Lungai ku Buyuki Bwenu Kwīfula

“Mulunge . . . ku buyuki nako kwifula.”​—2 PETELO 1:5-8, BB.

1. Makambakano mavule a bantu atamba ku kutunya kunena namani?

 UMBULA mwa kampanye kakatampe ka kulwa na kutoma kwa dyamba, bankasampe ba mu États-Unis bādyumwinwe amba: “Pelai’tu amba mhm.” I bine, bintu byadi bya kwikala biyampe kashā shi muntu ye-yense wadi upela’tu amba mhm, ke enkapo dyamba, ino i ne mutomeno mpata, būmi bufwe ne bwa busekese, bya busunga bwa budimbidimbi, ne “bilokoloko” bya ngitu! (Loma 13:14) Ino le i ani ubwanya kunena amba bipēlanga nyeke kupela amba mhm?

2. (a) I bifwa’ka bya mu Bible bilombola amba kukomenwa kupela amba mhm ke kwa dyalelopo? (b) Bino bifwa bifwaninwe kwitukomeja tulonge bika?

² Batwe bantu bonso bampikwa kubwaninina tukolelwanga pa kwīfula, o mwanda i biyampe twifunde kuyuka kunekenya bulwi bo-bonso botulwa nabo. Bible witulombola bantu ba pa kala bādi balonga bukomo bwa kwingidila Leza, ino kyaba kimo bākomenwa kupela amba mhm. Vuluka pālongele Davida bubi bwa makoji na Bafesheba. Kino kyāfikije wabo mwana obāimityile mu makoji ne mulumya Bafesheba ku kufwa, bantu bampikwa ne mambo mene. (2 Samwele 11:1-27; 12:15-18) Langa kadi mutumibwa Polo, wānene pakubulwa kafinda’mba: “Kyokya kiyampe kyo nswile nkilonga’kyopo, ino bubi bo nkisweleko e bo nonga.” (Loma 7:19) Lelo nobe wityepelwanga kyaba kimo namino? Polo wābwejeje’ko amba: “Ndoelelwe mu mukanda-wabijila wa Leza monka mwendele mu muntu udi munda mwami. Ino namone mukanda, ungi nao, wa mu byangitu byami, ke balu ne mukanda wa ku mutyima wami, unkokele monka mu bupika bwa mu mukanda wa bubi o udi mu byangitu byami. Yō! Yo! nanshi ne muntu wa malwa! Le i ani wakunyongololapo mu ngitu ya lufu luno?” (Loma 7:22-24) Bifwa bya mu Bible bifwaninwe kwitukomeja tusumininwe kuleka kuzoza mu bulwi botulwa mwa kwikadila na kwīfula.

Kwīfula, Ñeni Iboilwa’ko

3. Shintulula kinenenwa amba kwikala na kwīfula ke kupēlapo.

³ Kwīfula, kutala ne pa bukomo bwa kupela amba mhm, i kutelwe mu 2 Petelo 1:5-7 pamo na lwitabijo, mwikadilo muyampe, buyuki, kūminina, bwine Leza, kisanso kya bu bana na bana ne buswe. Pa ino ngikadilo miyampe i patupu ibutulwanga nayo muntu. Yonso ifwaninwe kutamija. Pa kusaka kwikala nayo mu ludingo lubwanine bilomba kwikala na kusumininwa ne kininga. Shi ke pano, le tufwaninwe kumona amba kwīfula kupēlanga?

4. Mwanda waka bavule balanga amba kebasakilwapo kwīfula, ne kino i kilomboji kitulombola bika?

⁴ Na bubine, bantu bavule bamonanga amba kebasakilwapo kwīfula. Mwanda baloñanga’nka mobasakila umbūmi; bayuke nansha kebayukilepo, abo baloñanga enka mwibaludikila ngitu yabo yambulwa kubwaninina, pampikwa kubanga bipa bilula bibwanya kwibafikila​—abo nansha bakwabo. (Yude 10) Kubulwa bukomo ne mutyima wa kupela amba mhm i kumweke dyalelo patōka kupita ne myaka yonso ya kunyuma. Kino i kilomboji kitulombola amba tudi mu “mafuku a kumfulo” ālailwe na Polo paānene amba: “Myaka ya malwa īkāyangako. . . . Mwanda bantu bakēsanswa abo bene, ne bupeta kumo, ne ba bikandangobo, ne bakapuni ka kwitatula, ne babutukani, . . . ne bakubulwa kwifula.”​—2 Temote 3:1-3.

