Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Nangilai mu Dishinda dya Bululame

Nangilai mu Dishinda dya Bululame

Nangilai mu Dishinda dya Bululame

“Ami uno, nkanangilanga umbubwanininye [“mu bululame,” NW] bwami.”—MITŌTO 26:11.

1, 2. (a) Mwanda waka bululame bwa muntu budi na mvubu mikatampe mu lupata lutala bubikadi bwa Leza? (b) Bipangwa bya ñeni bikalombola namani amba bidi ku mutamba wa bubikadi bwa Yehova?

 SATANA pa kutomboka mu budimi bwa Edena, wākolomwene lupata lutala pa kyepelo kya Leza kya kubikala pa bipangwa byandi byonso. Myaka kupita’po, wāiya na lonji amba shi bantu bamwingidila Leza i enka pa mwanda wa kamweno kabo kete. (Yoba 1:9-11; 2:4) Penepo bululame bwa muntu bwāikala na mvubu mikatampe mu luno lupata lutala bubikadi bwa diulu ne ntanda bwa Yehova.

2 Shako, bubikadi bwa Leza kebwimaninepo pa bululame bwa bipangwa byandi, inoko bantu ne bana bandi ba ku mushipiditu bakokeja kulombola ku mutamba kobalamete mu luno lupata. Namani? Na kutonga kunangila mu bululame nansha na kupela kunangila’mo. Pa kino, bululame bwa muntu kyo kyalwilo kine kya kumutyibila’po mambo.

3. (a) Lelo ba Yoba ne Davida bādi basaka Yehova apime ne kutyiba mambo pangala pa kika? (b) I bipangujo’ka biipangulwa pa mwanda utala bululame?

3 Yoba wānene na kikulupiji amba: “[Yehova] ampime ku bipimo biyampe bya bulemi! Leza ukayuka kululama kwami.” (Yoba 31:6BB) Davida Mulopwe wa Isalela wa kala wānene Yehova abandaule bululame bwandi, wālombela’mba: “Bantyibile mambo, abe Yehova, amiwa mwine-muntu nanange monka mu kubwanininya [“bululame,” NW] kwami, nakulupila mudi Yehova, ne kulangalanga kwine mpika.” (Mitōto 26:1) Bine, netu tufwaninwe kunangila mu dishinda dya bululame! Ino bululame bwine i bika, ne kunangila mu dishinda dyabo kushintulula bika? I bika biketukwasha tunangile nyeke mu bululame?

‘Nanange Monka mu Bululame Bwami’

4. Lelo bululame i bika?

4 Bululame buselele mulange wa kulonda ndudi, kubulwa matope, kwikala moloke, ne wampikwa kakoba. Inoko bululame bulomba bivule kupita’ko kulonga byoloke bitupu. I mwikadilo mubwane nansha kulamata kudi Leza na mutyima mutuntulu. Satana wāalakene mutyima wa Yoba paānene Leza amba: “Pano ōlola kuboko kobe, utenge kikupa kyandi ne ngitu yandi mine, ponkapo abulwepo kukakufinga mafingo ku mpala yobe, a?” (Yoba 2:5) Nanshi bululame bulomba kwikala ne na kukanina kwa mutyima kuyampe nansha shi ulonga bintu byendele’mo.

5. I bika bilombola amba kulama bululame ke kwikalapo enka babwaninine?

5 Ino kulama bululame ke kwikalapo babwaninine. Mulopwe Davida wādi wakubulwa kubwaninina, wālongele’nka ne bilubo bikatampe bivule mu būmi bwandi. Inoko Bible umutela bu muntu wānangile “na bululame bwa mutyima.” (1 Balopwe 9:4NW) Mwanda waka? Mwanda Davida wādi uswele Yehova. Mutyima wandi wādi mwipāne kudi Leza. Wādi witabija bilubo byandi na mutyima tō, witabija ne matope, ne kulemununa mashinda andi. Bine, bululame bwa Davida i bumweke mu kwipāna kwāepēne na mutyima onso ne mu kuswa kwaādi uswele Yehova Leza wandi.—Kupituluka 6:5, 6.

6, 7. Kunangila mu bululame kulomba bika ne bika?

