Kulondalonda Kanye mu Ntanda ya Lwana
Kulondalonda Kanye mu Ntanda ya Lwana
“Kintu kilumbuluke ku muntu i kanye kandi ka buswe.”—NKINDI 19:22, NW.
1. Mwanda waka i bikomo kulombola kanye?
LELO wimwene abe mwine bu muntu wa kanye? Shi i amo, nabya kwikala mu ntanda ya dyalelo i bulwi kodi. Bine, mu Bible kanye kabadilwa mu “kipa kya mushipiditu,” ino mwanda waka i bikomo kulombola kanye nansha ke mu matanda etela bu a bwine Kidishitu? (Ngalatea 5:22, NW) Monka motwamwenanga mu kishinte kishele kunyuma, malondololo amo atanwa mu byobya byāsonekele mutumibwa Yoano—amba ntanda yonsololo idi mu lupusa lwa Satana Dyabola, muntu wa ku mushipiditu wambulwa kanye. (1 Yoano 5:19) Yesu Kidishitu nandi wātelele Satana bu “mfumwandya pano pantanda.” (Yoano 14:30, MB) O mwanda ino ntanda ityibila kudi muludiki wayo ntomboki, wa ngikadila mityani ya bilongwa’nka bibi.—Efisesa 2:2.
2. I bikoleja’ka bikokeja kwitufikila twabulwa kulombola kanye?
2 Būmi bwetu bukekala butyani shi tulongela bakwetu bintu pambulwa kanye. Kubulwa kanye kukokeja kumweka ku balondakani ba mutyima umbi, ku beni bampikwa kipwano, nansha ke ku balunda ne ba mu kisaka babwanya kyaba kimo kulonga byakubulwa kwendela’mo. Kwangadikwa ngitu na bantu ba mutonko, ne ba midiululo nansha bebenga abo bene na bene divule kwitusanshijanga mityima mpata. Kubulwa kanye kwa bantu bakwabo kukokeja kwitwikadija ba lwana, uyuka ketwaluja byampikwa kanye ku byampikwa kanye. Kino kibwanya ne kwituletela makambakano ku ngitu ne ku mushipiditu.—Loma 12:17.
3. I makambakano’ka ekonda na bantu bamo atūla mutyima wabo wa kanye pa ditompo?
3 Mitabakano ya ngikadilo ya ntanda nayo ikokeja kulengeja kanye kekale ke kintu kikomo kulombola. Kimfwa, bantu bonso bangadikwanga ngitu na kyaka ne bilongwa bya batumbula, ne na kyaka kya mata a nyukilia ne oa azambalaja bīshi adi na bisumpi bya mizo mishileshile. Ne kadi midiyo ne midiyo ya bantu idi mu bulanda bwa malwa, badi’nka na tudibwa, tobo, tuvwalwa, ne bundapi bobesela’po muya. Mu ino ngikadilo ya bufudile namino, kulondalonda kanye i bulwi bukatampe.—Musapudi 7:7.
4. Le i bika bikokeja kulanga muntu shi wela milangwe ku kulombola bakwabo kanye?
4 Muntu ukokeja lubilo lonka kulanga’mba kulombola kanye ke mwandapo wa kutangidija kumeso, kadi i kayukeno ka bukōkekōke. Ukokeja kulanga amba bantu bakamumwena, nakampata shi bamupunikile. (Mitōto 73:2-9) Inoko, Bible uleta buludiki bwendele’mo kotudi panena’mba: “Kulondolola kwa kikōkeji kutalaja bukalabale: Ino kinenwa kya kasusu kikolomona bulobo.” (Nkindi 15:1) Kutalala ne kanye i bipindi bibidi bya ku kipa kya mushipiditu biifwene mpata kadi bidi na mvubu mpata shi tubatanwa mu ngikadilo mikomo, ikambija.
