“Kankamanai Mudi Mfumwetu”
“Kankamanai Mudi Mfumwetu”
“Kankamanai mudi Mfumwetu monka mu bukomo bwandi bukatakata.”—EFISESA 6:10, Myanda Miyampe ku Bonso.
1. (a) I bulwi’ka bukatampe bwālwilwe pano kepadi kintu kya myaka 3 000? (b) Mwanda waka Davida wānekenye bulwi?
PANO kepadi kintu kya myaka 3 000, basola babidi bāikele kulwa yeu ku kibumbo kimo kya lwana au nandi ku kikwabo. Umo i nkasampe mukumbi utelwa dya bu Davida. Ku meso andi kwādi Ngodiata, mwana-mulume nkomonkomo mupuñame. Kikutu’tu kyandi kya mabamba kyādi kilema makilo 57, kadi wādi na mukobe ulēma ne kipete kikatampe. Ino Davida kādipo uvwele kyabulwi nansha kimo, poso’nka kantolodyo nansha topito kete. Ngodiata kampangala mwine Fidishitia wāmwene kulwa na nkasampe mwine Isalela’wa bu mwiko. (1 Samwele 17:42-44) Bantu ba mitamba yonso ibidi bādi batala bādi balanga amba mwine obasa kushinda i mumweke kala. Inoko, ke bakomopo banekenyanga nyeke bulwi. (Musapudi 9:11) Davida wāshindile mwanda wālwile na bukomo bwa Yehova. “Bulwi i bwa Yehova,” mo mwaānenene. Nsekununi ya Bible ilombola amba “Davida wanekenya mwine Fidishitia’wa na kantolodyo ne dibwe.”—1 Samwele 17:47, 50.
2. I bulwi bwa muswelo’ka bulwa bene Kidishitu?
2 Bene Kidishitu abo kebalwangapo bulwi bwa ku ngitu. Ino nansha byobadi mu ndoe na bantu bonso, balwanga bulwi bwa ku mushipiditu na balwana bakomokomo. (Loma 12:18) Polo ushintulula mu shapita wa mfulo wa mukanda waātumīne bene Efisesa bulwi bulwa mwine Kidishitu umo ne umo. Wāsonekele amba: “Kwikwata kwetu kekudipo kwa ku ngitu ne ku mashi, ehe, i kwa ku bene bakatampe bene, ne ku balupusa, ne ku balopwe ba fukutu ya panopanshi, ne ku bibumbo bya bushipiditu bya bubi bya momwa mūlu.”—Efisesa 6:12.
3. Kukwatañana na Efisesa 6:10, tusakilwa bika pa kusaka kunekenya?
3 Bino “bibumbo bya bushipiditu bya bubi” i Satana ne bademona basaka kutyiba kipwano kyotupwene na Yehova Leza. Tudi mu ngikadilo na yoya yādi’mo Davida, mwanda balwana netu badi na bukomo kwitupita, inoko tukanekenya shi tukulupile mu bukomo bwa Leza. O mwanda Polo witusoñanya amba “kankamanai mudi Mfumwetu monka mu bukomo bwandi bukatakata.” (Efisesa 6:10, MB) Pa kupwa kuleta ano madingi, mutumibwa ulombola mpangiko ya ku mushipiditu ne ngikadilo ya bwine Kidishitu itukwasha tutambule bushindañani.—Efisesa 6:11-17.
4. I myanda’ka ibidi mikatampe yotukabandaula mu kino kishinte?
4 Tubandaulei pano munenena Bisonekwa pa bukomo ne manwa engidija walwana netu. Ebiya tusa kumona bwino bwa kwilwija nabo mwa kwikingila batwe bene. Shi tulonde bulombodi bwa Yehova, nankyo na bubine balwana kebakabwanyapo kwitutādila.
