Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Ikala Mukankamane Pamo bwa Yelemia

Ikala Mukankamane Pamo bwa Yelemia

Ikala Mukankamane Pamo bwa Yelemia

“Tengela Yehova; komeja mu bidyoma, ne mutyima obe ukankamane, eyo i binebine, tengela Yehova.”—MITŌTO 27:14.

1. I madyese’ka eselwe Batumoni ba Yehova?

 BATUMONI BA YEHOVA badi mu paladisa ya ku mushipiditu. (Isaya 11:6-9) Mu bukata bwa ino ntanda ya kavutakanya, abo badi mu ngikadilo ya ku mushipiditu ya pa bula pamo na banababo bene Kidishitu, bekele mu ndoe na Yehova Leza ne abo bene na bene. (Mitōto 29:11; Isaya 54:13) Kadi paladisa yabo ya ku mushipiditu yendanga ibaila’ko. Bonso ‘bakulonga monka muswidile Leza, ne mutyima batele monka’ batandabwilanga’ko ino paladisa. (Efisesa 6:6) Namani? Na kulonda misoñanya ya mu Bible ne na kufundija bakwabo nabo balonde’yo, koku bebeta nabo bāye beselwe madyese mu ino paladisa.—Mateo 28:19, 20; Yoano 15:8.

2, 3. Bene Kidishitu ba bine bōmininanga bika?

2 Inoko, nansha byotudi mu paladisa ya ku mushipiditu, tutanwanga na matompo alomba kūminina. Mwanda tukidi bambulwa kubwaninina, kadi tumweshibwanga malwa na misongo ne bununu, ku mfulo twafwa. Ne kadi tumwene kufikidila kwa bupolofeto butala pa “mafuku a kumfulo.” (2 Temote 3:1) Mavita, bupolapola, misongo, nzala, ne bikoleja bikwabo bikomo, bikimwesha bana ba bantu malwa, enka ne Batumoni ba Yehova bene kumo.—Mako 13:3-10; Luka 21:10, 11.

3 Pa bino kadi bweja’po ne kuyuka kotuyukile amba panja pa paladisa yetu ya ku mushipiditu ya kyanga padi bivula bya mashika a kupangwapangwa. Yesu wādyumwine balondi bandi amba: ‘Kemudipo ba ino ntanda, ino ami napu kwimutonga mu ba ino ntanda, o mwanda ntanda imushikilwe. Vulukai mwanda onemunene amba, umpika kapityilepo mfumwandi bukata. Monka mobampangilapangila ami ne banwe nenu mo monka.’ (Yoano 15:18-21) Dyalelo bintu kebishintyilepo. Bantu bavule kebemvwanijepo butōtyi bwetu nansha kwibusangela kwine. Bamo betufutululanga, betusepa na kibengo, pakwabo betushikwa ne kwitushikwa—monka mwānenene’kyo Yesu. (Mateo 10:22) Divule, tubepelwanga ne kuvubilwa myanda ya lunsamfwakanwa mu bisanji bya mīsambo. (Mitōto 109:1-3) Eyo, tufikilwanga batwe bonso na ngikadilo mikomo, padi bamo kebashilule’nka ne kuzoza. Le tukōminina muswelo’ka?

4. I kwepi kotulombanga bukwashi bwa kūminina?

4 Yehova uketukwasha. Mulembi wa mitōto wāsonekele ku bukomo bwa mushipiditu amba: “Byamalwa bya moloke i bya ntanda ne ntanda; ino Yehova umunyongolola mu byonsololo.” (Mitōto 34:19; 1 Kodinda 10:13) Bavule umbukata mwetu bayukile amba shi tukulupile na mutyima onso mudi Yehova, uketupa bukomo bwa kūminina makambakano o-onso. Buswe botumuswele ne nsangaji itutūdilwe kumeso bitukwashanga tulwe na kuzozeja mutyima ne na moyo. (Bahebelu 12:2) O mwanda, nansha byotutanwa na bikoleja, twendelelanga na kwimanija nshinkidingi.

Kinenwa kya Leza Kyākomeje Yelemia

5, 6. (a) I bimfwa’ka bya batōtyi ba bine bāūminine byotuyukile? (b) Yelemia wāitabile namani pobāmwityile amba ekale mupolofeto?

