Dyese dyo Dyabo Boba Batumbija Leza Ntumbo

“[Baka]kutōta mu kifuko kyobe, abe Mfumwami! kadi bakatumbijanga dijina dyobe.”—MITŌTO 86:9.

1. Mwanda waka tukokeja kutumbija Leza mu miswelo itabukile ya bupangi bwambulwa būmi?

 YEHOVA ye ufwaninwe kutendelwa na bupangi bwandi bonso. Bupangi bwambulwa būmi bumutumbijanga mu kitalala, ino batwe bantu tudi na bukomo bwa kulanga, kwivwana, kufwija’ko, ne kumutōta. Nanshi batwe bo banenwa na mulembi wa mitōto amba: “Elai kabobo ka tusepo kudi Leza, ntanda yonso: Imbilai ntumbo ya dijina dyandi; tumbijijai lutendelo lwandi.”—Mitōto 66:1, 2.

2. I bāni betaba ku lubila lwa kutumbija dijina dya Leza, ne mwanda waka?

² Bantu bavule bapelanga kwitabija Leza ne kumutumbija. Inoko mu matanda 235 mudi Batumoni ba Yehova midiyo isamba ne kupita balombola amba bamwene ‘ngikadilo yampikwa kumweka’ ya Leza kupityila ku bintu byalongele ne ‘kwivwana’ bukamoni bwa mu kitalala bwa bupangi. (Loma 1:20; Mitōto 19:2, 3) Kwifunda kobefunda Bible i kwibayukije Yehova ne kumuswa. Mitōto 86:9, 10 yalaile amba: “Mizo yonso yo wapangile īkāyanga ne kutōta mu kifuko kyobe, abe Mfumwami! Kadi bakatumbijanga dijina dyobe. Mwanda abe wi mukatampe, ulonga byakutendelwa. Abe enka ye Leza kasuku kobe.”

3. Lelo “kibumbo kikatampe” ‘kingilanga mingilo ikola dyuba ne bufuku’ muswelo’ka?

³ Kusokwelwa 7:9, 15 nandi ulombola amba “kibumbo kikatampe” kya batōtyi ‘kingidilanga Leza mingilo ikola dyuba ne bufuku mu tempelo yandi.’ Ke kunenapo Leza usaka pa bute pa bute bengidi bandi bamutendele nsaa yonso kuleka’byo mpika, ino kino kilombola amba batōtyi bandi i bulongolodi bwa ntanda yonso. Ko kunena’mba pobwila mu matanda amo, bengidi ba Leza ba mutamba mukwabo wa umbuo bendelelanga na kusapula bukamoni. Mu uno muswelo tukokeja kunena amba dyuba kediponangapo ku boba batumbija Yehova. Panopano ponka, “byonsololo bidi ne muya” bisa kutulula diwi mwanda wa kutendela Yehova. (Mitōto 150:6) Pano’ko bidi, muntu ne muntu ukokeja kulonga bika bitumbija Leza? I bikoleja’ka bikokeja kwitutana? Ne i byabuyabuya’ka bitengele boba batumbija Leza ntumbo? Pa kulondolola, tubandaulei nsekununi ya mu Bible isambila pa bene Isalela ba mu kisaka kya Ngade.

Kikoleja mu Myaka ya Kala

4. I kikoleja’ka kyādi kilwa na kisaka kya Ngade?

⁴ Kumeso kwa kutwela mu Ntanda ya Mulao, bene Isalela ba mu kisaka kya Ngade bālombele kushikata mu ntanda ya madyo ya kutunduka kwa Yodano. (Umbadilo 32:1-5) Ino kushikata mu ntanda’ya kwādi kulomba kulwa na bikoleja bikomo. Bisaka bya Kushika abyo byādi bya kukingwa na Lupongo lwa Yodano—kijika kya kipangila kya kwibakinga ku kutambwa na bashidika. (Yoshua 3:13-17) Inoko, dibuku The Historical Geography of the Holy Land dya George Adam Smith dinena pangala pa ntanda ya kutunduka kwa Yodano amba: “[Yādi] yonso mipapalale, kisengele yonso keyādipo na kijika, peulu pa nzaba ya Balabu. O mwanda mu nkongo yabo yonso bādi papēla kutambwa na banjokolokei bafwa nzala, ne bamo bādi bebatamba’dyo mwaka ne mwaka mobakimba madyo.”

