Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Bana-bakaji Bene Kidishitu ba Kikōkeji—Batōtyi Balēme ba Leza

Bana-bakaji Bene Kidishitu ba Kikōkeji—Batōtyi Balēme ba Leza

Bana-bakaji Bene Kidishitu ba Kikōkeji​—Batōtyi Balēme ba Leza

“Buntu budimbañana, ne būya i bwa bitupu, ino mwana-mukaji wakamwa Yehova aye ye ukatendelwa.”​—NKINDI 31:30.

1. Lelo mumweno umona Leza buya udi namani shi twiudingakanye na wa ino ntanda?

 NTANDA keyo kupa mumwekelo wa panja mvubu mikatampe, nakampata ku bana-bakaji. Ino Yehova aye utanga bidi mutyima ku muntu udi munda, uneñenanga mpata ku bununu. (Nkindi 16:31) O mwanda Bible ukankamika bana-bakaji amba: “Muvwadilo wenu keukīkala wa panja, wa kubanda nywene, ne kuvwala twabuleme twa nsahabu, nansha kwiumbīkaumbīka bivwalwa, mhm; poso kwikale kwa muntu mufyame udi munda, ne bivwalwa byampikwa kubola bya mutyima wa kikōkeji ne butalale; bino, shabyo, byo bileme nakampata kudi Leza.”​—1 Petelo 3:3, 4.

2, 3. Lelo bana-bakaji bālungile namani kuboko ku kwendeleja myanda miyampe kumeso mu myaka katwa kabajinji, ne kino kyālailwe kala namani?

2 Uno mushipiditu utendelwa wālombwelwe na bana-bakaji bavule batelelwe mu Bible. Mu myaka katwa kabajinji, bana-bakaji bamo mu bano bāikele na madyese a kwingidila Yesu ne batumibwa bandi. (Luka 8:1-3) Mwenda myaka, bana-bakaji bene Kidishitu bāikala ke basapudi bapyasakane; bakwabo bakwatakanya mpata bana-balume bene Kidishitu bādi batangidile kumeso, kubadila’mo ne mutumibwa Polo; kadi bamo bāikele na kizaji kya kwanwa, bāpāna enka ne mobo abo mene ke mwa kupwidila.

3 Bisonekwa byālailwe kala amba Yehova wādi wa kwingidija bana-bakaji na bukomo mu kufikidija mpango yandi. Kifwa, Yoela 2:28, 29 wānene amba bana-balume ne bana-bakaji bene, banuke ne batame, bādi ba kutambula mushipiditu sandu ne kwingila mwingilo wa kusambakanya myanda miyampe ya Bulopwe. Buno bupolofeto bwāshilwile kufikidila pa Pentekosa 33 K.K. (Bilongwa 2:1-4, 16-18) Bana-bakaji bamo bashingwe māni bāpelwe byabuntu bya mu kingelengele, kifwa kyabuntu kya kunena bupolofeto. (Bilongwa 21:8, 9) Kino kibumbo kikatampe kya bakaka ba kikōkeji, bakomo ku mushipiditu, kyālungile kuboko na bupyasakane bwakyo ku mwingilo wa kuzambalaja bukidibukidi bwine Kidishitu mu myaka katwa kabajinji. O mwanda kufika mu 60 K.K., mutumibwa Polo wāsoneka amba myanda miyampe ‘ibasapulwa mu bipangibwa byonso bya muno munshi mwa diulu.’​—Kolose 1:23.

Bebatendele Pangala pa Kininga, Bupyasakane, ne Kizaji Kyabo

4. Mwanda waka Polo wādi na bubinga bwa kutendela bana-bakaji kampanda mu kipwilo kya bwine Kidishitu kya mu myaka katwa kabajinji?