5 Bengidi ba Yehova ba kikōkeji, mu bula bwa mānga yonso, bekalanga na nsangaji nansha byobatanwanga na bikoleja. Bamo bātenwe mu bitatyi bya kufikidila kwa bukalabale bwa Yehova pa bampikwa kikōkeji. Mu bano batōtyi ba kikōkeji mubadilwa Yelemia ne bakwabo babala-banga ba mu myaka yabo’ya, pamo ne bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji. Bino bimfwa bya mu mānga i bisonekwe mu Bible mwanda wa kwitukankamika, tuboile’ko ñeni pa kwifunda’byo. (Loma 15:4) Tubandaulei bidi kimfwa kya Yelemia.

6 Yelemia wākidi nkasampe paāityilwe kwingila bu mupolofeto mu Yuda. Uno kewādipo mwingilo munekene. Bavule bādi batōta bilezaleza. Eyo Yoshia, mulopwe wādi ubikele pāshilwile Yelemia mwingilo wandi, wādi shandi wa kikōkeji, ino balopwe bālondele’po bādi bampikwa kikōkeji, kadi bafundiji bavule ba bantu—bapolofeto ne babitobo—bādi bavundamine ku bubinebine. (Yelemia 1:1, 2; 6:13; 23:11) Ino le Yelemia wēmwene namani pāmwityile Yehova ekale mupolofeto? Wāivwene moyo! (Yelemia 1:8, 17) Yelemia wāvulukile mwitabilo wandi umbajinji amba: “Kwivwana ko nadi na’mba: A Mfumwetu Leza! Talapo bidi, nkikōkejapo kwisamba: mwanda ne mwanuke.”—Yelemia 1:6.

7. Bantu ba mu mwaba wa Yelemia bādi betaba namani, ne nandi wālongele’po namani?

7 Mu mwaba wa Yelemia mwādi bantu bañumauma, kadi divule dine bādi bamulwa bikomo. Kitatyi kimo, kitobo Pashula wāmukupile ne kumweleja mu bikulo. Yelemia usekununa mwāivwanine mu kine kitatyi’kya amba: “Nkikamutēlapo [Yehova] nansha kwisamba monka mu dijina dyandi.” Padi nobe kyaba kimo wiivwananga uno muswelo—usaka kuleka’byo. Ino tala kyākweshe Yelemia ōminine. Wānene amba: “Ponkapo umutyima wami mudi [mwanda nansha musapu wa Leza] bwa mudilo utēma, ushityilwa mu bikupa byami, ino nakōka pa kwitūkija, nkikōkejapo kwikala.” (Yelemia 20:9) Le Kinenwa kya Leza kikuloñanga nobe uno muswelo?

Bapwani na Yelemia

8, 9. (a) Le i buzoze’ka bwāikele na mupolofeto Udia, ne byāfudile namani? (b) Mwanda waka Baluki wāpungile, ne bāmukweshe namani?

8 Yelemia kādipo unena bupolofeto kasuku kandi. Wādi na bapwani nandi, ne kino kekyābudilwepo kumukankamika. Kitatyi kimo, bapwani nandi bādi balonga bintu pampikwa tunangu. Kimfwa Udia, mulunda na mupolofeto, wādi mwipāne mu kusapula bidyumu pa Yelusalema ne pa Yuda “mwendele binenwa byonso bya Yelemia.” Inoko pānene Mulopwe Yehoyakimi amba Udia epaibwe, uno mupolofeto wānyemene mu Edipito. Kino kekyāmupandijepo. Bantu ba mulopwe bāmulondele’mo, bāmukwata ne kumuleta mu Yelusalema, bāmwipaya. Bine, kino kekyābudilwepo kutapa Yelemia ku mutyima mpata!—Yelemia 26:20-23.

