Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Twiulei Leza wa Bubinebine

Twiulei Leza wa Bubinebine

Twiulei Leza wa Bubinebine

‘Ikalai beudi ba Leza, bu bana baswedibwe.’​—EFISESA 5:1.

1. Bamo banenanga bika pa bubinebine, ne mwanda waka mulangilo wabo i mutupe?

 “LE BUBINEBINE nabo i kika le?” (Yoano 18:38MB) Kino kipangujo, kyāipangwile Pontyusa Pilato na kushinanana pano ke kintu kya myaka 2 000 kunyuma, kilombola amba bubinebine byobudi bukutakane i bukomo kulonda. Bavule dyalelo betabijanga kino. Kuno ko kulwa kulwibwa kala na bubinebine. Padi kodi mwivwane banena amba muntu ne muntu udi na bwandi bubinebine, ne amba i kutupu bubinebine bupotoloke, nansha amba bubinebine bushintanga’nka kushinta. Uno mulangilo i mutupe. Mwanda kine kyotukimbilanga myanda ne kufunda masomo i kuyuka myanda moikadile, kuyuka bubinebine bwa myanda ya ino ntanda yotushikete’mo. Nanshi bubinebine ke kutongapo kyosaka. Kifwa, kutonga amba muya wa muntu ufwanga nansha amba keufwangapo. Amba Satana udi’ko nansha amba kadi’kopo. Amba kudi kitungo umbūmi nansha amba kekidi’kopo. Mu mwanda ne mwanda mu yatelwa’i, kudi enka kilondololwa kimo kete kyoloke. Kimo i kyabine, kikwabo kya bubela; ke byonsopo bibidi byabine.

2. Yehova i Leza wa bubinebine mu bintu’ka, ne i bipangujo’ka byotusa kwisambila’po pano?

2 Mu kishinte kibadikile kino, twamwene amba Yehova i Leza wa bubinebine. Uyukile bubinebine mu bintu byonso. I wabinebine nyeke, mwishile kulampe kwine na Satana Dyabola, kinkwa nandi ñongojani. Ne kadi Yehova usokwelanga bakwabo bubinebine bwandi na mutyima tō. O mwanda mutumibwa Polo wākankamikile bene Kidishitu bakwabo amba: ‘Ikalai beudi ba Leza, bu bana baswedibwe.’ (Efisesa 5:1) Byotudi Batumoni ba Yehova, tukokeja kumwiula namani mu kunena ne kwingidija bubinebine? Mwanda waka i kipite buya kulonga namino? Ne i kikulupiji’ka kyotukulupile amba Yehova witabijanga boba balondalonda dishinda dya bubinebine? Tutalei.

3, 4. Ba mutumibwa Polo ne Petelo bālombwele namani bintu byadi bya kulongeka mu “mafuku a kumfulo”?

3 Pano tudi mu kitatyi kyenda bubela bwa bipwilo muongo pa ntanda. I bine, bantu bavule mu ano “mafuku a kumfulo” badi na mumwekelo wa bwine Leza ino abo batuna bukomo bwabo, pamo na mwālaile’kyo mutumibwa Polo ku bukomo bwa mushipiditu wa Leza. Bakwabo bakomena bubinebine, bekele na “mityima mibole.” Ne kadi, “babi ne banzazangi [bendanga] bavula ne kuvula ku kubipa, ne kongojana, ne kwiongola abo bene.” Eyo, bano bantu bafundafundanga shabo, ino kebekalangapo na ‘buyuki bwabinebine bwa bubinebine.’​—2 Temote 3:1, 5, 7, 8, 13.

4 Mutumibwa Petelo nandi wāpelwe bukomo bwa kulemba myanda ya mu mafuku a mfulo. Monka mwaānenene’byo mu bupolofeto, bantu kebapelangapo enka bubinebine kete, ino bafutululanga ne Kinenwa kya Leza ne boba basapula bubinebine budi’mo. Bano ba tufutululo basūlanga ku “kusaka” kwabo amba ntanda ya mu mafuku a Noa yālobele mu mema, yāshiya kifwa kya kuyukila’po kwiya kwa difuku dya butyibi. Mulangilo wabo wa kulonda byobasaka ukebaletela kinzengele pakabwana kitatyi kitungile Leza kya konakanya bampikwa bwine Leza.​—2 Petelo 3:3-7MB.

Bengidi ba Yehova Bayukile Bubinebine

5. Kukwatañana na mupolofeto Danyele, i bika byādi bya kumweka “mu kitatyi kya ku mfulo,” ne buno bupolofeto i bufikidile muswelo’ka?