5. Le i mu bintu’ka bimo bya umbūmi musakilwa kulombola kanye?
5 Byokidi kya mvubu ku batwe bene Kidishitu kulombola kipa kya mushipiditu sandu wa Leza, i biyampe tubandaule mwa kulombwela ngikadilo imo ya kino kipa—ke kanye kadi. Le tukokeja kulondalonda kanye mu ino ntanda ya lwana? Shi tukokeja, i mu bintu’ka bimo motukokeja kulombola amba lupusa lwa Satana kelwitukankejepo kulombola kanye, nakampata shi tudi mu ngikadilo mikomo? Tubandaulei mwa kulondelalondela kanye mu kisaka, ku kaji, ku masomo, na balondakani netu, mu mwingilo wetu, ne mu banabetu betabije.
Kanye mu Kisaka
6. Mwanda waka kanye kadi na mvubu mu kisaka, ne i muswelo’ka okamwekanga?
6 Pa kweselwa madyese na Yehova ne kutambula buludiki bwandi, i biyampe kwikala na kipa kya mushipiditu ne kwikitamija ne pa mfulo. (Efisesa 4:32) Tutadijei pano muswelo usakilwa bantu ba mu kisaka kwilombola kanye abo bene na bene. Mu bilongwa bya difuku ne difuku, ba mulume ne mukaji bafwaninwe kwikala na mushipiditu wa kanye ne wa kwita mutyima abo bene na bene ne na babo bana. (Efisesa 5:28-33; 6:1, 2) Kanye ka uno muswelo kafwaninwe kumweka mu muswelo wisamba ba mu kisaka abo bene na bene, bana balēmeka bambutwile, bambutwile nabo balongela bana bintu mobifwaninwe. Ikala na kampeja-bukidi ka kufwija’ko, ino ija pa kutopeka.
7, 8. (a) Le i mwiendelejo wa muswelo’ka otukepuka shi tusaka kulombola kanye ka binebine mu kisaka? (b) Lelo mīsambo miyampe ikomejanga namani bijimba bya kisaka? (c) I muswelo’ka okokeja kulombola kanye mu kisaka kyenu?
7 Kwikala na kanye ku ba mu kisaka i ne kulonda kidyumu kyādyumwine mutumibwa Polo amba: “Sumbulai bino byonso; kufuna bulobo, ne bukalabale, ne kiji, ne butukani, ne mīsambo ya bumvubumvu, kupityija’yo mu kyakanwa kyenu kwine [mpika].” Ba mu bisaka bya bene Kidishitu bafwaninwe kwisamba mafuku onso na bulēme abo bene na bene. Mwanda waka? Mwanda mīsambo miyampe byo bisombelwa bikwatyija bisaka bikomo, byumi. Shi kudi kwitupa, tompai kupwija myanda shi musaka itutubile, kupita’ko kukimba bubinga. Ba mu kisaka badi na nsangaji baloñanga bukomo bwa kutamija kanye ne kwilangila abo bene na bene.—Kolose 3:8, 12-14.
8 Kanye i kayampe kadi ketupanga mutyima wa kulongela bakwetu biyampe. O mwanda tukimba kwikala ba kamweno, balangila ne kukwasha ba mu kyetu kisaka mu muswelo mulumbuluke. Kino kilomba umo ne umo ne batwe bonso mwa kimo kulonga buninge bwa kulombola kanye kekadija kisaka kyetu biyampe. Kya mfulo, ke enkapo Leza uketwesela, ino ne kipwilo ne bantu ba mu kibundi bakatendela Yehova, Leza wa kanye.—1 Petelo 2:12.
Kanye ku Kaji
9, 10. Shintulula makambakano amo atambanga ku kaji, kupwa lombola muswelo otukokeja kupwija’o na kanye.