9 Mupwani mukwabo wa Yelemia i mulembi wandi Baluki. Baluki wākweshe Yelemia biyampe mpata, ino kyaba kimo nandi wābulwa kubambila meso pa bintu bya ku mushipiditu. Wāshilula kwidilakena’mba: “Yo! pano i malwa ami, mwanda Yehova walunda njia ku misongo yami; nakōka ne kubinza kwami, kadi ami kumona kololokwa mpika.” Baluki wāpungile, wāshilula kukwata bintu bya ku mushipiditu ku nzeinzei. Inoko Yehova wāpa Baluki madingi mayampe na kanye, nandi wēaluja. Penepo bāmukulupija amba ukapanda pa konakanibwa kwa Yelusalema. (Yelemia 45:1-5) Bine, Yelemia kābudilwepo kukankamana pa kumona Baluki wajokeja bukomo bwa ku mushipiditu!

Yehova Wākwatakenye Mupolofeto Wandi

10. Yehova wālaile Yelemia milao’ka ya kumukwatakanya?

10 Kutabukidila, Yehova kāelelepo Yelemia. Wāyukile mwādi mukambila mupolofeto wandi, penepo wāmupa buninge ne bukwashi. Kimfwa, ku ngalwilo kwa mwingilo wandi, Yelemia wāalakene amba kabwenyepo bisakibwa, ino Yehova wāmunena’mba: “Kokakwatwapo moyo pa mwanda wabo, ehe; amiwamwinemuntu ngidi nobe kukunyongolola; i Yehova unena.” Kupwa kadi Yehova wālombola mupolofeto myanda itala mwingilo wandi amba: “Bakalwa nobe; ino nanshi kebakakukomenapo, mwanda ami ngidi nobe kukunyongolola; i Yehova unena.” (Yelemia 1:8, 19) Bine kino kyādi kintu kisenga ku mutyima mpata! Kadi Yehova wāfikidije mulao wandi.

11. Tuyukile namani amba Yehova wāfikidije milao yandi ya kukwatakanya Yelemia?

11 O mwanda pāelelwe Yelemia mu bikulo ne kusepwa na kibengo na bantu, wānene na kikulupiji amba: “Yehova udi nami pamo’nka bwa umo mukomokomo ne utenteja; po pa mwanda’o boba bampangapanga o bakakukadila kebakakunekenyapo, mhm; bakafwijibwa bumvu bukatampe byamwiko.” (Yelemia 20:11) Mu myaka yālondele’po, bāsakile kwipaya Yelemia, ino Yehova wādi nyeke nandi, pamo’nka bwa Baluki, Yelemia wāpanda ku bonakani bwa Yelusalema bu mwanapabo, papo boba bādi bamupangapanga ne boba bāpelele kwivwana bidyumu byandi bāfwa, bakwabo nabo bāendwa nabo mu Babiloni.

12. Nansha byokudi bintu bikokeja kwituzozeja, ino i bika byotufwaninwe kulama mu ñeni?

12 Batumoni ba Yehova bavule dyalelo nabo badi pamo bwa Yelemia, bōmininanga masusu. Monka motwanenenanga’kyo kala, masusu amo atambanga ku kubulwa kubwaninina kwetu, makwabo ku kavutakanya kadi’mo ino ntanda, angi nao ku boba balwa mwingilo wetu. Ano masusu akokeja kwituzozeja. Tubwanya, pamo bwa Yelemia, kushilula kwiipangula shi bine tukokeja kwendeleja mwingilo wetu. Eyo, tuyukei amba tukokeja kuzoza kyaba ne kyaba. Inoko kuzoza kutūlanga buswe bwa mushike botuswele Yehova pa ditompo. Nanshi ketwakilekai kuzoza kuno kwitulekeje kwingila mwingilo wa Yehova mwālekele’o Udia. Ino twiulei kimfwa kya Yelemia ne kukulupila amba Yehova uketukwatakanya.