5. Mwanda waka Batumoni ba Yehova basakanga kuyuka myanda ya kwīfula, ne i madingi’ka akidi na mvubu ne dyalelo?

 ⁵ Batumoni ba Yehova bayukile biyampe amba kwīfula i kukomo. Bayukile monka mwādi muyukile Polo amba kudi bulwi bwilwa koku mutyima wa kusaka kusangaja Leza ne kwikala na būmi bukwatañene na misoñanya yandi, koku nako ngitu yabo yampikwa kubwaninina ibakokela ku bibi. O mwanda basakanga kuyuka mwa kunekenyenya buno bulwi bwa sela wasela. Mu mwaka wa 1916, nimelo ya dino dipepala dyotanga’di yēsambīle pa “mwiendelejo muyampe otufwaninwe kulonda pa kwīfula batwe bene, mu milangwe yetu, mu binenwa byetu ne mu mwiendelejo wetu.” Nimelo’ya yāletele madingi a kulama mu ñeni Fidipai 4:8. Madingi a Leza atanwa mu kino kisonekwa akidi na mvubu, nansha byoāletelwe pano kepadi kintu kya myaka 2000, ne mobimwekela i makomo kulonda dyalelo kupita poāsonekelwe ne mu mwaka wa 1916 mwine. Inoko, bene Kidishitu batakamene na kupela bilokoloko bya ntanda amba mhm, mwanda bayukile amba kuno kupela kwabo i kwitabija kobetabija amba eyo kudi Umpangi wabo.

6. Mwanda waka kekudipo buluji bwa kukungukila potutamija kwīfula?

⁶ Kwīfula i kutelwe mu Ngalatea 5:22, 23 (NW) bu kimo kya mu “kipa kya mushipiditu” sandu. Shi tulombole ino ngikadilo, pamo na “buswe, nsangaji, ndoe, kitūkijetyima, kanye, buyampe, lwitabijo [ne] kutalala,” nankyo tukamwena’mo bya binebine. Kulombola ino ngikadilo kuketwikadija “mulele mpika, nansha bakubulwa bipa,” na mwāshintulwidile’kyo Petelo. (2 Petelo 1:8) Ino ketufwaninwepo kukunguka nansha kwitopeka shi tubatunya kulombola ino ngikadilo lubilolubilo, enka ne pa mfulo na motusakila. Abe mwine wimwenanga ku masomo, kudi mwanā masomo umo uyuka bintu lubilo kupita mukwabo. Nansha ku kaji, muntu umo ubwanya kuyuka mwingilo mupya bukidi kupita bengidi nandi. Ne bene Kidishitu bamo nabo mo monka, kudi bamo bayuka kulombola ngikadilo ya bwine Kidishitu lubilolubilo kupita bakwabo. Ino kintu kya mvubu i kwendelela na kutamija ngikadilo ya bwine Leza mungya bukomo bwetu. Tubwanya kulonga kino shi tumwena mu bukwashi bonso bwitupa Yehova kupityila ku Kinenwa ne ku kipwilo kyandi. Bukidi bwa kufikila pa kitungo kyetu kebudipo na mvubu, ino kisakwa i kulonga bukomo bwa kwendelela kumeso.

7. I bika bilombola amba kwīfula kudi na mvubu?

⁷ Nansha kwīfula byokutelelwe ku mfulo kwa ngikadilo iletwa na mushipiditu, ke kunenapo amba kudi na mvubu mityetye, ehe. Ako ko kwine kulombola mvubu yako. Tufwaninwe kulama mu ñeni amba “mīngilo ya ngitu” ikokeja yonso kwepukwa shi twadi na kwīfula kubwaninine. Ino bantu bakubulwa kubwaninina i balēmenenwe na “mīngilo ya ngitu” imoimo, pamo bwa “busekese, ne kujilula kwa bijila, ne byakulondalonda bya mutyima umbi, ne kutota bakishi, ne bufwityi, ne nshikani, ne lupata, ne mukao, ne bukalabale, ne ñuma, ne kwilalulula kubikubi, ne kwiketa kubi kwa pala pala.” (Ngalatea 5:19, 20) O mwanda tufwaninwe kitatyi kyonso kulwa bulwi, kusumininwa kujula miji ya kukanina kubi kwa mutyima ne kwa ñeni.

