Bansongwa, Lelo Mwiadilanga Kyalwilo kya Būmi bwa Kumeso?

“Ami ndyukile milangwe yo nalanga ko mudi, milangwe ya ndoe, keyabibipo, ehe; kwimupa lukulupilo ne ku myaka yonso ya kumeso.”—YELEMIA 29:11.

1, 2. I mimweno’ka mishileshile imonwa myaka ya bunsongwa?

 BATAME bavule balañanga amba bunsongwa i kitatyi kiyampe umbūmi. Bavulukanga bukomo ne buzanzamuke bobādi nabo pobākidi basongwa. Balanga yoya myaka na mēlu, mwanda bādi kebaikele na biselwa bivule, bādi bakaya ne kwisangaja, koku batengele kulonga bivule mu mafuku āya kumeso.

² Ino banwe bansongwa bavule mumwene bintu mu muswelo mwishile. Mudi padi na makambakano a mu malango ne a ku ngitu atamba ku kusongola. Padi ku masomo nako, mulwanga na mitabakano ya kuningilwa na bakwenu. Pakwabo mwikondanga na kukomena mpusa ya kutoma dyamba, malwa, ne busekese. Bavule umbukata mwenu balwanga na myanda ya kuleka kwikuja mu bya ntanda nansha myanda mikwabo itenga ku lwitabijo lwenu. Bine, bunsongwa bukokeja kwikala kitatyi kikomo. Inoko, kyo kitatyi kimonwa mikenga mivule. Kipangujo pano i kino, Le mukengidija namani ino mikenga?

Sangela Bunsongwa Bobe

3. Solomone wāpele bansongwa madingi’ka ne kidyumu’ka?

³ Batame bakemulombola amba bunsongwa ke bwa endaendapo, bine badi na bubinga pa kino. Mu myaka mityetye’tu, bunsongwa bwenu busa kupita. O mwanda sangelai’bo pomukidi nabo! Ano o madingi āletele’po Mulopwe Solomone wāsonekele amba: “A nsongwalume! sepelela’tu mu busongwalume bobe, kadi mutyima obe nao uk[u]sangaje mu mafuku a busongwalume bobe, nanga mu mashinda a mutyima obe ne mu kutala kwa meso obe.” Inoko Solomone wādyumwine bansongwa’mba: “Sonsolola njia ku mutyima obe, ne kufundula bibi ku ngitu yobe.” Kupwa wābweja’ko amba: “Busongwalume ne būmi butuntulu i kyabitupu.”—Musapudi 11:9, 10.

4, 5. Mwanda waka i kipite buya bansongwa bateakanye būmi bwabo bwa kumeso? Leta kimfwa.

⁴ Lelo ubaivwanija byādi bisaka kunena Solomone? Tulete kimfwa: Langa shi nsongwa kampanda wapebwa kyabuntu kya mvubu mpata, padi i bupyani bwa lupeto. Lelo ukalonga nalo bika? Kepabulwe ukasupakanya’lo mu bya kwisangaja—pamo’nka bwa mwanā wa kisupa wa mu kyelekejo kya Yesu. (Luka 15:11-23) Ino shi lupeto lubapu, le ukalonga namani? Na bubine, ukealakanya amba nakomenwe kwibeja biyampe! Ku mutamba mukwabo, langa shi waingidija kyabuntu’kya mwanda wa kwala kyalwilo kya būmi bwandi bwa kumeso, padi i na kutubulula’kyo na tunangu. Ku mfulo pasa kumwena mu byatubulwile’bya, ulanga ukealakanya amba longa shi nasupakenye lupeto lwami mu kwisangaja mu bunsongwa bwami? Nansha dimo!

