Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Kuta Banunu Mutyima—Kiselwa kya Bwine Kidishitu

Kuta Banunu Mutyima—Kiselwa kya Bwine Kidishitu

Kuta Banunu Mutyima—Kiselwa kya Bwine Kidishitu

“Ne ku bununu bobe ami ne aye enka; kabidi ne ku nywene ne mvwi-to-o nkemuselanga.”—ISAYA 46:4.

1, 2. Lelo buledi bwa Tata wetu wa mūlu i bwishile namani na bwa bambutwile?

 BAMBUTWILE bepāne balelanga babo bana tamba ku bwanuke, ku bunkasa, kutūla ne ku bunsongwa bwabo. Nansha shi abatama kebadi ne na bisaka byabo, bashabo ne bainabo bendelelanga na kwibata mutyima na buswe ne kwibakwatakanya.

2 Eyo, bantu badi na mikalo mu byobalongela babo bana, ino Tata wetu wa mūlu aye ubwanya nyeke kuta bengidi bandi ba kikōkeji mutyima na buswe ne kwibakwatakanya. Yehova wānene bantu bandi batongwe ba pa kala amba: “Ne ku bununu bobe ami ne aye enka; kabidi ne ku nywene ne mvwi-to-o nkemuselanga.” (Isaya 46:4) Bine, bino i binenwa bikankamika mpata bene Kidishitu banunu! Yehova kelangapo boba balamine dikōkeji ku meso andi. Ino aye ulaile kwibakwatakanya, kwibangula, ne kwibaludika mu būmi bwabo bonso, enka ne mu myaka yabo ya bununu mwine.—Mitōto 48:14.

3. I bika byotusa kubandaula mu kino kishinte?

3 Le tukokeja kwiula namani mutyima wa Yehova wa kukengelela banunu? (Efisesa 5:1, 2) Tubandaulei muswelo ukokeja bana, batadi ba bipwilo, ne bene Kidishitu bonso umo ne umo kuta mutyima ku bisakibwa bya boba ke banunu babadilwa mu bu bana na bana bwetu bwa ntanda yonso.

Kiselwa kyetu Batwe Bana

4. I kiselwa’ka kidi na bana bene Kidishitu ku bambutwile babo?

4 “Lemeka shobe ne inobe mwine kumo.” (Efisesa 6:2; Divilu 20:12) Kunena kunene mutumibwa Polo bino binenwa bipēla, abyo’ko bya mushike bya mu Bisonekwa bya Kihebelu kuvuluja bana kiselwa kyabo ku bambutwile babo. Ino le bino binenwa bikwatañene namani na kuta banunu mutyima? Kimfwa kisangaja kya mu bitatyi bya kumeso kwa bwine Kidishitu kikalondolola kino kipangujo.

5. (a) I bika bilombola amba Yosefa kāidilwepo biselwa byandi bya bu mwana? (b) Lelo kulēmeka bambutwile i kulonga bika ne bika, ne i kimfwa’ka kiyampe kyāshile Yosefa mu uno mwanda?

5 Pādi ke papite myaka 20 mituntulu, Yosefa kutupu kwimona na mukulutuba Yakoba, shandi wādi ke mununu. Inoko bimweka amba Yosefa kājimijepo buswe bwa bu mwana uswile Yakoba. Mwanda pa kwisokola ku meso a banababo, wēbepangwile amba: “Lelo tata ukidi monka mumi’ni?” (Ngalwilo 43:7, 27; 45:3) Mu kine kitatyi’kya, ntanda ya Kenani yādi mu nzala mikatampe. Penepo Yosefa wātumanya kudi shandi amba: “Atūke kuno ko ndi kakeja. Kabidi ukekalanga mu ntanda ya Ngoshena, ino ukekalanga pabwipi nami, . . . Kadi e ko nkakudishisha abe.” (Ngalwilo 45:9-11; 47:12) I amo, kulēmeka bambutwile banunu i ne kwibakinga, ne kwibapa bintu bya ku ngitu kitatyi kyokebadipo na bukomo bwa kwisasaketa. (1 Samwele 22:1-4; Yoano 19:25-27) Yosefa wāitabije kino kiselwa na nsangaji.

6. Lelo Yosefa wālombwele namani buswe bwa binebine bwaādi uswele shandi, ne i muswelo’ka otukokeja kwiula kimfwa kyandi?