Bamo Balwanga Bulwi bwa pa Bula

8. I bika bikolejanga bamo pa kulombola kwīfula?

⁸ Bene Kidishitu bamo bakolelwanga mpata kwīfula kutabuka bakwabo. Mwanda waka? Bufundiji bwa bambutwile nansha myanda yobapityilepityile’mo umbūmi bikokeja kwibakoleja. Shi kutamija ne kulombola kwīfula kekwitukolejapo, nabya bine tufwaninwe kusangala. Ino na bubine tufwaninwe kufwila lusa ne kwivwana boba bakolelwa pa kwikulombola, nansha kubulwa kwīfula kwabo byokukokeja padi kwitufityija mutyima. Byotudi bakubulwa kubwaninina, le i ani motudi udi na buluji bwa kwimwekeja bu moloke?​—Loma 3:23; Efisesa 4:2.

9. I bukōkekōke’ka budi na bamo, ne buno bukōkekōke bukanekenibwa lonso kitatyi’ka?

⁹ Tulete kifwa: Padi tuyukile banabetu bamo bene Kidishitu badi bepāne mu kutoma mfwanka nansha dyamba dya “kwipwa’ko milangwe” bakidi nabyo kyumwa kikomo mu byaba bimobimo. Bakwabo bakolelwanga kwibeja mu  mudīlo ne mutomeno wa malwa. Bangi nabo badi padi na makambakano a kukoka ludimi lwabo, bakukalanga divulevule mu kunena. Pa kusaka kulwa na tuno tuto bilomba bukomo ne kininga kya kutamija kwīfula. Mwanda waka? Yakoba 3:2 unena monka mobyendele amba: “Bātwe bonso tukukalanga mu bintu bivule. Shi kudi umo wakubulwa kukukala mu kinenwa, nankyo aye i mubwanininye, uyūkile kwilama ne ngitu yonso kumo.” Ino bangi nabo badi na mutyima wibakokela ku kuta bubale. Bakwabo bakomenwa kwibeja mu bya kalobolobo. Padi bilomba kitatyi pa kusaka kuyuka mwa kulwila senene na buno bukōkekōke ne bukwabo bwiifwene nabo. I amo, mwanda nansha shi tubaendelela kumeso namani dyalelo, bilokoloko bibi bikapwididila lonso enka potukekala babwaninine. Pano’ko bidi, kulonga bukomo bwa kwīfula ko kwitukwasha twepuke kuponena monka mu mwiendelejo umbi umbūmi bwetu. Shi ke pano, byotukilwa, twikwashei batwe bene na bene kutyina amba twakaleka’byo.​—Bilongwa 14:21, 22.

10. (a) I kika kinenenwa amba kwīfula mu myanda ya kusambakena pamo i kukomo nakampata? (b) Le i kushinta’ka kukatampe kwalongele tutu umo? (Tala kapango pa paje 16.)

¹⁰ Mu mwanda mukwabo mukomenanga bamo kwīfula i mu myanda ya kusambakena pamo. Kusambakena pamo ako kwine kudi kala mu mulongelo wētulongele Yehova Leza. Ino bamo bakolelwanga nakampata kutūla kusambakena pamo pa kifuko kyako, mungya misoñanya ya Leza. Padi kikoleja kyabo i kibipile’ko mwanda badi na bilokoloko bikomo mpata bya kusaka kusambakena pamo. Tudi mu ntanda yenda buenda muongo pa ntanda, isonshila bilokoloko bya busekese mu miswelo mivule mine. Kino kyo kileta makambakano ku bene Kidishitu basaka kushala bankunga​—mu bula bwa kitatyi kampanda—mwanda wa kwingidila Leza pampikwa kulabikwa na busongi. (1 Kodinda 7:32, 33, 37, 38) Ino kukwatañana na kidyumu kya mu Bisonekwa kya amba “kusonga i kutabuke kupya mudilo kunengela,” bakokeja kutyiba mbila ya kusonga, kino na bubine i kintu kya bulēme. Pa kino napo, i basumininwe kusonga “monka mudi Mfumwetu,” na munenena Bisonekwa. (1 Kodinda 7:9, 39) Tukulupile amba Yehova usangalanga pa kumona muswelo obalama misoñanya yandi myoloke. Banababo bene Kidishitu nabo basangalanga mwanda belungile pamo na batōtyi nabo babine balamine misoñanya ya peulu ne bululame bwabo.