⁵ Shi ke pano mona myaka ya bunsongwa bobe bu kyabuntu kikupele Leza, ne na bubine i kyabuntu. Le ukengidija’yo namani? Ukokeja kusupakanya bukomo ne buzanzamuke bobe mu kwisangaja abe mwine, wadi mu byobi kodi mu byobya, ne kulanga būmi bobe bwa kumeso kwine mpika. Inoko, shi ulonge kino nabya “busongwalume ne būmi butuntulu” bobe bukekala na bubine “kyabitupu.” Bine, i kipite buya kwingidija bunsongwa bobe mwa kuteakenya būmi bobe bwa kumeso!

6. (a) I madingi’ka āletele Solomone akokeja kuludika bansongwa? (b) Le Yehova usaka kulongela basongwa bika, ne nsongwa ukokeja kumwena’mo muswelo’ka?

⁶ Solomone wāletele musoñanya umo ukokeja kwimukwasha mumwene biyampe shē mu bunsongwa bwenu. Wānene amba: “Vuluka Umpangi obe mu mafuku obe pokidi nkasampe.” (Musapudi 12:1) Luno lo lufungulo lwa kubwina nalo—kuteja Yehova ne kulonga kiswa-mutyima kyandi. Yehova wāsapwidile bene Isalela ba pa kala bintu byaādi usaka balonge amba: “Ami ndyukile milangwe yo nalanga ko mudi, milangwe ya ndoe, keyabibipo, ehe; kwimupa lukulupilo ne ku myaka yonso ya kumeso.” (Yelemia 29:11) Ne banwe nenu mo monka, Yehova usaka kwimupa “lukulupilo ne ku myaka yonso ya kumeso.” Wivwane mumuvuluke mu bilongwa byenu, mu milangwe, ne mu butyibi bwenu, nankyo lukulupilo ne myaka yenu ya kumeso bikekala biyampe.—Kusokwelwa 7:16, 17; 21:3, 4.

“Fwenai Kudi Leza”

7, 8. Le nsongwa ubwanya namani kufwena kudi Leza?

⁷ Yakoba witukankamika kuvuluka Yehova panena’mba: “Fwenai kudi Leza, nandi ukemufwena.” (Yakoba 4:8) Bine, Yehova ye Umpangi, Mfumu wa diulu ne ntanda, ufwaninwe kutōtwa ne kutendelwa. (Kusokwelwa 4:11) Inoko, shi tumufwena, nandi uketufwena. Mwene kuta kwaitutele mutyima na buswe kukuteñanga ku mutyima?—Mateo 22:37.

⁸ Tukokeja kufwena kudi Yehova mu miswelo mivule. Kimfwa, mutumibwa Polo unena’mba: “Ikalai nyeke mu kulombela, mityima ītele monka, ne kutengela monka ne kufwijako ponka.” (Kolose 4:2) Ko kunena’mba, tamija kibidiji kya kulombela. Kokilemena enka kwitabija amba “amena” ku milombelo ilombela shenu nansha mwine Kidishitu mukwabo pa kipwilo. Le kodi mupungulwile mutyima obe kudi Yehova ne kumulombola byolanga, byotyina, ne bikoleja bikutana? Lelo kodi mumulombole bintu bikukomena kusapwila muntu ye-yense? Milombelo itamba ku mutyima, yambulwa kwididika, ikakupa ndoe ya mutyima. (Fidipai 4:6, 7) Yo ayo itukwashanga tufwene kudi Yehova ne kwimona mu ñeni amba nandi witufwenanga.