6 Bululame kebwimaninepo enka mu mwikadilo kampanda wa muntu, kimfwa mu kwipāna mu bya Leza, ehe. Ino butala būmi bwetu bonso butuntulu. Davida ‘wānangīle’ mu bululame bwandi. Pano “kyubwa ‘kunanga’ kidi na mulangwe wa ‘mwiendelejo wa umbūmi,’ nansha ‘mwikadilo wa mu būmi,’” mo munenena dibuku The New Interpreter’s Bible. Kaimba wa mitōto wēsambīle pa boba ‘badi na mwikadilo wampikwa dikeme,’ wāimba’mba: “Kebo ba katōkwe kabo, shabo! balamine byabukamoni [bya Leza], bamukimba ne mutyima onso. Eyo, i binebine, kebaloñangapo bukondame, mhm; bananga monka mu mashinda andi.” (Mitōto 119:1-3) Nanshi bululame bulomba twikale nyeke kukimba kulonga kiswa-mutyima kya Leza ne kunangila mu dishinda dyandi.

7 Kunangila mu bululame kulomba kulamata na dikōkeji kudi Leza, nansha ke mu ngikadilo imbi mwine. Bine, bululame bwetu bumwekanga patōka potutyumwina umanwi matompo, potūminina byamalwa, ne potunekenya bitompibwa bya ino ntanda yampikwa bwine Leza. ‘Tusangajanga mutyima wa Yehova’ mwanda tumupanga kya kulondolola yewa umupunika. (Nkindi 27:11) O mwanda i biyampe tutyipe lukwembo mwātyipile’lo Yoba amba: “Poso’nka ne byo nkafwa nkikafundulapo bu-binebine [“bululame,” NW] bwami ko ndi.” (Yoba 27:5) Pa kino, Mutōto wa 26 ulombola bintu bya kwitukwasha tunangile mu bululame.

“Picizya ku Mudilo Yami Mfyo ne Wami Mukunka”

8. I ñeni’ka yotuboila ku kulomba kwālombele Davida amba Yehova amubandaule mfyo ne mukunka wandi?

8 Davida wālombele amba: “Mandaule, abe [Yehova], ntompe, picizya ku mudilo yami mfyo ne wami mukunka.” (Mitōto 26:2BB) Mfyo ikalanga palampe munda mwa umbidi. Mu muneneno wa kyelekejo, mfyo i milangwe ne mīdimuko ya mushike ya muntu. Mukunka nansha mutyima wa kyelekejo nao i muntu yense mutuntulu wa munda—kukanina, malango, ne lūku lwandi. Nanshi Davida pa kulomba Yehova amubandaule, wālombele amba bamusantaule ne kumukonkotola milangwe yandi ya munda ne malango andi.

9. Yehova upityijanga namani mfyo ne mutyima wetu wa kyelekejo mu mudilo?

9 Davida wāabije amba mfyo yandi ne mukunka wandi bipityijibwe mu mudilo. Le Yehova wādi wa kupityija mu mudilo nansha kutōkeja namani muntu wa munda? Davida wāimbile amba: “Nkatōtanga Yehova, wampele ñeni; eyo, mfyo yami īmfundijanga mu bīlo bya bufuku.” (Mitōto 16:7) Le wādi usaka kunena namani? Ko kunena’mba madingi a Leza ādi atwela’nka ne mu nkulwe ya munda mwa Davida ne kwikala monka, mwanda wa kulemununa milangwe ne mīdimuko yandi. Ye mokikekadila ne kotudi shi tusangela na kufwija’ko pangala pa madingi otutambula kupityila ku Kinenwa kya Leza, bantunguluji bandi, ne bulongolodi bwandi, koku twialeka ekale kijabanda munda mwetu. Bine, kulombela nyeke Yehova etupityije netu mu mudilo mu uno muswelo kuketukwasha tunangile mu bululame.

“Kanye ka Lusa Lobe Kadi Padi Ami”

10. I bika byākweshe Davida anangile mu bubinebine bwa Leza?

10 Davida wābwejeje’ko amba: “Kanye ka lusa lobe kadi padi ami; nami nanangila mu binebine byobe.” (Mitōto 26:3) Davida wādi uyukile biyampe bilongwa bya kanye ka buswe bwa Leza ne wādi ulangulukila’po na mutyima wa kufwija’ko. Wāimbile amba: “Tōta Yehova, abe muya wami, kokavulaminwa byabuntu byandi byonso.” Kupwa, wāvuluka kimo kya mu “byabuntu” bya Leza, wābweja’ko amba: “Yehova uloñanga bilongwa byoloke, ne kwibatyibila mambo bonso bamona malwa. Wayūkenye mashinda andi kudi Mosesa, ne bilongwa byandi nabyo kudi bāna ba Isalela.” (Mitōto 103:2, 6, 7) Padi Davida wādi ulanga malwa āmwene bene Isalela mu Edipito mu mafuku a Mosesa. Shi i amo, nankyo na bubine kulangulukila pa muswelo wāyukenye Yehova mashinda andi a bunyongolodi kudi Mosesa kwātengele mutyima wa Davida ne kukomeja mutyima wandi wa kunangila mu bubinebine bwa Leza.