4 Kifwa, mutumibwa Polo wādi utendela mwingilo wādi wingila bana-bakaji kampanda​—pamo’nka na mwaninyanga batadi bene Kidishitu ba dyalelo mwingilo wingilanga bana-bakaji bapyasakane. Mu bana-bakaji bātelelwe na Polo pa majina mwādi ne “Taifena, ne Taifosa kumo, bakwingila mīngilo mudi Mfumwetu,” ne “muswe Peshise, wakwingila byamalwa mīngilo mudi Mfumwetu.” (Loma 16:12) Polo wāsonekele kadi amba ba Eodia ne Shintake “baputumine mu mīngilo pamo [nandi] mu myanda-miyampe.” (Fidipai 4:2, 3) Pishila nandi wāingile na Polo, pamo na wandi mulume Akwila. Aye ne Akwila “batūdile mashingo abo” pa mwanda wa Polo, bāmulengeja asoneke amba: “Ke ami enka, bunka bwami, ehe, nanshi i ne bipwilo byonso bya baJentaila kumo bibafwijako.”​—Loma 16:3, 4; Bilongwa 18:2.

5, 6. I kika kinenenwa amba Pishila wāshile kifwa kilumbuluke ku bakaka ba dyalelo?

5 I bika byālengeje Pishila ekale na bupyasakane ne kininga? Kintu kya kuyukila’po kitanwa mu Bilongwa 18:24-26, motutanga amba wākwatakenye wandi mulume pa kukwasha Apolosa, muneni mupebwe kyabuntu, amba nandi ayuke myanda ya panopano ya bubinebine busokwelwe. Nanshi Pishila wādi mwifundi muyampe wa Kinenwa kya Leza ne bufundiji bwa batumibwa. O mwanda wātamije ngikadilo itendelwa yāmulengeje ekale mulēme ku meso a Leza ne a wandi mulume kadi wa kamweno mu kipwilo kibajinjibajinji. Ne dyalelo nadyo mo monka, bakaka bavule bene Kidishitu baputuma na mingilo i balēme mwanda befundanga Bible na kininga, badya ne bidibwa bya ku mushipiditu bileta Yehova kupityila kudi “kalama wa bine.”—Luka 12:42.

6 Ba Akwila ne Pishila bādi na kizaji kekineneka. Polo wāshikete kwabo paādi upunga nabo pamo mu Kodinda mapema a kupoteja. (Bilongwa 18:1-3) Bano ba mulume ne mukaji pa kuvilukila ku Efisesa, kupwa ke ku Loma, bāendelele na kulombola kizaji kya bwine Kidishitu, bātūla’nka ne njibo yabo ke mwa kupwidila. (Bilongwa 18:18, 19; 1 Kodinda 16:8, 19) Ba Nyimfasa ne Madia inandya Yoano Mako nabo bāshitwile mobo abo ke a kupwidila’mo.​—Bilongwa 12:12; Kolose 4:15MB.

Kituntwa Kilēme Dyalelo

7, 8. I katelelo’ka kayampe ka mu mwingilo ukola kashiyanga bana-bakaji bene Kidishitu ba mu ino myaka, ne i bika byobakokeja kukulupila?

7 Pamo’nka bwa mu myaka katwa kabajinji, bana-bakaji bene Kidishitu ba kikōkeji bengilanga mwingilo mukatampe mpata mu kufikidila kwa mpango ya Leza, nakampata mu mwingilo wa kusapula. Bine, bano bakaka bashiyanga katelelo kalumbuluke’po kashā! Tala kifwa kya Gwen, wāingidile Yehova na kikōkeji myaka 50 ne bya pangala kufika ne ku lufu lwandi mu 2002. Wandi mulume unena’mba: “Bupyasakane bwa Gwen mu busapudi bwadi bumubabwa nyeke mu kibundi kyetu. Wadi umona umo ne umo bu muntu ubwanya kutambula buswe ne milao ya Yehova. Dikōkeji dyandi kudi Leza, ku bulongolodi, ne ku kisaka kyetu​—pamo ne kukankamika kwaadi witukankamika potwadi tuzoza​—byadi binkwatakanya ami ne betu bana mu bula bwa būmi bwetu bonso bulumbuluke. Bine, tumulañanga mpata.” Gwen ne wandi mulume balēle myaka 61 mu busongi.