5 Mupolofeto Danyele paādi wisambila pa “kitatyi kya ku mfulo,” wālaile kintu kimo kyadi kya kumweka mu bantu ba Leza​—ke kushinsakana kwa bubinebine bwa mutōtelo kadi. Wāsonekele amba: ‘Bavule bakanangakana koku na koku, ne buyuki bwabine bukavula ke bungibungi.’ (Danyele 12:4) Bantu ba Yehova kebavutakanibwepo nansha kusabwa meso na Ñongojani mukatampe. Batambulanga buyuki bwabine mwanda banangakananga koku na koku mu Bible. Mu myaka katwa kabajinji, Yesu ye wādi upa bandi bana ba bwanga kitōkeji. “Webapele ñeni ya kwivwanija bisonekwa.” (Luka 24:45) Mu ano mafuku namo Yehova ulongelanga monka. Aye upanga midiyo ne midiyo ya bantu badi pano pa ntanda muswelo wa kwivwanija myanda yayukile kala​—bubinebine​—kupityila ku Kinenwa kyandi, ku mushipiditu wandi, ne ku bulongolodi bwandi.

6. Bantu ba Leza dyalelo bemvwanije bubinebine’ka bwa mu Bible?

6 I bine, twi bevwanije bintu bivule byoketwadipo ba kuyuka shi ketwadipo bantu ba Leza. Tuyukile malondololo a bipangujo bikonda nabyo ba tunangu ba ino ntanda mu bula bwa tununu ne tununu twa myaka. Kifwa, tuyukile kine kikadile’ko masusu, kine kifwila bantu, ne kine kekibwaninyapo bantu kutana ndoe ne bumo ntanda yonso. Kadi tudi na dyese dya kuyuka bine bitutengele mu būmi bwa kumeso​—Bulopwe bwa Leza, paladisa pano pa ntanda, ne būmi bwampikwa mfulo mu bubwaninine. Kadi tuyukile Yehova, Mwine Mukatakata Mwine. Tuyukile bumuntu bwandi buyampe ne bine byotufwaninwe kulonga shi tusaka etwesele madyese. Kuyuka bubinebine ko kwitupa muswelo wa kujingulula byobya ke byabinepo. Kwingidija bubinebine kwitukiñanga ku kusakasaka bintu bya bitupu, kwitupa muswelo wa kumwena mpata mu būmi ne lukulupilo lwa kutendelwa lutala pa mafuku āya kumeso.

7. I bāni bapelwe kwivwanija bubinebine bwa mu Bible, ne i bāni kebapelwe’ko?

7 Lelo wivwanije bubinebine bwa mu Bible? Shi wivwanije’bo, nankyo wi wa dyese ne dyese’po. Palembanga mulembi kampanda dibuku dyandi, ujadikanga milangwe biyampe mwanda wa disangaje bantu kampanda. Kudi mabuku alembelwe enka bantu bafunde masomo malampe, makwabo bana, angi nao boba badi na buyuki bwa pa bula mu myanda kankenge. Eyo, Bible upēlanga kusokolwa na bantu bonso, ino nandi bamwivwananga ne kumukwata na mutyika enka kudi kisumpi kya bantu kampanda kete. Yehova wāteakeninye’ye bantu ba kwityepeja, ba butūkanye ba pano pa ntanda. Bano bo babwanya kwivwanija buluji bwa Bible, pampikwa kubanga masomo abo, musaka wabo, kyepelo kyabo mu būmi, nansha kabila kabo. (1 Temote 2:3, 4) Ino boba ba mutyima wampikwa kusepelela, bekale na ñeni yaka mudilo nansha bafunde masomo malamala, kebapelwepo kwivwanija bubinebine bwa mu Bible. Bantu ba mitatulo, ba kibengo, kebabwanyapo kwivwanija bubinebine bulēme budi mu Kinenwa kya Leza. (Mateo 13:11-15; Luka 10:21; Bilongwa 13:48) Leza bunka bwandi ye ukokeja kulupula dibuku dya uno muswelo.

Bengidi ba Yehova I Babinebine

8. I kika kinenenwa amba Yesu wādi kifwa kīsokwele kya bubinebine?

8 Batumoni ba kikōkeji i babinebine pamo bwa Yehova. Yesu Kidishitu, Kamoni wa Yehova upityile bonso, wābingije bubinebine na bintu byaādi ufundija ne na muswelo waāikele umbūmi ne waāfwile. Wādi ulamete’nka ku bubinebine bwa mu kinenwa kya Yehova ne mu milao Yandi. O mwanda Yesu wādi kifwa kīsokwele kya bubinebine, enka mwaānenene’kyo aye mwine.​—Yoano 14:6; Kusokwelwa 3:14; 19:10.

