Bambutwile, Kingai Bipyanwa Byenu Bilēme

“Ñeni i bwa nsakwa . . . [Ilamanga] būmi bwa yewa udi nayo.”—Musapudi 7:12.

1. Mwanda waka bambutwile bafwaninwe kumona babo bana bu byabuntu?

 BAMBUTWILE babutulanga muntu mūmi umpya mu ino ntanda, udi na tuyukeno ne ngikadilo ya bumuntu iifwene na yabo. Bible utela bano bana bu “bipyanwa bya Yehova.” (Mitōto 127:3) Bine, Yehova byādi ye mwine upāna būmi, nanshi byobya byapele bambutwile na bubine i bintu byatelelwa. (Mitōto 36:9) Banwe bambutwile, le mumwene namani kino kyabuntu kilēme kimupele Leza?

2. Le Manoa wālongele namani paāyukile amba usa kwikala mbutwile?

² Na bubine, kyabuntu kya uno muswelo kifwaninwe kutambulwa na kwityepeja ne kufwija’ko ponka. Muno mo mwālongele Manoa mwine Isalela, pano kepadi myaka 3 000 ne musubu, pobālombwele wandi mukaji kudi mwikeulu amba ukabutula mwana. Manoa pa kwivwana uno mwanda muyampe, wālombela’mba: “A! Mfumwami, nakwisashila, muntu wa Leza’wa o watumine aye monka ko tudi, etulombole kyo tukalonga kudi mwana ukabutulwa’wa.” (Batyibi 13:8) Bambutwile, i ñeni’ka yomukokeja kuboila ku kimfwa kya Manoa?

Kisakilwa Bukwashi bwa Leza Dyalelo

3. Mwanda waka dyalelo dyo dine disakilwa bukwashi bwa Leza pa kulela bana?

³ Dyalelo dyo dine disakilwa bambutwile bukwashi bwa Yehova pa kulela babo bana. Mwanda waka? Mwanda Satana Dyabola  ne bamwikeulu bandi i bapangwe mūlu ne kwelwa pano panshi. “Yō! malwa obe, abe panopanshi,” mo mudyumwina Bible, “mwanda dyabola watūkila po mudi ne bukalabale bukatampe bwine, pa kuyūka’mba: Ngidi ne kakitatyi katyutyu.” (Kusokwelwa 12:7-9, 12) Kadi Bible ushintulula amba Satana udi pamo “bwa ntambo ubuluma, ukimba wakubokota.” (1 Petelo 5:8) Divule bantambo bakwatanga banyema bazoze bininge, nakampata bana. Nanshi i biyampe bambutwile bene Kidishitu balonde buludiki bwa Yehova pa kukinga babo bana. Lelo mwielelanga’ko namani mwanda wa kulonga uno muswelo?

4. (a) Ntambo ubuluma kubwipi ufwaninwe kutonona bambutwile balonge bika? (b) Le i bika bisakibwa pa kusaka kukinga bana?

⁴ Shi muyukile amba ntambo unangakananga kubwipi na komudi, na bubine mukata mutyima dibajinji ku kulama benu bana. Satana i nyema wa budyani. Ukimbanga konakanya bantu ba Leza, mwanda wa bekale kupelwa na Leza. (Yoba 2:1-7; 1 Yoano 5:19) Na bubine bana bo bene bapwila mpumpu. Pa kusaka amba bana banyeme makinga a Dyabola, bafwaninwe kuyuka Yehova ne kumukōkela. Buyuki bwa mu Bible budi na kamweno. Yesu wānene amba: “Bakuyūke, abe Leza enka wa binebine, ne Yesu Kidishitu o watumine nankyo bo būmi ne būmi bwine bwa kulādila nyeke na nyeke.” (Yoano 17:3) Kadi banuke bafwaninwe kwikala na tunangu—manwa a kwivwanija ne kwingidija byobya byobafunda. ‘Ñeni [“tunangu,” NW] ilamanga būmi bwa yewa udi nayo,’ o mwanda banwe bambutwile mufwaninwe kukuna bubinebine mu mityima ya benu bana. (Musapudi 7:12) Le mukakuna’bo namani?

5. (a) Le tunangu tufundijibwanga namani? (b) Nkindi ulombola muswelo’ka mvubu ya tunangu?

