Yehova Uloñanga Nyeke Byoloke

“Yehova i moloke mu mashinda andi onso.”—MITŌTO 145:17.

1. Le wiivwananga namani shi abakufwatakenya mwanda wa bubela, ne i ñeni’ka yotukokeja kuboila’ko?

 LELO kebakufwatakenye myanda, pakwabo bamona bilongwa ne milangwe yobe bibi ne kukulambika myanda ya bubela yokulongele? Shi ke bakulonge’byo, nabya byakusanshile—ne na bubine bisansanga. Ino tukokeja kuboila ñeni ku uno mwanda: I biyampe kuleka kufwatakenya muntu myanda shi ketuyukilepo mwanda onso mowikadile.

2, 3. Bamo baloñanga bika pa kutanga nsekununi yambulwa myanda pala pala ilondolola ku kipangujo ne kipangujo, ino i bika bitulombola Bible pangala pa Yehova?

² Ino ñeni yo yotufwaninwe kulama shi twisambila pa myanda itala Yehova Leza. Mwanda waka? Mwanda nsekununi imo ya mu Bible ikokeja dibajinji kwitudyambakena. Ino nsekununi—padi i ya bilongwa bimo bya batōtyi ba Leza nansha ya butyibi bwandi bwa pa kala—ibwanya kubulwa’mo myanda pala pala ya kuleta malondololo ku bipangujo byetu byonso. Ino i kya bulanda mwanda bamo bafitwanga pa kutanga ino nsekununi, pakwabo bashilula’nka ne kutatana boloke ne ndudi ya Leza. Ino Bible aye witulombola amba “Yehova i moloke mu mashinda andi onso.” (Mitōto 145:17) Kadi Kinenwa kyandi kitukulupija amba “kakalongapo kabi nansha kamo kene.” (Yoba 34:12; Mitōto 37:28) Langa’po bidi mwakokeja kwiivwanina shi bantu bamufwatakenya myanda ya bubela!

³ Tubandaulei pano buluji butano botufwaninwe kwitabijija butyibi bwa Yehova. Ebiya potulamine buno buluji mu ñeni, tusa kubandaula nsekununi ibidi imonanga bamo amba i mikomo kwivwanija.

Mwanda Waka Tunenwe Kwitabija Butyibi bwa Yehova?

4. I kika kinenenwa amba tufwaninwe kwityepeja potubandaula bilongwa bya Leza? Leta kimfwa.

⁴ Dibajinji, tufwaninwe kwityepeja potubandaula bilongwa bya Yehova, mwanda aye uyukile myanda yonso ngalwilo ne mfulo, ino batwe ketuyukile’yopo. Tulete kimfwa: Fwatakanya’po zuji uyukene nyeke bu muntu utyibanga mambo moolokele watyibe butyibi mu kidye. Ukalanga’po namani shi muntu wampikwa kuyuka myanda moyendele ne kwivwanija bijila bimanine’po butyibi mpika washilula kutopeka butyibi bwa zuji’wa? Na bubine i bulembakane kwisambila mabi pa mwanda wakajingulwilepo senene. (Nkindi 18:13) Mwene i bulembakane bukatampe mpata shi bantu batupwaipwai batopeka ‘mutyibi wa mambo a ntanda yonso’!—Ngalwilo 18:25, BB.

5. I kika kyoketufwaninwepo kwilwa potutanga nsekununi ya mu Bible ya butyibi bwāfikidije Leza pa bantu kamukaya?

⁵ Buluji bwa bubidi botufwaninwe kwitabijija butyibi bwa Leza i mwanda Leza ukokeja kutanga bidi mu mityima, ino bantu kebabwanyapo. (1 Samwele 16:7) Kinenwa kyandi kinena’mba: “Ami uno Yehova mandaulanga mutyima, ntompa mfyo, kupa muntu enselele mwendele mashinda andi, ne mwendele bipa bya bilongwa byandi.” (Yelemia 17:10) Pa kino, shi tutanga nsekununi ya mu Bible itala pa butyibi bwa Leza pa bantu kamukaya, ketwakilwai amba meso andi amona byonsololo āmwene milangwe mifyame, kukanina kwa mutyima, ne kufwatakanya kwa muntu kokebasonekelepo mu Kinenwa Kyandi.—1 Bilongwa 28:9.