9. Le nsongwa ubwanya namani kwivwana Yehova?

⁹ Muswelo mukwabo wa kufwena kudi Yehova i mumweke mu bino binenwa bya ku bukomo bwa mushipiditu, binena’mba: “Ivwana ñeni, tambula bulombodi; amba wikale wañeni ku mfulo yobe.” (Nkindi 19:20) I amo, shi wivwana Yehova ne kumukōkela, nabya walanga kyalwilo kya būmi bobe bwa kumeso. Le ukokeja kulombola namani amba wivwananga Yehova? Na bubine i na kutanwa kitatyi ne kitatyi ku kupwila ne kuteja bipindi binenwa’ko. Kadi ‘ukalēmeka shobe ne inobe’ shi utanwa ku kifundwa kya kisaka kya Bible. (Efisesa 6:1, 2; Bahebelu 10:24, 25) Kino i kintu kilumbuluke. Ne kadi le ‘ukūlanga kitatyi’ kya kuteakanya kupwila, kutanga Bible kitatyi ne kitatyi, ne kulonga bukimbi? Lelo wingidijanga byobya byotanga, amba wikale pamo “bwa bañeni”? (Efisesa 5:15-17; Mitōto 1:1-3) Shi ukūlanga kitatyi namino, nankyo i kufwena kofwena kudi Yehova.

10, 11. Lelo i kamweno’ka kakatampe kamwena bansongwa mu kwivwana Yehova?

¹⁰ Mu binenwa bya ñanjilo bya mukanda wa Nkindi, mulembi ulembele na bukomo bwa mushipiditu ushintulula kine kisonekēlwe uno mukanda wa mu Bible. Unena’mba i nkindi “ya mwakuyukila ñeni ne bulombodi; ya kusansanya binenwa bya kwivwanija; ya kutambula bulombe mwa kulongela ne ñeni, ne mu boloke, ne mu butyibi ne bu buluji; ya kupana budyumuku kudi bañendalavu, ne kudi nsongwalume kuyukidija ne kulanga.” (Nkindi 1:1-4) O mwanda ponso potanga ne kulonda binenwa bidi mu Nkindi—ne myanda mikwabo ya mu Bible—mutamijanga boloke ne bululame, kadi Yehova nandi usangalanga pa kumona mufwena kwadi. (Mitōto 15:1-5) Pomwenda mutamija butyibi, budyumuku, buyuki, ne bukomo bwa kulanga, ne butyibi bomukatwa nabo bukekala buyampe.

¹¹ Lelo ulanga i kyendele’mo nsongwa alonge bintu na tunangu uno muswelo? Eyo, i  kyendele’mo, mwanda bene Kidishitu bavule bansongwa i babwanye’kyo. O mwanda bakwabo bebapele bulēme kadi ‘kebebafutululangapo amba i banuke.’ (1 Temote 4:12) Bambutwile babo badi na bubinga bwa kwitemba’bo, ne Yehova nandi unena’mba basangajanga mutyima wandi. (Nkindi 27:11) Nansha byobakidi bansongwa, bakulupile amba bino binenwa bibatala ne abo, binena’mba: “Bambila muntu mubwanininye, ubandile moloke swā! Mwanda mfulo yandi yewa muntu i ndoe.”—Mitōto 37:37.

Tonga Butongi Bulumbuluke

12. I butongi’ka bumo bwa mvubu butoñanga bansongwa, ne mwanda waka buno butongi bulupulanga bipa bya endaenda?

¹² Bunsongwa i kitatyi kya kulonga butongi, bumo bulupula bipa bya endaenda. Bukwabo nabo bukashinta būmi bobe mu myaka mivule īya kumeso. Butongi buyampe bubwejanga nsangaji ne maloa umbūmi. Ino butongi butyani butyanikijanga būmi bonso butuntulu. Ivwana mobikadile bya bine mu butongi bubidi bonenwe kutonga. Butongi bubajinji: Le i bāni botongele kunanga nabo kisense? Mwanda waka kino kidi na mvubu? Lukindi lwa ku bukomo bwa mushipiditu lunena’mba: “Nanga ne bantu bañeni, nobe ukekala wañeni: Ino umpwani wa bivula ukamona malwa.” (Nkindi 13:20) Ko kunena’mba twikalanga monka mwikadile boba botwendanga nabo kisense—bu wa ñeni, nansha bu kivila. Ino abe ukasaka kwikala wepi umo?