6 Yosefa pa kweselwa na Yehova, wādi ke mpeta wa byandi mu Edipito ne muntu wa lupusa lukatakata. (Ngalwilo 41:40) Ino kādipo wimona bu wa mvubu mpata nansha muvudilwe bya kulonga bimukankaja kulēmeka shandi wa myaka 130. Pa kuyuka amba Yakoba (Isalela) wādi kadi kubwipi, “Yosefa walongolola dyandi dikalo, wakatundaila shandi Isalela ku Ngoshena; kabidi welombola kwadi, wamuponena panshingo yandi kadidila panshingo yandi kitatyi kilampe kine.” (Ngalwilo 46:28, 29) Kuno kumutundaila kekyādipo’tu kilomboji kya bulēme kete. Ino Yosefa wādi uswile mpata shandi mununu ne kādipo na bumvu bwa kulombola patōka buswe bwandi. Shi tudi na bambutwile banunu, lelo netu twibalombolanga kisanso kyetu pambulwa kakama?

7. Mwanda waka Yakoba wālombele kukajikwa mu Kenani?

7 Bwine Leza bwa Yakoba bwādi nyeke bukomo kutūla ne ku lufu lwandi. (Bahebelu 11:21) Byaādi ukulupile mu milao ya Leza, wālombele bakajike umbidi wandi mu Kenani. Yosefa wālēmeka shandi na kulonga bintu byaālombele, nansha byobyādi bilomba lupeto ne bukomo buvule.—Ngalwilo 47:29-31; 50:7-14.

8. (a) Le i bika bifwaninwe kwitutonona tulele bambutwile betu banunu? (b) I bika byalongele mwingidi umo wa kitatyi kyonso mwanda wa kukalela shandi mutame? (Tala kapango pa paje 15.)

8 Lelo i bika byātonwene Yosefa alele shandi? Eyo, wātonwenwe na buswe ne kuyuka kwaādi uyukile amba udi na mapu kudi shandi wāmupele būmi ne kumutamija, ino na bubine, Yosefa wādi ukimba bya binebine kusangaja Yehova. Netu tulongelei monka. Polo wāsonekele amba: “Wivwane, shi mukaja-mufu udi ne bāna, nansha bankana, babadikilwe kulaījibwa ñeni ya kwifwilako lusa abo bene, ne kulōka bakwibabutula; ke-kintu kino namino i kilumbuluke, ne ku mpala ya Leza.” (1 Temote 5:4) Bine, kuswa Yehova ne kumwakamwa na kalēmo kakatampe byo biketutonona tulele bambutwile betu banunu, nansha shi bituletela bikoleja’ka. *

Bakulumpe Mobatela Banunu Mityima

9. Le i bāni batongelwe kukumba luombe, mubadilwa ne banunu bene Kidishitu?

9 Yakoba paādi kalumba ku mfulo ya būmi bwandi, wātelele Yehova bu “Leza wadi undisha bumi bwami nyeke ne ku dyalelo dino’di.” (Ngalwilo 48:15) Dyalelo Yehova ukumbanga bengidi bandi ba pano panshi kupityila ku batadi, bakulumpe bene Kidishitu baludikwa na wandi Mwana Yesu Kidishitu, “Mukumbi mwine mukatakata.” (1 Petelo 5:2-4) Lelo batadi bakokeja kwiula Yehova namani pobalela banunu badi mu luombe lobapelwe?

10. Lelo i bika byālongelwe pa kukwasha bene Kidishitu banunu ku ngitu? (Tala ne kapango pa paje 17.)

10 Kinondanonda na kushimikwa kwa kipwilo kya bwine Kidishitu, batumibwa bātongele “bāna-balume basamba-babidi . . . bayūlwe Mushipiditu ne ñeni kumo” amba bemanine mwingilo wa ‘kwabanya bidibwa bya mobukila, mobukila’ umbukata mwa bana-bakaji ba bishala bene Kidishitu bafudilwe. (Bilongwa 6:1-6) Mwenda mafuku Polo wālombola mutadi Temote atūle ku mulongo wa majina bakaji ba bishala baleta kimfwa ba kukwasha ku ngitu. (1 Temote 5:3, 9, 10) Mo monka ne batadi ba bipwilo dyalelo, nabo balongololanga na mutyima tō bukwashi bwa kukwasha bene Kidishitu banunu basakilwa’bo. Inoko, kudi bivule bilombwa pa kusaka kulela banunu ba kikōkeji.