5. Lelo Yakoba wākankamikile lutundu lwa Ngade kulonga bika shi abebatambe bulwi?

⁵ Le kisaka kya Ngade kyādi kya kukomena namani ino mitabakano? Myaka tutwa kunyuma, mukulutuba wabo Yakoba wānene bupolofeto aye pa butanda bwa lufu amba: “Ngade, bibumbo bya vita bikamutyintyilako, ino aye ukebatyintyila pa kapondo kabo.” (Ngalwilo 49:19) Shi wela diso lubilo pa bino binenwa ukamona amba ke biyampepo. Ino na bubine, bilombola  amba bene Ngade badi’nka ba kwaluja kinongo. Yakoba wēbakulupije amba shi abaaluja kinongo, bantambañani bakekoka ne kutyumunwa na bene Ngade bebalonda ku tupondo twabo.

Bikoleja ku Butōtyi Bwetu Dyalelo

6, 7. Lelo ngikadilo idi’mo bene Kidishitu dyalelo idingakene namani na yādi’mo kisaka kya Ngade?

⁶ Bene Kidishitu nabo dyalelo badi pamo bwa kisaka kya Ngade, mwanda batambwanga ne kutyintyidilwa na ngikadilo ya Satana; i kutupu bunyongolodi bwa kingelengele bwa kwitukinga’ko. (Yoba 1:10-12) Bavule umbukata mwetu balwanga na mitabakano ya ku masomo, ya kukimba twa kudya, ne ya kulela bana. Mitabakano mikwabo i ya ngitu nansha munda mwa muntu mwine. Bamo bōmininanga “mwiba mu ngitu,” pamo bwa bulema nansha misongo. (2 Kodinda 12:7-10) Bakwabo nabo basusuka pa kwimona amba kebadipo na mvubu. “Mafuku mabi” a bununu nao akokeja kukankaja bene Kidishitu banunu kwingidila Yehova na bukomo bobādi nabo dibajinji.—Musapudi 12:1.

⁷ Mutumibwa Polo nandi wituvuluja amba “kwikwata kwetu . . . [i kwa na] bibumbo bya bushipiditu bya bubi bya momwa mūlu.” (Efisesa 6:12) Mafuku onso tutambwanga na ‘mushipiditu wa ino ntanda,’ mushipiditu wa butomboki ne mwikadila moneke uzambalaja Satana ne bademona bandi. (1 Kodinda 2:12; Efisesa 2:2, 3) Pamo’nka bwa Lota wādi wakaminwe Leza, netu tufitwanga mutyima pangala pa bya munyanji binena ne bilonga bantu betujokolokele. (2 Petelo 2:7) Ne kadi Satana witutambanga kimpwididi. Utambanga bashingwe māni bashele’ko divita, boba “bālamine bijila bya Leza, ne kulamata ku busapudi” bwa Yesu. (Kusokwelwa 12:17) “Mikōko mikwabo” ya Yesu nayo itambwanga na Satana pa kukankajibwa ne kupangwapangwa.—Yoano 10:16.

Kulekela’ni, Kwaluja Kinongo?

8. Le tukalonga namani pa kutambwa na Satana, ne mwanda waka?

⁸ Le tukalonga namani pa kutambwa na Satana? Pamo bwa kisaka kya Ngade kya kala, tufwaninwe netu kwikala bakomo ku mushipiditu ne kwaluja kinongo, mungya buludiki bwa Leza. Ino i kya bulanda mwanda bamo ke bashilule kala kuzozejibwa na mitabakano ya umbūmi, ne kulengwa abalengwe biselwa byabo bya ku mushipiditu. (Mateo 13:20-22) Kamoni umo wāshintulwile kyadi kitūkila buvule bwa batanwa ku kupwila mu kipwilo kyabo amba: “Banabetu bendanga bine bakōka. Abo bonso i batyinibwe mbavu.” Bine, bantu dyalelo badi na buluji buvule bwa kukōkela. Pa kino, i kipēla kumona ne butōtyi bwa Leza nabo bu mitabakano yonka, bu kiselwa kilēma. Ino le uno i mumweno muyampe ne moloke?