8 Kudi bana-bakaji bene Kidishitu tununu ne tununu, bankungakaji ne basonge, bengila bu bapania ne bu bamishonele, baloelelwe na tobadi nato umbūmi ponso pobazambalaja musapu wa Bulopwe mu myaba pala pala, mu bibundi bityikinya dintu ne mu myaba mitolwele kulampe mine. (Bilongwa 1:8) Bavule i babulwe njibo nansha bana bene mwanda’tu wa kwingidila Yehova ne pa mfulo. Kudi bamo bakwatakanya na dikōkeji balume babo bengila bu batadi bendakana, koku nako bakaka tununu ne tununu bengila ku Mabetele kujokoloka ntanda yonso. Na bubine, bano bana-bakaji bepāne babadilwa mu “bintu bisaka mityima bya mizo yonso” biyuja njibo ya Yehova na mitendelo.​—Hakai 2:7.

9, 10. Bantu bamo ba mu kisaka balombwele namani kutendela kobatendela kifwa kilumbuluke kya bakaji ne bainabana bene Kidishitu?

9 Eyo, kudi bene Kidishitu bavule bana-bakaji bekwete’ko na biselwa mu bisaka; ino nabo batangidijanga tumweno twa Bulopwe kumeso. (Mateo 6:33) Kaka pania nkungakaji wasonekele amba: “Wami lolo, pa mwanda wa lwitabijo lwandi kelutelententa ne kifwa kyandi kilumbuluke, waingile mwingilo mukatampe wanengeje ngikale pania wa lonso. Bine, ye wadi musapudi nami mulumbuluke mpata mu mwingilo wa bupania.” Mulume umo wisambila pa wandi mukaji, inabana wa bana batano bana-bakaji batame, amba: “Njibo yetu yadi nyeke mikundule, milongolole senene. Bonnie wadi nyeke wiidyangula, yampikwa bintu bilundikelundike, kino kyalengeje kisaka kibambile meso pa bintu bya ku mushipiditu. Muleilo wandi wa kalupeto ketu wanfikije ku kwingila kaji ka nsaa mityetye mu bula bwa myaka 32 mituntulu, wampa muswelo wa kupityija kitatyi kivule ku myanda ya kisaka ne ya ku mushipiditu. Kadi wami mukaji wadi ufundija bana mvubu ya kuputuma na mingilo. Bine, nenwe’nka kwitemba’ye.” Dyalelo bano ba mulume ne mukaji bengilanga ku kité kya ntanda yonso kya Batumoni ba Yehova.

10 Mulume mukwabo ulemba pangala pa wandi mukaji, inabana wa bana batame, amba: “Ngikadilo yontendela mpata mudi Suzana i buswe bwandi bukatampe bwaswele Leza ne bantu, ne kwandi kwivwanija, lusa, ne kubulwa budimbidimbi. Wikalanga nyeke na mumweno wa amba Yehova ye otufwaninwe kupa bilumbuluke mpata​—musoñanya walondanga aye mwine mu mwingilo wandi wa bu mwingidi wa Leza ne bu inabana.” Uno mulume, pa kukwatakanibwa na wandi mukaji namino, waitabije madyese mavule a ku mushipiditu, kifwa kwingila bu mukulumpe, bu pania, bu mutadi wa kipindi mpingakani, ne bu umo wa mu Komite Utala Myanda ya Lupitalo. Bine bana-bakaji ba uno muswelo i balēme mpata ku meso a babo balume, a bene Kidishitu nabo, ne kupityidila, ku meso a Yehova!​—Nkindi 31:28, 30.

Bana-Bakaji Balēme Pampikwa Balume

11. (a) Lelo Yehova wāsokwele namani mutyima wandi wa kukengelela bana-bakaji ba kikōkeji, nakampata bakaji ba bishala? (b) Bakaji ba bishala bene Kidishitu ne bakaka bakwabo ba kikōkeji bakubulwa balume bafwaninwe kuyuka bika?

