Komena Mushipiditu wa Ino Ntanda Yalamukaalamuka

“Bātwe o tutambwile ke mushipiditu wa panopantandapo, ehe, nanshi i mushipiditu wa kwa Leza.”—1 KODINDA 2:12.

1. Eva wāongwelwe mu mashinda’ka?

 “I NYOKA wañongwele.” (Ngalwilo 3:13) Eva, mwana-mukaji umbajinji, wādi usaka kushintulula na bino binenwa bityetye kine kyāmulengeje atombokele Yehova Leza. Byaānene byādi bya bine, nansha byokebwādipo bubinga bwa aye kulongela bibi. Mutumibwa Polo wāsonekele mwenda myaka ku bukomo bwa mushipiditu amba: “[Eva] waongwelwe” ne pa mfulo. (1 Temote 2:14, MB) Wāongwelwe pa kukulupila amba kilongwa kya kubulwa kikōkeji—kudya ku mutyi ujidikilwe—kyādi kya kamweno kwadi, amba kyādi kya kumwikadija pamo bwa Leza. Kadi wāongwelwe pa kukomenwa kuyuka mwine wāmongwele. Wākomenwa nansha kuyuka amba nyoka’wa wādi’tu kineneno kya Satana Dyabola.—Ngalwilo 3:1-6.

2. (a) Satana ongolanga bantu dyalelo namani? (b) Le ‘mushipiditu wa ino ntanda’ i bika, ne i bipangujo’ka byotusa kubandaula pano?

² Satana ukyendelela na kongola bantu tamba mu myaka ya ba Adama ne Eva. Bine, “ongolanga bantu bonso bekele panopanshi.” (Kusokwelwa 12:9, MB) Bunwa bwandi kebwashintyile. Eyo, kakingidijangapo nyoka umweka’u, ino ukyendelela na kwifya. Ongolanga bantu kupityila ku kwipwija mukose, ku bisanji bya mīsambo, ne ku bintu bikwabo, amba kebasakilwapo buludiki bwa buswe bwa Leza, ne amba kekudipo kyobamwena’mo. Bukomo bwa kongojana bulonga Dyabola bulupulanga mu bantu ba pi na pi mushipiditu wa butomboki, ulwa na bijila ne misoñanya ya mu Bible. O mwanda Bible wiutela bu ‘mushipiditu wa ino ntanda.’ (1 Kodinda 2:12) Uno mushipiditu onanga na lupaka lonso nkulupilo, mulangilo, ne mwikadilo wa boba kebayukile Leza. Ino uno mushipiditu wimwekejanga muswelo’ka, ne tukokeja kwiukomena namani kutyina amba waketona? Tubandaulei kino.

Misoñanya ya mu Mwikadilo Yendanga Yonekela’ko

3. Mwanda waka ‘mushipiditu wa ino ntanda’ i mwilombole patōka mu ino myaka?

³ Mu ino myaka, ‘mushipiditu wa ino ntanda’ wendanga umwekela’ko. (2 Temote 3:1-5) Nalanga abe mwine umwene amba misoñanya ya mu mwikadilo yendanga yonekela’ko. Bisonekwa bishintulula kine kyobikadile uno muswelo. Kinondanonda na kushimikwa kwa Bulopwe bwa Leza mu mwaka wa 1914, divita dyālupukile mūlu. Satana ne bademona bandi bāshindilwe ne kwelwa bāelwa kufulafula kwa ntanda. Satana pa kukalabala, wāshinsakanya lunsamfwakanwa lwandi lwa bongojani ntanda yonso. (Kusokwelwa 12:1-9, 12, 17) Uloñanga bukomo bwandi mu miswelo yonso “mwanda wa kongola ne batonge bene amba shi kyendelemo.” (Mateo 24:24) Batwe bantu ba Leza byo byambo byandi bibajinji. Ukanine’nka konakanya būmi bwetu bwa ku mushipiditu mwapela twitabijibwe na Leza ne kwikala na kyepelo kya būmi bwa nyeke.

