ne kwikitabija. Ino kekupwilepo. Kintu kya myaka tununu tuná kupita’po, Yehova wāpa mutumibwa Polo bukomo bwa mushipiditu bwa kusoneka uno mwanda mu mukanda waātumīne Bahebelu. Bine, nansha byopādi ke papite myaka mivulevule, Yehova kāidilwepo kitapwa kityetye’kya!​—Bahebelu 6:10; 11:4.

Le Abele wāyukile namani kutonga muswelo wa kitapwa kya kulambula? Bible kanenepo’po kintu, ino Abele kābudilwepo kulanguluka’po bininge. Wādi mukumbi, o mwanda kyakwela kyandi kyādi kya kutamba’nka mu luombe lwandi. Ino jingulula biyampe, aye wālambwile bipindi bisañune biyampe​—bya “māni.” (Ngalwilo 4:4) Mobimwekela wālangulukile ne pa binenwa byānene Yehova kudi nyoka mu budimi bwa Edena amba: “Nkatūla mushikwa pa bukata bwa abe ne mwana-mukaji ne pa bukata bwa lukunwa lobe ne lukunwa lwandi. Ukakusonsakanya ku mutwe, nobe ukamusonsakanya ku kapondo.” (Ngalwilo 3:15, NW; Kusokwelwa 12:9) Abele, nansha byakādipo ujingulwile amba “mwana-mukaji” ne “lukunwa” i bāni, ino kābudilwepo kuyuka amba ‘kusonsakanibwa ku kapondo’ kwa lukunwa lwa mwana-mukaji kulomba kumwanga mashi. Bine, wāyukile amba kekudipo kintu kya mvubu kutabuka kipangwa kyumi, kyesa. Nansha nankyo, kitapwa kyaāelele kyādi kifwaninwe byabinebine.

Bene Kidishitu dyalelo nabo belanga bitapwa kudi Leza pamo na mwāelele’kyo Abele. Kebelangapo bilalanda bya luombe lwabo, mhm, ino belanga “kitapwa kya lutendelo, ko kunena amba i kipa kya milomo isapula busapudi bwa patōkelela butala pa dijina” dya Leza. (Bahebelu 13:15, NW) Milomo yetu isapulanga busapudi bwa patōkelela kitatyi kyotulombola bakwetu lwitabijo lwetu.

Lelo usakanga kulumbulula buya bwa kitapwa kyobe? Nabya ta mutyima mpata ku bisakibwa bya bantu ba mu wenu mwaba. Le i bika byobatele’ko mutyima? Le baswele bika? I myanda’ka ya mu musapu wa mu Bible ibwanya kwibakoka? Kitatyi kyonso kyosapula, bandaula bantu bopempula  mwa kulumbulwila buya bwa mwingilo obe. Kadi shi kowisambila padi Yehova, wisambe na kikulupiji, bintu bitamba ku mutyima. Longa kitapwa kyobe kikale bine “kitapwa kya lutendelo.”

Mupolofeto Wasapula mu Bantu Nandi Bapela Musapu

Ivwana pano kifwa kya mupolofeto Enoke nandi. Padi wādi kasuku kandi bu Kamoni wa Yehova Leza mu kine kitatyi’kya. Le nobe udi pamo bwa Enoke, wingidila Yehova na kikōkeji kasuku kobe mu kisaka kyenu kyonso? Lelo udi’nka bunka bobe mu kalasa nansha ku kaji ulamete ku misoñanya ya mu Bible? Shi i amo, nabya padi ufikilwanga na bikoleja. Balunda, balongo, bakwenu ba mu kalasa nansha ku kaji padi bakukokelanga ku kujilula bijila bya Leza. Padi bakunenanga’mba, “I kutupu muntu usa kuyuka byolonga. Ketusapo kukusapula.” Pakwabo bakuzawila amba kulama misoñanya ya mu Bible i kwividija mwanda ne Leza katangapo mutyima ku byolonga. Byobibasansa pa kukumona ulonga ne kulanga bintu bishile na byobasaka, bakalonga bukomo bwabo bonso bwa kukuzozeja.

