Kulupila Mwanda wa Yehova

“Ami nkulapile mwanda obe.”—Mitōto 119:42.

1. I bika byokokeja kunena padi mulembi wa Mutōto wa 119 ne wādi na mutyima wa muswelo’ka?

 MULEMBI wa Mutōto wa 119 wādi uswile mpata mwanda wa Yehova. Aye uno padi i Hezekia, Mwanā Mulopwe wa Yuda. Malango adi mu luno lwimbo lwa ku bukomo bwa mushipiditu i makwatañane senene na mutyima wādi na Hezekia, “walamete kudi Yehova” mu myaka yonso yaābikele bulopwe mu Yuda. (2 Balopwe 18:3-7) Ino kintu kyotuyukile i kino: Mulembi wa luno lwimbo wādi uyukile bisakibwa byandi bya ku mushipiditu.—Mateo 5:3, New World Translation.

2. I mwanda’ka mukatampe udi mu Mutōto wa 119, ne luno lwimbo lwāsonekelwe namani?

² Mwanda mukatampe udi mu Mutōto wa 119 i mvubu ya mwanda nansha musapu wa Leza. * Padi pa mwanda wa kuvuluka lubilo, mulembi wāsonekele luno lwimbo mungya mwilondela masomo a alufabe. Mavese alo 176 i memanine pa mwilondelo wa tumama twa alufabe ya Kihebelu. Mu Kihebelu kya kala, kitembo ne kitembo kya mu bitembo 22 bya luno lwimbo kyādi na milongo 8 ishilula na kamama kamo konka. Luno lwimbo lwa mitōto i lutele mwanda wa Leza, mukanda wa bijila, bivulujo nansha bu bya bukamoni, mashinda, bitongwe, bijila, misoñanya, kutyiba mambo, binenwa, ne bitungo. Mu kino kishinte ne kisa kulonda’po, tukabandaula Mutōto wa 119 mungya bwalamuni bwa bine bwa bilembwa bya Bible bya Kihebelu. Kulanguluka pa myanda yāfikile bengidi ba Yehova ba pa kala ne ifikile ba dyalelo kuketukwasha twivwanije luno lwimbo lwa ku bukomo bwa mushipiditu wa Leza ne kuvudija kufwija’ko kwetu pangala pa Kinenwa kya Leza kisonekwe, ke Bible kadi.

Kōkela Mwanda wa Leza Umone Katōkwe

3. Shintulula ne kuleta kimfwa kilombola buluji bwa kwikala mubwanininye.

³ Nsangaji nansha katōkwe ketu ka bine katambanga mu kunangila mu bijila bya Leza. (Mitōto 119:1-8) Shi tunangila’mo, nabya Yehova uketumona bu “babwanininye mu dishinda” dyetu. (Mitōto 119:1) Kwikala babwanininye ke kwikalapo babwaninine, ino kilombola’tu amba twielelanga’ko kulonga kiswa-mutyima kya Yehova Leza. Noa wādi “mubwanininye’tu umbukata mwa bakwabo mu myaka yandi” mwanda wādi “unanga ne Leza.” Uno mukulutuba wa kikōkeji ne kisaka kyandi bāpandile pa Dilobe mwanda bādi na būmi bukwatañene na bisaka Yehova. (Ngalwilo 6:9; 1 Petelo 3:20) Ne batwe netu mo monka, tukapanda ku mfulo ya ino ntanda shi enka ‘twi batadije biyampe kulama bitongwe bya Leza,’ ke kulonga kiswa-mutyima kyandi kadi.—Mitōto 119:4.