⁵ Mukokeja—kadi mufwaninwe—kutangila benu bana Kinenwa kya Leza. Ino kwibakwasha baswe ne kukōkela Yehova kulomba bivule kupita kino—bilomba nabo bekale kwivwanija. Tulete kimfwa: Mwana ukokeja kulombolwa amba kumeso kwa kutyibuluka balabala ufwaninwe bidi kutala koku ne koku. Ino bana bamo kebakōkelangapo. Mwanda waka? Mwanda padi bipa bilupukanga ku kukongwa na motoka kebyashintulwilwepo divule senene mwanda wa mwana emvwanije kyaka kidi’po, ne kufundula “bulembakane” bukokeja kumutwala ku akishida. Kufundija mwana tunangu kulomba kitatyi, ne kitūkijetyima pa mulongo. Ino bine tunangu tudi na mvubu kashā! ‘Mashinda ato i mashinda mayampe onka,’ mo munenena Bible, ‘kadi tushinda twato tonso i twa ndoe. I mutyi wa būmi kudi boba betukwata, kabidi i twa nsangaji ku enselele ūminina’to.’—Nkindi 3:13-18; 22:15.

Bufundiji Bupāna Tunangu

6. (a) Mwanda waka bana baloñanga divule byampikwa kwendela’mo? (b) I bulwi’ka bulwibwa nyeke?

⁶ Divule bana baloñanga byampikwa kwendela’mo, ke pa mwandapo wa kubulwa kufunda byoloke, mhm, ino i pa mwanda wa bufundiji bwampikwa kutenga mityima yabo—muntu wabo wa munda. Dyabola ulwanga bulwi na mutyima wa bana. Nkuku yandi i kumona bana batādilwa na lupusa lwampikwa bwine Leza lwa ino ntanda. Kadi ukimbanga kukokela mityima yabo mipyane bubi ku kulonga enka bibi. (Ngalwilo 8:21; Mitōto 51:5) Nanshi bambutwile bafwaninwe kuyuka amba mityima ya babo bana ilwibwanga bulwi.

7. Mwanda waka kulombola’tu mwana kiyampe ne kibi kekubwenepo?

⁷ Divule bambutwile balombolanga mwana kiyampe ne kibi, ne kulanga amba abamufundija musoñanya kamukaya wa mu mwikadilo.  Padi bakokeja kunena mwana amba i bibi kubepa, kwiba, nansha kusambakena pamo na muntu okwisongele nandi. Inoko, mwana usakilwa kintu kya lupusa kya kumutonona akōkele ku ino mbila kupita’ko’tu kuyuka amba bambutwile i bankande bikampanda. Kino kintu kya lupusa i bijila bya Yehova. Mwana ufwaninwe kuyuka amba i kya tunangu akōkele ku mbila ya Leza.—Nkindi 6:16-19; Bahebelu 13:4.

8. I bufundiji bwa muswelo’ka bukokeja kukwasha mwana alonge bya tunangu?

⁸ Kudyambakana kwa umbuo wa diulu ne ntanda, kwishilashila kwa bintu byūmi, ne kushinta kwa bushipo ne buyo—byonso bino bikokeja kukwasha mwana mutyetye ayuke amba Umpangi wa tunangu tonso udi’ko. (Loma 1:20; Bahebelu 3:4) Ne kadi, mwana ufwaninwe kufundijibwa amba Leza umuswele ne amba ukamupa būmi bwa nyeke kupityila ku mpangiko ya kitapwa kya wandi Mwana, kadi amba shi wakōkela ku binena Leza nabya Leza nandi ukasangala. Namino mwana ukaloelelwa kwingidila Yehova, nansha shi Dyabola ukimba kumukankaja.—Nkindi 22:6; 27:11; Yoano 3:16.

9. (a) Le bufundiji bupāna būmi bulomba bika ne bika? (b) Bashabana banenwe kulonga bika, ne kino kilomba bika bikwabo?

