Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

‘Ikalai na Kisanso Banwe Bene na Bene’

‘Ikalai na Kisanso Banwe Bene na Bene’

‘Ikalai na Kisanso Banwe Bene na Bene’

“Buswe bwa bwi bana na bana bwimulunge na kisanso banwe bene na bene.”—LOMA 12:10, Bisonekwa Bitokele.

1, 2. Mishonele umo, ne mutumibwa Polo, badi bapwene kipwano’ka na banababo?

 DON, waingile mu bula bwa myaka 43 mu mwingilo wa bumishonele Kulampe Kutunduka, wadi uyukene bu wa mashi masambuke pa kwingidila bantu. Pano paikonda na misongo yandi ya mfulo, bantu bamo baadi wifunda nabo batambile ku tununu twa makilometele bāya ku butanda bwandi banena’mba, “Kamsahamnida, kamsahamnida!”—“Wafwa’ko, wafwa’ko!” mu Kikorea. Kisanso kya Don kyebatengele ku mityima.

2 Kekudipo enka kino kimfwa kya Don kete, mhm. Mu myaka katwa kabajinji, mutumibwa Polo wādi uswele baswe bandi kisanso kya uno muswelo. Polo wēpēne aye mwine. Nansha byaādi na kusumininwa kukatampe, ino wādi na kanye ne kilelo, “pamo bwa inabana ulelele bana bandi.” Wātumīne kipwilo kya Tesalonika mukanda amba: “Pa mwanda o twemusenswe nenki, twadi tusangele kwimupa Myanda Miyampe ya Leza, nanshi ke’nka ayo kete, i ne kwimwelela tu ne bumi bwetu bwine, mwanda twadi twimusenswe binyinge.” (1 Tesalonika 2:7, 8MB) Kupwa, Polo pa kusapwila banababo ba mu Efisesa amba kakikemonepo nabo dikwabo, abo “bonso badi ke badila pakatampe pene, bamuponena peshingo, ke bamwimuna lwimu lwa ku kanwa.” (Bilongwa 20:25, 37) I kimweke patōka amba kipwano kyādi kipwene Polo na banababo kyādi kya mushike, kekyādipo kimanine enka pa kwikala na nkulupilo imo, mhm. Bādi besanswe abo bene na bene.

Kisanso ne Buswe

3. Le bishima bya mu Bible bitala pa kisanso ne buswe i bikwatañane namani?

3 Mu Bisonekwa, kisanso, kinyenye, ne lusa i ngikadilo ikwatañene yonso na ngikadilo mikatampe ya bwine Kidishitu—buswe. (1 Tesalonika 2:8; 2 Petelo 1:7) Ino ngikadilo ya bwine Leza īkūkilanga ne kwingidila pamo, pamo’nka bwa buya bwishileshile bwa dyama. Iluñanga bene Kidishitu pamo, ke’nkapo abo bene na bene kete, mhm, ino i ne na shabo wa mūlu. O mwanda mutumibwa Polo wāsoñenye banababo betabije amba: “Buswe bwenu bwikale bwampikwa budimbi. . . . Buswe bwa bwi bana na bana bwimulunge na kisanso banwe bene na bene.”—Loma 12:9, 10BB.

4. Le kishima “‘kisanso” kishintulula namani?

4 Kishima kya Kingidiki kingidije Polo bu “kisanso” kidi na bipindi bibidi, kibajinji kishintulula bulunda ne kya bubidi kisanso kya kibutwila. Mubandaudi umo wa Bible ushintulula amba kino kikimba kunena amba bene Kidishitu “i ba kuyukila ku kwipāna kobepāna na buswe, ku kwikuta umbumo nkē, ne ku kwikūkila kwa kisaka kiangula.” Le nobe mo momwena batutu ne bakaka obe bene Kidishitu? Mwiivwanino wa kyanga—wa bubutule—ufwaninwe kubikala mu kipwilo kya bwine Kidishitu. (Ngalatea 6:10) O mwanda, Bible The New Testament in Modern English, wa Phillips, walamuna Loma 12:10 amba: “Twikalei na kisanso kikabe bya bine batwe bene na bene bu bana na bana.” Kadi tutanga mu The Jerusalem Bible amba: “Mwiswei banwe bene na bene mufwaninwe kwiswila bana na bana.” I amo, buswe bwiswa bene Kidishitu ke enkapo kisakibwa nansha kintu kyendele’mo kya kulonga. ‘Pa kusanswa banabetu betabije kwampikwa buzazangi,’ tufwaninwe ‘kwiswa bikatampe batwe bene na bene ne mutyima wetu onso.’—1 Petelo 1:22MB.