4. Nsangaji ne kubwanya kwetu bimanine pa bika?

⁴ Kiswa-mutyima kya Yehova kekikafundukapo kotudi shi ‘tumutendela na mutyima moloke swā ne kwendelela na kulama bijila byandi.’ (Mitōto 119:7, 8) Leza kāelelepo Yoshua, mwendeji wa bene Isalela, mwanda wālondele madingi a  ‘kutanga mukanda wa bijila dyuba ne bufuku amba atentekele kulonga mwendele byonso bilembelwe’mo.’ O mwanda byonso byaālongele byādi bilumbuluka ne wālongele bintu na tunangu. (Yoshua 1:8) Yoshua pa kulumba ku mfulo ya būmi bwandi, wādi nyeke ukitendela Leza ne kuvuluja bene Isalela amba: “Muyukile umityima yenu yonso ne mu myuya yenu yonso, amba nansha kintu kimo kine kyabulwa ku byonso bintu bilumbuluke byesambile Yehova Leza wenu pa mwanda wenu, mhm.” (Yoshua 23:14) Pamo bwa Yoshua ne mulembi wa Mutōto wa 119, netu tukokeja kwikala na nsangaji ne kubwanya shi tutendela Yehova ne kukulupila mwanda wandi.

Mwanda wa Yehova Witutōkejanga

5. (a) Lombola muswelo ukokeja muntu kwikala utōka ku mushipiditu. (b) I bika bikakwasha nsongwa shi walonga bubi bukatampe?

⁵ Tukekala batōka ku mushipiditu shi tute mutyima mwendele mwanda wa Leza. (Mitōto 119:9-16) Tubwanya kulonga kino nansha shi bambutwile kebetushidilepo kimfwa kiyampe. Shandya Hezekia wādi mutōtyi wa bilezaleza, ino Hezekia aye ‘wātōkeje dishinda dyandi,’ pakwabo na kwepuka mpusa ya bujentaila. Langa bidi shi nsongwa wingidila Leza dyalelo walonga bubi bukatampe. Kwisāsa, milombelo, bukwashi bwa bambutwile, ne bwangudi bwa buswe bwa bakulumpe bene Kidishitu bikamukwasha ekale pamo bwa Hezekia na ‘kutōkeja dishinda dyandi ne kwilama aye mwine.’—Yakoba 5:13-15.

6. I bana-bakaji’ka ‘bātōkeje mashinda abo ne kuta mutyima mwendele mwanda wa Leza’?

⁶ Eyo, ba Lehaba ne Luta bāikele’ko kumeso kwa Mutōto wa 119 kulembwa, inoko nabo ‘batōkeje mashinda abo.’ Lehaba wādi ndumba mwine Kenani, ino wāyukene bu mutōtyi wa Yehova udi na lwitabijo. (Bahebelu 11:30, 31) Luta mwine Moabu nandi wāshile bilezaleza byandi, wāingidila Yehova, ne kulonda Bijila byaāpele Isalela. (Luta 1:14-17; 4:9-13) Bano bana-bakaji bonso babidi kebādipo bene Isalela, ino ‘batele mutyima mwendele mwanda wa Leza’ ne kweselwa madyese a kutendelwa a kwikala bankambulula ba Yesu Kidishitu.—Mateo 1:1, 4-6.

7. Lelo Danyele ne bansongwalume bakwabo basatu Bahebelu bāshile kimfwa’ka kilumbuluke mu kulama butōki bwa ku mushipiditu?

⁷ “Mifwatakanyo ya mutyima wa muntu i mibi’tu ne ku bwanuke bwandi kwine,” ino basongwa bakokeja kulonda dishinda ditōka nansha ke mu ino ntanda mibole iludikwa na Satana. (Ngalwilo 8:21; 1 Yoano 5:19) Danyele ne bansongwalume Bahebelu bāselelwe bu misungi mu Babiloni, ino ‘batele mutyima mwendele mwanda wa Leza.’ Kimfwa, kebēsubijepo na “bidībwa bya mulopwe.” (Danyele 1:6-10) Bene Babiloni bādi badya banyema ba disubi, bajidikwe mu Bijila bya Mosesa. (Levi 11:1-31; 20:24-26) Kadi kebādipo nyeke batyiba banyema midibu, pa kino, kudya banyema befwile kwādi kujilula kijila kya Leza kitala pa mashi. (Ngalwilo 9:3, 4) O mwanda Bahebelu baná’ba bāpelele kudya ku bidibwa bya mulopwe! Bano bansongwalume bakaminwe Leza bālamine butōki bwa ku mushipiditu ne kwitushila kimfwa kilumbuluke.