4. Le bengidi ba Yehova bamwene Bible namani, ne i muswelo’ka umumwene ntanda?

⁴ Satana ukimbanga kufutulula Bible, dibuku dilēme ditufundija myanda itala padi Umpangi wetu wa buswe. Bengidi ba Yehova baswele Bible ne kumulēmeka. Mwanda tuyukile amba i Kinenwa kya ku bukomo bwa mushipiditu wa Leza, ke mwanda wa bantupo. (1 Tesalonika 2:13; 2 Temote 3:16) Ino ntanda ya Satana ayo isaka tulange amba ke amopo. Kimfwa, binenwa bya ñanjilo bya kitabo kilwa Bible binena’mba: “Bible ‘ke ujilapo,’ kadi ‘ke kinenwapo kya Leza.’ Kalembelwepo na bapandulwemo bāpelwe mushipiditu na Leza, ino wālembelwe na babitobo bafwila bulopwe.” Boba betabija mifwatakanyo ya uno muswelo i kipēla kuponena’bo mu milangwe ya kulanga  amba badi na bwanapabo bwa kutōta Leza monso mobasakila—nansha kuleka’tu kumutōta.—Nkindi 14:12.

5. (a) Le mulembi umo i munenene bika pa mitōtelo ilamete ku Bible? (b) Milangwe imo itumbile ya ntanda idi muswelo’ka shi twiyenzakanye na byobya binena Bible? (Tweja’mo ne kapango kadi pa paje ulonda’ko.)

⁵ Kutambwa kimpwididi nansha kwa munshimunshi kutambwa Bible, pamo ne buzazangi bwa bipwilo bya boba betela amba bamwitabila, i bifikije bavule ku kupela myanda ya mitōtelo, kubadila’mo ne mutōtelo wa boba balamete ku Bible bene. Mu misapu ya bisanji bya mīsambo ne ya boba bafundile masomo malamala, bafutululanga’mo mutōtelo. Mulembi umo unena’mba: “Mumweno udi na bavule pa mitōtelo ya bwine Yuda ne ya bwine Kidishitu ke molokepo. Mu buyampe beimona bu bintu bya pa kala abyo’ko bisangaja; mu bubi, beimwene bu milangwe ya kala ikankaja kutama mu ñeni ne ijikakanya kwendelela kumeso mu myanda ya sianse. Mu ino myaka kafutululo kabavula, ke kibengo’tu ne lwana lumwekelele.” Luno lwana divule lutambanga ku boba bapela kwikala’ko kwa Leza, “bālamuka ke bikobakane mu byakufwatankanya byabo.”—Loma 1:20-22.

6. Le ntanda imwene namani bilognwa bya buenda bipelejibwe na Leza?

⁶ O mwanda ke kya kutulumukapo shi bantu basonsolokela kulampe na misoñanya ya Leza ya mu mwikadilo. Kimfwa, Bible unena amba kusambakena pamo kwa bantu ba ngitu imo i “byampikwa kwendelamo.” (Loma 1:26, 27) Kadi unena amba boba benda busekese ne makoji kebakapyanapo Bulopwe bwa Leza. (1 Kodinda 6:9) Ino mu matanda mavule bino bilongwa bya buenda i bitabijibwe kadi bitembaulwanga ne mu bitabo, mu mapepala, mu ñimbo, mu masinema, ne mu mpangiko ya ku televijo. Boba banenena bino bilongwa bibi bamonwanga bu ba ñeni mīpi, ba kalondalonda, ne bantu batyelewe mu mulangilo. Inoko, ntanda keimwenepo misoñanya ya Leza bu kilomboji kya buswe bwaetuswele, ino imonanga’yo bu bijika bikankaja bwanapabo bwa muntu ne muntu ne kwendelela kumeso.—Nkindi 17:15; Yude 4.

