Kubulwa Kwiikadila na Būmi Batwe Bene

“[Kidishitu] wafwidile bonso’mba, boba badi ne būmi kebakeikadilangapo na būmi abo bene, mhm.”—2 KODINDA 5:15.

1, 2. I mbila’ka ya mu Bisonekwa yātonwene balondi ba Yesu ba mu myaka katwa kabajinji kukomena mutyima wa kwisakila?

 TUDI mu bufuku bwa difuku dya mfulo dya Yesu pano pa ntanda. Kubashala’tu nsaa mityetye yonka apāne būmi bwandi pa mwanda wa bonso ba kumwitabija. Mu bwine bufuku’bo, Yesu wasapwila batumibwa bandi ba kikōkeji bintu bivule bya mvubu. Webasapwila ne mbila itala ngikadilo ilombola kayukeno ka kujingulwila’po balondi bandi. Wanena’mba: “Mwanda mupya uno o nemulá amba: Mwikale kwisanswa bānwe bene na bene. Po ponka po bakemuyūkila bu-bāna-bami-babwanga ponka pa kwisanswa mo mwikadile bānwe bene.”—Yoano 13:34, 35.

² Bene Kidishitu ba bine bafwaninwe kumwekeja buswe bwa kwipānina bakwabo ne kutangidija bisakibwa bya banababo betabije kumeso kwa byabo. Kebafwaninwepo nansha kwikaka ‘kwelela balunda nabo muya wabo.’ (Yoano 15:13) Le bene Kidishitu babajinji bādi betaba namani ku ino mbila mipya? Tertullien, mulembi wa mu myaka ya katwa ka bubidi, wāpitulukile mu myanda yādi inenenwa bene Kidishitu, mu dibuku dyandi ditumbe ditwa bu Apology, amba: ‘Talai’po bidi mobeswelele abo bene na bene; kashā, bantu betabija’nka ne kufwa pa mwanda wa bakwabo.’

3, 4. (a) Mwanda waka tufwaninwe kulwa na mwino? (b) I bika byotukabandaula mu kino kishinte?

³ Batwe netu tufwaninwe ‘kwiselela bya kwitulēmena batwe bene na bene, amba tufikije ponka pa mukanda wa bijila wa Kidishitu.’ (Ngalatea 6:2) Ino kwisakila i kijika kikatampe kitukalakanya pa kukokela bijila bya Kidishitu ne ‘kuswa Yehova Leza wetu, ne mutyima wetu onso, ne muya wetu onso, ne manwa etu onso, ne kuswa mukwetu na batwe bene.’ (Mateo 22:37-39) Twikalanga twilangila’nka batwe bene, mwanda twi bakubulwa kubwaninina. Ne kadi, bikambija bya buno būmi bya mobukila mobukila, mushipiditu wa kwitāka uvudile ku masomo nansha ku kaji, ne bulwi bulwibwa pa kumona bisakibwa bya umbūmi, byonso’byo’nka bibipija  ngikadilo yetu ya kibutwila. Uno mutyima wa kubulwa kulangila bakwabo wendanga’nka uvudila’ko. Mutumibwa Polo wādyumwine amba: “Mu mafuku a mfulo . . . bantu bakekala na mwino.”—2 Temote 3:1, 2, Bisonekwa Bitokele.

⁴ Yesu, paādi kadi ku mfulo kwa mwingilo wandi wa pano pa ntanda, wāpele bana bandi ba bwanga matabula asatu a kwibakwasha baleke kwikala na mwino. Le i matabula’ka ne tubwanya namani kumwena mu bufundiji bwandi?

Bwanga bwa Binebine!

5. I mwanda’ka Yesu waāsokwedile bandi bana ba bwanga paādi usapula ku Ngadilea wa kutunduka, ne mwanda waka byādi bibasansa ku mutyima?