9 Būmi bwa kesha kesha ku kaji bukokeja kwikala kikoleja ku mwine Kidishitu pa kulombola kanye ku bengidi nandi. Mukao wikalanga mu bengidi ukokeja kutūla kaji ka muntu mu kyaka pangala pa mwingidi nandi umulongela bintu na mankufi nansha na bunwanwa, mwanda’tu wa kumufutulwija kudi mwinē mingilo. (Musapudi 4:4) Mu bitatyi bya uno muswelo, ke mwandapo upēla pa kulombola kanye. Inoko, kuvuluka amba kanye kyo kintu kilumbuluke kya kulonga nyeke, kukakwasha mwingidi wa Yehova alonge bukomo bwa kunekenya boba kebadipo na mutyima muyampe. Kulombola amba twibatele mutyima ko kubwanya kwitukwasha pa kino. Padi ukokeja kubanga mwingidi nobe shi wabela nansha shi umo wa mu kyabo kisaka wabela. Nansha’tu kwipangula mobalādila kukokeja kutenga mutyima wa mukwenu. I amo, bene Kidishitu bafwaninwe kukimba kuloeja bumo ne ndoe ponso pobabwanya kuloeja’byo. Kyaba kimo, kunena kinenwa kilombola amba utele bakwenu mutyima ne kwibabanga kukokeja kukwasha mu ino ngikadilo.
10 Mu byaba bikwabo, mwinē mingilo ukokeja kuningila bengidi milangwe yandi, padi usaka yense atanwe ku kinkumenkume kivulukwa na muzo nansha ku masobo ambulwa kukwatañana na Bisonekwa. Ekale mutyima wa mundamunda wa mwine Kidishitu umukankaja kutanwa’ko, kino kikokeja kuleta lupotopoto. Mu kyaba kya uno muswelo ke biyampepo padi kusantaula kamwanda ne kamwanda pa kulombola kine kibipile kulonda bisaka mwinē mingilo. Ke-pantu, padi ku boba kebalondapo nkulupilo ya bwine Kidishitu i kyoloke kulonga bino bintu. (1 Petelo 2:21-23) Pakwabo ubwanya’tu kushintulula na kanye bubinga bowapelela abe bunka bobe kutanwa’ko. Shi bakunena bishima bya kafutululo, kokaluja nobe bishima bya kafutululo. Mwine Kidishitu ufwaninwe kulonda madingi malumbuluke adi mu Loma 12:18 amba: “Shi kyendelemo, nankyo mwikale ne ndoe ne bantu bonso ku wenu mutamba.”
Kanye ku Masomo
11. I makambakano’ka alwanga na bankasampe pa kulombola kanye ku bakwabo ba ku masomo?
11 I bikomo mpata bankasampe kulombola kanye ku bana ba masomo bakwabo. Divule bankasampe bakimbanga kwitabijibwa na bakwabo ba ku masomo. Bana bamo bekalanga na bikandangobo mobafwila kutendelwa na bakwabo, pamo basusula ne bakwabo ku masomo. (Mateo 20:25) Bankasampe bangi nabo basakanga kulombola ngyukidile, mu makayo, nansha mu myanda mikwabo. Pa kusaka kwimwekeja namino, divule bamwenanga bakwabo mu kalasa nansha kulonga bintu bya kubulwa kanye ku bana ba masomo bakwabo, na kulanga bya bubela amba kino kyo kikebakandija peulu pa bakwabo. Nkasampe mwine Kidishitu unenwe kutadija kutyina amba wakeula bantu ba uno muswelo. (Mateo 20:26, 27) Mutumibwa Polo wānene amba “buswe budi na kutūkija mutyima ne kanye” ne amba buswe bwa uno muswelo “kebwianyangapo, kebwitatulangapo.” O mwanda mwine Kidishitu ufwaninwe kulonda misoñanya ya mu Bisonekwa mu kipwano kyandi na bakwabo, kafwaninwepo kwiula kimfwa kibole kya boba bakubulwa kanye.—1 Kodinda 13:4, NW.
12. (a) Mwanda waka i bikomo ku bankasampe kwikala na kanye ku badimu babo? (b) Bankasampe bakanyemena kudi ani wa kwibakwasha pobebaningila kubulwa kanye?