11. I bika bikokeja kwitukwasha tunangile mu dishinda dya bululame?

11 Kwifunda Kinenwa kya Leza kitatyi ne kitatyi ne kulanguluka pa byotwifunda’mo nako kuketukwasha tunangile mu dishinda dya bululame. Kimfwa, kuvuluka muswelo wānyemene Yosefa byongo bya makoji bya mukaja Potifela kuketukankamika tunyeme byongo bya uno muswelo ku kaji, ku masomo, ne mu bifuko bikwabo. (Ngalwilo 39:7-12) Le tukalonga namani shi tubatompibwa na mikenga ya kumona bya bupeta, ya kwikala na bitenta ne na lupusa mu ino ntanda? Papo tukavuluka kimfwa kya Mosesa, wāpelele ntumbo ya Edipito. (Bahebelu 11:24-26) Kadi kulama mu ñeni kūminina kwāūminine Yoba nako kuketuningisha tusumininwe kwikala nyeke ba dikōkeji kudi Yehova mu misongo ne mu bufudile mwine. (Yakoba 5:11) Lelo shi tupangwapangwa le? Bine, kuvuluka byātene Danyele wāelelwe mu muta wa bantambo kuketupa netu bukankamane!—Danyele 6:16-22.

Nkishiketepo ne Bantu ba Bitubitupu”

12, 13. I kisense kya muswelo’ka kyotufwaninwe kwepuka?

12 Davida wēsambile pa kintu kikwabo kyāningije bululame bwandi amba: “Nkishiketepo ne bantu ba bitubitupu, mhm, nansha kukēkala na banzazangi. Nshikilwe kipwilo kya balonga bibibibi, kadi nkikashikatangapo ne babi, mhm.” (Mitōto 26:4, 5) Na bubine Davida kādipo ushikata na babi. Wādi ushikilwe kisense kityani.

13 Le batwe netu? Lelo tupelanga kushikata na bantu ba bituputupu, shi ku televijo, ku mavideo, ku masinema, ku Entelenete, nansha ku bintu bikwabo? Lelo tunyemanga banzazangi bafya byobadi? Bamo ku masomo nansha ku kaji bakokeja kupwana netu bya bubela mwanda wa kwitudimba. Le bine tudi na mutyima wa kuloeja bulunda na boba bapelele kunangila mu bubinebine bwa Leza? Nansha batupondo byobetela amba i ba binebine, bafile milangwe yabo ya kwitubombola tuleke kwingidila Yehova. Le shi kudi bene Kidishitu bamo badi kulu mu bya Leza kulu mu bya ntanda le? Nabo i banzazangi bafya byobadi. Jayson, mwingidi wa mingilo dyalelo, wādi na balunda ba uno muswelo paakidi nkasampe. Wibavuluka’mba: “Dyuba dimo, umo waunena’mba: ‘Kepadipo mwanda nansha shi tulonge bika dyalelo, mwanda shi ngikadilo impya ibaiya tukafwa’tu kwapwa. Ketukayukapo amba kudi kyotubudilwe.’ Mineneno ya uno muswelo yanengeje ngikale mudyumuke. Mwanda nkyadipo nsaka kufwa shi ngikadilo impya ya bintu ibaiya.” Bine, Jayson wātyibile kipwano na bantu ba uno muswelo. “Kemukyongolwai,” ye Polo udyumuna, “kwinangila kubi kuboleja miswelo milumbuluke.” (1 Kodinda 15:33) Bine, i kipite buya twepuke kisense kityani!

‘Nkasapula Mingilo Yobe Yonso ya Kutendelwa’

14, 15. I muswelo’ka otukokeja ‘kujokoloka madabahu a Yehova’?