⁵ Yesu wādi usapula pabwipi na Kesalea Fidipai, ku Ngadilea wa kutunduka. Kino kifuko kya talala nyā, kya buya bwa dyangi kyādi kikokeja kumonwa nakampata bu kipite buya kwipwijija’ko mukose kupita’ko bu kya kwipānina mu bintu bikwabo. Inoko, kwine’kwa, Yesu waālula kulombola bandi bana ba bwanga amba mfwaninwe bidi enka “mfike ku Yelusalema, nkamone byamalwa bingi-bingi ku bakulumpe, ne ku bapidishitu bakatampe, ne ku basonekeji, ebiya ne kwipaībwa nkepaībwa konka, nanshi mu difuku dya busatu nkasanguka.” (Mateo 16:21) Bine, uno mwanda waāsokwedile bandi bana ba bwanga wādi usansa mutyima mpata, ke-bantu bādi bakulupile amba Mfumwabo usa kushimika Bulopwe bwandi pano pa ntanda!—Luka 19:11; Bilongwa 1:6.

6. Mwanda waka Yesu wātopekele Petelo bininge?

⁶ Penepo Petelo wākokela Yesu “kufula kamukankaja’mba: Kokikolwa abe Mfumwami, kino kekidipo nobe pa bwipi, mhm; wididileko lusa.” Le Yesu wāmutentulwile namani? “Nandi wavundamuka wamunena Petelo amba: Jokela munyuma abe Satana, ubankolela nanshi, ke-wi-muntu abe kutele mutyima umbintu bya Leza, ehe, poso mu bya bantu.” Bine, ino mimweno ibidi yādi mishile kulampe mpata! Aye Yesu wāitabije na mutyima tō dishinda dya kwipāna bu kitapwa dyāmusebele Leza—dyodya dyādi dya kumutwala ku lufu lwa ku mutyi wa masusu mu myeji mityetye yonka. Ino Petelo wādi usaka dishinda dyampikwa masusu. Kanena’mba: “Kokikolwa . . . wididileko lusa.” Na bubine, Petelo wādi umulangila biyampe. Inoko, Yesu wāmutopekele mwanda pa kine kyaba’kya Petelo wālondele milangwe ya Satana. Pano Petelo ‘kātelepo mutyima umbintu bya Leza, ehe, poso mu bya bantu.’—Mateo 16:22, 23.

7. Mungya bilembelwe mu Mateo 16:24, Yesu wānene balondi bandi balonde dishinda’ka?

⁷ Ne dyalelo dine twivwananga binenwa na byānene Petelo’bya. Pavule pene ino ntanda keyo kunena bantu amba “kokikolwa kulanga nankyo,” nansha amba ‘longa bikupēlela, kula kula kwendelwa’ka.’ Ino Yesu aye wāsoñenye bantu bekale na mumweno mwishile kulampe na uno. Wāsapwidile bandi bana ba bwanga amba: “Shi muntu usaka kunonda, nankyo ēpele aye mwine, [asele mutyi wa masusu] wandi anonde.” (Mateo 16:24) “Bino binenwa ke lwitopo lutala boba bakidi panja kebaikele bana ba bwanga, mhm,” mo munenena dibuku The New Interpreter’s Bible, “ino i kulanguluka pa buluji bwa kine kikadilwe bu mwanā bwanga ku boba bapwile kala kwitaba ku lwito lwa Kidishitu.” Ano matabula asatu ānene Yesu, pamo na moalembelwe mu kino kisonekwa, i a kutabulwa na boba betabije. Shi ke pano, tubandaulei ditabula ne ditabula pa bula.

8. Lombola buluji bwa kwipela abe mwine.

⁸ Ditabula dibajinji, tufwaninwe kwipela. Kishima kya Kingidiki kyalamwinwe bu “kwipela” kishintulula mutyima wa muntu wa kwitabija kupela byasakanga nansha kamweno kandi. Kwipela batwe bene ke’nkapo kwisuminwa maloa kampanda na dimodimo; kadi ke kunenapo amba twikale bantu besusula umbūmi nansha bemwesha malwa batwe bene, mhm. ‘Ketukidipo na lupusa pa ngitu yetu batwe bene,’ mwanda pano twi bapāne būmi bwetu bonso ne bintu byetu byonso bya umbūmi kudi Yehova. (1 Kodinda 6:19, 20, Myanda Miyampe ku Bonso) Pa kyaba kya kwiludika batwe bene, būmi bwetu pano buludikwanga na Leza.  Kwipela batwe bene kwitulomba kusumininwa kulonga kiswa-mutyima kya Leza, nansha shi pakwabo bitulombwa kebikwatañenepo na masakila etu a kubulwa kubwaninina. Tulombolanga amba twi belambule’nka kudi Leza kete kitatyi kyotwipāna kwadi ne kubatyijibwa. Kupwa twashilula kulonga buninge bwa kwikala na būmi bukwatañane na kwipāna kwetu mu bula bwa būmi bwetu bonso.