“Bapwe Kala Kufundijibwa na Leza Kwisanswa”

5, 6. (a) Yehova wingidijanga namani bitango mwanda wa kufundija bantu bandi kisanso kya bwine Kidishitu? (b) Le kijimba kya bu bana na bana kiniñanga namani mwenda myaka?

5 Mu ino ntanda ‘buswe bwa bavule bwendanga butalala,’ ino Yehova aye ufundijanga bantu bandi mu ino myaka ‘kwisanswa abo bene na bene.’ (Mateo 24:12; 1 Tesalonika 4:9) Bitango bya matanda bya Batumoni ba Yehova bimwekejanga patōka buno bufundiji. Ku bino bitango, Batumoni ba mu kibundi mulongelwa kitango betananga na ba matanda a kulampe, kadi bavule batundailanga beni ku mobo abo. Ku kitango kimo kyalongelwe panopano, bamo batambile ku matanda ebidile bantu kwikaka kumwekeja malango abo. “Bano banabetu pobafikile dibajinji ku kitango, badi beshisa ne kwivwana bumvu,” ye mwine Kidishitu umo utundaila bāya usekununa. “Ino mafuku asamba kete pa kupita’po, pano ke kwishadika, beni ne bafikilwa bepamba bīpa ke badila ne kudila. Baikele kuloelelwa buswe bwa bwine Kidishitu bokebakelwapo nansha dimo.” Kutundaila banabetu na kizaji, pampikwa kubanga bibidiji byabo, kukokeja kulupula bipa biyampe ku beni ne bafikilwa bene.—Loma 12:13.

6 Bine, bino bitango biletanga nsangaji kashā, ino kadi kipwano kikatampe mpata kitamanga pa bukata bwa bene Kidishitu bengidila Yehova pamo mu bula bwa myaka. Shi tubayuka banabetu biyampe, tukaloelelwa mpata ngikadilo yabo miyampe—bubinebine bwabo, kukulupilwa kwabo, dikōkeji, kanye, buntu, mutyima wa kulangila bakwabo, lusa, ne kubulwa kwisakila. (Mitōto 15:3-5; Nkindi 19:22) Mark, waingile bu mishonele mu Afrika ya Kutunduka, wanene amba, “Kwingila kakasa kakasa na banabetu kuningijanga kijimba kikomo kukutulula kyotukutyile na banabetu.”

7. I bika bifwaninwe kulonga pa kusaka tuloelelwe mu kisanso kya bwine Kidishitu ku kupwila?

7 Pa kuningija ne kulama kino kijimba kya bumo mu kipwilo, bonso bafwaninwe kwifwena abo bene na bene. Kupwila kitatyi ne kitatyi, kukomejanga kipwano kyotupwene na batutu ne bakaka. Shi tutanwa’ko, ne kwisamba kumeso, mu bula, ne pa kupwa kwa kupwila, tukekankamika ne kwisombela ku ‘buswe ne ku mingilo milumbuluke.’ (Bahebelu 10:24, 25) “Mvuluka biyampe,” ye mukulumpe umo wa mu États-Unis usekununa, “kitatyi kyonadi mwanuke, kisaka kyetu kyadi nyeke kya mfulo kutaluka ku Njibo ya Bulopwe, twadi twisamba mīsambo ya bulunda ne miloe mu kitatyi kilampe.”

Le Bikulomba ‘Kubaijibwa’?

8. (a) Polo wādi usaka kunena bika paāsoñenye bene Kodinda bekale ‘kubaijibwa’? (b) I bika byotufwaninwe kulonga bya kushinsakanya kisanso mu kipwilo?

8 Pa kusaka tusanswe bakwetu ne pa mfulo, tufwaninwe ‘kubaijibwa’ mu mityima yetu. Mutumibwa Polo wātumīne kipwilo kya mu Kodinda mukanda’mba: “Mutyima [wetu] ubabaye. Kemutyepejibwepo mudi bātwe, mhm.” Kupwa Polo wēbasoñanya amba nenu “mwikale ku baijibwa pamo ponka.” (2 Kodinda 6:11-13) Le ubulwe’po nobe ‘kubaijibwa’ mu kisanso kyobe? Kudipo kyoilaijija bakwenu bāye kodi. Polo, mu mukanda waātumīne bene Loma, wātentekele uno musoñanya pa madingi a kwikala na kisanso senene, amba: “Mu kwilemeka namo, tabukidilai kwilemeka banwe bene na bene.” (Loma 12:10MB) Shi ulēmekele bakwenu, ukabadikila kwibemuna ku kupwila. Ne padi ukebalomba kwenda nabo mu mwingilo wa budimi, pakwabo ne kuteakanya nabo kupwila. Kulonga namino ko kukashitula dishinda dya kutamija kisanso.