Na bubine, ke kipēlapo kulwa na kuno kuningilwa, ino ubwanya kwikukomena. Langa’po bidi Enoke, muntu wa busamba-bubidi kushilwila pa Adama. (Yude 14) Pābutwilwe Enoke, bantu bavule bādi ke boneke mu mwikadilo. Muneneno wabo wādi wa kibengo; mwiendelejo wabo “mukomo” ne mwa kunenena. (Yude 15) Bādi balonga bintu pamo na mulongela bantu bavule dyalelo.

Lelo Enoke wālongele’po namani? Malondololo a kino kipangujo etutala batwe bonso dyalelo. Eyo, nansha Enoke byaādi padi kasuku kandi mutōtyi wa Yehova ntanda yonso, ino na bubine kādipo kasuku. Enoke wādi unanga na Leza.​—Ngalwilo 5:22.

Kyādi kifwila Enoke mu būmi bwandi i kusangaja Leza. Wādi uyukile amba kunanga na Leza kekulombepo enka kwikala na būmi butōka, bwa mwikadilo muyampe kete, mhm. Yehova wādi umusakila asapule ne kusapula. (Yude 14, 15) Bantu bādi banenwe kudyumunwa amba bilongwa byabo byakubulwa bwine Leza kebivulaminibwepo. Enoke wāendelele kunanga na Leza myaka 300 ne musubu​—mipite kulampe myaka yonso yotukokeja kūminina. Kutūla’nka ne ku lufu lwandi, wādi nyeke unanga na Leza.​—Ngalwilo 5:23, 24.

Ne batwe netu mo monka, tunenwe kusapula pamo’nka bwa Enoke. (Mateo 24:14) Ketusapulangapo’nka ku njibo ne njibo kete, ino tusapwilanga ne balongo betu, bantu botwiyukile nabo, ne bakwetu bana ba masomo myanda miyampe. Kyaba kimo padi twikakanga kunena. Lelo nobe wikakanga? Kokizoza. Iula bene Kidishitu babajinji na kulombela kudi Leza akutalule moyo onso. (Bilongwa 4:29) Kokelwa amba ponso ponanga na Leza kudipo kasuku, ehe.

Mwana-Mukaji wa Kishala Wateka Bidibwa

Langa’po mwana-mukaji wa kishala, okebatelele ne dijina dine, wāeselwe madyese abidi mwanda’tu wa kuteka kwaātekele bidibwa bityetye’tu! Kādipo mwine Isalela, ino wādi mweni wādi’ko mu myaka katwa ka dikumi K.K.K mu kibundi kya Zelefata. Mulanga ne kipupo kya nzala kyāijije kitatyi kilampe pokyādi kekikapu, bidibwa bya mwana-mukaji wa kishala nabyo byāpwa. Wādi kashele’nka na kamukono kamo ka bukula ne tumāni twa kuteka tudibwa twa mfulo twa kudya aye ne wandi mwana mwana-mulume.

 Enka pa kine kitatyi’kya mweni wāmufikila. Wādi Ediya mupolofeto wa Leza, wāmulomba amutekele tudibwa twailamije’twa. Bine, ato twine kala ketwādipo twa kwibatonda na wandi mwana, le penepa kakupa mweni kādi ka kutamba’pi? Ino Ediya wāmukulupija amba, pa kinenwa kya Yehova, shi ateke badye nandi tudibwa’twa, aye ne wandi mwana kebakafupo nzala. Kyādi kilomba lwitabijo lwabinebine pa kukulupila amba Leza wa Isalela ukamuta mutyima, aye mwana-mukaji wa kishala wa muzo ungi. Ino wāitabije Ediya, ne Yehova wāmwesela. “Mulondo wa bukula kupwa mpikila, nansha māni mu kyó kubulwamo mpika, mwendele mwanda wa Yehova, wānenene kudi Ediya.” Uno mwana-mukaji ne wandi mwana bāikele na bidibwa’nka ne byāpwile kipupo kya nzala.​—1 Balopwe 17:8-16.