11. I muswelo’ka otukakwasha tutu nansha kaka ukimba wa kwisonga nandi ino kumusokola mpika?

¹¹ Lelo shi bibakoma kutana mwinē pobe mufwaninwe le? Langa mobipepelanga mutyima shi muntu ukimba wa kwisonga nandi ino kumumona mpika! Ubwanya kumona balunda nandi basonga nansha kusongwa ne kwikala na nsangaji, ino aye papo ulwa na kukimba mwinē pandi umufwaninwe. Ku bamo badi mu ino ngikadilo, kibidiji kya disubi kya kwiposa kikalanga ke kyabo kikambija kya endaenda. Eyo, i kutupu mwine Kidishitu usakanga kuzozeja mukwabo upakama na kushala mujike. Ino tubwanya batwe kuyuka mpika kuzozeja mwanetu na kumwipangula amba, “Le usa kusonga kitatyi’ka?” Padi tunenanga’tu pampikwa mutyima wa kusaka kusanshija, ino kikekala kipite buya shi twikale kwīfula na kukoka ludimi lwetu! (Mitōto 39:1) Bine tufwaninwe kutendela mpata boba balamine bujike bwabo abo bakidi bankunga. Pa kyaba kya kunena bintu bibazozeja, i biyampe kulonga buninge bwa kwibakankamika. Kifwa, tufwaninwe kulonga bukomo bwa kwendela bankungulume ne bankungakaji kitatyi kyotwitana mu kakisumpi katyetye mwanda wa kudya nansha kupityija kitatyi pamo mu kisense kiyampe kya bwine Kidishitu.

Kwīfula mu Busongi

12. Mwanda waka kwīfula mu kusambakena pamo kusakilwa ne boba besongele bene?

¹² Kusonga kekufundulangapo kwīfula mu mwanda utala kusambakena pamo. Kifwa, kyumwa kya kusambakena pamo kya mulume kibwanya kwishila bikatampe na kya mukaji. Pakwabo ngikadilo idi’mo ngitu ya mwinē pobe ibwanya kyaba kimo kukoleja pa kusambakena pamo, pakwabo yalengeja kekukibwanika. Kekubulwe  padi bintu byāmufikile pa kala bikokeja kumukoleja kulonda lubila lunena’mba: “Mulume ekale kupa wandi mukaji kyepelo kyandi; ino mukaji nandi alongele monka kudi wandi mulume.” Mu ino ngikadilo bikakulomba abe udi biyampe kulundila’ko kwīfula. Ino banwe bonso munenwe kulama madingi a buswe āletele Polo ku bene Kidishitu besonge amba: “Kemukīpelai bānwe bene, poso mwītabije bidi kitatyi’mba: Twipane ku milombelo; ebiya kadi musambakane dikwabo, mwanda wa kunena’mba, Satana wakemutompa pa mwanda wa kusakasaka kwenu.”​—1 Kodinda 7:3, 5.

13. Le i bika byotukalonga pangala pa boba balwa bulwi bwa kwikala na kwīfula?

¹³ Bine, buya’byopo shi balume ne bakaji balombola kwīfula kufwaninwe mu kino kipwano kya mpwaninine. Ne kadi bafwaninwe kwivwanija batōtyi nabo bamo bakikonda pa kwīfula mu uno mwanda. Ketufwaninwepo nansha dimo kwilwa kulomba Yehova ape banabetu ba ku mushipiditu bujinguludi, bukankamane, ne kusumininwa kwendelela na kulwa bulwi bwa kwikala na kwīfula ne kutabula matabula a kunekenya bilokoloko bibibibi.​—Fidipai 4:6, 7.

Endelelai na Kwikwasha Banwe Bene na Bene

14. I kika kinenenwa amba tufwaninwe kukwatyilwa lusa ne kwivwana banabetu bene Kidishitu?

¹⁴ Kyaba kimo, tukolelwanga kwivwanija banabetu bene Kidishitu balwa bulwi bwa kwikala na kwīfula mu myanda keitukolejapo batwe bene. Ino tuyukei amba kibutwila kya bantu i kishile. Bamo badi na kitumbuzaji, ino bakwabo kwikala nakyo mpika. Bakwabo bapēlelwanga kwikoka, ne kobadi abo kwīfula ke mwandapo mukomo. Ino ku bangi nabo i bulwi bukatampe. Ino vuluka amba muntu ulwa na buno bulwi ke muntupo mubi. Banabetu bene Kidishitu basakanga twibevwane ne kwibakwatyilwa lusa. Nsangaji yetu itambanga ne ku kufwila lusa  boba bakilwa bulwi bwa kulundila’ko kwīfula. Tukokeja kumona kino mu binenwa bya Yesu bisonekelwe mu Mateo 5:7.