 Mwanda wa Leza Witukwasha Twikale na Kikōkeji

8. I mutyima’ka ne i buyuki’ka botufwaninwe kwikala nabo pa kwivwanijija ne kulonda bijila bya Leza?

⁸ Kuloelelwa bininge mu mwanda wa Leza i kintu kya kamweno kitukwasha tulame kikōkeji kudi Yehova. (Mitōto 119:17-24) Shi tudi pamo bwa mulembi wa lwimbo lwa ku bukomo bwa mushipiditu, nankyo tukekala na mēlu a kuteja “bintu bya kutendelwa” bidi mu bijila bya Leza. ‘Tukabila nyeke kutyiba mambo kwa Yehova’ ne kulombola kuloelelwa nansha ‘nsangaji yetu ku bya bukamoni byandi.’ (Mitōto 119:18, 20, 24) Wivwane twepēne kudi Yehova pano kepaijije mafuku mavule, le bine ‘twabilanga mabele ampikwa kyongo a kinenwa’? (1 Petelo 2:1, 2) Tufwaninwe kwivwanija bufundiji bwa Bible bwa kyalwilo amba tumone kwivwanijija ne kulonda bijila bya Leza mu būmi bwetu.

9. Le tukalonga bika shi bijila bya Leza bibetupe na bisaka bantu?

⁹ Padi tukokeja kusangela bivulujo bya Leza, ino bikekala namani shi “bāna ba balopwe” besambila bibibibi potudi pa mwanda kamukaya? (Mitōto 119:23, 24) Dyalelo, bantu badi na lupusa divule betuningilanga tulonde bijila bya bantu kuleka’ko bya Leza. Shi bilomba bantu bibetupe na bisaka Leza, lelo tukalonga’po namani? Kusangela mu mwanda wa Leza kuketukwasha tukōkele nyeke Yehova. Tukokeja netu kunena na mwānenene batumibwa ba Yesu Kidishitu bāpangilwepangilwe amba: “Batwe tufwanyinwe kukokela Leza, kutabuka kukokela bantu.”—Bilongwa 5:29, Myanda Miyampe ku Bonso.

10, 11. Leta kimfwa kilombola muswelo otukokeja kulama bululame ku meso a Yehova mu matompo makomo.

¹⁰ Tukokeja kwikala nyeke ba kikōkeji kudi Yehova nansha ke mu matompo makomo namani. (Mitōto 119:25-32) Shi tukimba kubwanya kulama bululame bwetu kudi Leza, nabya tufwaninwe kwitabija kufundijibwa ne kulomba bufundiji bwandi na kininga. Kadi tufwaninwe kutonga “dishinda dya bu-binebine.”—Mitōto 119:26, 30.

¹¹ Hezekia, umweka bu wāsonekele uno Mutōto wa 119, wātongele dino “dishinda dya bu-binebine.” Wātongele’dyo nansha byaādi mujokolokwe na batōtyi ba bilezaleza, padi ne kusepwa na kibengo na ba mu kipango kya bulopwe. Mobimwekela padi ‘muya wandi wadi usuba pa kulemenenwa’ na ngikadilo ya uno muswelo. (Mitōto 119:28) Ino Hezekia wākulupile mudi Leza, wāikala mulopwe muyampe, kadi “walonga kyokya kyoloke mu meso a Yehova.” (2 Balopwe 18:1-5) Wivwane netu tukulupile Leza, nabya tukōminina matompo ne kulama bululame.—Yakoba 1:5-8.