7. I bipangujo’ka byotufwaninwe kwiipangula?

⁷ Byotudi mu ntanda yenda ikuja mutwe binine mu kulwa na Leza, i biyampe tubandaule milangwe ne misoñanya yotulonda. Kyaba ne kyaba, tufwaninwe kwibandaula mu milombelo ne pambulwa kwididika shi bine ketwendangapo tweja bityebitye ku mulangilo ne misoñanya ya Yehova. Kimfwa tukokeja kwiipangula’mba: ‘Lelo pano ndoelelwanga mwanda kankenge onadi mbwanya kwepuka mu myaka kampanda kunyuma? Le nketalenga kilomo-nyeka bilongwa bipeleja Leza? Lelo mutyima wa kupipidila bintu bya ku mushipiditu ke mutyepe kupita onadi nao myaka ya kunyuma? Le būmi bwami bulombola amba ntūdile tumweno twa Bulopwe pa kifuko kibajinji?’ (Mateo 6:33) Kulanguluka namino kuketukwasha tukomene mushipiditu wa ino ntanda.

‘Kemwakyejai’

8. Le muntu ukokeja kweja kulampe na Yehova namani?

⁸ Mutumibwa Polo wātumīne bene Kidishitu nandi mukanda’mba: “Po pene pa mwanda ne  mwanda pano o kitufwaninwe tuningidile kutámo mutyima mu bintu byo twaivwene pa kutyina’mba twakēja.” (Bahebelu 2:1) Kyombo kyeje kekifikangapo kokyenda. Shi kalombwe wa kyombo katelepo mutyima ku bimpumpu ne milungui, kyombo kekikejepo kusasuka mu kyepa ne kukejika mu musenga nansha kwitema ku mabwe a ku mbadi. Ne batwe netu mo monka, shi ketutelepo mutyima ku bubinebine budi mu Kinenwa kya Leza, ketukejepo kweja kulampe na Yehova ne kulobela ku mushipiditu. Kuno kulobela ke’nkapo kuleka bubinebine lonso. Na bubine, ke bavulepo bapelanga Yehova ponka na ponka ne ku kusaka. Divule dine bekujanga bityebitye mu kintu kampanda kibalabika enka ne byobaleka kuta mutyima ku Kinenwa kya Leza. Pavule bejanga pambulwa kuyuka’nka ne byobaponena mu bubi. Pamo’nka bwa kalombwe ukunuka, bano bantu bapumputumukanga mu tulo ke mungya kala.

9. Lelo Yehova wāesele Solomone mu mashinda’ka?

⁹ Tala mwāikadile būmi bwa Solomone. Yehova wāmupele bulopwe pa Isalela. Kadi Leza wāitabija ōbake tempelo ne kusoneka mikanda imo mu Bible. Yehova wēsambile nandi misunsa ibidi mituntulu, wāmupa ne bupeta, ntumbo, ne buludiki bwa ndoe. Pa bino byonso, Yehova wātentekele’po Solomone tunangu tukatampe. O mwanda Bible unena’mba: “Leza wapa Solomone ñeni ne kwivwanija kukatampe kwine, ne kuyukidija kwa mutyima, na bwa musenga udi ku mulomo wa kalunga-kamema. Ino ñeni ya Solomone yatabukile ñeni yonso ya bāna ba kutunduka, ne ñeni yonso ya Edipito mine.” (1 Balopwe 4:21, 29, 30; 11:9) Bine, padi ukalanga’mba, shi kudi muntu wadi ufwaninwe kwikala na kikōkeji kudi Leza, i Solomone. Ino Solomone wāejeje, wāponena mu bupondo. Muswelo’ka?