⁹ Bufundiji bukokeja kukinga mwana ne kumutonona alonge biyampe bulomba kitatyi, kuta mutyima, ne kuteakanya. Bulomba bambutwile betabije buludiki buleta Leza. Bible unena’mba: “Bānwe bashabo nenu, . . . mwibatamijei [bana] biyampe monka mu madingi, ne mu lufundijo lwa Mfumwetu.” (Efisesa 6:4) Le ko kunena namani? Mu Kingidiki kibajinjibajinji, kishima “lufundijo” kiselele mulangwe wa “kutūla ñeni mu.” Nanshi bashabana banenwe kutūla ñeni ya Yehova mu babo bana. Bine, i bulami bukatampe ku bana batyetye! Shi bana badi na milangwe ya Leza, nansha mulangilo wandi, mukomwe mu ñeni yabo, bakakingwa ku kulonga bibi.

Kusaka Kwimanine pa Buswe

10. Pa kufundija obe mwana senene, i kintu’ka kya kamweno kyofwaninwe kuyuka?

¹⁰ Pa kusaka utamije obe mwana mobifwaninwe, i biyampe bukomo bobe butononwe na buswe. Kintu kya kamweno i mīsambo milumbuluke. Kimba kuyuka i bika bilongeka mu būmi bwa obe mwana, uyuke ne muswelo wamona bintu. Tonga kyaba kiyampe, kupwa tapula na bunwa bidi mu mutyima wa mwana. Kyaba kikwabo ukokeja kutulumuka pa kwivwana byanena. Ta mutyima wa kwepuka kalobolobo. Ino teja na mutyima wa kanye.

11. Mbutwile ukokeja namani kutūla ñeni ya Leza mudi mwana?

¹¹ Bine, ukokeja kutanga na obe mwana kijila kya mu Bible kipeleja busekese, pakwabo mwatanga’kyo misunsa mivule. (1 Kodinda 6:18; Efisesa 5:5) Kino kikakoma mu ñeni ya bana byobya bisangaja Yehova ne byobya bimufityija mutyima. Inoko, kutūla ñeni ya Yehova mu mwana kulomba bipite pano. I biyampe kulanguluka na bana pa mvubu ya bijila bya  Yehova. Bafwaninwe kukulupila amba bijila byandi i byoloke kadi i biyampe, ne amba kukōkela’byo kyo kintu kiyampe ne kyendele’mo kulonga. Shi ulanguluka na bobe bana pa Bisonekwa, nabo abaitabija mumweno wa Leza, nabya ye kunena tukanena amba ubatūla ñeni yandi mobadi.

12. Mbutwile ukokeja namani kukwasha mwana ekale na mumweno moloke mu myanda ya kusambakena pamo?

¹² Powisambila pa myanda ya kusambakena pamo, ukokeja kwipangula amba, “Molangila kukōkela ku kijila kya Yehova kipeleja kusambakena pamo kumeso kwa kwisonga kibudijanga muntu nsangaji?” Kankamika mwana ashintulule malondololo andi. Pa kupwa kwisambila pa mpangiko ya kutendelwa ya Yehova ya mubutwilwanga mwana, ukokeja padi kwipangula’mba: “Ulanga Leza wetu wa buswe ukokeja kutūla’ko bijila bitubudija nsangaji umbūmi? Nansha ulanga amba bijila byandi i bijidikwe mwanda wa kwitupa nsangaji ne kwitukinga?” (Mitōto 119:1, 2; Isaya 48:17) Yuka bilanga obe mwana pa uno mwanda. Kupwa, kokela ñeni yandi pa bimfwa bya bantu bālongele busekese ku mfulo balenga makambakano ne tuvutakanya. (2 Samwele 13:1-33) Shi ulanguluka na obe mwana mwanda wa emvwanije ne kwitabija mumweno wa Leza, nabya ubalonga bivule bya kutūla ñeni ya Leza mwadi. Inoko, kudi kintu kikwabo kyokokeja kulonga.

13. Mwana ukakōkela Yehova shi waivwanija nakampata myanda’ka?

¹³ Na tunangu, ukokeja kufundija mwana, ke enkapo bibi bilupuka ku kubulwa kukōkela Leza, mhm, ino i ne kumushintulwila mwivwaninanga Yehova ku mutyima pa mwiendelejo wandi. Lombola obe mwana mu Bible amba tukokeja kusanshija Yehova shi tubatunya kulonga kiswa-mutyima kyandi. (Mitōto 78:41) Mwipangule amba, “Mwanda waka kusakepo kusanshija Yehova?” kadi shintulula amba: “Satana walwana na Leza ulañanga amba twingidilanga Yehova pa mwanda wa kamweno ketu ke pa mwandapo wa buswe botumuswele.” Kupwa shintulula mwālamine Yoba bululame, wāsangaja mutyima wa Leza ne kubepulula matope a bubela a Satana. (Yoba 1:9-11; 27:5) Obe mwana ufwaninwe kwivwanija kino, amba mwiendelejo wandi ukokeja kusangaja nansha kufityija Leza mutyima. (Nkindi 27:11) Buno bufundiji ne bukwabo bwa kamweno bukokeja kufundijibwa bana kupityila ku dibuku Écoute le grand Enseignant (Boila Ñeni Kudi Mufundiji Mukatampe). *

