Lukulupilo lwa Lusangukilo—Lushintulula Bika Kodi?

“Abe ubalanga kuboko kobe, wikutyija mityima ya bintu byonso byumi.”—MITŌTO 145:16.

1-3. I lukulupilo’ka ludi na bantu bamo pa mwanda utala mafuku a kumeso? Leta kimfwa.

 CHRISTOPHER wa myaka kitema ne tutu wandi batambīle lubanga lumo mu mwingilo wa bwine Kidishitu wa ku njibo ne njibo pamo na manseba wabo, nandi ne wandi mukaji, ne babo bana babidi, kubwipi na Manchester, mu Angeletele. Dipepala dyetu Réveillez-vous ! dishintulula mobyāpityile. “Kyolwa, batambila pamo kukabandila bifuko bisangaja ku Blackpool, kubwipi na mbadi ya dijiba. Abo bonso busamba babadilwa mu bantu 12 bafwile ponka na ponka mu akishida ya motoka, yātelelwe na bampulushi bu ‘mukubo mukata.’”

² Difuku dyabadikile kinkumbulu’kya, kisaka kyatenwe ku Kifundwa kya Kitabo kya pa Kipwilo, kwesambilwe mwanda utala lufu. “Christopher wadi nyeke nkasampe uyukile kulanga,” mo mwadi musekunwina shandi. “Difuku’dya wēsambile nami myanda itala ntanda impya ne lukulupilo lwandi lwa kumeso. Kupwa, mīsambo yetu pa kwendelela, Christopher wānena’nka penepa amba: ‘Kintu kiyampe kidi mu kwikala Kamoni wa Yehova i kino kya kuyuka amba nansha shi lufu lusansa, ino tuyukile amba tukemona dikwabo difuku dimo pano pa ntanda.’ Bine kekudipo wadi uyukile amba byobya binenwa bikashala nyeke mu ñeni yetu.” *

³ Myaka kunyuma, mu 1940, Franz, Kamoni wa mu Otrishe, wādi kadi pabwipi na kwipaibwa na kutyibwa mutwe pangala pa kupela kwaāpelele kutuna Yehova. Franz wātumina inandi mukanda aye papo mu buloko ku Berlin, amba: “Mongyukile, shi natyipile mutyipo [wa busola], nadi wa kulonga bubi bufwaninwe lufu. Kino kyadi kya kwikala kibi kondi. Nkyadipo wa kukasangulwa. . . . Ino pano abe Lolo wami muswedibwe ne banwe batutu ne bakaka, dyalelo abantyibila nsambu yami, kemwakikwatwai moyo, i lufu lobauntungila, kesha lubanga bakangipaya. Ndi na bukomo butamba kudi Leza, monka mwādi mwikadile nabo bene Kidishitu bonso babadikile kala. . . . Shi nenu mwimanije nshinkidingi kutūla ne ku lufu, nabya tusa kuketana monka ku lusangukilo. . . . Shalai’poi kufika ne byotukemona dikwabo.” *

4. Lelo myanda isekunwinwe ibakutenga namani, ne i bika byotusa kubandaula?

⁴ Lukulupilo lwa lusangukilo lwādi na buluji bukatampe kudi ba Christopher ne Franz. Lwādi lukulupilo lwa bine. Na bubine, ino nsekununi ibetutenga ku mutyima mpata! Ino shi tusaka kufwija kotufwija’ko Yehova kwikale na mushike ne kukomeja lukulupilo lwetu mu lusangukilo, nankyo tubandaulei mwanda waka lusangukilo lukekala’ko ne kino kifwaninwe kwitutenga namani umo ne umo.

Kimonwa kya Lusangukilo lwa ba Pano Panshi

5, 6. Le kimonwa kisonekelwe na mutumibwa Yoano mu Kusokwelwa 20:12, 13 kilombola bika?