11. I bika byānene Yesu pangala pa mukaja mufu mufudilwe wātūdile kyabuntu kityetye?

11 Yesu pa kufwena ku mfulo ya mwingilo wandi wa pano panshi, wāshikete mu tempelo, “katale ku kilambwilo, ne kibumbo kya badi balambulamo.” Penepa wāta mutyima ku muntu umo. Nsekununi inena’mba: “Kwaiya mukaja-mufu mulanda aye waelamo tulupeto tubidi” twa mvubu mityetye. Yesu wāita bandi bana ba bwanga, wēbanena’mba: “I binebine byo nemunena’mba: Uno mukaja-mufu mulanda waelamo aye wakile bonso bakwela mu kilambwilo. Mwanda boba bonso balambulamo i ne mwanda wa bintu byabo bingi, ino aye wampikwa’byo watūdidilamo tonso twādi nato, ne kakupandila kakola.” (Mako 12:41-44) Mu buvule bwa lupeto, kyabuntu kya mukaja mufu kyādi kityetye, ino Yesu wāyukile amba kidi na mvubu mpata ku meso a Shandi mwanda wāpēne’kyo na mutyima wandi onso. Yesu kāsebwilepo byālongele uno mukaja mufu mulanda, nansha byaādi ke mununu.

12. Bakulumpe batendelanga namani bukwashi butuntwila’ko bene Kidishitu banunu?

12 Ne batadi bene Kidishitu nabo mo monka, pamo bwa Yesu, kebasebulangapo bilonga banunu mu kwendeleja mutōtelo wa bine kumeso. Bakulumpe bafwaninwe kufwija’ko banunu pangala pa mwingilo obengila, kunena kobanena ku kupwila, lupusa luyampe lobaleta mu kipwilo, ne kūminina kwabo. Binenwa bya kukankamika bitamba ku mutyima bikwashanga banunu ‘bamone mwa kwitendelela’ mu mwingilo wabo ukola obengila, o mwanda i bibi kwibazozeja na kudingakanya byobalonga na bilonga bene Kidishitu bakwabo nansha na byobādi balonga pa kala.—Ngalatea 6:4.

13. Bakulumpe bakokeja namani kuboila ñeni ku bwino ne myanda yatene banunu umbūmi?

13 Bakulumpe betabijanga bukwashi bwa mvubu buleta bene Kidishitu banunu ponso pobaboila ñeni ku myanda yēbatene umbūmi ne bwino bwabo. Banunu baleta kimfwa kiyampe bakokeja kutwejibwa mu bya kumwena’ko nansha mu bwipangudi. Mukulumpe umo unena’mba: “Bemvwaniki bashikete nyā ne kuteja ponadi ngipangula tutu nansha kaka mununu utamije bana bandi mu bubinebine.” Bakulumpe ba mu kipwilo kikwabo nabo banena’mba kaka pania wa myaka 71 wakweshe basapudi bavule ba Bulopwe bashilule kutambila kyaba ne kyaba mu mwingilo wa budimi. Kadi wadi wibakankamika kulonga bintu “bya kyalwilo,” kimfwa kutanga Bible ne kisonekwa kya difuku ne kulanguluka pa byobya byobatanga.

14. Kitango kimo kya bakulumpe kyalombwele namani amba kisangedile mukwabo mutadi mununu?

14 Bakulumpe basangelanga kadi bukwashi bwa batadi bakwabo banunu. José, udi na myaka 70 ne musubu, mukulumpe pano ke myaka makumi mavule, wapaswilwe panopano. Byalēle mu butanda mu bula bwa mafuku, wadi kalanga kuleka mwingilo wa bu mutadi mwimaniji pa kipwilo. “Mwitabilo wa bakulumpe bakwetu wantulumwije,” ye José unena. “Pa kyaba kya kwitabija mulangwe wami, abo kebangipangula bukwashi bonsaka bankwashe mwanda wa ñendelele na kusela biselwa byami.” José wakwashibwe na mukulumpe ukidi nsongwalume, o mwanda wingilanga na nsangaji bu mutadi mwimaniji, ne kino i kilete madyese ku kipwilo. Mukulumpe mukwabo unena’mba: “Banabetu bakwete na mutyika mpata mwingilo wingila tutu José bu mukulumpe. Bamuswele, kadi bamulēmekele pangala pa bwino ne lwitabijo lwandi. I muloeje kipwilo kyetu.”

Kwita Mutyima Batwe Bene na Bene

15. Mwanda waka bene Kidishitu bonso bafwaninwe kuta mutyima ku biyampe bya banunu badi umbukata mwabo?

15 Na bubine ke enkapo bana badi na bambutwile banunu ne bengidi batongelwe banenwe kuta banunu mutyima. Polo wādingakenye kipwilo kya bwine Kidishitu na umbidi wa muntu amba: “Leza wasambakanya ngitu yonso pamo, kupana buleme ku mutamba wampikwa’bo; mwanda wa kunena’mba kwakēkala ne po bikalañanyine ku ngitu; amba byakungitu bīkale kwilela abyo bīne buledi bumo bonka.” (1 Kodinda 12:24, 25) Pa kusaka kipwilo kya bwine Kidishitu kingile umbumo senene, umo ne umo ufwaninwe kuta mutyima ku biyampe bya banababo betabije, ne banunu bene kumo.—Ngalatea 6:2.