9. Lelo Bisonekwa binenanga bika pa mwanda utala kwisamba bubinebine?

9 Yesu wādi “muyūle buntu ne [bu]binebine” ne “budimbañani mu kyakanwa kyandi mpika.” (Yoano 1:14; Isaya 53:9) Bene Kidishitu babine balondanga dishinda dyāsebele Yesu dya kwikala babinebine na bakwabo. Polo wādingile bakwabo betabije amba: “Mwisambe[i] byabinebine wa ku mukwabo, wa ku mukwabo; ke-twi-bantu tudi byakungitu bya bātwe bene na bene.” (Efisesa 4:25) Myaka kunyuma, mupolofeto Zekadia wāsonekele amba: “Nenai muntu ense bu-binebine ne mwikadi nandi.” (Zekadia 8:16) Bene Kidishitu i babinebine mwanda basakanga kusangaja Leza. Yehova i wabinebine kadi uyukile bibi bilupukanga ku bubela. Nanshi i kyendele’mo alombe bengidi bandi kwisamba bubinebine.

10. Mwanda waka bantu babepa bubela, ne i bipa’ka bilupukanga’ko?

10 Ku bavule, kubepa o manwa mayampe a kumwena’mo bya kumwena. Bantu babepanga bubela mobatyina kupebwa mfuto, mobafwila kamweno kampanda, nansha kwanibwa na bakwabo. Inoko kubepa bubela i mwikadila mubi. Ne kibi kupita, mbepai kabwanyapo kwitabijibwa na Leza. (Kusokwelwa 21:8, 27; 22:15) Shi tubayukana bu bantu babinebine, bakwetu baketabija byotunena; bine baketukulupila. Ino shi bakwetu abetujikila tubepa bubela, nansha butyepele namani, bakashilula kutatana bubinebine bwa byonso byotusa kwanza kunena. Lukindi lumo lwa mu Afrika lunena’mba: “Bubela bumo bona byabine kanunu.” Lukwabo nalo amba: “Mbepai kaketabijibwapo, nansha unene byabine.”

11. I kika kinenenwa amba bubinebine ke’nkapo kunena byabine?

11 Bubinebine ke’nkapo kunena byabine. I mwikadilo wa umbūmi. O ulombola motwikadile. Ketusapwilangapo bakwetu bubinebine’nka mu byotunena kete, ino i ne mu byotulonga. Mutumibwa Polo wāipangwile amba: “Le . . . abe ufundijanga mukwenu, ne kwifundija abe mwine mpika? Lelo byōsapwilanga muntu’mba: Kokība; ino abe wibe’ni? Kadi unena muntu amba: Kokilāla makoji; ino abe ulāle’o makoji’ni?” (Loma 2:21, 22) Shi tusaka kukafundija bakwetu bubinebine, tufwaninwe bidi kwikala babinebine mu mashinda etu onso. Kuyukana kotuyukene amba twi babinebine, bakubulwa budimbidimbi, kukashinta mpata mulondolwelo ulondololanga bantu ku byotufundija.

12, 13. I bika byalembele nsongwakaji umo pangala pa bubinebine, ne i bika byamulengeje ekale na ngikadilo yanwa uno muswelo?

12 Bankasampe babadilwa mu bantu ba Yehova nabo bayukile mvubu yobafwaninwe kwikadila babinebine. Jenny, paakidi na myaka 13, walembele mu devwala ya ku masomo amba: “Kubulwa budimbidimbi i kintu kyonkwete makasa abidi. Ino i kya bulanda, mwanda bantu bavule badi na budimbidimbi mpata ano mafuku. Nenenenanga munda mwami amba nkendelela kulama nyeke kubulwa budimbidimbi mu būmi bwami. Kadi nkabulwa budimbidimbi nansha shi kunena bubinebine kekudipo na kiyampe kyokunongela ami nansha balunda nami. Ntoñanga enka balunda banena bubine kadi bakubulwa budimbidimbi.”

13 Mwadimu wa ba Jenny wesambīle pa ino devwala’mba: “Nansha byodi kibudye kya mwana, ino ubalombola patōka uno musoñanya mukomo wa mu mwikadilo ne mu mushikatyilo na bantu. Ndyukile amba usa kulamata nyeke ku uno obe musoñanya mwanda udi na bukomo bwa kulonda ngikadilo miyampe.” Lelo i kika kyalengeje uno nsongwakaji ekale mukomo mu mwikadilo wandi? Jenny mwine wanene ku ngalwilo kwa devwala yandi amba kipwilo kyabo “kyo kitūdile misoñanya ya kulonda mu būmi bwandi.” Pano kepadi myaka isamba-ibidi kasha Jenny ulemba devwala yandi. Enka mwanenene’kyo mwadimu wandi, Jenny ukyendelelanga kulombola ngikadilo yanwa mu būmi bwandi mwanda i Kamoni wa Yehova.