9. Lelo kwitabija lupungu lwa Kidishitu kutwala namani ku kutūkija mutyima?

⁹ Ivwana byānene Yesu ku bibumbo bya bantu ba mu myaka yabo’ya bādi nabo batyintyidilwe na mitabakano ya umbūmi: “Iyai kwami bānwe bonso bakuputuma na mīngilo, ne bakulememwa, nabya nami nkemutukija’byo biyampe.” Lelo Yesu wādi usaka kunena’mba kutūkijibwa mutyima kukāya na kuleka kwingidila Leza? Nansha dimo, mwanda wānene amba: “Twela mu lupungu lwami lwa bu-umpika, muboīle manwa kudi ami, ke-ne-muntu amiwa ne wakukōkela, kadi ngidi ne bumvu pa mutyima, ebiya nabya mukamonanga mityima mitūke biyampe.” Lupungu i mutyi nansha kilonda kipungilwe mwanda wa muntu nansha nyema asele biselwa bilēma. Le muntu ukokeja namani kwitabija kusela luno lupungu? Mwene twi ‘balemenenwe’ kala na mingilo? I amo, ino mu Kingidiki kino kisonekwa kikokeja ne kutangwa amba: “Twelai mu lupungu pamo nami.” Langa’po bidi: Yesu unena kwitwangula’ko pa kusela biselwa byetu! Ketunenwepo kusela’byo na bukomo bwetu kete, mhm.—Mateo 9:36; 11:28, 29; 2 Kodinda 4:7.

10. I bika byotukangula shi tulonga bukomo bwa kutumbija Leza ntumbo?

¹⁰ Shi tubasela lupungu lwa bu mwanā bwanga, nankyo i kulwa kotulwa na Satana. Shi “mumukomene dyabola, nandi ukemunyema,” o mulao udi mu Yakoba 4:7. Ino ke kunenapo amba kumukomena kupēlanga. Mwanda kwingidila Leza kulomba kulonga bukomo. (Luka 13:24) Ino Bible ulaya mu Mitōto 126:5 amba: “Boba bakuna mu impolo bakāngulanga  mu tusepo.” Bine, ketutōtangapo Leza wampikwa kufwija’ko. Aye i Leza “upala mpalo boba bamukimba ne mikeketo,” kadi wesela boba bamutumbija ntumbo.—Bahebelu 11:6.

Kutumbija Leza bu Basapudi ba Bulopwe

11. Lelo mwingilo wa budimi witukwasha namani tulwe na kutamba kwitutamba Satana?

¹¹ Yesu wasoñenye amba: “Endai nanshi mukafundijei mizo yonso ya bantu nabo ke bāna-babwanga.” Mwingilo wa busapudi o muswelo umbajinji wa kupa Leza “kitapwa kya lutendelo.” (Mateo 28:19; Bahebelu 13:15, NW) “Kuvwala ku maulu bilato bya mutyima wa kupyasakana ku busapudi bwa myanda-miyampe ya ndoe” i kipindi kya kamweno mu “panopele yonso”—byetu bya kwikinga nabyo pa kutamba kwitutamba Satana. (Efisesa 6:11-15) Kutendela Leza mu mwingilo wa budimi i muswelo mulumbuluke wa kudisha lwitabijo lwetu. (2 Kodinda 4:13) Kwitukwasha tutalule mu ñeni milangwe imbi. (Fidipai 4:8) Kutambila mu mwingilo wa budimi kwitupanga muswelo wa kwilunga pamo na batōtyi netu.

12, 13. Lelo kutambila kitatyi ne kitatyi mu mwingilo wa budimi kudi na kamweno’ka mu kisaka? Leta kimfwa.