9. I matabula’ka atabwile bamo mwa kwikadila balunda ba pa mutyima na banababo bene Kidishitu? (Tela’ko ne kimfwa kya penu.)

9 Bisaka ne bantu ba mu kipwilo bonso umo ne umo nabo bakokeja ‘kubaijibwa’ na kukapempula bakwabo, padi i na kudila tudibwa pamo, nansha na kwipwija mukose senene pamo. (Luka 10:42; 14:12-14) Hakop wadi kyaba ne kyaba ukwata mpangiko ya kwisangaja na bantu batyetye. Unena’mba: “Batame ne banuke badi batanwa’ko, enka ne balela bana kasuku bene. Muntu ne muntu wadi ujokela kwandi na myanda ya nsangaji, ne kwimona amba udi pabwipi na bakwabo.” Batwe bene Kidishitu tufwaninwe kulonga buninge bwa kwikala, ke enkapo bu banabetu betabije kete, mhm, ino i ne bu balunda ba bine.—3 Yoano 14.

10. Le tukalonga bika shi tukankalwa kupwana na mwanetu?

10 Kyaba kimo, kubulwa kubwaninina kuletanga bikoleja pa kutamija bulunda ne kisanso. Penepo tukalonga namani? Dibajinji, tulombelei mwa kwikadila mu kipwano na banabetu. Leza usakanga bengidi bandi bekale biyampe abo bene na bene, kadi kakabulwepo kulondolola milombelo yetu yambulwa budimbidimbi. (1 Yoano 4:20, 21; 5:14, 15) Kadi tufwaninwe kulongela mungya milombelo yetu. Ric, mwingidi wendakana waingile mu Afrika wa Kutunduka, uvuluka tutu wadi na nketekete ikankaja kupwana nandi. “Pa kyaba kya kumwepa, nakimbile kumuyuka senene,” ye Ric ushintulula. “Nafikile pa kuyuka amba shandya mwanetu’wa wadi kilobo mu kupāna mfuto. Ponapwile kwivwanija muswelo wadi ulwa tutu’wa pa kunekenya kitamina kyandi ne kwendelela kwaadi ke mwendelele mu kushinta, namutendela. Twadi ketudi balunda bayampe.”—1 Petelo 4:8.

Pūtula Mutyima Obe!

11. (a) I bika bisakibwa pa kusaka tutamije kisanso mu kipwilo? (b) Mwanda waka kwitolwela mu malango na bakwetu kukokeja kuleta musala ku mushipiditu?

11 Dyalelo, bantu bavule bashikatanga mu būmi bwabo pambulwa kwikala na balunda ba pa mutyima. Bine i kya bulanda! Kino kekikokejapo—kadi kekifwaninwepo—kwikala namino mu kipwilo kya bwine Kidishitu. Na bubine buswe bwa bu bana na bana kebwimaninepo enka pa mīsambo ne mikadilo ya bulēme; nansha pa kumwekeja malango bipitepite. Ino tufwaninwe kupūtula mutyima wetu, monka mwāikele Polo kushitwila bene Kodinda mutyima, ne kulombola banabetu amba twibasakila bekale biyampe. Nansha shi kudi bamo kebadipo na kibutwila kya kupwana bulunda ne kya kunenanena, kwitolwela bunka bipitepite kukokeja kuleta musala. “Yewa wikalañanya aye mwine ukimba kiswa-mutyima kyandi aye mwine,” mo mudyumwina Bible. “Kadi upatana pa ñeni yonso mituntulu.”—Nkindi 18:1.

12. Mwanda waka mīsambo miyampe idi na kamweno pa kupwana kipwano kiloe mu kipwilo?

12 Mīsambo yampikwa budimbidimbi kyo kyalwilo kine kya bulunda bwa bine. (Yoano 15:15) Batwe bonso twikalanga na buya na balunda ba kulombola tufyame ne malangatyima etu. Kadi mu kwenda twiyuka biyampe batwe bene na bene, mo mu kupēlelwa kwivuijija bisakibwa byetu batwe bene na bene. Ponso potukimba tumweno twa bakwetu uno muswelo, tutamijanga kisanso senene, ne tukajingulula bubine bwa byānene Yesu amba: “Dyese dyakupana ditabukile dyakupebwa.”—Bilongwa 20:35; Fidipai 2:1-4.