13, 14. (a) Shi tutalule’mo kwinangila na bantu, kisense i ne kulonga bika ne bika? (b) I kwiongola’ka kufwaninwe kunyema bansongwa?

¹³ Potutela kwenda kisense, padi umwene’nka bantu ba kunanga nabo. Eyo, i amo, inoko kudi kadi ne bintu bivule. Potalanga televijo, uteja minjiki, utanga majulunale, ukatala sinema, nansha kumona bintu pa Entelenete, na bubine wendanga kisense na bantu. Shi kino kisense i kya kutala bya busekese ne bya butapani, pakwabo kikankamika kutoma dyamba, kukolwa malwa nansha kulonga bintu bipelejibwe na misoñanya ya mu Bible, nabya unañanga na “bivila” bilonga bintu ulanga amba Yehova kadi’kopo—Mitōto 14:1.

¹⁴ Padi ulañanga amba byoñendanga ku kupwila kwa bwine Kidishitu, ñingila ne mingilo mikwabo pa kipwilo, ndi na bukomo kebukokejapo kutādilwa na mafilime a butapani ne minjiki itobala ayo’ko ya binenwa bibi. Pakwabo umonanga amba kekudipo kibi  shi ubandila na dimo’tu bantu badi mutaka mu mateba a Entelenete. Ino mutumibwa Polo ukunena amba ubeongola! Mwanda unena’mba: “Kwinangila kubi kuboleja miswelo milumbuluke.” (1 Kodinda 15:33) Ino i kya bulanda, mwanda bansongwa bavule bene Kidishitu kebaboleje miswelo yabo milumbuluke na kwinangila kubi. Ino abe sumininwa kwijiba kuno kwinangila kubi. Wivwane wijibe’ko namino, nabya ubalonda madingi a Polo anena’mba: “Kemukiulai mwikadile ne bibidiji bya bapanopantanda, enhe. Lekai Leza emwalamwinyinyine tu mu milangwe yenu yonso, penepa mukokeja kuyuka kyasaka’mba i kiyampe, kimusangaja, kadi’mba i kibwanyinyine.”—Loma 12:2, MB.

15. Le i butongi’ka bukwabo bunenwe bansongwa kutonga, ne i kuningilwa’ka kobaningilwanga mu uno mwanda?

¹⁵ Ivwana pano butongi bukwabo bukutala. Kudi kitatyi kyokasakilwa kutyiba mbila ya bya kulonga shi ubapu masomo. Wivwane udi mu ntanda musakene twaji, padi ukeyumbila kwitabija kaji konso kayampe kamweka. Ino shi udi mu ntanda mifuke ku makasa, nankyo udi na butongi buvule, butongi bukwabo bwa longola. Badimu, pakwabo ne bambutwile bobe, na mutyima muyampe, bakokeja kukunena ukimbe kaji ka lupeto luvule, pakwabo kakupeteja bupeta. Inoko kufunda masomo a mwa kukasokwela kano kaji kukokeja kukubudija kyaba kya kwipāna mu mwingilo wa Yehova.

16, 17. Shintulula bisonekwa pala pala mobikokeja kukwashisha nsongwa ekale na mumweno mujalale pa kaji.

¹⁶ Vuluka kunyemena ku Bible kumeso kwa kukwata butyibi. Bible shandi witukankamika twingile mwa kwikwatakenya umbūmi ne kwisasaketa. (2 Tesalonika 3:10-12) Inoko, kudi bintu bikwabo bya kutala. Tubakulombe kutanga bisonekwa bilonda’ko ne kulanguluka pa muswelo obibwanya kukwasha nsongwa ekale na mumweno mujalale pa kutonga kaji: Nkindi 30:8, 9; Musapudi 7:11, 12; Mateo 6:33; 1 Kodinda 7:31; 1 Temote 6:9, 10. Pano pomwapwa kutanga ano mavese, lelo mubamone mumweno wa Yehova pa uno mwanda?

