Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Madingi A Tunangu Ku Balume Ne Bakaji

Madingi A Tunangu Ku Balume Ne Bakaji

Madingi A Tunangu Ku Balume Ne Bakaji

“Bānwe bakaji kōkelai balume benu bwa kudi Mfumwetu. Balume nenu sanswai bakaji benu.”—EFISESA 5:22, 25.

1. I mumweno’ka moloke wa kumona busongi?

 YESU wānene amba busongi i lupungu lwa Leza lwakutyila’mo ba mulume ne mukaji “ke mubidi umo.” (Mateo 19:5, 6) Lulomba bantu babidi ba bumuntu bwishileshile befunde kutamija tumweno tumo, ne kwingidila abo bonso bitungo bimo byonka. Busongi i kwiumvwanika kwija mu būmi bonso, ke kwiitabijapo kwa mu kyaba kimo’tu ne kukokeja kutyibwa’nka na mu makayo. Mu matanda mavule, kwilubula i mwanda upēla, ino ku meso a mwine Kidishitu, busongi i kipwano kijila. Kityibikanga enka shi padi mwanda musumininwe bya binebine.—Mateo 19:9.

2. (a) I bika bikokeja kukwasha balume ne bakaji? (b) Mwanda waka i kipite buya kwielela’ko kubunda busongi bwendeka senene?

2 Mudingidi umo wa masongi unena’mba: “Busongi buyampe i bobwa bwenda bushinta ponso pobufikilwa na myanda impya, pobutanwa na makambakano, ne pobwingidija byonso byobusokola mu ditabula ne ditabula dya umbūmi.” Ku balume ne bakaji bene Kidishitu, mu bintu byobasokola mubadilwa ne madingi a tunangu atanwa mu Bible, bukwashi bwa banababo bene Kidishitu, ne kipwano kityite, kya kulombela kudi Yehova. Busongi bwendeka biyampe bulādilanga nyeke, ne mu bula bwa myaka, buletanga nsangaji ne kuloelelwa ku ba mulume ne mukaji. Ne kutabukidila, bupejanga Yehova Leza bulēme, aye Mushiludi wa busongi.—Ngalwilo 2:18, 21-24; 1 Kodinda 10:31; Efisesa 3:15; 1 Tesalonika 5:17.

Iula Yesu ne Kipwilo Kyandi

3. (a) Nena mu kīpi madingi āpēne Polo ku balume ne bakaji. (b) Le Yesu wāshile kimfwa’ka kilumbuluke?

3 Myaka tununu tubidi kunyuma, mutumibwa Polo wāletele madingi ku bene Kidishitu besongele amba: “Monka mukōkelela kipwilo kudi Kidishitu, mo monka ne bakaji nabo bakōkele balume babo mu byonso. Balume nenu sanswai bakaji benu, monka musanshilwe Kidishitu kipwilo, wēpanine ponka pa akyo.” (Efisesa 5:24, 25) Bine, kuno i kwenzakanya kulumbuluke’po kashā! Bakaji bene Kidishitu bakōkela balume babo na kwityepeja beulanga kipwilo mu kuyuka ne kulonda musoñanya wa bumutwe. Balume betabije bendelela na kuswa bakaji babo, mu bitatyi biyampe ne mu byamalwa, balombolanga amba balondanga kimfwa kya Kidishitu wādi uswele kipwilo ne kwikilela.

4. Balume bakokeja kulonda namani kimfwa kya Yesu?

4 Balume bene Kidishitu yo mitwe ya bisaka byabo, ino nabo badi na mutwe wabo, ke Yesu kadi. (1 Kodinda 11:3) Nanshi, pamo’nka na mwālelele Yesu kipwilo kyandi, balume nabo balelanga na buswe bisaka byabo ku mushipiditu ne ku ngitu, nansha shi kibalomba kwielaela mpata. Batangidijanga bisakibwa bya bisaka byabo kumeso kwa bilokoloko ne masakila abo. Yesu wānene amba: “Byonso byo musaka’mba bantu bemulongele, nenu mwibalongele’byo’nka nabya!” (Mateo 7:12MB) Uno musoñanya ufwaninwe kulondwa nakampata mu busongi. Polo wālombwele’kyo paānene amba: “E monka mufwaninwe ne balume nabo kusanswa bakaji babo abo bene pamo bwa ngitu ya abo bene. . . . Ke-kuntu kekudipo muntu wa kwishikwa ngitu ya aye mwine, nansha umo, wīdisha biyampe, ne kwiīlela senene, shē.” (Efisesa 5:28, 29) Mwana-mulume ufwaninwe kudisha ne kulela mukajandi pamo’nka na mwalongelanga bukomo bwa kwidisha ne kwilela aye mwine.