13. Tukalonga bika bilombola amba tusenswe banabetu kisanso kya binebine?

13 Tufwaninwe kumwekeja kisanso patōka shi tusaka kilupule bipa biyampe. (Nkindi 27:5) Shi kisanso kyetu i kya bine, ne mpala yetu ilombola’kyo, nabya kikakunka ne mityima ya bakwetu balongele monka. “Kutōka kwa meso kusangajanga mutyima,” mo mwāsonekele mwana-mulume wa tunangu. (Nkindi 15:30) Bilongwa bya kulangila bakwetu nabyo bitamijanga kisanso. Kekudipo shako muntu ubwanya kupota kisanso na lupeto, ino kyabuntu kitamba ku mutyima kiteñanga mpata. Kalata, mukanda, ne “kinenwa kinenwa pafwaninwe”—byonso bino bikokeja kumwekeja patōka kisanso kikatampe. (Nkindi 25:11; 27:9) Shi tubapu kusamba bulunda na bakwetu, tufwaninwe kulama’bo na kwendelela kwibasanswa pampikwa kakama. Nakampata mu bitatyi bya tusua, tufwaninwe kwilombola bu balunda ba bine. Bible unena’mba: “Mulunda usanswanga mafuku onso nyeke, mukimonya-malwa wilombola bu-mwanabo.”—Nkindi 17:17.

14. Le tukalonga bika shi muntu umweka bu ketabapo ku kisanso kyetu?

14 Ino na bubine, ke bonsopo ba mu kipwilo bakekala balunda ba pa mutyima. Bamo bakekala balunda netu ba pa bwīpi kutabuka bakwabo. Nanshi shi muntu umweka bu ketulongelapo bintu na kyanga motusakila, ketwakiyumbilai kala kunena amba kudi mwanda otudi nao nansha wadi nao aye. Ne kokasaka kumuningila bulunda bwa mpwaninine. Ino shi utandabula kipwano kyobe kwadi, nankyo ubashitula kibelo kya kusamba nandi bulunda buloe mu mafuku āya kumeso.

“O Ntōkelwe pa Mutyima”

15. Kutendela nansha kuleka kutendela kudi na lupusa’ka pa bakwetu?

15 Yesu wāsangele bininge kitatyi kya kubatyijibwa pa kwivwana bino binenwa bitamba mūlu amba ‘abamutōkelwa pa mutyima’! (Mako 1:11) Uno muneneno wa kwitabija mwana wākulupije Yesu amba Shandi umusenswe. (Yoano 5:20) Ino i kya bulanda, mwanda bamo kashā kebaikele kutendelwa na boba bobalēmekele ne kuswa. Ann unena’mba: “Bankasa bavule badi pamo bwa ami ketudipo na ba mu kisaka badi na nkulupilo yetu ya bwine Kidishitu. Kwetu, twimvwananga enka matope. Kino kitufityijanga mityima mpata.” Pobekalanga ke basapudi mu kipwilo, bevwananga kyanga pa kukwashibwa ne kulelwa mu kisaka kya ku mushipiditu—na batata ne balolo, batutu ne bakaka mu lwitabijo.—Mako 10:29, 30; Ngalatea 6:10.

16. Mwanda waka kutopeka bantu ke kwibakwashapo?

16 Mu matanda amo, bambutwile, batame, ne badimu kebavudilepo kutendela bankasampe na mutyima onso, balanga amba ino mitendelo ikokeja kwibapa mutwe ne mutyima wa kwianya. Uno mulangilo ukokeja kutwela ne mu kisaka kya bwine Kidishitu ne mu kipwilo mwine. Batame bakokeja kufwija’ko nkasa pangala pa dishikulu nansha pa bukomo bwaalonga amba: “Ubalonga biyampe, ino ukokeja kulonga bipete pano!” Ne kitatyi kikwabo bakokeja’nka ne kufityilwa bankasampe. Bavule bafwatakanyanga amba kulonga namino ko kukankamika bankasampe bafikile pa bukomo bwabo. Ino uno mulongelo ulupulanga bibi, mwanda bankasampe bakokeja kuleka’byo ne kwimona amba kebabwanyapo kufikila pa bibalombwa.

17. Mwanda waka tufwaninwe kukimba mikenga ya kutendela bakwetu?

17 Ino kutendela nako kekufwaninwepo kwikala bu ntwelelo ya mwa kupānina madingi. Luñanyañanya lwa na mutyima tō lubutulanga kisanso mu kisaka ne mu kipwilo, kadi lukankamikanga bankasampe bakalombe madingi ku batutu ne bakaka bapye. Nanshi ketwakilekai kishi kyetu kitulombole mwa kwikadila na bakwetu, ino ‘tuvwalei muntu mupya wa kupangibwa umboloke, ne buujila bwa binebine, musakila Leza.’ Bine, tutendelei monka mutendelelanga Yehova bantu.—Efisesa 4:24.