¹⁷ Kaji ka bya ntanda kekafwaninwepo kwikala na mvubu mikatampe, katādile ne mwingilo otwingidila Yehova mwine. Shi ukokeja kutambula bwino bukukwasha kusokola kaji kenzankane pa kupwa masomo a sekondele nabya i biyampe. Shi usakilwa’ko masomo makwabo kupwa ano, nankyo i biyampe wisambe na bambutwile bobe. Inoko kokelwa ‘bintu bya mvubu mikatampe’—bintu bya ku mushipiditu. (Fidipai 1:9, 10) Kokaponena mu kilubo kyāponene’mo Baluki, mulembi wa Yelemia. Wābudilwe kukwata na mutyika mwingilo wandi, kakimbe ‘bintu bikatakata bya aye mwine.’ (Yelemia 45:5) Wāidilwe’ko bidi amba i kutupu “bintu bikatakata” mu ino ntanda bibwanya kumufwenya kudi Yehova nansha kumupandija pa konakanibwa kwa Yelusalema. Ne dyalelo nadyo i monka na monka.

Kwata Bintu bya ku Mushipiditu na Mutyika

18, 19. (a) Le balondakani nenu bafwanga bika, ne mufwaninwe kwibevwanina bika? (b) Mwanda waka bamo kebevwanapo nzala ya ku mushipiditu?

¹⁸ Lelo kodi mumone mu bisanji bya mīsambo bifwatulo bya bana ba mu matanda adi’mo kipupo kya nzala? Shi kodi mumone’byo, nabya bine waikele kwibevwanina lusa. Le wivwaninanga ne bantu bomulondakene nabo lusa? Mwanda waka? Mwanda bavule nabo bafwanga nzala. Bafwanga nzala itelelwe na mupolofeto Amose amba: “Talapo bidi, mafuku āyako’a; i Mfumwetu Leza unena; o nkatuma kipupo kya nzala muntanda, ke kipupo kya bidībwapo, mhm, nansha bu-kyumwa kya mema, ehe, ino nanshi i kya kwivwana binenwa bya Yehova.”—Amose 8:11.

¹⁹ Bine, bavule bafwanga nzala ya ku mushipiditu mwanda ‘kebeyukilepo bisakibwa byabo bya ku mushipiditu.’ (Mateo 5:3) Bavule kebemvwanangapo nzala ku mushipiditu. Bamo balanga’nka ne kulanga’mba badyanga biyampe. Shi bemona namino, i mwanda badyanga “ñeni ya panopantanda” yambulwa mvubu, ko kunena’mba, milangwe ya kusanswa bupeta, kufwikila kwa sianse, mimweno ya myanda ya mu mwikadilo, ne bintu bikwabo bya uno muswelo. Bamo bafula ne ku kumona bufundiji bwa mu Bible bu butyelewe pa kwibudingakanya na “ñeni” ya dyalelo. Inoko, “bapanopantanda kebayūkilepo Leza, mwanda wa ñeni yabo.” Bine, ñeni ya ino ntanda keikakufwenyapo kudi Leza. Ke-pantu i “bulembakane kwa Leza.”—1 Kodinda 1:20, 21; 3:19.

20. Mwanda waka ke biyampepo kwiula bantu kebatōtapo Yehova?

²⁰ Potalanga bifwatulo bya bana bafwa nzala, le wabilanga kwikala mobekadile? Nansha dimo! Inoko, bansongwa bamo batamīne mu bisaka bya bene Kidishitu babilanga kwikala pamo bwa bakwabo bafwa nzala ku mushipiditu. Mobimwekela bano bansongwa balañanga amba bansongwa ba mu ino ntanda badi na bwanapabo, basangala umbūmi. Ino bailwa’ko amba boba bansongwa i babomboke kudi Yehova. (Efisesa 4:17, 18) Ne kadi belwanga’ko bipa bibi bitamba ku nzala ya ku mushipiditu. Mu bino mubadilwa ne memi a kabukungu emita bibudye bitye, bipa bilula bya ku ngitu ne bya mu malango bitamba ku busekese, ku kutoma mfwanka, malwa, ne dyamba. Bine, nzala ya ku mushipiditu iletanga mushipiditu wa butomboki, wa kubulwa kikulupiji, ne kubulwa buludiki bululuji umbūmi.