Ino kwādi madyese makwabo ādi atengele uno wa kishala. Mafuku matyetye kupwa’tu kwa kino kingelengele, wandi mwana muswe wabela ne kufwa wāfwa. Ediya pakumukwatyilwa lusa, wāabija Yehova alwije mwanuke’wa būmi. (1 Balopwe 17:17-24) Kino kyādi kingelengele kekyamwekele kashā. Mwanda kwādi kekwaivwenwe lusango nansha lumo lwa muntu wāsangwilwe dibajinji! Le Yehova wādi wa kukwatyila monka lusa uno mwana-mukaji wa kishala wa muzo ungi? Bine wāmukwatyile’lo. Yehova wāpele Ediya bukomo bwa kwaluja būmi bwa mwanuke. Yesu wēsambīle mungya kala pa bulēme bwālēmekelwe uno mwana-mukaji amba: “Mu bwine Isalela, . . . bakaji-ba-bafu badi bangi bangi . . . [ino] Ediya katuminwepo ku bonso, mhm, enka ku umo enka [ku Zelefata mu ntanda ya Shidona, kudi] mwana-mukaji mukajya-mufu.”​—Luka 4:25, 26.

Dyalelo būmi kebujalelepo’tu konso, nansha ke mu matanda mafuke ku makasa mene. Makompani makatampe i makombole pa kaji bengidi badi bengila na kikōkeji mu makumi ne makumi a myaka. Mwine Kidishitu pa kutyina bulofwa, ukokeja kubweja nsaa mivulevule ya ntentekelo ku kaji mwafwila kompani imulame. Kwingila namino kukokeja kumuyata kitatyi kivule kya kutanwa ku kupwila, kutambila mu busapudi, nansha ke kya kuta mutyima ku bisakibwa bya ku mushipiditu ne bya mu ñeni bya kisaka kyandi. Ino aye kyasaka’tu i kulama kaji kandi pampikwa kubanga bintu bikwabo.

Eyo, mwine Kidishitu udi mu bufudile bwa lupeto namino udi shandi na bubinga bwa kusela mutyima kūlu. Mwanda i bikomo kusokola kaji mu ano mafuku. Bavule motudi kebafwilangapo kwikala bampeta, ino tukimbanga’tu ka kwela munda pamo’nka bwa wa kishala mwine Zelefata. Inoko, mutumibwa Polo wituvuluja amba Leza wānene amba: “Ami nkikakuzobololapo, nansha patyetye pene, nansha kukulekelela mpika.” Nanshi tufwaninwe kwisamba na bukankamane bonso amba: “Yehova i mukwashi wami; nkikakwatwapo moyo, mhm; lelo kikanongela muntu i kika?” (Bahebelu 13:5, 6) Polo wātūdile būmi bwandi mu kyaka pangala pa uno mulao, ino Yehova kāmwelelepo nansha dimo. Ne batwe netu mo monka, Leza kaketwelapo shi ketumwidilwepo.

Eyo, padi tulañanga amba ketubwanyapo nansha dimo kulonga bintu bya nkuo na byālongele bantu bakomo ku mushipiditu pamo bwa Mosesa, Ngideoni, ne Davida, inoko tukokeja kwiula lwitabijo lwabo. Tukokeja kuvuluka ne bilongwa bityetye bya lwitabijo bya ba Abele, Enoke, ne mwana-mukaji wa kishala wa mu Zelefata. Yehova utele mutyima ku bilongwa byonso bya lwitabijo​—nansha bityepele namani. Kitatyi kyonso kipela mwanā masomo wakaminwe Leza kutoma dyamba dimupa balunda, kitatyi kipela mwine Kidishitu kumusaka kobamusaka ku kaji, nansha kitatyi kitanwa nyeke Kamoni mununu ku kupwila kwa pa kipwilo pampikwa kubanga mpungiji ne misongosongo, Yehova umonanga. Kadi usangalanga mpata!​—Nkindi 27:11.

Lelo Utanga Mutyima ku Bilonga Bakwenu?

Bine, Yehova utanga mutyima ku byotulonga. Shi ke pano, byotudi beudi ba Leza, tufwaninwe kwikala na mutyima wa kutendela bukomo bulonga bakwetu. (Efisesa 5:1) Wabulwa’po kuta mutyima mpata ku bikoleja bikonda nabyo bene Kidishitu bakwenu pa kusaka kwiya ku kupwila, pa kwenda mu busapudi, nansha pobengila mingilo ya difuku ne difuku?

Bine, i biyampe batōtyi botōta nabo Yehova bajingulule amba utendelanga bukomo bwabo. Bakasangala shi bayuke amba wibatele mutyima, ne kuta kowibatele mutyima kukebakulupija amba Yehova nandi wibatele mutyima.