6, 7. (a) Yehova ulombwele namani amba ulamatanga nyeke ku misoñanya yandi myoloke nansha shi kimulomba kwisuminwa bintu bikatampe? (b) Le i bika byotufwaninwe kuvuluka shi tubatange kintu mu Bible kitupa kwalakana shi Leza wālongele mobyolokele?

 ⁶ Tala pano buluji bwa busatu bwa kwitabijija butyibi bwa Yehova: Ulamete ku misoñanya yandi ya boloke nansha shi kimulomba kwisuminwa bintu bikatampe. Ivwana’tu kimfwa kimo. Yehova wāpēne Mwana wandi wa bunka bu kikūlwa kya kunyongolola bantu ba kikōkeji ku bubi ne ku lufu, kuno i kusaka kwaādi usaka kulonda boloke bwandi ne misoñanya yandi ya ndudi. (Loma 5:18, 19) Mutyima wa Yehova wāsanshile mpata pa kumona wandi Mwana muswe ususuka ne kufwa ku mutyi wa masusu. Ino le kino kitulombola bika padi Leza? Bible wisambila pa “bukūdi bwa mudi Yesu Kidishitu” amba mo “mwālombwela [Leza] boloke bwandi.” (Loma 3:24-26) Bwalamuni bukwabo bwa Loma 3:25 butangwa’mba: “Kino kyālombwele amba Leza uloñanga nyeke kyoloke ne kyendele’mo.” (New Century Version) I amo, byonso byālongele Yehova na mutyima tō mwanda’tu wa kwitupa kikūlwa bilombola amba umwene na mvubu mikatampe kintu kyonso “kyoloke ne kyendele’mo.”

⁷ Nanshi shi tubatange kintu kampanda mu Bible kitwala bamo ku kwalakana shi Leza wālongele mobyolokele, tufwaninwe kuvuluka kino: Yehova byalamete ku misoñanya yandi myoloke kadi miluji, kāelēlepo wandi Mwana kunyuma, ino wāmulekele amba afwe lufu lusansa. Le kudi mwanda mukwabo ukamufikija ku kujilula ino misoñanya? Bubine i buno, Yehova kajilulangapo nansha dimo misoñanya yandi myoloke. O mwanda tudi na buluji buvule bwitulombola amba uloñanga nyeke byoloke ne byendele’mo.—Yoba 37:23.

8. Mwanda waka ke biyampepo kulanga amba Yehova ukokeja nandi kubulwa boloke?

⁸ Ivwana pano buluji bwa buná botufwaninwe kwitabijija butyibi bwa Yehova: Yehova wālongele muntu mu Kimfwa kyandi. (Ngalwilo 1:27) Nanshi bantu i bapebwe ngikadilo iifwene na ya Leza, kubadila’mo ne boloke. Pa kino boloke bwetu kebufwaninwepo kwitulangija amba Yehova ubudilwe ino ngikadilo imo yonka. Shi kudi nsekununi kansangwa ya mu Bible yetuvutakanya, i biyampe tuvuluke amba batwe byotupyene bubi, mumweno wetu wa boloke i wakubulwa kubwaninina. Ino Yehova Leza wetupangile mu kimfwa kyandi aye udi na boloke bubwaninine. (Kupituluka 32:4) Bine, kebidipo na buluji kadi i bifwe mpata kulanga amba bantu bakokeja kwikala boloke kupita Leza!—Loma 3:4, 5; 9:14.

9, 10. Mwanda waka Yehova kanenwepo kushintulula nansha kubingija bilongwa byandi ku meso a bantu?