5. Bakaji bakokeja kwiula kipwilo kya bwine Kidishitu muswelo’ka?

5 Bakaji bene Leza nabo balondanga kimfwa kya kipwilo kya bwine Kidishitu. Pādi Yesu pano panshi, balondi bandi bāsangedile kushiya byonso byobādi balonga kebamulonda. Nansha ke kupwa kwa lufu lwandi, bādi nyeke bamukōkele, kadi kintu kya myaka 2000 kupita’po, kipwilo kya bwine Kidishitu kikidi kimukōkele nyeke ne kulonda bwendeji bwandi mu byonso. Bakaji bene Kidishitu nabo kebafutululangapo balume babo nansha kupēlula mpangiko ya mu Bisonekwa ya bumutwe mu busongi. Ino, belanga’ko balume babo kuboko ne kwibakōkela, bengidila nabo pamo, ne kwibakankamika. Shi abo bonso, balume ne bakaji, badi na buswe uno muswelo, busongi bwabo bukendeka kadi bakekala na nsangaji mu kipwano kyabo.

Endelelai Kwikala Nabo

6. I madingi’ka āletele Petelo kudi balume, ne mwanda waka adi na mvubu?

6 Mutumibwa Petelo nandi wāpele balume ne bakaji besonge madingi, wānena pampikwa kafinda, nakampata ku balume amba: “Bānwe balume nenu mo monka, ikalai ne bakaji benu monka mwendele ñeni, ne kwibalemeka buleme bakaji, byo badi bwa kintu kya bukomo butyetye, kadi ne byo badi bapyane nenu ba buntu bwa būmi; mwanda wa kunena’mba, milombelo yenu yakalāla.” (1 Petelo 3:7) Kusumininwa kwa madingi a Petelo i kumweke mu binenwa bya mfulo bya mu uno vese. Shi mulume kapepo wandi mukaji bulēme, nankyo kipwano kyandi na Yehova kekikekalapo biyampe. Milombelo yandi ikalāla.

7. Le mulume ufwaninwe kupa mukaji bulēme namani?

7 Penepa balume bakapa bakaji babo bulēme namani? Kulēmeka mukaji i kwikala nandi biyampe na buswe, na bulēme ne bulēmantu ponka. Kwikala na mukaji na kanye uno muswelo i mwanda umweka bu mweni ku bavule. Mufundi umo Mungidiki usonekele’mba: “Mu bijila bya bene Loma mwana-mukaji kādipo na kyepelo nansha kimo. Mu bijila wādi umonwa nyeke bu mwana. . . . Wādi ufwaninwe aye yense kukōkela mulumyandi, kadi wādi aye yense mu makasa andi.” Bine, kino kyādi kishile kulampe na bufundiji bwa bwine Kidishitu! Mulume mwine Kidishitu wādi upa wandi mukaji bulēme. Wādi unenwe kumulongela bintu mungya misoñanya ya bwine Kidishitu, ke monsopo mwasakila, mhm. Kadi, wādi umulangila “monka mwendele ñeni,” pa kuyuka amba i kingidilwa kya bukomo butyetye.

I “Kintu Kya Bukomo Butyetye” Namani?

8, 9. Bana-bakaji ne bana-balume badi mu ludingo lumo mu bintu’ka?

8 Pa kutela mwana-mukaji bu “kintu kya bukomo butyetye,” Petelo kādipo usaka kunena amba mwana-mukaji i mupitwe bukomo bwa mu ñeni ne bwa ku mushipiditu na mwana-mulume. Eyo, bana-balume bavule bene Kidishitu badi na madyese pa kipwilo keakamonepo bana-bakaji, kadi mu bisaka namo bana-bakaji bo bakōkele balume babo. (1 Kodinda 14:35; 1 Temote 2:12) Inoko, bana-balume ne bana-bakaji balombwanga, abo bonso, kwikala na lwitabijo, kūminina, ne mwikadilo wanwa. O mwanda Petelo wānene amba ne mulume ne mukaji bonso i “bapyane . . . buntu bwa būmi.” Pa mwanda utala lupandilo, abo bonso badi mu ludingo lumo ku meso a Yehova Leza. (Ngalatea 3:28) Kadi Petelo wātumine uno mukanda kudi bene Kidishitu bashingwe māni ba mu myaka katwa kabajinji. Ko kunena’mba binenwa byandi byādi bivuluja balume bene Kidishitu amba byomudi “bakupyana pamo na Yesu,” nanshi ne benu bakaji nabo badi na lukulupilo lwa kwenda mūlu lumo lonka lomudi nalo. (Loma 8:17) Bine, dyuba dimo, abo bonso bādi ba kukengila pamo bu babitobo ne balopwe mu Bulopwe bwa Leza bwa momwa mūlu!—Kusokwelwa 5:10.