16. I muswelo’ka otukalombola amba tutele banunu mutyima potudi ku kupwila?

16 Kupwila kwa bwine Kidishitu i mukenga mulumbuluke wa kuta banunu mutyima. (Fidipai 2:4; Bahebelu 10:24, 25) Le twikalanga na kitatyi kya kwisamba na banunu mu bino byaba? Nansha byokidi kiyampe kwibepangula mobalādile, mwene i kipite buya kadi ne ‘kwibapa kya kwibapa kya ku mushipiditu,’ padi i kwibasekunwina mwanda mumweke ūbaka nansha mulangwe kampanda wa mu Bisonekwa? Banunu bamo bakomenwanga kujina pobadi, o mwanda i biyampe kwibendela pa kyaba kya kwilaija’nka abo bāye kotudi. Shi badi na makambakano pa kwivwana, tukokeja padi kunena bityebitye na kutela bishima senene. Kadi shi tusaka kwikale “kwikankamika kwa bātwe bonso,” nabya i biyampe kuteja na katentekeji panena mununu.—Loma 1:11, 12.

17. I muswelo’ka otukalombola amba tutele mutyima ku banunu bene Kidishitu bashikete kijabanda mu mobo?

17 Le tukalonga namani shi banunu bamo kebakokejapo kwenda ku kupwila? Yakoba 1:27 witulombola amba tudi na kiselwa kya “kupempula bāna bampikwa shabo, ne bakaji-ba-bafu, mu bishoto byabo.” “Kupempula” i buluji bumo bwa kyubwa kyāingidijibwe mu Kingidiki pano. (Bilongwa 15:36) Bine banunu basangelanga bupempudi bwetu! Polo “mununu” pāadi mukutwe mu Loma kubwipi kwa mu mwaka wa 65 K.K., wādi wikele kasuku kandi. O mwanda wādi wabila kumona mwingidi nandi Temote, wāmutumina mukanda’mba: “Winyingishe kwiya kuntana panopano.” (Filemone 9; 2 Temote 1:3, 4; 4:9MB) Bakulumpe bamo shabo kebadipo mu buloko, ino bashikete kijabanda mu mobo mwanda wa kubelabela kwabo. Bano badi’nka bwa abo banena’mba, ‘Yo, longai buninge bwa kwiya kuntala panopano.’ Lelo twitabanga ku luno lwito?

18. I byabuyabuya’ka bidi mu kupempula banunu?

18 Ketwakipēlulai kamweno kadi mu kupempula batutu ne bakaka banunu ba ku mushipiditu. Kitatyi kyādi mwine Kidishitu utelwa dya Oneshifolusa mu Loma, wākimbile Polo na kininga, wāmutana, kupwa ‘wamukankamika misunsa mingi.’ (2 Temote 1:16, 17MB) Kaka umo mununu wanene amba: “Nswele kushikata pamo na bankasampe. Ne nkyondoelelwe kutabuka i kumona kobamonanga bu wa mu byabo bisaka. Kinkankamikanga mpata.” Mwine Kidishitu mukwabo mununu unena’mba: “Bine, nswele shi muntu wauntumina kakanda, waungite ku telefone nansha minite mityetye’tu, nansha kumpempula ka kyaba. Monanga bu natome’ko bidi luvula lutalala.”

Yehova Upalanga Mpalo Boba Bata Bakwabo Mutyima

19. I madyese’ka adi mu kulela banunu?

19 Kuta banunu mutyima kuletanga mpalo mivule. Kwilunga na banunu ne kuteka mu buyuki ne mu bwino bwabo i madyese kala pa bula. Boba balela banunu bamwenanga’mo nsangaji nansha dyese dikatampe dya kupāna, kadi ne kuloelelwa ne ndoe ya munda pa kuyuka amba abavuija biselwa byabo bya mu Bisonekwa. (Bilongwa 20:35) Ne kadi, kebekalangapo na moyo amba shi tubakanunupa bantu baketwela. Kinenwa kya Leza kitukulupija’mba: “Mūya wa kyaba-bulale ukanunijibwa: Kadi yewa usangila mema nandi ukasangilwa’o.”—Nkindi 11:25.

20, 21. Yehova umonanga namani boba balela banunu, ne i bika byotufwaninwe kusumininwa kulonga?