Bengidi ba Yehova Basokolanga Bubinebine

14. Mwanda waka bengidi ba Leza badi na kiselwa kikatampe kya pa bula kya kulamata ku byabine?

14 Eyo, bantu bakwabo bakubulwa kwikala Batumoni ba Yehova bakokeja kunena byabine ne kutompa kwikala bakubulwa budimbidimbi. Inoko, batwe bengidi ba Leza, tudi na kiselwa kikatampe kya pa bula kya kulamata ku byabine. Twi balobekwe bubinebine bwa mu Bible​—bukokeja kufikija muntu ku būmi bwa nyeke. O mwanda tudi na kiselwa kya kusambulwila bakwetu buno buyuki. Yesu wānene amba: “Wakupebwa byakuvula ukasakibwa byakuvula.” (Luka 12:48) I amo, kudi ‘bivule bisakibwa’ ku boba bapelwe buyuki bulēme bwa Leza.

15. I nsangaji’ka yoikalanga nayo shi ubakune bubinebine bwa mu Bible mu mityima ya bakwenu?

15 Kukuna bubinebine bwa mu Bible mu mityima ya bantu kuletanga nsangaji mpata. Netu, pamo bwa bana ba bwanga ba Yesu ba mu myaka katwa kabajinji, tusapulanga myanda miyampe​—musapu wa lukulupilo usangaja mpata​—ku boba “basusukile ne kususuka, ne kusansana badingakana pamo na mikōko yampikwa mukumbi” ne ku boba basabwe meso, bavutakanibwa na “mfundijo ya bademona.” (Mateo 9:36; 1 Temote 4:1) Mutumibwa Yoano wāsonekele amba: “Nkidipo na tusepo tupityile buya pa tuno, twa kwivwana’mba, bāna bami banangila mu byabinebine.” (3 Yoano 4) Kikōkeji kya “bāna” ba Yoano—padi i boba baātwejeje mu bubinebine—kyāmusangeje mpata. Netu tusangalanga pa kumona bantu balombola mutyima wa kufwija’ko pangala pa Kinenwa kya Leza kyotwibasapwila.

16, 17. (a) Mwanda waka ke bonsopo betabijanga bubinebine? (b) I nsangaji’ka yokokeja kwikala nayo ponso posapula bubinebine bwa mu Bible?

16 Eyo, ke bonsopo baketabija bubinebine. Inoko Yesu wādi unena bubinebine bwa myanda ya Leza, nansha bavule byobādi bebupela. Wānene Bayuda bakinkwa nandi amba: “Mwanda ka o kemungitabija? Wa kwa Leza kadi abulwe kwivwana binenwa bya Leza? Ino bānwe kwivwana’byo mpika, nanshi kemudipo ba kwa Leza.”​—Yoano 8:46, 47.

17 Netu, pamo bwa Yesu ketwikakangapo kusapwila bakwetu bubinebine bulēme bwa myanda ya Yehova. Ketufwilangapo enka muntu ne muntu etabije byotumusapwila, mwanda ne Yesu nandi ke bonsopo bāitabije byaādi unena. Ino tudi na nsangaji pa kuyuka amba tuloñanga byoloke. Yehova pa buntu bwandi usakanga bubinebine busokwelwe bantu. Bene Kidishitu byobapelwe bubinebine, nanshi abo bo basedi ba mwinya mu ino ntanda idi mu mfindi. Wivwane tuleke mwinya wa bubinebine umunika mu binenwa ne mu bilongwa byetu, nabya tukakwasha bakwetu nabo batumbije Tata wetu wa mūlu. (Mateo 5:14, 16) Tukasapwila bantu bonso amba tupelele bubela bwa Satana bwamwekeja bu bubinebine, ino tulamete ku Kinenwa kya Leza kitōka tō, kyampikwa kuzubululwa. Bubinebine botuyukile ne botusapula bukokeja kupāna bwanapabo bwabinebine ku boba betabija’bo.​—Yoano 8:32.