Kwikwata na Bibumbo bya Bushipiditu bya Bubi
5. Kishima “kwikwata” kingidijibwe mu Efisesa 6:12 kitukwasha namani tuyuke manwa a Satana?
5 Polo ushintulula amba “kwikwata kwetu . . . [i na] bibumbo bya bushipiditu bya bubi.” Mushipiditu umbi kalombwe wa bonso i Satana Dyabola, “mulopwe wa bademona.” (Mateo 12:24-26) Bible utela bulwi bwetu amba i “kwikwata” nansha kwishabila na makasa. Mu luma lwa kwikwata lwādi lwikupilwa mu Ngidiki wa kala, muntu ne muntu wādi ukimba kutontola walwana nandi mwa kumushindila panshi. Mo monka ne Dyabola nandi, ukimbanga kwitutontola tupone ku mushipiditu. Le witutontolanga namani?
6. Lombola na Bisonekwa manwa pala pala engidijanga Dyabola mwanda wa kuzozeja lwitabijo lwetu.
6 Dyabola ukokeja kwiya bwa nyoka, bwa ntambo ubuluma, pakwabo wiya pamo bwa mwikeulu wa mu mwinya. (2 Kodinda 11:3, 14; 1 Petelo 5:8) Ukokeja kwingidija bantu bandi mwanda wa kwitupangapanga ne kwituzozeja. (Kusokwelwa 2:10) Ntanda yonso byoidi mu makasa andi, ubwanya kwiingidija mwanda wa kwitukwata mu makinga a bilokoloko ne a bya kwabilaabila. (2 Temote 2:26; 1 Yoano 2:16; 5:19) Pakwabo wingidijanga milangwe ya bene ntanda nansha ya batupondo mwanda wa kwitongola, monka mwaāongwedile Eva.—1 Temote 2:14.
7. I mikalo’ka idi na bademona, ne i bintu’ka bitukwasha byotudi nabyo?
7 Eyo, bya bulwi ne lupusa lwa Satana ne bademona bandi bimweka bu bileñanga moyo shabyo, inoko bidi na mikalo. Ino mishipiditu imbi keibwanyapo kwituningila tulonge bibi bifityija Tata wetu wa mūlu mutyima. Tudi na bwanapabo bwa kutonga, kadi tuludikanga milangwe ne bilongwa byetu. Kadi ketulwangapo kasuku ketu, ehe. Monka mobyāikadile mu mafuku a Edisha, mo mobikadile ne mu ano mafuku: “Boba badi netu batabukile bungi boba bo badi nabo.” (2 Balopwe 6:16) Bible witukulupija amba shi tukōkele Leza ne kumukomena Dyabola nandi uketunyema.—Yakoba 4:7.
Tuyukile Budyumuku bwa Satana
8, 9. I matompo’ka āletele Satana padi Yoba mwanda wa kona bululame bwandi, ne i byaka’ka bya ku mushipiditu byotulwa nabyo dyalelo?
8 Ketwidilwepo budyumuku bwa Satana mwanda Bisonekwa bitusokwela patōka manwa avudile kwingidija. (2 Kodinda 2:11) Dyabola pa kulwa na Yoba muntu moloke, wāingidije bufudile, lufu lwa baswe bandi, lwana mu kisaka, misongo, ne matope ambulwa mfwetemfwete a balunda ba bubela. Yoba wāivwene njia, wālanga’nka ne kulanga amba Leza wāmwela. (Yoba 10:1, 2) Nansha Satana byakakokejapo padi kuleta ano makambakano dyalelo, ino bino bikoleja bisusulanga bene Kidishitu bavule, kadi Satana wingidijanga’byo mwanda wa kwitobolwela kwadi.
9 Byaka bya ku mushipiditu byendanga bivudila’ko mu kino kitatyi kya ku mfulo. Tudi mu ntanda īpēne mu kulondalonda bintu bya ku ngitu pa kyaba kya bitungo bya ku mushipiditu. Bingidilwa bizambalaja misapu bimwekeja buenda amba yo nsulo ya nsangaji ke nsulopo ya misongo isansa mutyima. Bavule i “bakusanswa byamazua pakatampe kudi Leza mpika.” (2 Temote 3:1-5) Byonso bino bikokeja kwitutontola ku mushipiditu shi tuleke “kulwila nakampata kuno kwitabija.”—Yude 3.