 Bipa Bisangaja

14, 15. (a) I bufundiji’ka budi mu dibuku Enseignant butenga bana ku mityima? (b) I bipa’ka bilumbuluke byokodi mwimwene mu kwingidija dino dibuku?

¹⁴ Nkambo umo mu Kroasi wadi utangila munkana wandi wa myaka isamba-ibidi dibuku Enseignant (Mufundiji); walembele amba uno nkasampe wamulombwele amba: “Mama waunene kulonga kintu kampanda, ino napela kulonga’kyo. Kupwa navuluka shapita unena amba ‘Kikōkeji Kikulama,’ penepa najoka, namunena amba mfwaninwe kukukōkela.” Pa mwanda utala shapita unena amba “Kyoketufwaninwepo Kubepela,” ba mulume ne mukaji bamo ba mu Florida, mu États-Unis, banene amba: “Mudi bipangujo bilomba bana bashitule mityima yabo ne kwitabija bilubo byokebadipo babwanya kwitabija mu muswelo mukwabo.”

¹⁵ Dibuku Enseignant didi na bifwatulo 230 ne musubu, kadi kifwatulo nansha bifwatulo bidi na myanda ishintulula’byo nansha inenena’po. “Divule wami mwana ubambilanga meso sō pa kifwatulo uyuka wapela ne kwalamuna dyani,” mo mwanenene lolo umo wadi ufwija’ko. Mwanda “ke bifwatulopo’tu bisangaja, ino bifundijanga abyo bine, ne pakwabo bilengeja bana bepangule bipangujo. Pa kifwatulo kidi’po mwana utala televijo mu kyumba mufita, wami mwana waungipangwile amba, ‘Mama, uno mwana uloñanga bika?’ na diwi dilombola amba wamone amba kilongwa’kya i kibi.” Bushintuludi budi pa kifwatulo bunena’mba: “I ani ukokeja kumona byonso byotulonga?”

Bufundiji bwa Kamweno Dyalelo

16. I bintu’ka bya kamweno kufundija bana dyalelo ne mwanda waka?

¹⁶ Bana bafwaninwe kuyuka muswelo muyampe ne umbi wa kwingidija bipindi bya ngitu yabo ya bumvu. Inoko kwisamba na bana pa bino bintu ke mwandapo upēla. Mulembi umo wa dipepala ulombola amba watamīne mu kitatyi kyadi kimonwa kutela bipindi bya ngitu ya bumvu bu kubulwa bulēme. Penepa wasoneka pa mwanda utala kufundija bandi bana amba: “Kinomba kutalula bumvu bwami.” Bine, shi bambutwile bakwatwa bumvu  bwa kwisamba na bana myanda itala buladi, nankyo kebakebakingepo. Bantu bōnanga bana kebo kumwena mwana kayukile kintu. Dibuku Écoute le grand Enseignant dinena uno mwanda mu muswelo muyampe, wa bulēmantu. Kulombola mwana myanda itala kusambakena pamo ke akopo kumutonona akalonge bibi, ino kuleka kumulombola ko ako kumutwala ku kulonga bibi.

17. Dibuku Enseignant dikwasha namani bambutwile bafundije babo bana myanda itala kusambakena pamo?

¹⁷ Mu shapita wa 10, mobesambila pa bamwikeulu babi bāile pano panshi kebabutula bana, i bepangule’mo mwana’mba: “Le uyukile bika bitala pa kusambakena pamo?” Dibuku dileta malondololo apēla kadi a bulēme. Kupwa mu shapita wa 32 bashintulwile’mo muswelo ubwanya mwana kwikinga ku babisekese. Mikanda mivule itambwilwe ilombola amba buno bufundiji budi na kamweno. Lolo umo wanene amba: “Yenga wadi’mo wami mwana Javan wamwene muñanga wa bana, muñanga waipangula shi ketudi besambile nandi pa mwingidijo muyampe wa bipindi bya ngitu ya bumvu. Bine watulumukile pa kuyuka amba ketudi besambile’po kala mu dibuku dyetu dipya.”