¹² Mwingilo wa busapudi ukokeja kwikala ne bu mwingilo muyampe wa kisaka. Na bubine, bankasampe basakilwanga kwipwija mukose. Inoko, kupityija kitatyi pamo na kisaka mu mwingilo wa budimi kekufwaninwepo kwikala mwingilo upungija. Bambutwile bakokeja kuloeja’o na kufundija babo bana kusapula senene mu mwingilo. Mwene banuke baloelelwanga shi abalonga bintu senene? Bambutwile bakokeja kukwasha babo bana basangele mwingilo shi badi na bujalale, pambulwa kulomba bana bintu bibapite kipimo.—Ngalwilo 33:13, 14.

¹³ Ne kadi, kisaka kitendela Leza pamo kiningishanga kipwano kyabo. Ivwana kaka umo obanyeme kudi wandi mulume wampikwa kwitabija, wamushila bana batano batuntulu. Watenwe na kikoleja kya kutwela pa kaji mwa kulelela bana bandi. Lelo uno kaka watyintyidilwe wailwa’ko ne tumweno twandi ne twa bana twa ku mushipiditu? Aye mwine uvuluka’mba: “Nadi nefunda na kininga Bible ne mabuku esambila pa Bible, koku ntompa kulonda byobya byonadi ntanga. Nadi ñenda na bami bana ku kupwila ne mu busapudi bwa ku njibo ne njibo kitatyi ne kitatyi. Kya mfulo? Bana bami bonso batano i babatyijibwe.” Kutambila kyaba kyonso mu mwingilo kukokeja nobe kukukwasha mu bukomo bolonga bwa kutamija bana “mu madingi, ne mu lufundijo lwa Mfumwetu.”—Efisesa 6:4.

14. (a) Le bankasampe bakokeja kutumbija Leza namani ku masomo? (b) I bika bikakwasha bankasampe baleke kufwa “bumvu īno myanda-miyampe”?

¹⁴ Bankasampe, shi mudi mu ntanda iletele kishima kya kusapula ku masomo, le mutumbijanga Leza na kusapula’ko’ni, nansha moyo wa kutyina muntu wimukankajanga kusapula? (Nkindi 29:25) Kamoni wa myaka 13 wa mu Porto Riko usoneka’mba: “Nkyaivwene kashā bumvu bwa kusapula ku masomo mwanda nadi ngyukile amba i bubinebine. Ngelanga nyeke munwe mūlu mu kalasa ketu ne kunena byonadi ngyukile mu Bible. Shi namone kyaba, ñendanga mu kibīko kya mabuku kukatanga dibuku Les jeunes s’interrogent.” * Lelo Yehova wāmwesele pangala pa bukomo bwandi? Unena’mba: “Kyaba kimo bakwetu ba mu kalasa bangipangulanga bipangujo, pakwabo banomba’nka ne dibuku.” Shi wikakanga kulonga namino, padi bikulomba uyuke abe mwine “kiswa-mutyima wa Leza, ne mwikadile bulumbuluke, kuloelelwa, ne bu-bwaninine” na kwifunda na kininga kifundwa kya kasuku. (Loma 12:2) Shi ukulupile amba byobya byowifunda bo bubinebine nabya kukafupo “bumvu īno myanda-miyampe.”—Loma 1:16.

‘Kibelo Kishitulwe’ kya Mingilo

15, 16. Le “kibelo kikatampe kya mīngilo” kitwela’po bene Kidishitu bamo i kibelo’ka, ne i madyese’ka amo obamwena’mo?

¹⁵ Mutumibwa Polo wāsonekele amba “kibelo kikatampe kya mīngilo milumbuluke i kinshitwil[w]e.” (1 Kodinda 16:9) Lelo ngikadilo yodi’mo ikupa muswelo wa kutwela pa kino kibelo kya mingilo? Kimfwa kwingila bu pania wa lonso nansha mukwashi kulomba kupityija nsaa  70 nansha 50 ku kweji mu mwingilo wa kusapula. Na bubine, bapania basangelwanga na bene Kidishitu bakwabo mwanda wa mwingilo wabo wa kikōkeji obengila. Ino nsaa mivule yobapityija mu mwingilo keibapengapo mutyima wa kwimona bu batabuke batutu ne bakaka wabo. Ino batamijanga mushipiditu wākankamikile Yesu amba: “Bātwe tudi bapika ba bitupu, ne kyo twaubile twaubile mu bupika monka.”—Luka 17:10.