10. I bulombodi’ka bwātuninye Solomone kukōkela’ko, ne byāfula namani?

¹⁰ Solomone wāyukile ne kwivwanija Bijila bya Leza ne pa mfulo. Kadi kādipo ubudilwe kuta nakampata mutyima ku bulombodi bwādi bupelwe bonso bādi babikala bu balopwe mu Isalela. Mu buno bulombodi mudi ne bobwa bunena’mba: “[Mulopwe kafwaninwepo kwivudijija] bakaji aye, amba mutyima wandi wakamvudamina.” (Kupituluka 17:14, 17) Solomone nansha byaādi uyukile buno bulombodi bwa patōkelela, aye wāsongele bakaji tutwa tusamba-tubidi, ne bakaji ba mitundu tutwa tusatu. Bavule mu bano bakaji bādi batōtyi ba baleza bangi. Ketuyukilepo kyāsongele Solomone bakaji bavule namino, nansha kyakādipo umwena kino kintu bu kibi. Ino kyotuyukile i kino: kākōkelepo bwendeji bwa patōkelela bwa Leza. Mfulo mfulō wāponena’nka mu kyokya kyādyumwine Yehova amba kyo kikalupuka’ko. Tutanga’mba: “Bakaji bandi bamwalamuna [“bityebitye,” NW] mutyima wandi kalonda balezaleza bangi.” (1 Balopwe 11:3, 4) Penepo “bityebitye”—ino bisumininwe—tunangu twandi twapwa’mo, ne kweja wāeja. Mwenda mafuku, mutyima wa Solomone wa kukimba kusangaja bakaji bandi bajentaila wāfundula mutyima wandi wa kusangaja ne kukōkela Leza. Bine kyādi kya bulanda, mwanda Solomone ye wāsonekele bino binenwa’mba: “Wami mwana, wikale wañeni ne kusangaja mutyima wami, amba nondolole yewa umpunika”!—Nkindi 27:11.

 Mushipiditu wa Ino Ntanda Udi na Bukomo

11. Le byotutweja mu ñeni bishintanga namani mulangilo wetu?

¹¹ Kimfwa kya Solomone kitufundija amba i kyaka kotudi shi tulanga amba byotuyukile bubinebine, mpusa ya bwine ntanda keikatādilapo mulangilo wetu. Monka mwalamwinanga bidibwa imbidi yetu, mo monka ne bidibwa bya mu ñeni nabyo byalamunga milangwe yetu. Byobya byotudisha ñeni yetu bishintanga mulangilo ne ngikadilo yetu. Matyapu ayukile kino, o mwanda ajimija midiyala ya madolala mwaka ne mwaka mwanda wa kusumbija bya busunga byabo. Bya kusumbija byendeka bityityijibwanga na binenwa bikoka ne na bifwatulo bilangula kwabila ne mēlu a bampotyi. Kadi basumbiji bayukile amba kumona dimo nansha dibidi busasudi bobasasula bintu byabo kekukatononapo bantu bapote’byo. O mwanda bapitulukanga’mo misunsa ne misunsa mwanda wa bampotyi bamone amba bya busunga byabo byo biyampe. Kusumbija kwendekanga—shi bitupu, longa ke kutupu usumbijanga bintu. Kudi na bukomo bukatampe bushinta mulangilo ne ngikadilo ya bantu.

12. (a) I muswelo’ka ona Satana milangwe ya bantu? (b) I bika bilombola amba bene Kidishitu nabo bakokeja kongolwa?

¹² Satana nandi, pamo’nka bwa musumbiji, usasulanga milangwe yandi na kubeleñenya’yo bantu, koku uyukile amba mwenda mafuku ukanekenya bantu kampanda betabije mulangilo wandi. Wingidijanga bintu bya kwipwija mukose ne mu mashinda makwabo mwa kongwela bantu betabije amba biyampe byo bibi ne bibi nabyo byo biyampe. (Isaya 5:20) Nansha ke bene Kidishitu ba bine nabo bapyanga mu dikinga dya lunsamfwakanwa lwa Satana. Bible udyumuna’mba: “Mushipiditu kwisamba wisambidilanga biyampe’mba: Mu oa mafuku a kumfulo’a bamobamo bakabomboka mu kwitabija, ke bateje matwi kudi bibanda, bibasenga bubelabubela, ne ku mfundijo ya bademona, pa mwanda wa buzazangi bwa bantu bakupeba mabela, ba mutyima wabo wa mundamunda mufwe, pamo’nka bwa mupye mudilo.”—1 Temote 4:1, 2; Yelemia 6:15.