Londalonda Dishinda dya Bubinebine

18. Mwanda waka ne i muswelo’ka wāikele Yesu kutōkelwa Natanaela?

18 Yesu wādi uswele bubinebine, unena’bo ne kunena. Wādi utōkelwa boba bonso bādi babinebine kitatyi kyaādi wingila mwingilo wandi pano panshi. Wānene pangala pa Natanaela amba: “Awa shandi mwine Isalela wa bine, wampikwa budimbidimbi munda.” (Yoano 1:47MB) Mwenda mafuku, Natanaela, wādi padi witwa ne bu Batolomyu, wātongwa bu umo wa mu batumibwa 12. (Mateo 10:2-4) Kino i kyepelo kya bulēme kashā!

19-21. Lelo yewa wādi mpofu wāeselwe namani pa mwanda wa kininga kyandi kya kunena bubinebine?

19 Shapita mutuntulu wa mu mukanda wa mu Bible wa Yoano usekununa lusango lwa mwana-mulume mukwabo wakubulwa budimbidimbi wāeselwe na Yesu. Ketuyukilepo dijina dyandi. Ino kuyuka tuyukile’tu amba wādi wa lulombo, mpofu tamba kubutulwa kwandi. Bantu bātulumukile mpata pāmuputwile Yesu meso. Ino myanda ya kubelulwa kwa mu kingelengele yāpona mu matwi a Bafadiseo bamobamo, bantu bashikilwe bubinebine, bādi kala kebeivwanike amba muntu yense ulombola lwitabijo mudi Yesu ufwaninwe kupangwa mu shinakoka. Bambutwile ba yewa wādi mpofu bādi bayukile ino nkuku, o mwanda bākwetwe moyo ne kubepela bābepela Bafadiseo amba kebayukilepo mwafikila wabo mwana ku kumona ne mwine wamubelula mwine.​—Yoano 9:1-23.

20 Penepo bāita monka mubelulwa’wa ku meso a Bafadiseo. Aye wānena bubinebine pambulwa moyo, ne kubanga bisa kulupuka’ko kwine mpika. Wāshintulula mwine mobāmubelwidile ne amba i Yesu wambelula. Bano bana-balume batumbe kadi bafunde pa kupela kwitabija amba Yesu i mutambe kwa Leza, mubelulwa wātulumuka, wēbanena pakubulwa moyo betabije uno mwanda muluji, amba: “Shi uno wadi wampikwa kutamba kwa Leza, longa nankyo kayūkilepo kulonga kintu, nansha kimo kīne.” Bafadiseo kya kunena kyēbabulwa, bāmutopeka’tu amba udi na kibengo, penepo bāmupangila panja.​—Yoano 9:24-34.

21 Yesu pa kuyuka kino, na buswe bonso wālonga bukomo bwa kukemona na uno mukelenge. Pa kwimona nandi, wāubaka lwitabijo lwālombwele uno wādi mpofu. Yesu wētela pakubulwa kafinda amba aye ye Meshiasa. Bine uno muntu wāeselwe mpata mwanda wa bubinebine bwaānene! Nanshi Yehova utōkelwanga mutyima boba bonso banena bubinebine.​—Yoano 9:35-37.

22. Mwanda waka tufwaninwe kulondalonda dishinda dya bubinebine?

22 Kwingidija bubinebine i kintu kyotufwaninwe kukwata na kusumininwa. I kintu kikatampe kitukwasha tusambe ne kulama kipwano kya mpwaninine na bantu ne na Leza. Kwikala wabinebine i kunena pampikwa kafinda, byabine, kwikala ulumbwa, ne ukulupilwa, kadi kyo kilengeja muntu etabijibwe na Yehova. (Mitōto 15:1, 2) Kwikala wakubulwa bubinebine i kwikala ñongojani, kakulupilwa, ne wa bubela, kadi kyo kilengeja muntu aleke kwitabijibwa na Yehova. (Nkindi 6:16-19) O mwanda sumininwa kulondalonda nyeke dishinda dya bubinebine. I bine, pa kwiula Leza wa bubinebine, tufwaninwe kuyuka bubinebine, kunena bubinebine, ne kwingidija bubinebine.

Usa Kulondolola Namani?

• Mwanda waka tufwaninwe kufwija’ko pangala pa bubinebine botuyukile?

• Tukokeja kwiula Yehova namani mu myanda ya kwikala babinebine?

• I byabuyabuya’ka byotumwenanga mu kukuna bubinebine bwa mu Bible mu bakwetu?

• Mwanda waka i kipite buya kulondalonda dishinda dya bubinebine?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Bifwatulo pa paje 29]

Bene Kidishitu i balobekwe bubinebine, o mwanda basapwila’bo bakwabo na bupyasakane

[Bifwatulo pa paje 31]

Mpofu wābelwilwe na Yesu wāeselwe mpata mwanda wānene bubinebine