¹⁶ Kwingidila bu pania kulomba kwidingila, kwilongolola, ne kwikala na mutyima wa kwisuminwa bivule. Ino madyese i mavule kutabuka. “Kuyuka kwingidija Kinenwa kya Leza kya bubinebine monka mokyolokele i madyese binebine,” mo mwanenene pania utelwa dya bu Tamika. “Shi wi pania, ukengidija Bible divule. Pano shi ke ñenda ku njibo ne njibo, nañanga bisonekwa bifwaninwe mwinē njibo ne mwinē njibo.” (2 Temote 2:15) Pania utelwa bu Mika unena’mba: “Kumona bubinebine mobwalamwina būmi bwa muntu i dyese dikwabo dya kutendelwa.” Nsongwalume utelwa dya bu Mateo nandi unenena pa nsangaji ya “kumona muntu wiya ku bubinebine. Kekudipo nsangaji mikwabo idingakene nayo.”

17. Mwine Kidishitu umo wanekenye namani milangwe yandi mityani pa bupania?

¹⁷ Mwene nobe ukokeja kwitala shi ubwanya kutwela pa kibelo kya bupania? Padi kusaka usakanga’tu, ino wimona amba kufwaninwepo. “Nadi na milangwe mityani pa mwingilo wa bupania,” ye kaka nsongwakaji utelwa dya bu Kenyatte unena. “Nadi mona amba nkiubwanyapo. Nkyadipo ndyukile kuteakanya ntwelelo nansha kulanguluka na muntu pa Bisonekwa.” Inoko bakulumpe bamupele kaka pania mupye wa kwingila nandi. “Yadi nsangaji pa kwingila nandi,” ye Kenyatte uvuluka. “Kino kyo kyampele mutyima wa kwikala pania.” Eyo, padi abe nobe usakilwa’tu kukankamikwa ne kufundijibwa mwakwikadila pania.

18. I madyese’ka eselwanga boba batwela mu mwingilo wa bu mishonele?

¹⁸ Kwingila bu pania i kibelo kitwala ku madyese makwabo a mwingilo. Kimfwa, balume ne bakaji bamo bakokeja kubwanya bisakibwa bya kukafunda bu mishonele ne kutumwa kukengidila mu matanda a bweni. Bamishonele bafwaninwe kwibidila ntanda ya bweni,  pakwabo ludimi lupya, mwikadilo umpya, ne bidibwa bipya. Ino madyese alupuka’ko i mapite ne bino byonso kulampe kwine. Mildred, mishonele ke mwije mu Meksike unena’mba: “Nkyealakenye kasha butyibi bonakwete bwa kwikala mishonele. I kintu kyonadi ngabila kala tamba ponakidi nsongwakaji.” Lelo i madyese’ka akadi mwimwene? “Mu yetu ntanda, byadi bikomo kusokola kifundwa kya Bible. Ino muno, ndi nabyo bivule, umona’nka ne befundi baná bashilula pamo kutambila mu mwingilo wa budimi!”

19, 20. Le mwingilo wa ku Betele, ne wa ntanda yonso, ne Masomo a Bufundiji bwa Mingilo biletanga madyese’ka mavule?

¹⁹ Madyese makatampe eselwanga ne boba bengila ku Betele ku mabilo a misambo ya Batumoni ba Yehova. Sven, nkasampe wingila mu Alemanye, unena pangala pa mwingilo wandi ku Betele amba: “Monanga bu nalonga kintu kya mvubu ya endaenda. Nadi mbwanya kwingidija bwino bwami mu ino ntanda. Ino kyadi kya kwikala pamo bwa kutūdija makuta mu banki isa kupona panopano ponka.” Bine, kwingila bu mwingidi wa kwituma wambulwa mfutwa kulomba kwipāna kwa binebine. Ino Sven unena’mba: “Pojoka mu njibo, uyukile biyampe amba byonso byonalonga dyalelo nalongela’byo Yehova. Wiivwana ku mutyima konso maloa ‘keaneneka.’”