Mwanda wa Yehova Upānanga Bukankamane

12. Umo ne umo ukokeja kulonda Mitōto 119:36, 37 namani?

¹² Kulonda buludiki budi mu mwanda wa Leza kwitupanga bukankamane bwitukwasha tunekenye matompo a umbūmi. (Mitōto 119:33-40)  Tukimbanga bufundiji bwa Yehova na kwityepeja mwa kulamina bijila byandi ‘na mutyima onso.’ (Mitōto 119:33, 34) Pamo bwa mulembi wa mitōto, tulombanga Leza amba: “Lemeneja mutyima wami ku byabukamoni byobe, ku makomwameso mpika.” (Mitōto 119:36) Pa kino, netu ‘tunañanga biyampe bitatyi byonso’ pamo bwa mutumibwa Polo. (Bahebelu 13:18, MB) Ekale mwinē mingilo usaka tulonge bya budimbidimbi, batwe twikalanga na bukankamane bwa kulamata ku buludiki bwa Leza—ne Yehova witweselanga nyeke pa uno mwiendelejo. Bine, witukwashanga twibeje, tuleke kulēmenena ku bibi byonso. Nanshi tufwaninwe kulomba’mba: “Fundula meso ami ku kubandila bya bitupubitupu.” (Mitōto 119:37) Byobya byonso bya bituputupu bishikilwe Leza, netu ketwakibyabilai nansha dimo bu bintu biyampe. (Mitōto 97:10) Mu bino, mubadilwa ne kutala bantu badi mutaka ne bilongwa bya majende.—1 Kodinda 6:9, 10; Kusokwelwa 21:8.

13. Le bana ba bwanga ba Yesu bādi bapangwapangwa bāmwene namani bukankamane bwa kusapula pakubulwa moyo?

¹³ Buyuki bwa binebine bwa mwanda wa Leza bwitupa kikulupiji kya kusapula na bukankamane. (Mitōto 119:41-48) Bine, bitulomba bukankamane pa ‘kulondolola yewa witufutulula.’ (Mitōto 119:42) Kyaba kimo, tulombelanga pamo bwa bana ba bwanga ba Yesu bādi bapangwapangwa’mba: “Abe Mfumwetu, . . . betupe mityima, bātwe bapika bobe, tunene mwanda obe kwa kubulwa moyo.” Penepa byāikala namani? “Bonsololo bayūlwa Mushipiditu Sandu ke basapula mwanda wa Leza kwa kubulwa ne moyo mwine.” Uno Mfumu Mubikadi umo yenka witupanga bukankamane bwa kwisamba mwanda wandi pakubulwa moyo.—Bilongwa 4:24-31.

14. I bika bitukwashanga tusapule bukamoni na bukankamane mwāsapwidile’bo Polo?

¹⁴ Netu tukekala na bukankamane bwa kusapula pakubulwa moyo nansha bumvu shi tuswele “mwanda wa binebine” ne shi ‘tulama mukanda wa bijila wa Leza mafuku onso.’ (Mitōto 119:43, 44) Kwifunda na kininga Kinenwa kya Leza kisonekwe kwitupanga muswelo wa ‘kunena bya bukamoni byandi ku meso a balopwe.’ (Mitōto 119:46) Milombelo ne mushipiditu wa Yehova nabyo biketukwasha tunene bintu bifwaninwe mu muswelo mufwaninwe. (Mateo 10:16-20; Kolose 4:6) Polo wāsapwile na kininga bivulujo bya Leza ku meso a balopwe ba mu myaka katwa kabajinji. Kimfwa, wāsapwidile Fidiki Mbikavu mwine Loma bukamoni, nandi ‘wāmwivwana pa mwanda wa lwitabijo lwa mudi Kidishitu Yesu.’ (Bilongwa 24:24, 25) Kadi Polo wāsapwile bukamoni kumeso a Mbikavu Fetuse ne a Mulopwe Akidipa. (Bilongwa 25:22–26:32) Na bukwashi bwa Yehova, netu tukasapula bukamoni na bukankamane, kadi ketukafupo “bumvu īno myanda-miyampe.”—Loma 1:16.

Mwanda wa Leza Wituseñanga

15. Kinenwa kya Leza kituseñanga muswelo’ka kitatyi kyobetubenga?

¹⁵ Mwanda wa Yehova upānanga busengi bukulupilwa. (Mitōto 119:49-56) Kudi bitatyi bimo byotusakanga kusengibwa. Nansha byotudi Batumoni ba Yehova banena na bukankamane, ino kyaba kimo “bakwitatula”—boba balonga bya kibengo ku meso a Leza—‘betubeñanga byamalwa.’ (Mitōto 119:51) Inoko potulomba, tuvulukanga bintu biyampe binenwe mu Kinenwa kya Leza ne kusenga ‘twasengibwa ku mutyima.’ (Mitōto 119:52) Mu kuzenza kwetu, tukokeja kuvuluka kijila nansha musoñanya wa mu Bisonekwa witupa busengi ne bukankamane bwitusakilwa mu kyaba kya makambakano’kya.