12 Kadi bankasampe bafwaninwe kulongela badimu babo bintu na kanye. Bana ba masomo bavule basakanga’nka kukolomona badimu babo. Balanga amba bo bukosoke shi bafutulula badimu babo na kulonga bintu bijilula bijila bya ku masomo. Pamo bazakajanga ne bakwabo mwanda wa belunge kobadi. Shi nkasampe mwine Kidishitu wapele kwilunga kobadi, bakokeja kumusepa na kibengo nansha kumusanshija. Kwikala mu ino ngikadilo mu bula bwa mwaka wa masomo kutūlanga mutyima wa kulombola kanye wa mwine Kidishitu pa ditompo. Ino lama mu ñeni mvubu ya kwikadila mwingidi wa dikōkeji wa Yehova. Kulupila amba Yehova ukakukwasha na mushipiditu sandu wandi mu bino bitatyi bikomo bya umbūmi.—Mitōto 37:28.
Kanye ku Balondakani
13-15. I bika bikokeja kukankaja muntu kulombola kanye ku balondakani nandi, ne ano makambakano akokeja kupwa namani?
13 Wikale udi mu njibo ya bunka, nansha ya byumba bya bavule, nansha mu lubanza ludi mobo mangi, nansha kwepi, ukokeja kulanga mwa kulombwela kanye ne kuta mutyima ku balondakani nobe. Kino nakyo kekikalangapo nyeke kipēla.
14 Bikekala namani shi balondakani ba pabwipi bakufwatakenya bingi mwanda’po’tu wi wa muzo, kabila, nansha mutōtelo ungi? Le shi badi na midiululo, pakwabo kebakutelepo ne mutyima mwine? Byodi mwingidi wa Yehova, kulombola kanye bya binebine kukokeja kwikala kwa kamweno. Ukamweka patōka bu muntu mwishile utūkija mityima ya bakwenu, utendela na bubine Yehova—mwine uleta kimfwa mu kulombola kanye. Pakwabo kukayukapo kitatyi kikashinta mulondakani nobe ngikadilo yandi pa mwanda wa kanye kobe. Ukokeja’nka ne kwikala mutendedi wa Yehova.—1 Petelo 2:12.
15 Le kanye kakokeja kulombolwa muswelo’ka? Dibajinji i mwiendelejo wenu mu kisaka shi bonso balombola kipa kya mushipiditu. Balondakani babwanya kumona kino. Kyaba kimo ukokeja kulongela mulondakani nobe kintu kiyampe. Kadi vuluka amba kanye i kuta mutyima bya binebine ku biyampe bya bakwenu.—1 Petelo 3:8-12.
Kanye mu Mwingilo Wetu
16, 17. (a) Mwanda waka kanye kadi na mvubu mu mwingilo wetu? (b) I muswelo’ka otukalombola kanye mu misapwilo mishileshile ya mu mwingilo wa budimi?
16 Kanye kafwaninwe kumweka mu mwingilo wetu wa bwine Kidishitu potulonga bukomo bwa binebine bwa kwitana na bantu ku mobo abo, ku twaji kobengila, ne mu bifuko bya bantu bonso. Tufwaninwe kuvuluka amba twimanine Yehova, muntu udi nyeke na kanye.—Divilu 34:6.
17 I bika bibadilwa mu bukomo boloñanga mwa kulombwela kanye mu mwingilo obe? Kimfwa bidi: shi usapula busapudi bwa mu bipito, ukokeja kulombola kanye na kunena bīpi ne kulangila bantu bolumba. Divule tushinda twa kufula twikalanga nyeke na bantu bavule bapita, nanshi ta mutyima wa kuleka kujikakanya bapityeshinda. Ne kadi, shi usapula mu mwaba wa busunga, lombola kanye na kunena bīpi, ne kuyuka amba boba bapoteja banenwe kwisamba na bampotyi.