⁹ Buluji bwa butano bwa kwitabijija butyibi bwa Yehova i mwanda aye ye “Mwinemukatakatamwine panopantanda ponsololo.” (Mitōto 83:18) Byadi mukatakata kanenwepo kushintulula nansha kubingija bilongwa byandi ku meso a bantu. Aye ye Umbumbi mukata, batwe tudi pamo bwa dilongo dyabumba bibumbwa, o mwanda udi na buluji bwa kwitulonga mwaswidile. (Loma 9:19-21) Le batwe—dilongo dya mu makasa andi—twi bāni babwanya kutatana butyibi nansha bilongwa byandi? Yehova wāolwele mukulutuba Yoba paābudilwe kwivwanija mulongelo wandi wa bintu, wāmwipangwile amba: “Lelo ukōna kuludika kwami’ni? Lelo umponeja ami, amba wibingije abe mwine?” Yoba pa kuyuka amba wesambe pampikwa kwivwanija mwanda senene, wāalamuka pa mutyima. (Yoba 40:8; 42:6) Bine, ketwakiponenai nansha dimo mu kilubo kya kuboya Leza tuto!

¹⁰ I kimweke patōka amba tudi na buluji buyampe bwa kwitabijija amba byonso bilonga Yehova i byoloke. Byotwaikala pano na kitako kya kwivwanija mashinda a Yehova, tubandaulei nsekununi ibidi ya mu Bible idyambakenanga bavule. Imbajinji itala pa byālongele mutōtyi umo wa Leza, ne mikwabo itala pa kufikidija kwāfikidije Leza butyibi bwandi aye mwine.

 I Kika kyāsakile Lota Kupa Bibumbo bya Bantu Bakalabale Bandi Bana Bana-Bakaji?

11, 12. (a) Sekununa byālongekele pātumine Leza bamwikeulu babidi bavwele ngitu ya bu bantu ku Sodoma. (b) Ino nsekununi ikolomonanga bipangujo’ka mu mitwe ya bamo?

¹¹ Mu Ngalwilo shapita 19 mudi nsekununi ya bine byālongekele popa pātumine Leza bamwikeulu bavwale ngitu ya bu bantu ku Sodoma. Lota wāningīle bano bapempudi bafikile kwandi. Inoko bufuku’bwa, kibumbo kya bana-balume ba mu kibundi kyājokoloka njibo, kebalombe bapempudi baile amba balupwilwe panja mwanda banange nabo. Penepa Lota wātompa kulanguluka na kibumbo’kya, ino bweleyombo bitupu. O mwanda, Lota pa kukimba kukinga beni, wānene amba: “Nemwisashila bāna betu, kemukilongai bibi bibi namino. Monaipo bidi ngidi ne bāna babidi bana-bakaji bajike, nemwisashila, nebalupwile ko mudi banwe, mwibalongei mo muswidile; ino ku bano namino kemukikolwa nansha patye, mwanda bafikile mwami munjibo.” Kibumbo kyāpela kuteja kekikimbe’nka ne kutyumuna kinjilo. Ku mfulo bamwikeulu bapempudi’ba bākupila kibumbo kya bunyema’kya bupofu.—Ngalwilo 19:1-11.

¹² Na bubine, ino nsekununi i mikolomone bipangujo mu mitwe ya bantu bamo. Beipangula’mba: ‘Mwanda waka Lota wāsakile kukinga beni na kupāna bana bandi bana-bakaji ku kibumbo kitobelwe busekese nabya? Mwene wālongele kyakubulwa kwendela’mo, pakwabo i pa mwanda wa moyo?’ Shi tutale ino nsekununi, mwanda waka Leza wātonwene Petelo atele Lota bu “moloke”? Le Leza wāitabije byobya byālongele Lota? (2 Petelo 2:7, 8) Tulangulukei bidi pa uno mwanda kutyina amba twakafwatakanya bya bubela.