21. Le tukokeja kwikinga namani ku kwiula mikadila imbi ya boba kebatōtapo Yehova?

²¹ Nanshi poenda ku masomo, umbukata mwa boba kebatōtapo nenu Yehova pamo, leka kwikuja mu ludindi lwabo. (2 Kodinda 4:18) Bamo bakafutulula’nka ne bintu bya ku mushipiditu. Kadi bisanji bya mīsambo bikunanga lunsamfwakanwa lwa munshimunshi, kimfwa amba i kyendele’mo kulonga busekese, kukolwa, ne kunena bya bulembakane. Lwa na ino mpusa. Ino endelela na kwilunga nyeke na bantu balamine ‘lwitabijo ne mutyima wa mundamunda mulumbuluke.’ Kadi ikala “muvudilwe pakatampe pene, mafuku onso nyeke, monka mu mīngilo ya Mfumwetu.” (1 Temote 1:19; 1 Kodinda 15:58) Putuma na mingilo ku Njibo ya Bulopwe ne mu mwingilo wa budimi. Pokidi ku masomo, ingila bu pania mukwashi kyaba ne kyaba. Komeja mumweno obe wa ku mushipiditu mu uno muswelo, bine, kukajimijapo bujalale bobe.—2 Temote 4:5.

22, 23. (a) Mwanda waka nsongwa mwine Kidishitu ukatonga divule butongi bukomenwa bakwabo kumwivwana? (b) Le bansongwa i bakankamikwe kulonga bika?

²² Mumweno wa bintu wa ku mushipiditu ukakupa muswelo wa kukwata butyibi bukatunya bamo kwivwanija senene. Kimfwa,  nsongwalume umo mwine Kidishitu wadi na kya buntu kya buomba, mwanā masomo uyukile myanda yonso ya ku masomo. Pa kupwija masomo, waanza kwingila na shandi kaji ka kukenda makalashi mwa kwendelela na mwingilo wa kusapula kitatyi kyonso waatongele, ke bupania kadi. Badimu bandi kebaivwanijepo kine kyaakwatyile buno butyibi, ino shi abe wimufwene kudi Yehova, tukulupile amba wivwanije’kyo.

²³ Ponso pobandaula mwa kwingidijija bya bulēme byobe bya bunsongwa, yuka ‘kwibikila bya bupeta bya ku mwaka wiya’ko ke kyalwilo, amba ukwatyije ku būmi, nabo i būmi bulumbuluke.’ (1 Temote 6:19) Sumininwa ‘kuvuluka Umpangi obe’ mu bunsongwa bobe—ne mu būmi bobe bonsololo. Uno o muswelo umo kete wa kwala kyalwilo kya būmi bwa kumeso buyampe ne bwa kulādila nyeke ne nyeke.

 Le Abe Ulanga’po Namani?

• I madingi’ka a ku mushipiditu akwasha bansongwa bateakanye būmi bwa kumeso?

• I miswelo’ka imoimo ikokeja nsongwa ‘kufwena kudi Leza’?

• I butyibi’ka bumo bukakwata nsongwa budi na lupusa pa būmi bwandi bwa kumeso?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 25]

Lelo ukasaka tumweno twa abe mwine tusupakanye bukomo ne buzanzamuke bwa bunsongwa bobe?

[Kifwatulo pa paje 26]

Bene Kidishitu bansongwa ba ñeni balamanga mumweno muyampe wa ku mushipiditu