Mwa Kulwila na Kuzozeja Mutyima

13. Le tukalonda namani kimfwa kya ba Yelemia ne Davida?

13 Yelemia wādi wisamba na Yehova Leza kyaba ne kyaba, umulombola bimudi ku mutyima ne kumulomba buninge. Kino kyo kimfwa kilumbuluke kya kulonda. Davida wa pa kala, wānyemēne ku ino nsulo imo yonka ya buninge, wālemba’mba: “Abe Yehova, nteje kutwi ku mīsambo yami, langa mifwatakanyo yami; ivwana diwi dya lubila lwami, abe wami Mulopwe, abe Leza wami; mwanda ami nkulombelanga.” (Mitōto 5:1, 2) Nsekununi ya ku bukomo bwa mushipiditu ya būmi bwa Davida ilombola amba Yehova wālondolwele misunsa mivule milombelo yandi yaādi ulomba’mo bukwashi. (Mitōto 18:1, 2; 21:1-5) Ne batwe netu mo monka, shi tubatyinibwa mbavu nansha kutyintyidilwa na makambakano, i kipite buya kunyemena kudi Yehova mu milombelo ne kumupūtwila mityima yetu. (Fidipai 4:6, 7; 1 Tesalonika 5:16-18) Yehova kapelangapo kwitwivwana. Ino aye witukulupija amba ‘witutele mutyima.’ (1 Petelo 5:6, 7) Nanshi ke biyampepo koku tulomba Yehova, koku kadi tupela kwivwana byanena, le ke amopo?

14. Le Yelemia wātengelwe namani na binenwa bya Yehova?

14 Le Yehova wisambanga netu namani? Tala monka kimfwa kya Yelemia. Byaādi mupolofeto, Yehova wādi wisamba nandi ponka na ponka. Ino Yelemia unena mwādi mumutengela binenwa bya Leza ku mutyima’mba: “Binenwa byobe byatenwe, nami nadya’byo; kabidi binenwa byobe byadi tusepo ko nadi, ne kusepelela kwa wami mutyima; mwanda nainikilwe pa dyobe dijina, a Yehova Leza wa bibumbo.” (Yelemia 15:16) Bine, mupolofeto Yelemia wādi uloelelwe kwitwa pa dijina dya Leza, kadi binenwa byandi byādi bya bulēme ku meso andi. Ko kunena’mba, pamo bwa mutumibwa Polo, Yelemia wādi na mutyima wa kusapula musapu wāmupelwe.—Loma 1:15, 16.

15. Le tukokeja kukuna namani kinenwa kya Yehova mu mityima yetu, ne i bika byotwamona bikokeja kwitupa bukankamane tuleke kutalala?

15 Yehova kakisambangapo netu ponka na ponka dyalelo. Inoko tudi na binenwa bya Leza bisonekwe mu Bible. Nanshi shi twifunda Bible na kusumininwa ne kulanguluka’po na mushike, nankyo binenwa bya Leza biketwikadila netu bu ‘tusepo ne kusepelela’ kwa mityima yetu. Kadi tukaloelelwa pa kuyuka amba tuselanga dijina dya Yehova ponso potwenda tusapwila bakwetu bino binenwa. Shi ke pano, ketwakivulaminwai amba i kutupu bantu mu ntanda ya dyalelo basapula dijina dya Yehova bwa batwe. Batumoni bandi bo bonka kete basapula myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza bushimikwe ne kufundija betyepeje bekale bana ba bwanga ba Yesu Kidishitu. (Mateo 28:19, 20) Bine twi badyese ne dyese’po! Byotudi na kino kiselwa kitupele Yehova na buswe, le tubwanya namani kutalala?

Tutadijei Kisense Kyetu

16, 17. Lelo Yelemia wādi umwene namani kwenda kisense, ne tukokeja kumwiula namani?

16 Yelemia ulombola kintu kikwabo kyāmukweshe ekale mukankamane. Wānene amba: “Ino nkyashikatyilemopo mu kipwilo kya boba ba kibengo, nansha kusepelela; nashikata bunka bwami mwanda wa kuboko kobe, ino wangyuja ne bulobo bya mwiko’tu.” (Yelemia 15:17) Yelemia wāsakile kwikala kasuku kupita’ko kwikala na bapwani babi kadi boneke. Netu dyalelo tumwene myanda mu uno muswelo. Ketwilwangapo nansha dimo kidyumu kya mutumibwa Polo kinena’mba “kwinangila kubi kuboleja miswelo milumbuluke,” enka ne miswelo miyampe yotwadi nayo mu bula bwa myaka.—1 Kodinda 15:33.