10-12. (a) I kidyumu’ka kyāletele Yesu mu kyelekejo kya mukushi wa nkunwa? (b) Leta kimfwa kilombola mukokeja kufinibwa bitungo byetu kya ku mushipiditu.
10 Bunwa bumo bwisumbidile Satana i buno bwa kwitukuja mutwe mu bya ntanda ne mu kulondalonda bya bupeta byayo. Yesu wādyumwine mu kyelekejo kya mukushi wa nkunwa amba ‘byakūmininwa bya pano pa ntanda, ne budimbidimbi bwa bupeta byādile owa mwanda wa Bulopwe.’ (Mateo 13:18, 22) Kishima kya Kingidiki kyalamwinwe pano bu ‘kudya’ kishintulula “kufinya kakono.”
11 Mu mato a mityi, mwikalanga mukuyu ufinyanga mityi mikwabo. Utamanga bityebitye pa kitako kya mutyi mukwabo. Mwenda mafuku, mukuyu’wa wepambila ku mutyi outamina’ko’wa ne kukomeja miji yandi. Kupwa wavudija miji ne kusela bumeni buvule panshi pamenene mutyi kowipambile, uyuka kudimbila kwa mukuyu’wa kwajikakanya mutyi mukwabo keukitambulapo mwinya. Mfulo mfulō, mutyi upambilwe wafwa.
12 Mo monka ne byakūmininwa bya pano pa ntanda ne kukimba bupeta ne būmi buyampe, nabyo biselanga bityebitye kitatyi ne bukomo bwetu. Pa kubambila meso etu enka ku bintu bya ntanda, ketukejepo kala twashilula kwilwa kuta mutyima ku kwifunda Bible kasuku, twaikala na kibidiji kya kushikilwa ku kupwila kwa bwine Kidishitu, ponka’po twaanza kwifita nzala ya ku mushipiditu. Papo bitungo bya kufwila bya bupeta byapingakena pa bintu bya ku mushipiditu, ne ku mfulo twaikala bikwatwa bipēla bya Satana.
Tufwaninwe Kwimanija
13, 14. I bika byotufwaninwe kulonga pa kukomena Satana?
13 Polo wāsoñenye banababo betabije amba ikalai “kwimanija mu byakyongo bya dyabola.” (Efisesa 6:11) Eyo, ketukokejapo konakanya Dyabola ne bademona bandi. Uno i mwingilo upelwe Yesu Kidishitu na Leza. (Kusokwelwa 20:1, 2) Inoko, enka ne bikafundulwa’ko Satana, tufwaninwe “kwimanija” kutyina amba miketo yandi yaketuzozeja.
14 Mutumibwa Petelo nandi wālombwele mvubu ya kwimanija potulwa na Satana. Wāsonekele amba: “Tūkijai mityima, tengelai, wimushikilwe, ke dyabola kadi, unangakana bwa ntambo ubuluma, ukimba wakubokota. Ino aye mukomenei ne bukankamane bwa mu kwitabija kwenu, pa kuyūka’mba i misongo īmo yonka īmonwa ne ku bāna benu badi panopantanda.” (1 Petelo 5:8, 9) Bine, bukwashi bwa batutu ne bakaka ba ku mushipiditu budi na mvubu pa kusaka twimanije ponso petutamba Dyabola pamo bwa ntambo ubuluma.
15, 16. Leta kimfwa kya mu Bisonekwa kilombola amba bukwashi bwa banabetu betabije bwitukwashanga twimanije.