9. (a) Padi Yesu pano pa ntanda, le mutyi wa masusu wādi welekeja bika? (b) I muswelo’ka otuselanga mutyi wetu wa masusu?

⁹ Ditabula dya bubidi i dino: tufwaninwe kusela mutyi wetu wa masusu. Mu myaka katwa kabajinji, mutyi wa masusu kyādi kyelekejo kya masusu, bumvu, ne lufu. Mungya buluji, enka bantapani kete bo bādi bepailwa ku mutyi wa masusu nansha imbidi yabo mifwe kukobekwa ku mutyi. Nanshi Yesu pa kunena namino, wādi ulombola amba mwine Kidishitu ufwaninwe kwiteakanya kwitabija kupangwapangwa, kapuni, nansha ke lufu lwine, mwanda kakidipo kadi wa ino ntanda. (Yoano 15:18-20) Misoñanya ya bwine Kidishitu yotulonda itushiyañanyanga na ino ntanda, o mwanda ino ntanda ‘itunenenanga bibibibi.’ (1 Petelo 4:4) Bakokeja kwitunenena bibi ku masomo, ku kaji, nansha ke mu kisaka. (Luka 9:23) Inoko, tuswile kūminina kapuni ka ino ntanda mwanda batwe ketukidipo na lupusa pa ngitu yetu batwe bene. Yesu wānene amba: “Dyese dyenu bānwe nenu shi bantu bakemunene, ne kwimupangapanga, kadi ne kwimubepela bya bubela pa mwanda wa amiwa uno. Nankyo mukasepelele ne ku mutyima to-ō, mwanda mpalo yenu i mikatampe, mūlu, ke-bantu kadi badi bapangapanga ne bapolofeto enka nankyo, boba ba kalā bemubadikidile kumeso.” (Mat. 5:11, 12) Bine, kwitabijibwa na Leza kyo kintu kya mvubu mpata.

10. Kulonda Yesu nyeke i ne kulonga bika ne bika?

¹⁰ Ditabula dya busatu, Yesu Kidishitu wānene amba tufwaninwe kumulonda nyeke. Mungya dibuku Expository Dictionary of New Testament Words, dya William Vine, kulonda kuno kushintulula kwikala mwendi na muntu—“muntu wendibwa nandi lumo.” Yoano wa kamo 2:6 unena’mba: “Yewa unena’mba: Ngikele mudi [Leza] nyeke; nabya i kimwendelemo amba anange mwānangile aye [Kidishitu].” Le Yesu wādi unanga muswelo’ka? Buswe bwa Yesu bwādi uswele Shandi wa mūlu ne bandi bana ba bwanga kebwādipo bumupa kyaba kya kwikala na kwisakila. Polo wāsonekele amba: “Aye Kidishitu kētōkejepo aye mwine ku mutyima wandi, mhm.” (Loma 15:3) Nansha ke kitatyi kyaādi ukōka nansha kwivwana nzala, Yesu wādi utangidija bisakibwa bya bakwabo kumeso kwa byandi. (Mako 6:31-34) Kadi Yesu wādi uputumina na bukomo bonso mu mwingilo wa kusapula Bulopwe ne kufundija. Mwene tufwaninwe netu kumwiula kitatyi kyotuvuija na bupyasakane mwingilo otupelwe wa ‘kulonga bantu ba mu mizo yonso ke bana ba bwanga, ne kwibafundija balaminine byonso byalaīle Yesu?’ (Mateo 28:19, 20) Mu bino byonso, Kidishitu wētushidile kitompekejo, netu tufwaninwe ‘kulonda mu mayo andi.’—1 Petelo 2:21.