14 “Nkōyanga makasa ami mu bumpikwa mambo; i yenka namino mo nkajokolokela madabahu obe, abe Yehova,” mo mwābwejeje’ko Davida. Mwanda waka? Mwanda “nkēlanga lubila lwa diwi dya kufwijako, ne kukasapula mīngilo yobe yonso ya kutendelwa.” (Mitōto 26:6, 7) Davida wādi usaka kwikala nyeke utōka mu mwikadilo mwanda wa kutōta Yehova ne kwela lubila lwa kwipāna kwandi kwāipene kudi Leza.

15 Byonso byādi bikwatañene na mutōtelo utōka ku tabenakulo, kupwa ke ku tempelo, byādi “bya kyelekejo ne bya mujiñininya wa bintu bya mūlu.” (Bahebelu 8:5; 9:23) Madabahu i kyelekejo kya kiswa-mutyima kya Yehova kya kwitabija kitapwa kya Yesu Kidishitu kya kukūla muzo wa muntu. (Bahebelu 10:5-10) Nanshi netu toyanga makasa etu mu bumpikwa mambo ne ‘kujokoloka madabahu a Yehova’ pa kulombola lwitabijo mu kino kitapwa.—Yoano 3:16-18.

16. Le kusapwila bakwetu mingilo ya kutendelwa ya Leza kudi na kamweno’ka kotudi?

16 Ponso potulanguluka pa byonso bitulongēle kikūlwa, mwene mityima yetu itutononanga kufwija’ko Yehova ne wandi Mwana wa bunka? I biyampe nanshi, na uno mutyima wa kufwija’ko, tuyukije bakwetu mingilo ya kutendelwa ya Leza—ya tamba ku bupangi bwa muntu mu budimi bwa Edena kutūla ne ku kujokejibwa kwa bintu byonso mu ntanda impya ya Leza. (Ngalwilo 2:7; Bilongwa 3:21) Bine, mwingilo wa kusapula Bulopwe ne kulonga bana ba bwanga witulamanga ku mushipiditu kashā! (Mateo 24:14; 28:19, 20) Kutakamena’mo kwitukwasha tulame lukulupilo lwetu lwa kumeso lūmi, tulame lwitabijo lwetu mu milao ya Leza lukomo, ne buswe buloe botuswele Yehova ne bantu netu.

“Nswele Mwikadilo wa Munjibo Mobe”

17, 18. Lelo tufwaninwe kumona namani kupwila kwa bwine Kidishitu?

17 Tabenakulo ne madabahu ayo a bitapwa kyo kyādi kité kya mutōtelo wa Yehova mu Isalela. Davida wālombwele kuloelelwa kwaādi uloelelwe kino kifuko pa kulombela’mba: “Abe Yehova, nswele mwikadilo wa munjibo mobe, ne pantu pēkele ntumbo yobe.”Mitōto 26:8.

18 Lelo netu tuswele kwitana pa kifuko potufundila myanda itala Yehova? Njibo ya Bulopwe yo-yonso, ne mpangiko ya bufundiji bwa ku mushipiditu bupānwa’mo, kyo kité kya mutōtelo wa bine mu kibundi. Kadi ku mwaka ne mwaka tudi na bitango, kubungakana kwa kipindi ne kubungakana kwa pa bula kwa difuku dimo. Ku kuno kupwila tutambulanga’ko “byabukamoni” nansha bivulujo bya Yehova. Shi twifunde ‘kuswa’byo nakampata,’ nankyo tukekala na kyumwa kya kutanwa ku kuno kupwila ne kuteja’ko na katentekeji. (Mitōto 119:167) Bine, kwitana na banabetu betabije betutele mutyima, betukwasha twende nyeke mu dishinda dya bululame i kintu kitūkija’po mutyima kashā!—Bahebelu 10:24, 25.

‘Kokikongakenya Būmi Bwami Pamo’

19. I mambo’ka a bubi ādi apelele Davida kubadilwa’mo?

19 Davida wādi muyuke bikafikila boba basasuka mu dishinda dya bubinebine bwa Leza, o mwanda wāabije amba: “Kokikongakenya muya wami pamo na babipya-mambo, nansha būmi bwami na bantu ba mashi. Mu maboko abo mudi impupa, kadi kuboko kwabo kwa lundyo i kuyūle mpalo ya buzazangi.” (Mitōto 26:9, 10) Davida kādipo usaka kubadilwa kumo na bampikwa bwine Leza, bapile mambo a impupa ne a buzazangi.

20, 21. I bika bikokeja kwitutweja mu dishinda dya pampikwa bwine Leza?