17 Kwinangila kubwanya kushila mushipiditu wa ino ntanda mukenga wa kona mulangilo wetu. (1 Kodinda 2:12; Efisesa 2:2; Yakoba 4:4) Nanshi twibidijei bya kwivwana nabyo byetu bimone kujiula kisense kibi ne kwijiba’ko lonso. (Bahebelu 5:14) Shi Polo wadi’ko mūmi ne dyalelo pano pa ntanda, le ulanga wadi wa kunena bika pa mwine Kidishitu utala mafilime a buenda ne a butapani nansha pa makayo a bikandangobo? Le wadi wa kudingila namani tutu wenda kisense pa Entelenete na bantu bakayukile? Lelo wadi wa kumona namani mwine Kidishitu upwa nsaa kapwila ukaya makayo a video nansha utala’nka televijo ino kwikala na bibidiji biyampe bya kwifunda kwa kasuku mpika?—2 Kodinda 6:14b; Efisesa 5:3-5, 15, 16.

Shala mu Paladisa ya ku Mushipiditu

18. I bika biketukwasha twikale nyeke bakomo ku mushipiditu?

18 Tukwete paladisa yetu ya ku mushipiditu na mutyika. Kekudipo kintu kiifwene nayo nansha patyetye mu ino ntanda ya dyalelo. Nansha ke bantu bampikwa kwitabija batendelanga buswe, kwita mutyima, ne kanye kelombola bene Kidishitu abo bene na bene. (Efisesa 4:31, 32) Inoko, pano po pene potufwaninwe kulwa kuzozeja mutyima bulwi. Kwinangila kuyampe, milombelo, ne bibidiji biyampe bya kwifunda biketukwasha twikale nyeke bakomo ku mushipiditu. Biketupa buninge bwa kukomena matompo o-onso koku twikele na kikulupiji kikunkane mudi Yehova.—2 Kodinda 4:7, 8.

19, 20. (a) I bika biketukwasha tūminine? (b) I bāni besambilwa’po mu kishinte kilonda’ko, ne i bāni nabo bafwaninwe kuta’ko mutyima?

19 Bine, ketwakilekai boba bashikilwe musapu wa Bible betuzakaje, tutune ne lwitabijo lwetu lwine. Pamo’nka bwa balwana bādi bapangapanga Yelemia, boba betulwa nabo na bubine balwanga Leza. Kebakabwanyapo. Mwanda Yehova, mukomokomo kupita bakinkwa netu, witulombola’mba: “Tengela Yehova; komeja mu bidyoma, ne mutyima obe ukankamane, eyo i binebine, tengela Yehova.” (Mitōto 27:14) Byotukulupile mudi Yehova na mushike mukatampe mu mityima yetu, tusumininwei kulonga byobya bilumbuluke ne kuleka’byo mpika. Bine, tukulupile pamo’nka bwa Yelemia ne Baluki amba tukangulanga wivwane ne kupungila mpika.—Ngalatea 6:9.

20 Kulwa na kuzoza kwa mutyima i bulwi bwazenzeka ku bene Kidishitu bavule. Ino ku bansongwa po pene. Inoko nabo kebabudilwepo mikenga milumbuluke. Kishinte kilonda’ko kikesambila nakampata pa bansongwa botudi nabo umbukata mwetu. Ne bambutwile nabo, pamo ne batame bepāne ba mu kipwilo, bakata’ko mutyima ke-pantu nabo bakokeja kukwatakanya bansongwa ba mu kipwilo na binenwa byabo, na bimfwa, ne na bukwashi bumweke.

Usa Kulondolola Namani?

• Mwanda waka tuyukile amba ngikadilo izozeja mutyima keibulwangapo, ne i ani otufwaninwe kulomba bukwashi?

• Yelemia wānekenye namani kuzoza kwa mutyima nansha byaāpelwe mwingilo mukomo?

• Le i bika bikekadija mityima yetu na ‘tusepo ne kusepelela’ nansha shi tutanwe na bikoleja?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 19]

Yelemia wēmwene bu mwanuke ne wambulwa bwino pa kwikala mupolofeto

[Kifwatulo pa paje 20]

Nansha Yelemia byaādi upangwapangwa, wāyukile amba Yehova udi nandi “pamo’nka bwa umo mukomokomo ne utenteja”