11 Divule Yehova wādi ulombola mutyima wandi wa kukengelela būmi bwa bakaji ba bishala. (Kupituluka 27:19; Mitōto 68:5; Isaya 10:1, 2) Aye kashintyilepo. Ukyendelela ne pano kukengelela bana-bakaji, ke’nkapo bakaji ba bishala, mhm, ino i ne bainabana balela bana kasuku, pamo ne boba basakile kwikala bankungakaji ne bakwabo kebatene balume bene Kidishitu bafwaninwe. (Malaki 3:6; Yakoba 1:27) Shi nobe udi umbukata mwa boba bengidila Yehova na kikōkeji pampikwa kukwatakanibwa na mwinē pobe mwine Kidishitu, yuka amba wi mulēme ku meso a Leza.

12. (a) Lelo bakaka bamo bene Kidishitu balombolanga namani dikōkeji dyabo kudi Yehova? (b) Le bakaka bamobamo bekondanga na milangwe’ka ku mutyima?

12 Kifwa, tala bakaka bene Kidishitu kebasongelwe mwanda wa kulonda kobalonda na kikōkeji madingi a Yehova a kwisonga enka “mudi Mfumwetu.” (1 Kodinda 7:39; Nkindi 3:1) Kinenwa kya Leza kibakulupija’mba: ‘Na muntu wa dikōkeji Yehova ukalonga bya dikōkeji.’ (2 Samwele 22:26) Eyo, ku bavule bene, kwikala nyeke nkungakaji i bulwi bukatampe. Kaka umo unena’mba: “Ndi mutyipe kwisonga enka mudi Mfumwetu, ino nsumijanga impolo mivule pa kumona balunda basongwa na bana-balume bene Kidishitu ba kutendelwa ino ami kasha nshala bunka bwami.” Kaka mukwabo nandi amba: “Naingidila Yehova pano ke myaka 25 mituntulu. Nsumininwe kwikala nyeke na dikōkeji kwadi, ino milangwe ya bushiyena ivudile kumpa bulanda.” Ubweja’ko amba: “Bakaka badi bwa ami basakanga mpata kukankamikwa.” Le i muswelo’ka otukokeja kukwasha bano bakaka ba dikōkeji?

13. (a) I ñeni’ka yotuboila ku kifwa kyāshilwe na boba bādi bakapempula mwanā Yefeta? (b) I mu miswelo’ka mikwabo motukokeja kukengelela bakaka bankungakaji badi mu kyetu kipwilo?

13 Muswelo umo utanwa mu kifwa kya pa kala. Pāikele mwanā Yefeta kupela mukenga wa kwikala na mulume, bantu bāyukile amba i kwipāna kwaepāna. Le i bika byobādi balonga pa kumukankamika? “Bāna ba Isalela bana-bakaji badi benda ku mwaka ku mwaka kumudila [“kukatendela,” BB] mwana Yefeta mwana-mukaji, mwine Ngileade, mafuku aná mu mwaka.” (Batyibi 11:30-40) Ne batwe netu mo monka, tufwaninwe kutendela na mutyima umo bakaka bankungakaji balonda bijila bya Leza na dikōkeji. * I muswelo’ka mukwabo otukokeja kwibakengelela? Tufwaninwe kuzenza Yehova mu milombelo yetu amba akwatakanye bano bakaka, baswe betu ba kikōkeji, bamone kwendelela na dikōkeji mu mwingilo wabo. Basakilwa kukulupijibwa amba bakiswelwe mpata ne kukwatwa na mutyika na Yehova ne na kipwilo kya bwine Kidishitu kyonso kituntulu.​—Mitōto 37:28.

Munekenyenyanga Bambutwile Balela Bana Kasuku

14, 15. (a) I kika kinenenwa amba bainabana bene Kidishitu balela bana kasuku bafwaninwe kwabija Yehova? (b) Lelo bambutwile balela bana kasuku bakokeja namani kulongela mungya milombelo yabo?