²⁰ Batutu bamo basangelanga madyese a mwingilo wa ntanda yonso, na kwingila mu lūbako lwa misambo mu matanda a bweni. Ba mulume ne mukaji bamo baingile mu matanda mwanda a bweni basonekele amba: “Batutu kuno i ba kutendelwa. Mityima yadi isansa pa kwishiya—misunsa mwanda mituntulu ‘isansa’nka kusansa.’ Bine, bobwa shabo bo bulumbuluke mpata botwapityile’mo!” Kupwa kudi kadi Masomo a Bufundiji bwa Mingilo. Afundija batutu bankungulume babwenye bisakibwa bufundiji bwa ku mushipiditu. Tutu umo upwile ano masomo usoneka’mba: “I binkolele’tu ne mwa kufwijija’ko pangala pa ano masomo a kutendelwa. Le kudi kadi bulongolodi bukwabo bwipāna mu kufundija uno muswelo?”

21. I kikoleja’ka kidi na bene Kidishitu bonso mu mwingilo obengidila Leza?

²¹ Bine, kudi bibelo bivule bya mingilo bishitwilwe. Eyo, bavule motudi kebakokejapo kukengila ku Betele nansha mu ntanda ya bweni. Yesu aye mwine wānene amba bene Kidishitu bakapa “bipa” bya buvule bwishileshile mungya ngikadilo yobadi’mo. (Mateo 13:23) Nanshi kikoleja kotudi batwe bene Kidishitu i kwingidija senene ngikadilo yotudi’mo—kwingila mwingilo wa Yehova ne pa mfulo pangya ngikadilo yetu. Shi tulonga namino, tutumbijanga Yehova, kadi tukulupilei’tu amba nandi usangele. Ivwana kimfwa kya kaka mununu Ethel, udi mu kilelelo. Usapulanga kitatyi ne kitatyi ku bekadi ba mu njibo yabo, usapula ne busapudi bwa ku telefone. Nansha byadi na makambakano, wingilanga na muya wandi onso.—Mateo 22:37.

22. (a) I mu miswelo’ka mikwabo motukokeja kutumbija Leza? (b) I kitatyi’ka kya kutendelwa kitutengele kumeso?

²² Ino vuluka amba busapudi i muswelo umo’tu wa kutumbija Yehova. O mwanda shi tudi na mwiendelejo ne mumwekelo uleta kimfwa ku kaji, ku masomo, ne ku njibo, nabya tusangajanga mutyima wa Yehova. (Nkindi 27:11) Nkindi 28:20 ulaya’mba: “Muntu wa binebine ukavudijibwa ne madyese.” Shi ke pano, twikalei ‘kukusa mingimingi ya dyese’ mu mwingilo otwingidila Leza, mwanda tuyukile amba tukangulanga madyese mangimangi. (2 Kodinda 9:6) Shi tulonge namino, tukekala na dyese dya kutanwa’po kitatyi kikekala bintu “byonsololo bidi ne muya” kutumbija Yehova ntumbo mikatampe yafwaninwe!—Mitōto 150:6.

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ukivulukile?

• Bantu ba Yehova bamwingidila “bufuku ne mwinya” mu buluji’ka?

• I bikoleja’ka byātenwe nabyo kisaka kya Ngade, ne bifundija bene Kidishitu ba dyalelo bika?

• Mwingilo wa budimi witukiñanga namani ku kutamba kwitutamba Satana?

• I ‘kibelo’ka kishele pululu’ kitwelele’po bamo, ne i madyese’ka obamwenine’mo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Bifwatulo pa paje 31]

Bupania bukokeja kushitula bibelo bya madyese makwabo a mwingilo, kimfwa:

1. Mwingilo wa matanda

2. Mwingilo wa ku Betele

3. Mwingilo wa bumishonele