18. (a) Bankasampe, le mufwaninwe kumona namani madingi emupa batame? (b) Mwanda waka batame batanga mutyima ku madingi obaleta?

18 Ku mutamba mukwabo, bankasampe kebafwaninwe kulanga amba shi batame bebalemununa nansha kwibadingila, nabya i bebashikwe. (Musapudi 7:9) Ke amopo namino! Ino i mwanda bemutele mutyima ne kwimusanswa bikatampe. Shi badi amba bemushikilwe, lelo longa bakambakana na kwimusabila myanda yenu? Batame—nakampata bakulumpe pa kipwilo—bayukile lupusa ludi na binenwa, o mwanda bepānanga mu kulanguluka ne kulombela kumeso kwa kupāna madingi, ke-pantu bemusakilanga biyampe.—1 Petelo 5:5.

‘Yehova I Muyulwe Kisanso’

19. Mwanda waka boba bakamba na mutyima mutyumuke bafwaninwe kunyemena kudi Yehova wa kwibakwasha?

19 Myanda imbi ifikila bantu ikokeja kwibamwekeja amba kwikala na kisanso kutwalanga enka ku kutyumukwa kwa mutyima. O mwanda kibalomba bukankamane ne lwitabijo lukomo pa kupūtwila bakwabo mutyima dikwabo. Ino kebafwaninwepo kwilwa amba Yehova “kadipo ne kulampe kwine na bātwe bonso, mhm.” Kadi witwita tufwene kwadi. (Bilongwa 17:27; Yakoba 4:8) Ne kadi wivwananga moyo otudi nao wa kutyina baketusanshija, kadi ulaile amba udi netu pabwipi mwa kwitukwashisha. Davida mulembi wa mitōto witukulupija’mba: “Yehova udi pa bwipi na boba ba mutyima mutyumuke, kadi upandijanga bano namino ba mushipiditu” mupondakane.—Mitōto 34:18.

20, 21. (a) Le tuyukile namani amba kupwana kipwano na Yehova kubwanika? (b) I bika bisakibwa pa kupwana na Yehova?

20 Bulunda bwa pa mutyima botupwene na Yehova kyo kipwano kya mvubu mpata kifwaninwe kutamija. Ino le bine bibwanika kupwana nandi? Eyo, bibwanika. Bible witulombola muswelo wāpwene bana-balume ne bana-bakaji boloke na Tata wa mūlu. Binenwa byabo bya kyanga i bilamibwe mwanda wa kwitukulupija amba netu tukokeja kufwena kudi Yehova.—Mitōto 23, 34, 139; Yoano 16:27; Loma 15:4.

21 Muntu yense ubwanya kufikila pa byobya bisaka Yehova pa kwikala mulunda nandi. “Abe Yehova, le i ani, ukapempula mu kipema mobe?” mo mwāipangwidile Davida. Kupwa ulondolola’mba i yewa “wakunangila moloke, swā, wingila byaboloke, wisamba byabinebine mu mutyima wandi.” (Mitōto 15:1, 2; 25:14) Shi tumwene amba kwingidila Leza ko kulupula bipa biyampe ne kwitupeja buludiki ne bulami bwandi, nabya ketukabulwepo kuyuka amba ‘Yehova i muyulwe kisanso.’—Yakoba 5:11.

22. Yehova usaka bantu bandi bekale mu kipwano kya muswelo’ka?

22 Twi ba dyese ne dyese’po mwanda Yehova usakanga kupwana na bantu bakubulwa kubwaninina! Mwene netu nanshi tufwaninwe kwisanswa batwe bene na bene? Na bukwashi bwa Yehova, umo ne umo ukatuntwila ne kuloelelwa kisanso kiyampe, ke kayukeno ka bu bana na bana bwa bwine Kidishitu kadi. Mu Bulopwe bwa Leza, muntu yense pano panshi ukatwela mu kino kipwano kya kisanso nyeke ne nyeke.

Le Ukokeja Kushintulula?

• I mwikadilo’ka ufwaninwe kwikala mu kipwilo kya bwine Kidishitu?

• Umo ne umo ukokeja kutuntwila namani ku kisanso kiyampe mu kipwilo?

• Kutendela bakwetu na mutyima umo kutamijanga kisanso kya bwine Kidishitu namani?

• Le kisanso kya Yehova kitukwatakanyanga ne kwitukwasha namani?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Bifwatulo pa paje 31]

Lelo ukokeja ‘kubaijibwa’ mu kisanso kyobe?