13. Le kwinangila kubi i bika, ne kwinangila kukokeja kwitona nansha kwitukwasha namani?

¹³ Batwe bonso i kutupu obashīkile mushipiditu wa ino ntanda. Bimpumpu ne milungui ya ngikadilo ya Satana bidi na bukomo bukatampe. Bible witudyumuna bya ñeni amba: “Kemukyongolwai; kwinangila kubi kuboleja miswelo milumbuluke.” (1 Kodinda 15:33) Kwinangila kubi i kintu nansha muntu ye-yense—nansha ke wa munda mwa kipwilo—udi na luvumba lwa mushipiditu wa ino ntanda. Shi tunene amba kwinangila kubi kekuketonepo, mwene nabya tubanena amba ne kwinangila kuyampe nako kekuketukwashapo? Bine, kuno i kwiongola kashā! Bible ulombola patōkelela amba: “Nanga ne bantu bañeni, nobe ukekala wañeni: Ino umpwani wa bivila ukamona malwa.”—Nkindi 13:20.

14. I muswelo’ka otukakomena mushipiditu wa ino ntanda?

¹⁴ Pa kukomena mushipiditu wa ino ntanda, tufwaninwe kunanga na bantu ba ñeni—ke boba bengidila Yehova kadi. Tufwaninwe kudinga ñeni yetu na bintu byūbaka lwitabijo lwetu. Mutumibwa Polo wāsonekele amba: “Byonsololo, shi bika, shi bika, bya binebine, byonso bilemekwa buleme, shi bika, shi bika; byonso bya boloke, shi bika, shi bika; byonso bitoka tō, shi bika, shi bika; byonso bya buyabuya, shi bika, shi bika; kadi byobya byonsololo bilumbuluke ku meso a bantu bonso, shi kadi nabyo [i biyampe, ne bitendelwa, nabya] mufwatakanyei bino bintu bino’bi.” (Fidipai 4:8) Eyo tudi na bwanapabo bwa kutonga, tusañunei bintu bya kufwatakanya. Bine, tutongei nyeke kufwatakanya bintu biketufwenya kudi Yehova.

 Mushipiditu wa Leza Udi na Bukomo Bupite

15. Le bene Kidishitu ba mu Kodinda wa kala bēshidile namani na bekadi bakwabo ba mu kine kibundi’kya?

¹⁵ Bene Kidishitu ba bine baludikwanga na mushipiditu sandu wa Leza, kebadipo bwa boba bongolwa na mushipiditu wa ino ntanda. Polo wātumīne bene Kodinda mukanda’mba: “Ino bātwe o tutambwile ke mushipiditu wa panopantandapo, ehe, nanshi i mushipiditu wa kwa Leza, mwanda wa kunena’mba, tuyūke bintu byo twapebwa bitupu kudi Leza.” (1 Kodinda 2:12) Kodinda wa kala kyādi kibundi kiyule’mo mushipiditu wa ino ntanda. Buenda bwa bekadi bamo bwāendele muongo pa ntanda, bwāfikija ne kishima “kwikala mwine Kodinda” ku kushintulula amba “kwenda busekese.” Bine, Satana wāsabile meso a bantu. O mwanda bāivwanije bityetye, pakwabo ne kwivwanija mpika myanda itala padi Leza wa bine. (2 Kodinda 4:4) Inoko Yehova, na mushipiditu sandu wandi, wāpūtwile meso a bene Kodinda bamo, bātambula buyuki bwa bubinebine. Mushipiditu wandi wēbatonona ne kwibaludika, penepa bāshinta bikatampe mu būmi bwabo, nandi wēbetabija ne kwibesela. (1 Kodinda 6:9-11) Eyo, mushipiditu wa ino ntanda wādi na bukomo shao, ino mushipiditu wa Yehova wādi na bukomo bupite.

16. I muswelo’ka otukokeja kutambula ne kulama mushipiditu wa Leza?

¹⁶ Ne dyalelo nadyo kidi muswelo umo. Mushipiditu sandu wa Yehova bo bukomo bupite bonso mu umbuo onso wa diulu ne ntanda, kadi upānanga’o ku buntu ne na kyaba bulale ku bonso beulomba na lwitabijo. (Luke 11:13) Ino pa kutambula mushipiditu wa Leza, ketufwaninwepo enka kukomena mushipiditu wa ino ntanda kete kubapu. Ino tufwaninwe ne kwifunda kitatyi ne kitatyi Kinenwa kya Leza ne kulonda’kyo mu būmi bwetu mwanda wa mushipiditu wetu—masakila a ñeni yetu—aludikwe na mulangilo wandi. Shi tulonge namino, Yehova uketuningisha tukomene bunwanwa bo-bonso bubwanya kwingidija Satana mwanda wa kona būmi bwetu bwa ku mushipiditu.