18. Le dibuku Enseignant dilombola bika pa mwanda utala kwivukwila ku byelekejo bya ntanda?

¹⁸ Shapita mukwabo ulombola nsekununi ya mu Bible ya bankasampe Bahebelu basatu, ba Shadelake, Meshake, ne Abedenengo, bāpelele kutōta nkishi wādi welekeja Leta wa Babiloni. (Danyele 3:1-30) Bamo padi kebayukilepo kukwatañana kukwatañene kutōta nkishi na kwimuna ndalapo, pamo bwa mulombwela’kyo dibuku Enseignant. Inoko, ivwana binena mulembi Edward Gaffney obaipangwile bwipangudi kudi julunale U.S. Catholic. Unena amba wandi mwana mwana-mukaji wamulombwele difuku dibajinji amba wafunde “milombelo impya ku masomo,” penepa nandi wamunena apituluke’mo. “Ponka’po watūla dikasa dyandi pa mutyima,” ye Gaffney unena, “ne kushilula washilula na fyedi yonso amba, ‘Nepāna ami yense ku ndalapo . . .’” Kupwa Gaffney ubweja’ko amba: “Enka penepa kala, naivwanija kintu kimo. Na’mba Batumoni ba Yehova badi na bubinga. Nanshi kudi butōtyi bwa muzo bobafundija ku masomo etu tamba’tu ku tulasa twa munshi—na bubine dino i dikōkeji dipite kipimo.”

Mpalo Idi’mo

19. I mpalo’ka idi mu kufundija bana?

¹⁹ Na bubine, kufundija bobe bana kudi na mpalo. Lolo umo wa mu Kansas, États-Unis, wasumije ne impolo pa kutambula mukanda utumine wandi mwana. Mwana waandikile amba: “Nemona amba ndi na katōkwe ka kulelwa buledi bungikadije bu muntu mubwane mu malango kadi mukunkane. Abe ne Tata mufwaninwe bine kufwijibwa’ko.” (Nkindi 31:28) Dibuku Écoute le grand Enseignant i dikwashe bambutwile bavule kufundije babo bana ne kukinga buno bupyani bulēme.

20. Bambutwile bafwaninwe nyeke kuvuluka bika, ne kino kifwaninwe kwikala na lupusa’ka pobadi?

²⁰ Betu bana bafwaninwe kupebwa kitatyi kyonso, kutebwa mutyima, ne kwipaninwa. I bankasampe mu bula bwa kitatyi kityetye’tu. Kwatakanya mukenga onso wa kwikala nabo pamo ne kwibakwasha. Bine, kukealakanyapo nansha dimo, mhm. Nabo bakakuswa mpata. Vuluka nyeke amba bobe bana i kyabuntu kikupele Leza. Bine, i bipyanwa bilēme kashā! (Mitōto 127:3-5) Shi ke pano, wibamone bu bipyanwa, pamo bwa abe ukeshintulwila ku meso a Leza pangala pa muswelo owibalela, mwanda na bubine ukeshintulwilanga.

[Kunshi kwa dyani]

Ukalondolola Namani?

• Mwanda waka pano po pene pasakilwa bambutwile kukinga babo bana?

• I bufundiji bwa muswelo’ka bupāna tunangu?

• I myanda’ka ya kamweno ifwaninwe kwisambilwa pamo na bana dyalelo?

• Dibuku Enseignant dikwasha bambutwile namani mu kufundija babo bana?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 25]

Bambutwile, mukokeja kuboila ñeni’ka ku kimfwa kya Manoa?

[Kifwatulo pa paje 26]

Bana, i ñeni’ka yomukokeja kuboila ku kimfwa kya Bahebelu basatu?

[Bifwatulo pa paje 27]

Bifwatulo ne bushintuludi bwabyo budi mu dibuku “Enseignant” i bingidilwa biyampe pa kufundija

Ananaisa wābepele Petelo bubela’ka?

I ani ukokeja kumona byonso byotulonga?