15 Ngulungu paivwananga ntambo ubuluma dya kubwipi mu malungu a mu Afrika, unyemanga lubilo enka ne byafika kulampe kwampikwa kyaka. Ino banzovu nansha bapolo abo baletanga kimfwa kiyampe kya kwikūkila. Dibuku Bapolo—Batumpangala Bayampe ba mu Afrika ne Azia (Angele) dishintulula’mba: “Muswelo umo wilwijanga divule kitango kya banzovu i uno wa kupunga kijokoloja na imbidi yabo, batame batala kokwa kwiya kyaka, ino bana balaminwe munda mwa lukalo.” O mwanda bantambo pa kumona buno bukomo ne kwikūkila, bakolelwanga kutamba ne banzovu bana bene.
16 Netu shi tubatambwe na Satana ne bademona bandi, tufwaninwe kwikongela pamo, kipuji na kipuji na banabetu bakomo mu lwitabijo. Polo wāitabije amba kudi banabetu bamo bene Kidishitu bāikele ‘kumukomeja pa mutyima’ paādi mukutwe mu Loma. (Kolose 4:10, 11) Kishima kya Kingidiki kyalamwinwe bu “bakunkomeja pa mutyima” i kitelwe dimo kete mu Bisonekwa bya Kingidiki bya bwine Kidishitu. Mungya dibuku Expository Dictionary of New Testament Words dya Vine, “kishima kya kyubwa kishintulula bwanga butalaja busanshi.” Pamo’nka bwa lawa italaja busanshi, bukwashi bwa batōtyi ba Yehova bapye bukokeja kutalaja’ko busanshi bumo bwa masusu a kikona mulá ne a ku ngitu.
17. I bika biketukwasha twikale na kikōkeji kudi Leza?
17 Kukankamika kwitukankamika banabetu bene Kidishitu dyalelo kukomejanga mutyima wetu wa kwingidila Leza na kikōkeji. Nakampata bakulumpe bene Kidishitu badi na mutyima wa kukwasha bakwabo ku mushipiditu. (Yakoba 5:13-15) Mu bintu bitukwasha tulame kikōkeji mubadilwa ne kwifunda Bible kitatyi ne kitatyi ne kutanwa ku kupwila, ku kubungakana, ne ku bitango. Kipwano kyotupwene batwe bene na Leza nakyo kiketukwasha twikale nyeke na kikōkeji kwadi. Bine, nansha tudye, nansha tutome, nansha tulonge shi bika, shi bika, tufwaninwe kulongela bintu byonso mu ntumbo ya Leza. Kwiubija mudi Yehova kupityila ku milombelo nako kudi na kamweno shi tusaka kwendelela na kumusangaja.—Mitōto 37:5.
18. Mwanda waka ketufwaninwepo kutyumuna mutyima nansha shi ngikadilo ya malwa ituzozeja?
18 Kyaba kimo Satana witutambanga enka potwimona amba tubazoza ku mushipiditu. Ntambo ubotokelanga nyema muzoze. Makambakano mu kisaka, kubulwa misokwe, nansha misongo bikokeja kwitupwa bukomo ku mushipiditu. Ino ketwakilekai kulonga byobya bisangaja Leza, mwanda Polo wānene amba: “Popa po ndi mukōkekōke popo nkomene.” (2 Kodinda 12:10; Ngalatea 6:9; 2 Tesalonika 3:13) Le wādi usaka kunena bika? Amba bukomo bwa Leza bukokeja kupwa buzoze bwetu bwa bu muntu, shi twiubije mudi Yehova wa kwitukomeja. Kushinda kwāshindile Davida Ngodiata kulombola amba Leza ukokeja kukomeja ne ukomejanga bantu bandi. Batumoni ba Yehova ba mu ano mafuku bakokeja kubingija uno mwanda amba mu bufudile bwa malwa abo bekalanga bakomejibwa na Leza.—Danyele 10:19.
19. Leta kimfwa kilombola amba Yehova ukomejanga bengidi bandi.
19 Ba mulume ne mukaji bamo basonekele pangala pa kukwatakanya kwebakwatakenye Leza amba: “Mu bula bwa myaka, twi bengidile Yehova bu ba mulume ne mukaji kadi twibeselwe madyese mavule ne kuyuka bantu bavule ba kutendelwa. Kadi twafundijibwe ne kukomejibwa na Yehova, twayuka mwa kutyumwina bikoleja umanwi senene. Netu pamo bwa Yoba, ketwadipo twivwanija mwanda waka bintu bya owa muswelo byādi bitufikila nabya, ino twadi tuyuka’tu amba Yehova udi netu nyeke uketukwasha.”