13, 14. (a) I bika byotufwaninwe dibajinji kuyuka pa mwanda utala nsekununi ya mu Bible ya byālongele Lota? (b) I bika bilombola amba Lota kālongelepo bintu na moyo?

¹³ Dibajinji bidi, tufwaninwe kuyuka amba Bible ulombola’tu byālongekele, pambulwa kwitabija’byo nansha kupela’byo. Kadi Bible kalombwelepo byādi bilanga Lota nansha byāmutonwene alonge nabya. Padi tukayuka myanda pala pala kitatyi kyasa kukasanguka ku “kusanguka . . . kwa boloke.”—Bilongwa 24:15.

¹⁴ Na bubine, Lota kādipo na moyo. Ino wādi mu ngikadilo mikomo. Kunena kwānene Lota amba bapempudi i ‘bafikile mwandi mu njibo,’ kulombola amba wāitabije kwibakinga ne kwikala kinyemeno kyabo. Ino kekyādipo kinekene. Jozefu mulembi wa mānga Muyuda unena amba bene Sodoma “bādi boneke ku meso a bantu, kadi bampikwa bwine Leza ku meso a Leza . . . Bādi bashikilwe beni, ne kwiona abo bene na bilongwa bya bulādi bwa munyanji.” Ino Lota kājokēlepo kunyuma ku meso a kibumbo kya nshikani’kya. Aye wātambīle pobadi kalanguluka na bana-balume bakalabale’ba. “Ne kushita washitako” kibelo kunyuma kwandi.—Ngalwilo 19:6.

15. I kika kinenenwa amba Lota padi wālongele bintu na lwitabijo?

¹⁵ Bamo padi bakokeja kwipangula’mba: ‘Ino i kika kyāsakīle Lota kupa kibumbo bandi bana bana-bakaji?’ Pa kyaba kya kufwatakanya amba kukanina kwandi kwa mutyima kwādi kubi, mwene i biyampe kubandaula bine byāikele padi kumulongeja nabya? Dibajinji, padi Lota wālongele kintu’kya na lwitabijo. Namani? Kepabulwe Lota wādi uyukile Yehova mwaālamine Sala, mukaja Abalahama, shandi nkasa. Vuluka amba Abalahama wānene Sala wandi mukaji wādi mupopoke amba amutele bu mwanabo, kutyina amba bantu bakamwipaya ne kumuyata mukaji. * Pa kino, Sala wātwelwe mu njibo ya Felo. Ino Yehova wātenga’po kuboko, wākankaja Felo kusambakena pamo na Sala. (Ngalwilo 12:11-20) Bibwanika padi Lota wādi na lwitabijo amba bandi bana bana-bakaji bakokeja kulamibwa muswelo umo onka. Kadi na bubine Yehova watengele’po kuboko kupityila kudi bamwikeulu bandi, o mwanda bansongwakaji’ba bālaminwe.

16, 17. (a) Lota wākimbile padi kulwija nansha kuleñanya bana-balume bene Sodoma muswelo’ka? (b) I kintu’ka kyotuyukile mu byonso nansha byoketuyukile byādi bikokeja kulanga Lota?

 ¹⁶ Ivwana pano kintu kikwabo padi kyātonwene Lota. Lota wādi padi ukimba kulwija nansha kuleñanya kibumbo kya bana-balume’ba. Padi wālangile amba bantu ba mu kibumbo kya bene Sodoma betobelwe kulāla na bantu ba ngitu imo kebādipo ba kwabila bandi bana bana-bakaji. (Yude 7) Pakwabo kadi, bansongwakaji bādi bakwatyilwe na bana-balume ba mu kibundi, nanshi balongo, balunda, ne bengidi bādi bengila pamo na bādi ba kwikala bako bandi bādi bakokeja kwikala mu kibumbo’mwa. (Ngalwilo 19:14) Padi Lota wādi ukulupile amba bana-balume bamo bapwene na bakekala bako bandi byobadi mu kibumbo’mwa, bakokeja kwitabila bandi bana. Mu uno muswelo kibumbo kyādi kya kwiaba pabidi penepo ne kyaka kine kyādi kya kupwa. *