11. I kika kinenenwa’mba kwipela batwe bene, kusela mutyi wa masusu, ne kulonda Yesu Kidishitu nyeke i kwa mvubu?

¹¹ Kwipela batwe bene, kusela mutyi wetu wa masusu, ne kulonda nyeke Kimfwa kyetu i kintu kya mvubu mpata. Kulonga namino kwitukiñanga ku kwisakila—kijika kya binebine kitukankaja kulombola buswe bwa kwipānina bakwetu bu kitapwa. Pakwabo napo, Yesu wānene’mba: “Yewa usaka kwipandija muya wandi, nabya ukamujimina. Kadi yewa wakwijimija muya wandi, pa mwanda wa amiwa, nankyo ukeumonanga monka. Lelo shi muntu amune panopantanda ponso ke pandi, ne muya wandi umujimine ponka, lelo nankyo kyāmwenamo i kika le? Lelo muntu akashinte muya wandi kuka?”—Mateo 16:25, 26.

Ketubwanyapo Kwingidila Bamfumu Babidi

12, 13. (a) Le i mwanda’ka wādi ukalakanya yewa nsongwalume muludiki wālombele Yesu madingi? (b) Yesu wāpele nsongwalume’wa madingi’ka, ne mwanda waka?

¹² Myeji pa kupwa kwa Yesu kukoma kine kisakilwa bandi bana ba bwanga kwipela abo bene, nsongwalume umo mpeta muludiki wāile kwadi kanena’mba: “A Mufundiji, lelo i kika kiyampe kyo mfwanyinwe kulonga ngikale ne bumi bwa nyeke?” Yesu wāmunena endelele ‘kulama bijila,’ kupwa wātelelela’ko ne bimo. Nsongwalume’wa amba: “Byabyo nebilamine kala byonso.” Mobimwekela mukelenge’wa wādi wambulwa  budimbidimbi ne wādi ulonga bukomo bwandi bonso bwa kukōkela ku mbila ya mu Mukanda wa Bijila. O mwanda wāipangwile amba: “Le i kika kadi kimbudilwe monka?” Yesu wāmulondolola na kumwita, amba: “Shi usaka kwikadidila tu umbwanyinyine, enda kapoteje byonso byodi nabyo, ukape balanda lupeto’lwa, nabya ukamona byabupeta mu madiulu, penepa wiye ko unonda shobe.”—Mateo 19:16-21, MB.

¹³ Yesu wāyukile amba pa kusaka nsongwalume’wa engidile Yehova ne muya wandi onso, wādi ufwaninwe kwinyongolola mu kilabi kikatampe kyādi kimulabika mu bwandi būmi—byabupeta bya ku ngitu. Mwanā bwanga wa bine wa Kidishitu kabwanyapo kwingidila bamfumu babidi. Kabwanyapo “kwingidila Leza ne kwingidila lupeto kumo, ehe.” (Mateo 6:24) Ufwaninwe kwikala na ‘diso ditūkanye,’ dibambile pa bintu bya ku mushipiditu. (Mateo 6:22) Kwitalula bintu bya ku ngitu ne kupa’byo balanda i kilongwa kya kwipāna bu kitapwa. Kwadi mpalo ya kumwena mu kupāna bino bintu, Yesu wāpele uno muludiki madyese a kwiungwijija byabupeta momwa mūlu—bupeta bwādi bwa kumufikija ku būmi bwa nyeke ne kumupa kikulupiji kya kukabikala nyeke pamo na Kidishitu momwa mūlu. Ino yō, nsongwalume’wa kādipo na mutyima wa kwipela aye mwine. “Wafundukapo ne mutyima fututu, mwanda wadi mpeta byamalwa.” (Mat. 19:22) Inoko, balondi bakwabo ba Yesu, bāitabile muswelo mwishile na uno.