20. I Bisonekwa’ka bilombola amba Yehova ukwatakanyanga nyeke bantu bandi?
20 Kuboko kwa Yehova ke kwīpipo kutunya kukwasha ne kukomeja bantu bandi ba kikōkeji. (Isaya 59:1) Davida kaimba wa mitōto wāimbile amba: “Yehova ukwatyijanga bonso bapona, kadi ubandulanga bonso babandamine panshi.” (Mitōto 145:14) Bine, Tata wetu wa mūlu ye “wakwituselela kiselwa kyetu mafuku onso mo bukila, mo bukila” ne kwitupa byonso byotusakilwa binebine.—Mitōto 68:19.
Tufwaninwe Kuvwala “Panopele Yonso ya Leza”
21. Polo wanene ukoma namani mvubu ya panopele ya ku mushipiditu?
21 Tubabandaula miswelo imoimo ya manwa a Satana ne kumona amba tufwaninwe kwimanija nansha byaetutamba bulwi. Pano tutalei kintu kikwabo kya mvubu kyotukokeja kulwija nakyo lwitabijo lwetu. Mutumibwa Polo utela misunsa ibidi mu mukanda waātumīne bene Efisesa kintu kya mvubu pa kusaka kwimanija ku bya kyongo bya Satana ne kunekenya mu kwikwata kotwikwata na bibumbo bya bushipiditu bya bubi. Polo wāsonekele amba: “Vwalai panopele yonso ya Leza, amba muyūke kwimanija mu byakyongo bya dyabola. . . . Tekunai panopele yonso ya Leza’mba, muyūke kwimanija mu difuku dibi, kadi pa kupwa byonso kulonga, imanijai’nka kwimanija.”—Efisesa 6:11, 13.
22, 23. (a) Mu panopele yetu ya ku mushipiditu mudi bika ne bika? (b) I bika byotukabandaula mu kishinte kilonda’ko?
22 Bine, tufwaninwe kuvwala “panopele yonso ya Leza.” Pādi pasoneka Polo mukanda wandi waātumīne bene Efisesa, wādi ulamwa na sola mwine Loma wādi kyaba kimo uvwala panopele yonso mituntulu ya bulwi. Inoko mushipiditu wa Leza o wātonwene mutumibwa esambile pa panopele ya ku mushipiditu idi na mvubu mpata ku mwingidi yense wa Yehova.
23 Mu ino panopele ipāna Leza mudi ne ngikadilo ifwaninwe kwikala nayo mwine Kidishitu ne mpangiko ya ku mushipiditu iletele Yehova. Mu kishinte kilonda’ko, tusa kubandaula kyabulwi ne kyabulwi kya ino panopele ya ku mushipiditu. Kino kiketukwasha tuyuke muswelo otupelwe bya kwilumbila mwa kulwila bulwi bwa ku mushipiditu. Ne kadi, tukamona kimfwa kya kutendelwa kya Yesu Kidishitu mokitukwashisha tukomene Satana Dyabola senene.
Usa Kulondolola Namani?
• I bulwi’ka bulwa bene Kidishitu bonso?
• Lombola manwa amo a Satana.
• Bukwashi bwa banabetu betabije bwitukomejanga namani?
• I bukomo bwa ani botufwaninwe kwisumbidila, ne mwanda waka?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 13]
Bene Kidishitu ‘bekwatanga na bibumbo bya bushipiditu bya bubi’
[Kifwatulo pa paje 15]
Mwanetu mwine Kidishitu ukokeja ‘kwitukomeja pa mutyima’
[Kifwatulo pa paje 16]
Le ulombelanga Leza akupe bukomo?