16. I bika kebiloñangapo bengidi ba Leza nansha shi bebapangapanga?

¹⁶ Ba kwitatula bādi babenga mulembi wa mitōto bādi bene Isalela—bantu ba mu muzo mwipāne kudi Leza. Bine, byādi bya bumvu mpata! Nanshi batwe ketwakikalai bwa abo, ino tusumininwei, kutyina twakaluakana mu bijila bya Leza. (Mitōto 119:51) Tununu ne tununu twa bengidi ba Leza bāpelele kuluakanibwa mu bijila ne misoñanya ya mu Kinenwa kya Leza na bene Nazi bādi bebapangapanga ne pobādi basusulwa uno muswelo mu bula bwa myaka. (Yoano 15:18-21) Kadi kotudi batwe, kukōkela Yehova ke kiselwapo kilēma, mwanda bijila byandi bituseñanga pamo bwa ñimbo.—Mitōto 119:54; 1 Yoano 5:3.

Fwija’ko Pangala pa Mwanda wa Yehova

17. Kufwija’ko pangala pa mwanda wa Leza kuketutonona tulonge bika?

¹⁷ Tufwijanga’ko pangala pa mwanda wa Leza shi twiulama. (Mitōto 119:57-64) Mulembi wa  mitōto ‘wānene kulaminina myanda ya Yehova,’ o mwanda enka ne ‘mu bukata bwa bufuku wādi ulanguka ne kufwija’ko Leza pa mwanda wa kutyiba mambo kwandi koloke.’ Bine, kitatyi kyotusantamuka bufuku, mwene i mukenga muyampe wa kufwija’ko Leza mu milombelo! (Mitōto 119:57, 62) Kufwija’ko pangala pa mwanda wa Leza kuketutonona tulonde bufundiji bwandi ne kwitwikadija ‘bapwani ba nsangaji na boba bakaminwe Yehova’—bantu batyina Leza moyo. (Mitōto 119:63, 64) Le kudi kadi bulunda bupite buno pano pa ntanda?

18. Le Yehova ulondololanga milombelo yetu namani ‘petupomba myonji ya babi’?

¹⁸ Shi tulomba na mutyima wetu onso ne na kunena Yehova na kwityepeja amba etufundije, nabya ‘tukimbanga mpala yandi’ na mulangwe wa kusangela buntu bwandi. Nakampata tulombanga kitatyi ‘kitupomba myonji ya babi.’ (Mitōto 119:58, 61) Bine Yehova ukokeja kutyiba myonji itukuta balwana ne kwitunyongolola mwanda wa twingile mwingilo wa kusapula bulopwe ne kulonga bana ba bwanga. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Kino i kimweke divule mu matanda mwadi mukankajibwe mwingilo wetu.

Ikala na Lwitabijo mu Mwanda wa Leza

19, 20. Kumona malwa kukokeja kunengela namani?

¹⁹ Lwitabijo mudi Leza ne mu mwanda wandi bitukwasha tūminine mu malwa ne mu kulonga kiswa-mutyima kyandi. (Mitōto 119:65-72) Nansha ba kwitatula ‘byobākutyile kaimba wa mitōto bubela,’ aye wāimbile amba: “I kinengelele byo namwene malwa.” (Mitōto 119:66, 69, 71) Le kumona malwa kukokeja kunengelela namani bengidi ba Yehova?

²⁰ Potumona malwa, na bubine twabijanga Yehova na kininga, ne kino kitufwenyanga kwadi. Tukokeja kupityija kitatyi kivule mu kwifunda Kinenwa kyandi kisonekwe ne kulonga buninge bwa kulonda byokinena. Ku mfulo, twaikala na būmi bwa nsangaji. Ino tukalonga namani shi pa kumona malwa tubalombola tuto tubi, kimfwa kubulwa kitūkijetyima ne mitatulo? Papo, shi tulombela na kininga, ne na bukwashi bwa Kinenwa kya Leza ne mushipiditu wandi, tukokeja kunekenya tuno tuto na ‘kuvwala muntu mupya’ ne pa mfulo. (Kolose 3:9-14) Ne kadi, lwitabijo lwetu lukomejibwanga shi tutyumwina bikoleja umanwi. (1 Petelo 1:6, 7) Polo wāmwenine kamweno mu byamalwa byādi bimutana mwanda wāikele kwiubija bininge mudi Yehova. (2 Kodinda 1:8-10) Le netu tulekanga masusu alupule bipa biyampe motudi?