9 Bakaji bene Kidishitu bashingwe māni kebādipo nansha patyetye munshi mwa balume babo bene Kidishitu bashingwe māni. Kunena na bubine, ne ku boba badi na lukulupilo lwa pano panshi nabo i pamo ponka. Balume ne bakaji ba mu “kibumbo kikatampe” bakendanga abo bonso mitwelo yabo ne kwiitōkeja mu mashi a Kana ka Mukōko. Abo bonso, balume ne bakaji, batendelanga Yehova mitendelo “dyuba ne bufuku” pano pa ntanda ponso. (Kusokwelwa 7:9, 10, 14, 15) Kadi balume ne bakaji bene kumo batengele kwikala “byana bya bene bya ntumbo bwa bāna ba Leza” pobakekala baloelelwa mu “būmi bulumbuluke.” (Loma 8:21; 1 Temote 6:19) Bene Kidishitu bonso, bekale bashingwe māni nansha ba mu mikōko mikwabo, bengidilanga Yehova bu “luombe” lumo mu bwendeji bwa ‘mukumbi umo.’ (Yoano 10:16) Bine, kino kyo kifwaninwe kutonona ba mulume ne mukaji bene Kidishitu bepe bulēme abo bene na bene!

10. Mwana-mukaji i “kintu kya bukomo butyetye” namani?

10 Penepa bana-bakaji i ‘bintu bya bukomo butyetye’ namani? Petelo wādi padi wisambila pa uno mwanda wa kuyuka amba pavule, bana-bakaji i bepele kadi ke bavulepo badi na bukomo mu ngitu pamo bwa bana-balume. Ne kadi, mwanda wa kubulwa kubwaninina kwetu, madyese a kutendelwa a kubutula bana ebatyepejanga bukomo mu ngitu. Bana-bakaji ba myaka ya kubutula bana bakokeja kusosomwa mu ngitu mu byaba mu byaba. Bine, bafwaninwe kutebwa mutyima wa pa bula ne kulangilwa bininge kitatyi kyobasosomwa mu ngitu ne kutyumwina umanwi bikoleja bya dīmi ne kubutula bana. Mulume upa wandi mukaji bulēme, umukwatakanya mu bino bitatyi, ukalengeja busongi bwabo bwendeke biyampe mpata.

Mu Kipango Mudi Mitōtelo Mishile

11. Mwanda waka busongi bukokeja kwendeka nansha shi ba mulume ne mukaji badi mu mitōtelo pala pala?

11 Bikekala namani shi mwinē pobe udi mu mutōtelo mwishile na obe, mwanda umo waitabije bubinebine bwa bwine Kidishitu abo ke besonge ino mukwabo wapela kwitabija? Le busongi bwabo bukokeja kwendeka? Myanda mivule mimweke ilombola amba bukokeja kwendeka. Ba mulume ne mukaji badi mu mitōtelo pala pala bakokeja kwikala na busongi bwendeka mwanda busongi bwabo bukokeja kulādila nyeke ne bwibaletela nsangaji abo bonso. Ne kadi busongi bwabo budi nyeke na mvubu ku meso a Yehova; mwanda bakidi “mubidi umo.” Nanshi mulume nansha mukaji mwine Kidishitu i mudingilwe kwikala nyeke na mwinē pandi wampikwa kwitabija shi aye usakile. Shi badi na bana, nabya bana’ba bakamwena mu kikōkeji kya mbutwile mwine Kidishitu.—1 Kodinda 7:12-14.

12, 13. Mungya madingi a Petelo, bakaji bene Kidishitu bakokeja kukwasha namani balume babo bampikwa kwitabija?

12 Petelo uleta madingi mayampe ku bakaji bene Kidishitu bashikete mu bipango bidi na mitōtelo mishile. Binenwa byandi bikokeja ne kulondwa na balume bene Kidishitu badi mu ngikadilo imo yonka. Petelo usonekele amba: “Bānwe bakaji nenu mo monka, kōkelai balume benu; amba, shi kudi bamobamo bakubulwa kukōkela mwanda, nankyo banekenībwe kwampikwa kwisambilwa mwanda, ponka pa mwikadilo wa bakaji babo; pa kumona mwikadilo wenu byo udi utōka, tō, ne kwakamwa ponka.”—1 Petelo 3:1, 2.