14 Bana-bakaji bene Kidishitu balela bana kasuku nabo bekondanga na bikoleja bivule. Inoko, bakokeja kwabija Yehova wa kwibakwasha mu kutamija bana kukwatañana na misoñanya ya mu Bible. Eyo, shi wi mbutwile ulela bana kasuku, kubwanyapo abe umo kwikala lolo ne tata mu bintu byonso. Inoko Yehova ukakukwasha uvuije biselwa byobe bivulevule shi umwabija na lwitabijo. Tulete kifwa: Langa’po shi udi na kitunga kya bidibwa kilēma bulēmi tetele, kya kukandija mu kyumba kyobe kya pangala mu njibo ya maetaje mavulevule. Lelo ukakanda lukala lumo lumo shi kikwepa kya kukusela lubilo kidi pabwipi ponka? Nansha dimo! Ne mu uno mwanda namo mo monka, kotompa kwitwika bunka bobe bitundu bilēma mu ñeni aye Yehova wa kulomba bukwashi konka. Aye mwine bidi ukwita amba ngabije. Mitōto 68:19 unena’mba: “Atōtwepo Mfumwetu, wakwituselela kiselwa kyetu mafuku onso mo bukila, mo bukila.” Ne 1 Petelo 5:7 nandi ukunena kwela kuzumbazumba kobe konso padi Yehova ‘ke-muntu aye ukutele mutyima.’ Nanshi shi makambakano ne bya kuzumbijazumbija mutyima bibakulēmena, witentule’byo na kutwika’byo Shobe wa mūlu, mutwike’byo “ne kuleka mpika.”​—1 Tesalonika 5:17; Mitōto 18:6; 55:22.

15 Kifwa, shi wi inabana, kubudilwepo kusela mutyima kūlu pangala pa lupusa lukokeja kwikala na banuke bakwabo pa bobe bana ku masomo ne pa matompo obakokeja kutanwa nao. (1 Kodinda 15:33) Kusela mutyima kūlu namino i kwendele’mo. Ino kadi i myanda ya kutūla mu milombelo. Pa kino, mwene i biyampe kulombela na bobe bana pangala pa ino myanda kumeso kwa abo kwenda ku masomo, pakwabo kupwa’tu kwa kubandaula kisonekwa dya difuku? Milombelo ya na mutyima umo, mipotoloke senene, ikokeja kupa bana bukomo mu ñeni. Kupityidila, shi ulonga buninge bwa kukomeneja Kinenwa kya Yehova mu mityima ya bobe bana, i kwikokela kowikokela madyese andi. (Kupituluka 6:6, 7; Nkindi 22:6) Vuluka, “meso a Yehova adi pa boloke, ne matwi andi pa kwisasa kwabo kwa pa kulombela.”​—1 Petelo 3:12; Fidipai 4:6, 7.

16, 17. (a) Lelo mwana umo wanene bika pangala pa buswe bwa inandi? (b) Lelo mumweno wa ku mushipiditu wa uno inabana wakweshe bandi bana namani?

16 Tala kifwa kya Olivia, inabana wa bana basamba. Wandi mulume wakubulwa kwitabija wanyemene kisaka kinondanonda’tu na kubutula’ye mwana wa mfulo, ino bukidi bonka wasela kiselwa kya kufundija bandi bana mashinda a Leza. Papo Darren, mwanā Olivia mwana-mulume, udi pano na myaka 31, wingila bu mukulumpe kadi pania, wādi ukidi na myaka 5 kete. Ne kadi Darren wābelele misongo mikomo ikimukoleja ne dyalelo, bino byonso byādi bilundila’ko byaso ku mutyima wa Olivia. Darren wela milafwe ku bwanuke bwandi na kulemba’mba: “Nakivuluka monādi nshikatyila mu kitanda kya lupitalo papo nkungila Mama na kipyupyu. Wādi ushikata kubwipi nami ne kuntangila Bible difuku ne difuku. Kupwa wādi uñimbila lwimbo lwa Bulopwe lunena’mba ‘Wafwa’ko Yehova.’ * Ne ditema dino luno lo lwimbo lwa Bulopwe lonetobelwe.”