⁵ Mutumibwa Yoano wāmwene kimonwa kya myanda mikatampe ikalongeka mu Umbikalo wa Myaka Kanunu wa Kidishitu Yesu, wāmona’mo ne lusangukilo lwa ba pano panshi. “Namwene ne bafu, bakatampe ne batyetye,” ye Yoano usekununa. “Kadi kalunga ka mema kalubula bafu badi monka; ne lufu ne Kalunganyembo  nabo balubula bafu badi monka.” (Kusokwelwa 20:12, 13) Bantu ba ludingo lonso—ne “bakatampe,” ne “batyetye” bene—bonso’tu bakutyilwe mu Hadese (Sheole), kibundu kijikwanga’mo bantu bonsololo, bakakutululwa. Boba bajimije būmi bwabo mu kalunga ka mema nabo bakajokela ku būmi mu kine kyaba’kya. Kino kilongwa kya kutendelwa kibadilwa mu mpango ya Yehova.

⁶ Myaka kanunu ya kubikala kwa Kidishitu ikashilula na kukutwa kwa Satana ne kwelwa’ye mu lupongo. Muntu yense ukasangulwa nansha ukapanda ku kyamalwa kibūke kakongolwapo monka na Satana mu bula bwa buludiki’bwa, mwanda Satana kakengilapo. (Kusokwelwa 20:1-3) Padi abe umona amba myaka kanunu i kitatyi kilampe, ino na bubine ku meso a Yehova idi pamo “bwa difuku dimo.”—2 Petelo 3:8.

7. I pepi pakemanina butyibi mu Umbikalo wa Myaka Kanunu wa Kidishitu?

⁷ Kukwatañana na kimonwa, Umbikalo wa Myaka Kanunu wa Kidishitu kikekala kitatyi kya butyibi. Mutumibwa Yoano wāsonekele amba: “Namwene ne bafu, bakatampe ne batyetye, bēmene pa lupona’lwa; ino mikanda yapūtulwa; kadi mukanda ungi nao wapūtulwa o wa būmi, ne bafu batyibilwe mambo ku bintu bisonekwe mu mikanda’ya, monka mwendele mīngilo yabo. . . . Ino batyibilwa mambo bantu bonso monka mwendele mīngilo yabo, wa yandi, wa yandi.” (Kusokwelwa 20:12, 13) Tala pene pakemanina butyibi, ke pa bintupo byālongele muntu nansha byākalongelepo kumeso kwa kufwa. (Loma 6:7) Ino, bukwatañene na “mikanda” ikapūtulwa’ya. Byobya bikalonga muntu pa kupwa kuyuka bidi mu mikanda’mwa byo abyo bikalombola shi dijina dyandi difwaninwe kusonekwa mu ‘mukanda wa būmi,’ nansha kuleka kusonekwa’mo.

“Lusangukilo lwa Būmi” ne “Lusangukilo lwa Kidye”

8. Boba bakasangulwa bakokeja kusangukila ku bika ne bika?

⁸ Dibajinji mu kimonwa kya Yoano’kya, Yesu wālombwele amba udi na “mfungulo ya ku lufu, ne ya ku kalunganyembo kwine kumo.” (Kusokwelwa 1:18) Aye ye “Mwine Būmi” wingidila Yehova, upelwe lupusa lwa kutyiba mambo “a bōmi, ne a bafwe.” (Bilongwa 3:15; 2 Temote 4:1) Le ukatyiba’o namani? I na kujokeja ku būmi boba bālele mu tulo twa lufu. “Kemukatendelai pa kino’ki,” mo mwānenene Yesu ku bibumbo byaādi usapwila, mwanda “mwaka wiyako’wa bonso badi mu bibundu bakēvwana diwi dyandi. Ne kutamba bakatambemo.” Kupwa wābweja’ko amba: “Boba balongele biyampe bakasanguka ku būmi, nanshi boba balongele bibi bakasanguka ku kidye.” (Yoano 5:28-30) Penepa i bika bitengele bana-balume ne bana-bakaji ba kikōkeji ba pa kala?

9. (a) Na bubine, i bika bikayuka bavule bakasangulwa? (b) I mwingilo’ka mukatampe wa bufundiji ukengilwa?