14. Babiluwe ba lui baná bāitabile namani ku lwito lwa Yesu lwa kumulonda?

¹⁴ Myaka ibidi kunyuma, Yesu wādi kala ke mwitañane lwito lwiifwene na luno ku babiluwe ba lui baná, majina abo i ba Petelo, Andele, Yakoba, ne Yoano. Babidi umbukata mwabo bādi bapoila pamo, ne babidi bakwabo nabo bādi babanga makonde abo. Yesu wēbanena’mba: “Nondei bidi nami nkemwalamunanga ke mudi biluwe bya bantu.” Bonso baná bāleka ponka na ponka mwingilo wabo wa buluwe kebalonda Yesu mu būmi bwabo bonso.—Mateo 4:18-22.

15. Kamoni wa Yehova umo wa mu ano mafuku wepēne muswelo’ka pa kulonda Yesu?

¹⁵ Dyalelo, bene Kidishitu bavule i beule kimfwa kya bano babiluwe ba lui baná kupita’ko kwiula yewa nsongwalume mpeta muludiki. Bajimijanga bupeta ne ntumbo mu ino ntanda mwanda wa kwingidila Yehova. Debola unena’mba: “Ponadi na myaka 22, naikele na butyibi bukatampe bwa kukwata.” Ushintulula’mba: “Nafundile Bible mu bula bwa myeji isamba, kadi nadi nsaka kupāna būmi bwami kudi Yehova, ino ba kyetu kisaka badi bampeleja bya mwiko. Byobadi bampeta ba ntanda ne miseke, badi balanga’mba kwikala bu Kamoni kwami kukebaletela bumvu ku bantu. Penepo bampa nsaa 24 ya kutonga kyonsaka—būmi bwa maloa nansha bubinebine. Ino shi nkilekelepo kutyimpa kulu ku Batumoni, kisaka kyami kikansuminwa byonso. Ino Yehova wankweshe nakwata butyibi buyampe kadi wampele bukomo bwa kufikijija’bo. Napityije myaka 42 mituntulu mu mwingilo wa kitatyi kyonso, ne nkidipo na kya kwialakenya nansha kimo. Ponavundamine būmi bwa kwisakila’nka ami mwine, kukimba bya kwisangaja umbūmi, nanyemene būmi bwa kubulwa kitungo ne kubulwa nsangaji bomona umbukata mwa ba mu kyetu kisaka. Tamba kasha twikala na mulumyami, kendi mukwashe bantu katwa ne musubu kuyuka bubinebine. Bano bana ba ku mushipiditu badi na mvubu mikatampe kondi kupita bupeta bo-bonso.” Batumoni ba Yehova bakwabo midiyo ne midiyo nabo badi na ino milangwe. Le abe nobe?

16. I muswelo’ka otubwanya kulombola amba ketukiikadilepo na būmi batwe bene?

 ¹⁶ Mutyima wa kubulwa kwiikadila na būmi abo bene o utonwene Batumoni ba Yehova tununu ne tununu kwingila bu bapania, ko kunena’mba basapudi ba Bulopwe ba kitatyi kyonso. Bakwabo nabo, boba kebadipo mu ngikadilo yobabwanya kwingila mwingilo wa kitatyi kyonso, batamijanga mushipiditu wa bupania ne kukwatakanya mwingilo wa busapudi mungya bukomo bwabo. Bambutwile balombolanga uno mushipiditu na kupityija kitatyi kyabo kivule ne kupāna tumweno twabo mu kufundija babo bana. Ino batwe bonso tubwanya kulombola mu muswelo kampanda amba tutangidijanga tumweno twa Bulopwe kumeso mu bwetu būmi.—Mateo 6:33.

Le I Buswe bwa Ani Bwituningila?