Kulupila Nyeke Mudi Yehova

21. Bikalanga namani pafwijanga Leza ba kwitatula bumvu?

²¹ Mwanda wa Leza witupa bubinga bushikate bwa kukulupidila mudi Yehova. (Mitōto 119:73-80) Shi bine tukulupile Umpangi wetu, nabya ketukafupo bumvu nansha dimo. Inoko, pa kumona byobya bilonga bakwetu, tukokeja kusaka busengi ne kwimona bwa batwe balombela’mba: “Bakwitatula bafwijibw[e] bumvu.” (Mitōto 119:76-78) Yehova pafwijanga bano bantu bumvu, mashinda abo mabi amwekanga patōka kadi buujila bwa dijina dyandi dikola bwayukana. Bine, tukulupile’tu amba boba bapangapanga bantu ba Leza kebadipo na kyobamwena’mo. Kimfwa, kebakokejangapo—bine, kebakabwanyapo—kufundula’ko Batumoni ba Yehova, bakulupile mudi Leza na mutyima wabo onso.—Nkindi 3:5, 6.

22. Mulembi wa mitōto wāikele “bwa luvungu ludi mu mwishi” namani?

²² Mwanda wa Leza uningishanga kikulupiji kyetu mwadi ponso potupangwapangwa. (Mitōto 119:81-88) Ba kwitatula bādi bapangapanga mulembi wa mitōto, o mwanda wēmwene bu “luvungu ludi mu mwishi.” (Mitōto 119:83, 86) Mu myaka isekunwinwe mu Bible, mvungu ya bikupo bya banyema yādi ibikwa’mo mema, vinyu ne byonso bidi pamo bwa mema. Shi mvungu’ya keingidijibwapo, yādi ikonyangala shi idi kubwipi na mudilo mu kyumba muyudile mwishi. Lelo bikoleja ne kupangwapangwa bikupanga  mutyima wa kwimona bu “luvungu ludi mu mwishi”? Shi i amo, kulupila mudi Yehova ne kulombela amba: “Umpumputumune monka mwendele kanye ka lusa lobe; i enka namino mo nkalaminina kyabukamoni kya kyakanwa kyobe.”—Mitōto 119:88.

23. I bika byotwamona pa kubandaula Mitōto 119:1-88, ne tukokeja kwiipangula namani pano potutengele kukefunda Mitōto 119:89-176?

²³ Bino byotwabandaula mu kipindi kibajinji kya Mitōto 119 bilombola amba Yehova udi na kanye ka buswe pa bengidi bandi mwanda bakulupile mu mwanda wandi, basangela mpata bitungo, bivulujo, mbila, ne bijila byandi. (Mitōto 119:16, 47, 64, 70, 77, 88) Kadi usangedile boba bepēne kwadi ne batele mutyima ku mwanda wandi. (Mitōto 119:9, 17, 41, 42) Potengele kwifunda kipindi kishele’ko kya uno mutōto mulumbuluke, wiipangule amba, ‘Le bine ngitabije mwanda wa Yehova wikale kitōkeji kya mu dishinda dyami?’

[Kunshi kwa dyani]

Ukalondolola Namani?

• Le nsangaji nansha katōkwe ka bine kemanine pa bika?

• Mwanda wa Yehova witutōkejanga namani ku mushipiditu?

• Mwanda wa Leza witupanga bukankamane ne busengi namani?

• Mwanda waka tufwaninwe kwikala na lwitabijo mudi Yehova ne mu mwanda wandi?

[Bipangjujo bya Kifundwa]

[Bifwatulo pa paje 4]

Luta, Lehaba, ne bansongwalume Bahebelu bāselēlwe mu Babiloni, ‘bātele mutyima ku mwanda wa Leza’

[Kifwatulo pa paje 5]

Polo ‘wāsapwile bivulujo bya Leza na kininga ku meso a balopwe’