17 Kikulupiji kya Olivia mudi Yehova ne buswe bwamuswele byo bimupele kunekenya būmi bwa bu inabana ulela bana kasuku. (Nkindi 3:5, 6) Milangwe yandi miyampe yadi imweka mu bitungo byaadi utungila bandi bana. Darren unena’mba: “Mama wadi nyeke witukankamika kulonda bitungo bya mwingilo wa kitatyi kyonso. O mwanda bakaka baná mu batano ne ami mwine twatwelele mu mwingilo wa kitatyi kyonso. Ino Mama kadipo wianinya’byo bakwabo. Nami noñanga bukomo bwa kwiula ngikadilo yandi ya kutendelwa.” Eyo, ke bana bonsopo batamanga kebengidila Leza pamo bwa bana ba Olivia. Ino shi inabana ulonga buninge bwa kulonda misoñanya ya mu Bible, nankyo akulupile’tu amba Yehova ukamuludika ne kumukwatakanya na buswe.​—Mitōto 32:8.

18. Tukokeja kulombola namani amba tukwete na mutyika mpangiko ya Yehova pa kwitupa kipwilo kya bwine Kidishitu?

18 Leza witukwatakanyanga mu bivule kupityila ku kipwilo kya bwine Kidishitu, na mpangiko yakyo ya bidibwa kya ku mushipiditu, na bwakyo bu bana na bana bwa bwine Kidishitu, ne na bakyo “bantu bu byabuntu” bapye ku mushipiditu. (Efisesa 4:8NW) Bakulumpe ba kikōkeji baputumanga na mingilo mwa kūbakila bonso badi mu kipwilo, bata nakampata mutyima ku bisakibwa bya “bāna bampikwa shabo, ne bakaji-ba-bafu, mu bishoto byabo.” (Yakoba 1:27) Nanshi lamata nyeke ku bantu ba Leza, kokolwa kwitolwela kwa bunka.​—Nkindi 18:1; Loma 14:7.

Buya bwa Kikōkeji

19. I kika kinenenwa amba kikōkeji kya mukaji kekimwikijangapo kunshi, ne i kifwa’ka kya mu Bible kibingija uno mwanda?

19 Yehova wāpangile mwana-mukaji bu mukwashi wa mwana-mulume. (Ngalwilo 2:18) Nanshi kikōkeji kikōkela mukaji kudi wandi mulume kekimwikijangapo kunshi. Ino, kimupejanga bulēme, kimupa muswelo wa kwingidija byabuntu byandi bivule ne bwino bwandi kukwatañana na kiswa-mutyima kya Leza. Nkindi shapita wa 31 utela mingilo mivule ya mukaji mulumbuluke mu Isalela wa kala. Amba wādi ukwasha bafudilwe, udima mañanza, upota ne madimi. Bine, o mwanda “mutyima wa wandi mulume [wādi] ukulupila mwadi, kadi [kādipo ubulwa] kadīlo nansha patyetye pene.”​—Vese wa 11, 16, 20.

20. (a) Lelo mwana-mukaji mwine Kidishitu ufwaninwe kumona namani bwino ne byabuntu bimupele Leza? (b) I ngikadilo’ka milumbuluke yādi na Eseta, ne pa kino Yehova wāmwingidije namani?

20 Mwana-mukaji mutūkanye, wakaminwe Leza, ketatulangapo nansha kwitāka na wandi mulume. (Nkindi 16:18) Kalondalondangapo dibajinji bintu bya kwisakila aye mwine mu bintu bya ku ngitu, ino wingidijanga byabuntu bimupele Leza mwanda wa kwingidila bakwabo​—kisaka kyandi, bakwabo bene Kidishitu, balondakani, ne kupityidila, Yehova. (Ngalatea 6:10; Tetusa 2:3-5) Tala kifwa kya mu Bible kya Muntwabene Eseta. Wādi shandi mupopoke ku ngitu, ino wādi mutūkanye kadi wa kikōkeji. (Eseta 2:13, 15) Paāsongelwe, wādi ulēmekele mpata wandi mulume, Mulopwe Ahaswelusa, kupita Vashiti wādi mukaja mulopwe. (Eseta 1:10-12; 2:16, 17) Kadi Eseta wādi ulonda na bulēme milangwe ya tutu wandi Modekai pa myanda kampanda myendele’mo​—nansha kepaādi ke muntwabene wa mulopwe. Ino kādipo muzoze, mhm! Wātulwije pambulwa moyo Hamane, mwana-mulume nkomonkomo wampikwa lusa, wākutyīle Bayuda kitumba kya kwibakubija. Yehova wāingidije Eseta na bukomo mwanda wa kulama bantu bandi.​—Eseta 3:8–4:17; 7:1-10; 9:13.