¹⁷ Nansha byoketuyukile byādi bilanga Lota ne kukanina ku mutyima, kintu kyotuyukile i kino: Yehova byaloñanga nyeke byoloke, udi nanshi na bubinga buyampe bwa kumwena Lota bu “moloke.” Ne shi tutale’tu bilongwa bya kibumbo kibole kya bene Sodoma, mwene i kutupu kya kutatena amba Yehova kādipo na bubinga buluji bwa konakenya bekadi ba kibundi kibi’kya?—Ngalwilo 19:23-25.

Mwanda Waka Yehova Wāipaile Uza?

18. (a) I bika byālongekele pasakile Davida kuselela Dikumbo ku Yelusalema? (b) Ino nsekununi i milupule bipangujo’ka?

¹⁸ Nsekununi mikwabo imweka bu idyambakena bamo i nsekununi ya kusaka kwāsakile Davida kukandija dikumbo dya kipwano ku Yelusalema. Dikumbo dyātūdilwe mu dikalo dyādi dyendeja ba Uza ne mwanabo. Bible unena’mba: “Byobiya pa kufika ku kipūdilo kya Nakona, Uza waolola kuboko kwandi ku dikumbo dya Leza wedikwata; mwanda bañombe bakukēle. Penepo bulobo bwa Yehova bwaakijibwa padi Uza, kadi Leza wamukupila ponka pa mwanda wa kutupa kwandi; kabidi wafwila ponka pa dikumbo dya Leza.” Myeji pa kupita’po, ebiya bābwanya kufikija Dikumbo mwanda dyāselelwe mwādi musakila Leza, pa mapuji a bene Levi ba mu difu dya Kohata. (2 Samwele 6:6, 7; Umbadilo 4:15; 7:9; 1 Bilongwa 15:1-14) Padi bamo bakepangula amba: ‘Mwanda waka Yehova wālongele bintu bisansa nabya? Mwene Uza wādi ukimba’tu kupandija Dikumbo?’ Kutyina twakafwatakanya kala bibi, i biyampe tuyuke myanda pala pala ibwanya kwitukwasha.

19. Mwanda waka Yehova kakokejapo kulonga bya bukondame?

¹⁹ Tufwaninwe kuvuluka amba Yehova kabwanyapo kulonga bintu na bukondame. (Yoba 34:10) Shi alonge bya bukondame nabya  wabulwe buswe, ino tuyukile biyampe kupityila ku kwifunda Bible yense amba “Leza i buswe.” (1 Yoano 4:8, BB) Ne kadi, Bisonekwa bitulombola amba “boloke ne kutyiba-mambo i kyalwilo kya lupona [lwa Leza].” (Mitōto 89:14) Penepa Yehova ubwanya’tu namani kulonga byampikwa koloka? Shi kwadi amba uloñanga’byo, nabya waone kyalwilo kinekine kya bubikadi bwandi.

20. Mwanda waka tunena amba Uza wādi uyukile bijila bitala pa Dikumbo?

²⁰ Yuka amba Uza wādi uyukile bijila senene. Dikumbo dyādi dyelekeja kwikala’po kwa Yehova. Kadi Bijila byādi bipeleja patōkelela amba muntu wampikwa kufwaninwa kakatenga’dyo, kadi byādi binena pampikwa kafinda amba boba batenga’dyo bafwaninwe kufwa. (Umbadilo 4:18-20; 7:89) Pa kino, kuvilula dikumbo dikola kewādipo mwingilo wa kukwatyila ku nsongo ya minwe. I kimweke patōka amba Uza wādi mwine Levi (nansha byakādipo kitobo), nanshi wādi uyukile Bijila biyampe shē. Ne kadi, myaka kunyuma, Dikumbo dyātwelwe mu njibo ya shandi mwanda wa kulama’dyo biyampe. (1 Samwele 6:20–7:1) Dyālele’mo kintu kya myaka 70, kutūla ne pāsakile kuvilula’dyo Davida. Nanshi tamba ku bwanuke, Uza wādi ujingulwile bijila bitala pa Dikumbo.