15. Mwanda waka binenwa bidi mu Mitōto 130:3 bituseñanga mu mwanda utala kwīfula?

¹⁵ Ketufwaninwepo nansha dimo kukimba kutyibila bene Kidishitu netu mambo pobatunya kyaba kimo kulombola bumuntu bwa bwine Kidishitu. Bine, i kintu kikankamika’po kashā pa kuyuka amba Yehova kamonangapo enka musunsa umo otutunya kwīfula, ino umonanga ne misunsa mivule yotubwanya’yo, nansha shi banabetu bene Kidishitu kebamwene’yopo. I amo, tusengibwanga mpata ponso potulama mu ñeni binenwa bidi mu Mitōto 130:3, binena’mba: “Shi abe, Yehova, ubangile mambo nankyo le i ani, a Mfumwami, ukēmananga?”

16, 17. (a) Le tubwanya kulonda namani Ngalatea 6:2, 5 mu myanda ya kwīfula? (b) I bika bikwabo byotukabandaula pangala pa kwīfula?

¹⁶ Umo ne umo ufwaninwe kutamija kwīfula pa kusaka kusangaja Yehova, ino banabetu bene Kidishitu nabo badi’ko ba kwitukwasha. Eyo, umo ne umo ufwaninwe kwiselelela kitundu kya kiselwa kyandi, inoko twi basoñanibwe kwikwasha batwe bene na bene mu kulwa kotulwa na bukōkekōke. (Ngalatea 6:2, 5) I biyampe kufwija’ko mbutwile, mwinē petu nansha mulunda witukankaja kwenda mu bifuko moketufwaninwepo kwenda, kumona bintu byoketufwaninwepo kumona, nansha kulonga bintu byoketufwaninwepo kulonga. Na bubine, witukwashanga twikale na kwīfula, bukomo bwa kupela amba mhm ne kulongela mungya kupela kwetu!

¹⁷ Bene Kidishitu bavule baketabija myanda yotwapwa kubandaula pangala pa kwīfula, ino padi muntu ne muntu ukemona mu bintu mwafwaninwe kwilemununa. Padi bakasaka kulombola’ko kwīfula kukatampe, mungya mobayukile amba po pafudile bukomo bwa bantu bakubulwa kubwaninina. Lelo nobe wimona uno muswelo? Shi i amo, ukalonga namani umone kutamija kino kipa kya mushipiditu wa Leza? Le bilongwa byobe bikakukwasha namani ufikile pa bitungo bya mafuku mavule bya bu mwine Kidishitu? Tutalei mu kishinte kilonda’ko.

Le Ukivulukile?

Mwanda Waka Kwīfula . . .

• kufwaninwe kutamijibwa na bene Kidishitu?

• i kukomene bamo mpata?

• kudi na mvubu mu busongi?

• i ngikadilo yotufwaninwe kwikwasha mu kutamija’yo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kapango/Kifwatulo pa paje 16]

Wayukile Kupela amba mhm

Kamoni wa Yehova umo mwine Alemanye wadi wingila bu kileleki wa bisanji bisambulula mawi. Mu kaji kandi mwadi ne kukontolola kintu kya matelevijo 30 pala pala ne mpangiko ya ladiyo. Shi kubaikala ñweñani ya mawi, i aye wadi unenwe kutala mpangiko mwa kupwijija’yo. Unena’mba: “Ñweñani yadi ivudile kutamba’nka pa kitatyi kibi, kyaba kipita bifwatulo bya bukalabale nansha bya busekese. Bifwatulo bityani’bya byadi bishala mu mutwe mu bula bwa mafuku, pakwabo mayenga, ulanga amba i bilamike mu bongolo bwami.” Witabija’mba bino bintu bibi byadi na lupusa pa būmi bwandi bwa ku mushipiditu: “Nadi nkendi na kalobolobo, mwanda bifwatulo bya bukalabale byanengeje nkomwenwe kwīfula. Bifwatulo bya busekese nabyo byetuletele ami ne wami mukaji makambakano. Nadi na bulwi difuku ne difuku. Pa kutyina kushindwa na buno bulwi, natyibile mbila ya kukimba kaji kakwabo, nansha ka lupeto lutyetye. Ne kyaba kine mpika, nasokola’ko. Nalonga byonadi nsaka.”

[Bifwatulo pa paje 15]

Buyuki botumwena ku kwifunda Bible bwitukwasha twikale na kwīfula