13 Shi mukaji ekale kushintulwila mulumyandi lwitabijo lwandi na bunwa, nabya i biyampe. Ino le shi mulume wapele kwivwana le? I butongi bwandi. Ino kekupwilepo, mwanda mwiendelejo wa mwine Kidishitu nao i busapudi bukatampe. Balume bavule badi bapela dibajinji, pakwabo balwa lwitabijo lwa babo bakaji i bafule ku ‘kwikala mu ngikadilo ifwaninwe būmi bwa nyeke’ pa kumona mwiendelejo mulumbuluke wa bakaji babo. (Bilongwa 13:48) Nansha shi mulume ketabijepo bubinebine bwa bwine Kidishitu, ukokeja kutendela mwiendelejo wa wandi mukaji, ne kino kikaleta bipa biyampe mu busongi. Mulume umo udi na mukaji Kamoni wa Yehova wanene patōkelela amba kabwanyapo kulonda misoñanya ya peulu ya Batumoni. Ino witela aye mwine bu “mulume wa nsangaji usongele mukaji mulumbuluke,” kadi watendele bya binebine wandi mukaji ne banababo Batumoni mu mukanda waatumīne balembi ba julunale umo.

14. Le balume bakokeja kukwasha namani bakaji babo bampikwa kwitabija?

14 Balume bene Kidishitu balonda misoñanya itanwa mu binenwa bya Petelo nabo banekenyanga bakaji babo na mwiendelejo wabo. Bakaji bampikwa kwitabija bamonanga babo balume basela senene kiselwa kyabo, baleka kusupakanya lupeto ku mfwanka, ku malwa, ku makayo, ne kwijiba muneneno wa mutonko. Bamo mu babo bakaji bapwananga na banabetu ba mu kipwilo kya bwine Kidishitu. Batengwa na bu bana na bana bwa bwine Kidishitu budi’mo buswe, ne byobamona mu banabetu bibafwenyanga kudi Yehova.—Yoano 13:34, 35.

“Muntu Mufyame Udi Munda”

15, 16. I mwiendelejo’ka ufwaninwe kwikala nao mukaji mwine Kidishitu pa kusaka anekenye mulume wampikwa kwitabija?

15 I mwiendelejo’ka ukokeja kunekenya mulume? Na bubine, i mwiendelejo uvudile kutamija bana-bakaji bene Kidishitu. Petelo unena’mba: “Muvwadilo wenu keukīkala wa panja, wa kubanda nywene, ne kuvwala twabuleme twa nsahabu, nansha kwiumbīkaumbīka bivwalwa, mhm; poso kwikale kwa muntu mufyame udi munda, ne bivwalwa byampikwa kubola bya mutyima wa kikōkeji ne butalale; bino, shabyo, byo bileme nakampata kudi Leza. Nanshi ne pa kalā i yenka namino bāna-bakaji bajila, bakukulupila Leza, nabo bēvwikile namino, ne kukōkela balume babo; enka bwa Sala mwākōkelele Abalahama, ne kumwita’mba: A mfumwami; pano nenu mwi bāna babo, shi mulonge bilumbuluke, ne kukwatyibwa na moyo mpika, shi wa paka, shi wa paka.”—1 Petelo 3:3-6.

16 Petelo upa mwana-mukaji mwine Kidishitu madingi a kuleka kuta mutyima’nka ku mumwekelo wandi wa panja. Ino i biyampe mulumyandi ajingulule bufundiji bwa Bible mobwalamwina muntu wandi wa munda. Mulumyandi ufwaninwe kwimwena mwingidila bumuntu bwandi bupya. Padi ukebushiyañanya na bumuntu bwa kala bwadi na wandi mukaji. (Efisesa 4:22-24) Bine ukamona amba pano “mutyima wa kikōkeji ne butalale” wa mukaji ke usangaja ne ukoka. Uno mwikadila keusangajapo’nka mulume kete, ino “byo [bintu] bileme nakampata kudi Leza.”—Kolose 3:12.