20 Yehova upalanga mpalo bana bamwakaminwe, batadi, ne bene Kidishitu bonso bakwasha banababo banunu pambulwa mwino. Uno mushipiditu ukwatañene na lukindi lunena’mba: “Yewa ufwila mulanda lusa wāpuja kudi Yehova; kadi kilongwa kyandi kiyampe ukamulubwilanga monka.” (Nkindi 19:17) Wivwane buswe bo bwitutonona tufwile mulanda lusa, nabya Leza ukamona amba wetwapula mapu a kwitwalwija na kwitwesela madyese. Bine uketwalwija mapu potulela banunu batōtyi netu, mwanda bavule i “balanda monka mwikadile bya panopantanda, [ino i] bampeta mu kwitabija.”—Yakoba 2:5.

21 Bine Leza wa buntu uketwalwija bivule! Kubadila’mo ne būmi bwa nyeke. Ku bengidi bandi bavule, ukebapa būmi bwa nyeke mu paladisa pano panshi, mukafundulwa lonso tusuwa twa bubi botwāpyene, ne mukajokela banunu ba kikōkeji ku bukomo bwa bunsongwa. (Kusokwelwa 21:3-5) Pano potwilaija ano madyese, twendelelei na kuvuija kiselwa kyetu kya bwine Kidishitu kya kulela banunu.

[Kunshi kwa dyani]

^ Shi usaka kuyukila’ko madingi a kamweno a mwa kulelela bambutwile banunu, tala Réveillez-vous ! wa mafuku 8 Kweji 2, 1994, paje 3-10.

Ukalondolola’po Bika?

• Le bana bakalēmeka namani bambutwile babo banunu?

• Bakulumpe balombolanga namani amba batele mutyima banunu badi mu luombe?

• Bene Kidishitu umo ne umo bakalonga bika bilombola amba batele banunu mutyima bya binebine?

• I madyese’ka adi mu kulela bene Kidishitu banunu?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kapango pa paje 18]

Padi Pasakilwa Bambutwile Bandi Bukwashi

Philip wadi wingila bu mwingidi wa kwituma ku lūbako mu Liberia mu 1999, penepa watambula mukanda amba shandi ubela bya lufu. Byadi uyukile amba inandi kakokejapo kwikonda na misongo bunka bwandi, watyiba mbila ya kujokela kwabo mwa kukwatyila mpangiko ya kundapija shandi.

Philip uvuluka’mba: “Kujoka kewadipo mwanda upēla, ino namwene amba kiselwa kyami kibajinji i kulela bambutwile.” Mu myaka isatu yalondele’po, wavilwidile bambutwile bandi mu njibo mifwaninwe, ne na bukwashi bwa banababo bene Kidishitu, wakwatañanya kikalo’kya na bisakibwa bya pa bula bya shandi.

Inandya Philip pano kabwanya bunka bwandi kutala wandi mulume ubelabela misongo mikomo. O mwanda Philip pano waitabije lwito lwa kujokela mu mwingilo wa kwituma ku musambo wa Batumoni ba Yehova mu Masedonya.

[Kapango pa paje 18]

Kebaidilwepo Bisakibwa Byandi

Ada mwine Kidishitu wa myaka 85 wa mu Ostrali, wadi kakitambilangapo panja mwanda wa kubelabela kwandi, penepo bakulumpe ba kipwilo bakwata mpangiko ya kumukwasha. Balongolwele kisumpi kya banabetu betabije ba kumukwasha. Bano batutu ne bakaka badi basangela kumwingidila mingilo pamo bwa kukolopa, kukenda, kuteka, ne kukamupotela tubintu.

Buno bukwashi bwashilwile pano kepadi kintu kya myaka dikumi. Ne dyalelo, kintu kya Batumoni ba Yehova 30 ke bakwashe kaka Ada. Bakyendelela na kumupempula, kumutangila mabuku esambila pa Bible, ne kumulombola kwendelela kwa ku mushipiditu kwa boba badi mu kipwilo, ne kulombela nandi nyeke pamo.

Bakulumpe bene Kidishitu ba pa kipwilo kyabo banene’mba: “Boba balela kaka Ada bamwene amba kumukwasha i dyese. Bavule i bakankamikwe na mwingilo wandi wa kikōkeji waingile mu makumi a myaka, ne kebalañangapo nansha dimo kuvulaminwa bisakibwa byandi.”

[Kifwatulo pa paje 14]

Lelo tulombolanga bambutwile betu banunu kisanso pambulwa kakama?

[Kifwatulo pa paje 16]

Bonso mu kipwilo bakokeja kulombola buswe bobaswele banunu banababo betabije