21. Le mwana-mukaji mwine Kidishitu ubwanya namani kwikala mulēme mpata ku meso a Yehova?

21 I bimweke patōka amba, mu myaka ya kala ne ya dyalelo, bana-bakaji bene Leza bekalanga balamata ndamatyidile kudi Yehova ne ku mutōtelo wandi. Nanshi bana-bakaji bakaminwe Leza i balēme ku meso a Yehova. Banwe bakaka bene Kidishitu, shilai Yehova mukenga wa kwimubumba bityebitye kupityila ku mushipiditu wandi bu “kipungwa” kineñene “kya kulonga nakyo mingilo miyampe yonso.” (2 Temote 2:21MB; Loma 12:2) Kinenwa kya Leza kinena pangala pa bano batōtyi balēme amba: “Mupe [mwana-mukaji] . . . bipa bya maboko andi; kadi mingilo yandi i mutendele mu bibelo.” (Nkindi 31:31) Tusaka bino binenwa bifikidile pa umo ne umo wa mu banwe.

[Kunshi kwa dyani]

^ Pa kuyuka mwa kwibatendelela, tala Kiteba kya Mulami kya Falanse kya 15 Kweji 3, 2002, paje 26-28.

^ I lwimbo 212 mu dibuku Imbai Mitendelo Kudi Yehova, dilupwilwe na Batumoni ba Yehova.

Lelo Uvulukile?

• Bana-bakaji bamobamo ba mu myaka katwa kabajinji bāikele namani balēme ku meso a Yehova?

• Lelo bakaka bavule ba mu ino myaka belongele abo bene namani ke balēme kudi Leza?

• Yehova ukwatakanyanga namani bainabana balela bana kasuku ne bakaka bakwabo bampikwa balume?

• Lelo mwana-mukaji akalombola namani amba ulēmekele na mutyima umo mpangiko ya bumutwe?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kapango pa paje 31]

Bifwa Bya Kulanguluka’po

Lelo usaka kubandaula bifwa bikwabo bya bana-bakaji ba kikōkeji batelelwe mu Bible? Shi usaka, nankyo tanga bisonekwa bitelelwe kunshi’ku. Kitatyi kyolanguluka pa bantu pala pala batelelwe, tompa kujingulula misoñanya yobwanya kwingidija bininge mu būmi bobe.​—Loma 15:4.

Sala: Ngalwilo 12:1, 5; 13:18a; 21:9-12; 1 Petelo 3:5, 6.

Bana-bakaji ba buntu bene Isalela: Divilu 35:5, 22, 25, 26; 36:3-7; Luka 21:1-4.

Debola: Batyibi 4:1–5:31.

Luta: Luta 1:4, 5, 16, 17; 2:2, 3, 11-13; 4:15.

Mwana-mukaji mwine Shuneme: 2 Balopwe 4:8-37.

Mwana-mukaji mwine Fenisea: Mateo 15:22-28.

Mata ne Madia: Mako 14:3-9; Luka 10:38-42; Yoano 11:17-29; 12:1-8.

Tabita: Bilongwa 9:36-41.

Bana baná ba Fidipa: Bilongwa 21:9.

Febe: Loma 16:1, 2.

[Kifwatulo pa paje 29]

Lelo utendelanga bakaka bankungakaji bakōkela bijila bya Leza na dikōkeji?

[Kifwatulo pa paje 30]

I bintu’ka bipotoloke bikokeja kutelwa mu milombelo kumeso kwa bana kwenda ku masomo?