17. Le mwanda wātene Lota ukokeja kwitusenga namani?

¹⁷ Shako, bene Kidishitu kebadipo ba ino ntanda, inoko bakidi mu ino ntanda. (Yoano 17:11, 16, NW) Kekudipo nansha umo motudi muno ubwanya kwepuka mushipiditu wa ino ntanda mu byonso, mwanda twingilanga nansha twikele na boba kebaswelepo Leza ne mashinda andi. Le tudi pamo bwa Lota “wa mutyima wafītyile fututututu,” ne kumusansa’o, pa kumona bilongwa bya kujilula bijila byādi bilonga bene Sodoma baādi ushikete nabo? (2 Petelo 2:7, 8) Shi tudi pamo bwa aye, nabya ketwakityumunai mutyima. Yehova wālamine ne kunyongolola Lota, netu uketunyongolola. Tata wetu wa buswe umwene kadi uyukile ngikadilo yotudi’mo, uketukwasha ne kwituningisha mwa kulamina būmi bwetu bwa ku mushipiditu. (Mitōto 33:18, 19) Ekale twiubije mwadi, tumukulupile, ne kumwabija, nankyo uketukwasha tukomene mushipiditu wa ino ntanda, nansha shi tudi mu ngikadilo mikomo muswelo’ka.—Isaya 41:10.

18. Mwanda waka tufwaninwe kukwata makasa abidi kipwano kyotupwene na Yehova?

¹⁸ Tudi mu ntanda mibomboke kudi Leza, myongolwe na Satana, inoko batwe Batumoni ba Yehova twi ba dyese ne dyese’po pa kwikala na buyuki bwa bubinebine. Tudi na nsangaji ne ndoe, ino ntanda ibudilwe’byo. (Isaya 57:20, 21; Ngalatea 5:22) Tukwete na mutyika lukulupilo lwa kutendelwa lwa būmi bwa nyeke mu Paladisa, kemukekalapo mushipiditu wa ino ntanda iseka na lufu. Shi ke pano, tukwatei makasa abidi kipwano kya bulēme kyotupwene na Leza ne kutadija mwa kwiolwela kutyina twakeja ku mushipiditu. Tufwenei nyeke kubwipi na Yehova, nandi uketukwasha tukomene mushipiditu wa ino ntanda.—Yakoba 4:7, 8.

Le Ukokeja Kushintulula?

• Satana ongolanga bantu ne kwibadimba mu mashinda’ka?

• Le tukepuka namani kweja kulampe na Yehova?

• I bika bilombola amba mushipiditu wa ino ntanda udi na bukomo?

• I muswelo’ka otukokeja kutambula ne kulama mushipiditu wa kwa Leza?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Tabulo pa paje 24]

TUNANGU TWA NTANDA I TWISHILE NA TUNANGU TWA LEZA

Bubinebine bumo kebudi’kopo—muntu ne muntu udi na bwandi.

‘Mwanda wa Leza bo bubinebine.’—Yoano 17:17.

Shi usaka kuyuka kiyampe ne kibi, londa bikulombola obe mutyima.

“Mutyima utabukile bintu byonsololo budimbañani, ubela byamwikomwiko’tu.”—Yelemia 17:9.

Longa mosakila.

“Kekidipo mu muntu unañanga kolola matabula andi.”—Yelemia 10:23.

Bupeta lo lufungulo lwa nsangaji.

“Kusanswa kwa lupeto kyo kitako kya bubi bonso miswelo ne miswelo.”—1 Temote 6:10.

[Kifwatulo pa paje 23]

Solomone wāejeje kulampe na mutōtelo wa bine, wāvundamukila ku bilezaleza