21. Mu mwanda utala Uza, mwanda waka i biyampe kuvuluka amba Yehova umonanga kukanina kwa mutyima?

²¹ Monka motwanenenanga kala, Yehova uyukile bidi mu mityima. Kinenwa kyandi byokitela kilongwa kya Uza bu “kutupa,” nanshi Yehova kātuninyepo kumona mutyima wandi wa kwisakila keusonekelwe mu ino nsekununi. Pakwabo Uza wādi muntu wa mitatulo, wibidile nyeke kutabuka mikalo? (Nkindi 11:2) Le kwendeja Dikumbo dyādi dilaminwe mu kisaka kyabo kufula kwāmulengeje emone bu wa mvubu kumeso a bonso? (Nkindi 8:13) Lelo Uza wābudilwe lwitabijo na kulanga amba kuboko kwa Yehova i kwīpi kutunya kukwatyija sanduku welekeja kwikala’po Kwandi? Eyo, nansha bikale namani, ino tuyukile’tu amba Yehova wālongele byoloke. Kepabulwe wāmwene kintu kampanda mu mutyima wa Uza kyāmulengeje amuponeneje butyibi ponka na ponka.—Nkindi 21:2.

Kyalwilo Kishikate kya Kwikadila na Kikulupiji

22. Tunangu twa Yehova i tumweke namani mu kuleka kwalekele kutweja myanda imoimo mu Kinenwa kyandi?

²² Tunangu tukatampe twa Yehova i tumweke mu kuleka kwaālekele kutweja myanda imoimo mu Kinenwa kyandi. Pa kino, Yehova i mwitupe mukenga wa kulombola amba tumukulupile. Pa bino byotwabandaula, mwene i bimweke amba tudi na buluji bushikate bwa kwitabijija butyibi bwa Yehova? I amo, wivwane twifunde Kinenwa kya Leza na mutyima wampikwa kwididika ne na ñeni mipūtuke, tukajingulwila’ko bintu bivule bilombola amba Yehova bine uloñanga nyeke enka byoloke ne biluji. Nanshi shi nsekununi kampanda ya mu Bible ituletela bipangujo byoketudipo na malondololo panopano, tukulupilei’tu amba byālongele Yehova byo byoloke.

23. I kikulupiji’ka kyotudi nakyo pa byobya bisa kulonga Yehova kumeso’ku?

²³ Tukokeja kwikala na kikulupiji kimo kyonka mu byobya byasa kulonga kumeso’ku. Tukulupilei amba pasa kufikidija butyibi bwandi bwafwena’bu ku kyamalwa kibūke, kakalotejapo “boloke ne babi pamo,” mhm. (Ngalwilo 18:23) Byaswele boloke, kakalongapo kino kintu nansha dimo. Ne kadi tukulupilei na mutyima onso amba mu ntanda impya īya’i, usa kwikutyija bisakibwa byetu byonso mu muswelo bilumbuluke.—Mitōto 145:16.

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ukivulukile?

• Mwanda waka tufwaninwe kwitabija butyibi bwa Yehova?

• I bika biketukwasha twepuke kufwatakenya Lota bibi pa kusaka kwaāsakile kupa bibumbo bya bantu bakalabale bandi bana bana-bakaji?

• I myanda’ka itukwasha twivwanije mwanda waka Yehova wāipaile Uza?

• I kikulupiji’ka kyotudi nakyo pa byobya bisa kulonga Yehova kumeso’ku?

[Bipangujo bya Kifundwa]