20 Ntanda ya dyalelo i miyule ne pa milomo bilongwa bya busekese. Televijo, mapepala, ne mavideo akankamikanga mwiendelejo umbi—“busekese, ne kujilula kwa bijila, ne byakulondalonda bya mutyima umbi.” (Ngalatea 5:19) Bamo ke bamunwe na kutala bantu badi mutaka, kintu kitwala divule ku busekese. Nakampata bankasampe bo bene kebeje kupya mu ano makinga. Mu matanda amo, kwinangila kwa bansongwalume na bansongwakaji kyo ke kibidiji, kadi bansongwa badi’nka na mutyima wibayokayoka kwinangila. Bankasampe bavule kebaponene mu dino dipyaselemba, nansha byokebadipo na myaka ya kusonga. O mwanda pa kusaka kutalaja kilokoloko kyobalangula munda mwabo, kebejangapo kulonga bilongwa bya munyanji, na pano kala bapona mu busekese.

21 Batame nabo kebakingilwepo ku mpusa imbi. Bilongwa bya busunga bwa budimbidimbi ne mutyima wa kutyiba mbila ya kwisakila’nka abe bilombola kubulwa bululame. Kunangila mu mashinda a ino ntanda kuketusonsolola kudi Yehova. Shi ke pano, ‘tushikwei bibi tusanswe biyampe’ ne kwendelela na kunangila mu dishinda ya bululame.—Amose 5:15.

“Bankūle, ne Kunkwatyilwako Lusa”

22-24. (a) I kukankamikwa’ka kowakankamikwa na binenwa bya mvuyo bya Mitōto 26? (b) I dikinga’ka dikesambilwa’po mu kishinte kilonda’ko?

22 Davida uvuya binenwa byaadi unena Leza amba: “Ino ami uno, nkanangilanga umbubwanininye [“mu bululame,” NW] bwami; bankūle, ne kunkwatyilwako lusa. Lwayo lwami lwimene padingakane; mu bipwilo nkatōtanga Yehova.” (Mitōto 26:11, 12) Davida wādi musumininwe kulama bululame bwandi, o mwanda wādi wabija bamukūle. Bine, kino i kintu kitukankamika mpata! Nansha byotudi ba bubi, Yehova uketukwasha shi tusumininwe kunangila mu dishinda dya bululame.

23 Nanshi mwikadilo wetu ufwaninwe kulombola amba bine tulēmekele ne kukwata na mutyika bubikadi bwa Leza mu būmi bwetu bonsololo. Umo ne umo motudi ufwaninwe kulomba Yehova amubandaule ne kupityija milangwe ne mīdimuko yandi mu mudilo. Tukokeja kulama nyeke bubinebine bwandi mu ñeni yetu na kwifunda na kininga Kinenwa kyandi. Kutabukidila, twepukei kisense kityani, ino tutōtei Yehova mu bukata bwa kipwilo. Nanshi twingilei na bupyasakane mwingilo wa kusapula Bulopwe ne wa kulonga bana ba bwanga, pampikwa kushila ntanda kyaba kya kutūla mu kyaka kipwano kyetu kilēme kyotupwene na Leza. Ponso potulonga bukomo bwetu bonso bwa kunangila mu bululame, tukulupilei amba Yehova uketupa buntu bwandi.

24 Bululame byobutala būmi bwetu bonsololo, nanshi tufwaninwe kudyumuka dikinga dileta lufu dya mutomeno-mpata wa malwa. Kino kikesambilwa’po mu kishinte kilonda’ko.

Le Ukivulukile?

• Mwanda waka i kyendele’mo bipangwa bya ñeni bityibilwe mambo pangya bululame bwabyo?

• Bululame i bika, ne kunangila mu dishinda dyabo kulomba bika ne bika?

• I bika biketukwasha tunangile mu dishinda dya bululame?

• Pa kulama bululame, i byaka’ka byotufwaninwe kudyumuka ne kwepuka?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 23]

Le ulombanga kitatyi ne kitatyi Yehova abandaule milangwe yobe ya munda?

[Kifwatulo pa paje 23]

Lelo ulamine mu ñeni yobe bilongwa bya kanye ka buswe bya Yehova?

[Bifwatulo pa paje 24]

Kulama kotulama bululame mu matompo kusangajanga mutyima wa Yehova

[Bifwatulo pa paje 25]

Le umwenanga mu mpangiko ya Yehova ya kukukwasha unangile mu dishinda ya bululame?