17. I bika bitutononanga twikale kwipāna?

¹⁷ Kulombola buswe bwa kwipāna bu kitapwa ke mwandapo upēla kulonda. Ino tala kintu kine kituningilanga. Polo wāsonekele’mba: “Lusa [“buswe,” NW] lwa Kidishitu lwituningilanga, mwanda tufwatakanya’mba, umo wafwidile bonso . . . Kadi wafwidile bonso’mba, boba badi ne būmi kebakeikadilangapo na būmi abo bene, mhm, i padi aye webafwidile pa mwanda wabo, ne kusanguka kadi wasanguka dikwabo.” (2 Kodinda 5:14, 15) Buswe bwa Kidishitu bo bwituningilanga tuleke kwiikadila na būmi batwe bene. Bine, buno i bukomo bukatampe kashā bwitutononanga! Kidishitu byaētufwidile, mwene kino i kitutwike mapu a kwikala na būmi pa mwanda wa aye? Ne kadi bidi, kufwija’ko kwetu pangala pa mushike wa buswe bwituswele Leza ne Kidishitu kwituningilanga tupāne būmi bwetu kudi Leza ne kwikala bana ba bwanga ba Kidishitu.—Yoano 3:16; 1 Yoano 4:10, 11.

18. I kika kinenenwa amba kwipāna bu kitapwa kudi na mvubu mikata?

¹⁸ Lelo kubulwa kwiikadila na būmi batwe bene kudi na mvubu? Kupwa kwa nsongwalume mpeta muludiki kupela lwito lwa Kidishitu wāenda, Petelo wānene Yesu amba: “Monapo bidi, bātwe byo twashīle byonso ke tukulonda. Lelo byo tusa kukamona bātwe i bika le?” (Mateo 19:27) Petelo ne batumibwa bakwabo bēpelele abo bene binebine. Le bādi ba kumwena’mo mpalo’ka? Dibajinji Yesu wēsambīle pa madyese obādi ba kupebwa a kukabikala pamo nandi momwa mūlu. (Mateo 19:28) Pakwabo napo, Yesu wēsambīle pa madyese akatambula umo ne umo wa mu balondi bandi. Wānena’mba: “Kepadipo, nansha umo, wakunshīla njibo, nansha bāna babo, bāna-balume ne bāna-bakaji, nansha bashandi ne inandi bene, nansha . . . bāna, nansha madimi, pa mwanda wa amiwa ne pa myanda-miyampe. Aye kabulwepo kumona ponka pano katwa . . . , ebiya myaka ya kukāya būmi bwa kulādila nyeke na nyeke.” (Mako 10:29, 30) Byotutambula i bivule mpata kupita ne byotupēne bine. Mwene batata, bamama, batutu, bakaka, ne bana ba ku mushipiditu badi na mvubu mikata kupita kintu kyo-kyonso kyotushile pa mwanda wa Bulopwe? Le wādi na būmi bumupadilwa mpalo mikata i ani—i Petelo’ni, nansha i nsongwalume mpeta muludiki’wa?

19. (a) Le i bika biletanga nsangaji ya bine? (b) I bika byotukabandaula mu kishinte kilonda’ko?

¹⁹ Yesu wālombwele kupityila ku binenwa ne bilongwa byandi amba kupāna ne kwingidila bantu bakwabo kuletanga nsangaji, ino mwino nansha kwisakila kekuletanga’yopo, mhm. (Mateo 20:28; Bilongwa 20:35) Shi ketukiikadilepo na būmi batwe bene, ino twendelele kulonda Kidishitu, nabya tukatana maloa mu būmi tamba’nka pano ne kukulupila kukekala na būmi bwa nyeke mu mafuku a kumeso. Kunena na bubine, kitatyi kyotwipela batwe bene, twikalanga ketudi bantu ba Yehova. Twaikala bapika ba Leza. Mwanda waka buno bupika budi na kamweno? Mwanda waka budi na lupusa pa butyibi botukwata mu būmi? Kishinte kilonda’ko kikesambila pa bino bipangujo.

Lelo ukivulukile?

• Mwanda waka tufwaninwe kulwa na mutyima wetu wa kwisakila?

• Lelo kwipela batwe bene, kusela mutyi wa masusu wetu, ne kulonda Yesu nyeke bishintulula bika?

• I bika bitutononanga tuleke kwiikadila na būmi batwe bene?

• I kika kinenenwa amba būmi bwa kwipāna bu kitapwa budi na mvubu mikatampe?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 9]

‘Abe Mfumwami, kokikolwa wididile’ko lusa’

[Bifwatulo pa paje 11]

Buswe buningilanga Batumoni ba Yehova kwingila bu basapudi bapyasakane ba Bulopwe