18. Lelo kuyuka kusansanya kudi na mwingilo’ka mu kulombola kanye mu busapudi?
18 Mu busapudi bwa ku njibo ne njibo namo mulomba kwikala na ñeni. Ke biyampepo kushikata kijabanda, nakampata shi kūlu kubabipa. Mwene ukokeja kunañuna shi muntu kasakilepo wije ne shi kasangedilepo kukumona? Padi kwenu Batumoni ba Yehova bapitanga ku mobo divule bininge. Shi kidi uno muswelo, nankyo ta mutyima bininge ku kulombola nyeke kanye ne nsangaji. (Nkindi 17:14) Tompa kwitabija bubinga bwaleta mwinē njibo bwa kuleka kukuteja mu dine difuku’dya. Vuluka amba tutu nansha kaka obe mwine Kidishitu usa kupita ku yoya njibo mu mafuku matyetye āya’ko. Ekale ubetana na muntu wa midiululo, nabya longa bukomo bwa binebine bwa kulombola kanye. Kokitundula nobe diwi nansha kujinga kikani, ino nena na mutyima mutūke. Mwine Kidishitu wa kanye kakasakepo kukolomona musapwilwa na kwisusa ku binenwa. (Mateo 10:11-14) Kepabulwe padi difuku dikwabo muntu’wa ukateja myanda miyampe.
Kanye ku Kupwila kwa pa Kipwilo
19, 20. Mwanda waka kanye kadi na mvubu mu kipwilo, ne i muswelo’ka otukekalombola?
19 Eyo, i kya mvubu kadi kulombola kanye ku banabetu betabije. (Bahebelu 13:1) Byotubadilwa mu kisaka kya ntanda yonso kya bu bana na bana, kanye kadi na mvubu mpata mu bintu byotwilongela batwe bene na bene.
20 Shi kipwilo kipwilanga mu Njibo ya Bulopwe na kipwilo kimo, bibidi, nansha bivule, i biyampe kwikala na kanye ku boba ba mu bipwilo bikwabo, na kwibalombola bulēmantu mu byotwibalongela. Kwitādila kekuletangapo kwingidila umbumo, kimfwa mu myanda ya kutunga nsaa ya kupwila, ne mu bintu pamo bwa kukomba ne kulongolola Njibo ya Bulopwe. Ikalai na kanye ne kwilangila nansha shi kubaikala kwishila kwa milangwe. Mu uno muswelo kanye kakanekenya, ne Yehova nandi ukemwesela bya binebine pangala pa mutyima omutele ku biyampe bya bakwenu.
Endelela na Kulombola Kanye
21, 22. Kukwatañana na Kolose 3:12, tufwaninwe kusumininwa kulonga bika?
21 Kanye i ngikadilo iselele myanda mivule itala pa bintu byonso bya mu būmi bwetu. O mwanda tufwaninwe kwitūla ino ngikadilo mu bumuntu bwetu bonso bwa bwine Kidishitu. Kulombola bakwetu kanye kufwaninwe kwikala kyetu kibidiji.
22 Bine batwe bonso twikalei na kanye difuku ne difuku, kadi umo ne umo alonde binenwa byānene mutumibwa Polo amba: “Vwalai pamo bwa batongibwe ba Leza, bapandulwemo, baswedibwe, mutyima wa lusalusa ne kanye, ne bumvu, ne kikōkeji, ne kutūkija mutyima.”—Kolose 3:12.
Le Ukivulukile?
• I bika bilengeja kulombola kanye kwikale kukomo ku bene Kidishitu?
• Mwanda waka kulombola kanye ku ba mu kisaka kudi na mvubu?
• I bikoleja’ka bimo bikambija pa kulombola kanye ku masomo, ku kaji, ne ku balondakani?
• Shintulula bene Kidishitu mobakokeja kulombwela kanye mu mwingilo wabo wa busapudi.
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 13]
Kanye kalombola bonso ba mu kisaka kaletanga bumo ne kwingidila pamo
[Kifwatulo pa paje 14]
Ukokeja kulombola kanye shi mwingidi nobe nansha wa mu kisaka kyabo wabela
[Kifwatulo pa paje 15]
Yehova ukwatakanyanga boba balombola kanye na dikōkeji nansha shi babengwa kibengo
[Kifwatulo pa paje 16]
Kukwasha mulondakani nobe udi mu bufudile i kilongwa kya kanye