17. Sala wāshidile bakaji bene Kidishitu kimfwa’ka kilumbuluke?

17 Sala utelelwe bu kimfwa kifwaninwe kulondwa na bakaji bene Kidishitu nansha shi babo balume i betabije nansha bampikwa kwitabija. Bine, Sala wādi uyukile amba Abalahama ye mutwe wandi. Wādi umutela bu “mfumwami” nansha ke mu mutyima mwine. (Ngalwilo 18:12) Ino kino kekyāmupēlwijepo. Na bubine, Sala wādi mwana-mukaji mukomo ku mushipiditu, wa lwitabijo lusumininwe mudi Yehova. O mwanda ubadilwa mu ‘kibumbo kikatakata kya batumoni’ betushidile kimfwa kya lwitabijo lwitutonona “tunyeme ne bukankamane ponka luno lubilo lo tutungilwe.” (Bahebelu 11:11; 12:1) Nanshi mukaji mwine Kidishitu keikijangapo panshi shi waikala pamo bwa Sala.

18. I misoñanya’ka ifwaninwe kulondwa mu kipango kidi’mo mitōtelo mishile?

18 Mu bipango bidi’mo mitōtelo mishile, mulume ukashala nyeke bu mutwe. Shi aye ye mwitabije, ukata mutyima ku nkulupilo ya wandi mukaji koku kadi utadija kutyina’mba mukaji wakamonena lwitabijo lwandi. Shi mukaji ye mwitabije, nabya nandi kakatunepo lwandi lwitabijo. (Bilongwa 5:29) Inoko kakalwilapo bumutwe bwa mulume. Ukalēmeka kyepelo kya mulume ne kwikala nyeke mu “mukanda-wabijila wa mulume.”—Loma 7:2.

Madingi a Bible a Tunangu

19. I bintu’ka bimo bikimba kusontola kijimba kya busongi, ne bikokeja kunekenibwa muswelo’ka?

19 Dyalelo kudi bintu bivule bikimba kusontola kijimba kya busongi. Balume bamo batunyanga kusela biselwa byabo. Bakaji bamo nabo bapela kukōkela bumutwe bwa balume babo. Mu masongi amo namo, mwikalanga umo obasusula. Kadi ku bene Kidishitu, kubulwa lupeto, kubulwa kubwaninina kwa bu muntu, ne mushipiditu wa ino ntanda ya buenda ne imona misoñanya mu muswelo munyengakane bitūlanga dikōkeji pa ditompo. Nansha namino, bana-balume ne bana-bakaji balonda misoñanya ya mu Bible, beselwanga na Yehova mu ngikadilo yo-yonso. Nansha shi i umo kete mu besongele ulonda misoñanya ya mu Bible, bintu bikalanga biyampe kupita’ko shi i kutupu nansha umo ulonda’yo. Pakwabo kadi, Yehova uswele kadi ukwashanga bengidi bandi balama mpiko yabo ya busongi na kikōkeji nansha mu ngikadilo mikomo. Bine, kelwangapo dikōkeji dyabo.—Mitōto 18:25; Bahebelu 6:10; 1 Petelo 3:12.

20. I madingi’ka āletele Petelo ku bene Kidishitu bonso?

20 Mutumibwa Petelo pa kupwa kudingila balume ne bakaji besongele, wāfudije mwanda na binenwa bya kyanga kadi bikankamika, amba: “Kubafule, ikalai ne mutyima umo, ne kanye, ne kwisanswa bu-bāna, ne mutyima wa lusalusa, ne wa bumvubumvu; ne kubulwa kulubula bubi na bubi bukwabo, nansha mutonko ku mutonko mukwabo, mhm; nanshi lubula kingi bitupu kyadyese; kadi ko konka ko mwaityilwe; amba mupyane byadyese.” (1 Petelo 3:8, 9) Ano shao o madingi a tunangu ku bonso, nakampata ku balume ne bakaji besongele!

Lelo Ukivulukile?

• Balume bene Kidishitu bakokeja kwiula Yesu namani?

• Bakaji bene Kidishitu bakokeja kwiula kipwilo namani?

• Balume bakokeja kulēmeka babo bakaji muswelo’ka?

• I mwikadila’ka muyampe ufwaninwe kwikala na mwana-mukaji mwine Kidishitu wa mulume wampikwa kwitabija?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 29]

Mulume mwine Kidishitu uswanga ne kulela mukajandi

Mukaji mwine Kidishitu ulēmekele mulumyandi bulēme

[Kifwatulo pa paje 31]

Bana-balume ne bana-bakaji ba mu “kibumbo kikatampe” batengele kukapyana būmi bwa nyeke mu Paladisa

[Kifwatulo pa paje 32]

Sala wādi umwene Abalahama bu mfumwandi