⁹ Pakasangulwa bano ba kikōkeji ba pa kala, bakajingulula lubilo lonka amba milao yobādi bakulupile pano ke mifikidile. Bine, bakekala na nsangaji mpata pa kuyuka Lukunwa lwa mwana-mukaji wa Leza, utelelwe mu bupolofeto bubajinji bwa mu Bible, mu Ngalwilo 3:15! Bine, bakekala na nsangaji pa kwivwana amba Yesu, Meshiasa mwine wālailwe, wālamine kikōkeji kutūla ne ku lufu, wāpāna būmi bwandi bu kitapwa kya kikūlwa! (Mateo 20:28) Boba bakebatundaila pobakajokela ku būmi bakekala na nsangaji mikata ya kwibakwasha bemvwanije amba kino kyabuntu kya kikūlwa i kilomboji kya buntu ne lusa lwa Yehova. Boba bakasanguka pobakayuka byobya bilonga Bulopwe bwa Leza mwanda wa kufikidija mpango ya Yehova itala ntanda, na bubine mityima yabo ikayula mitendelo ya kutendela Yehova. Bakekala na mukenga mukatampe wa kulombola lulamato lwabo kudi Tata wa buswe wa momwa mūlu ne kudi wandi Mwana. Yense ukatanwa’ko ukaloelelwa mu mwingilo mukatakata wa bufundiji bwa kufundija midiyala ya boba bakatamba mu bibundu, mwanda wa nabo betabije kyabuntu kya Leza kya kikūlwa.

10, 11. (a) Myaka Kanunu ikapa bonso bekele pa ntanda mukenga’ka? (b) Ne kino kitutala namani?

¹⁰ Abalahama pakasanguka, ukasengwa bikatampe pa kuyuka amba pano na bubine  udi mu “kibundi” kine kyāadi utengele. (Bahebelu 11:10) Bine, Yoba kakabulwepo kuloelelwa mpata pakayuka amba lwendo lwandi lwa umbūmi i lukomeje bengidi bakwabo bavule ba Yehova badi bekonda na matompo a kulama bululame bwabo! Kadi Danyele nandi ukasaka kuyuka mpata mwafikidile bupolofeto bonso bwaāsonekele ku bukomo bwa mushipiditu!

¹¹ Bine, bonso bakekala na būmi mu ntanda impya myoloke, shi i na lusangukilo, shi i na kupanda ku kyamalwa kibūke, bakekala na bivule bya kwifunda pa mpango ya Yehova itala ntanda ne bekadi bayo. Kyepelo kya kwikala’ko nyeke tutendela Yehova nyeke ne nyekeke kikatobaja bya binebine mpangiko ya bufundiji mu Myaka Kanunu. Inoko, bya mvubu kutabuka i byobya bikalonga umo ne umo mungya myanda yakafunda mu mikanda. Le tukalonda byobya byotukefunda? Le tukalangulukila pa myanda ya kamweno’ya ne kwiilama mu mityima amba itukomeje mwa kunekenenya ditompo dya mfulo dya Satana dya kusaka kwitupalula ku bubinebine?

12. I bika bikakwasha umo ne umo engile ne pa mfulo mwingilo wa kufundija ne wa kwalamuna ntanda ke paladisa?

¹² Ketwakilwai’ko madyese a kutendelwa akalupuka ku kwingidija kobakengidija byabuyabuya bya kitapwa kya kikūlwa kya Kidishitu. Boba bakajokela ku būmi kupityila ku lusangukilo kebakekalapo na misongo nansha bulema bobadi nabo dyalelo. (Isaya 33:24) Umbidi mubwaninine ne kyepelo kya kwikala bakomo nkē umbubwaninine bikapa bekadi bonso ba ntanda impya mukenga wa kwingila ne pa mfulo mwingilo wa kufundija midiyala ya bakasanguka mwikadilo wa umbūmi. Kadi boba bekadi bakengila mwingilo mukatampe kewaingilwe kashā pano panshi—kwalamuna umbuo onso ke paladisa ya ntumbo ya Yehova.

13, 14. Le kine kikakutulwilwa Satana ku ditompo dya mfulo i kika, ne bikafula namani ku muntu ne muntu?

¹³ Kitatyi kikakutululwa Satana mu lupongo pa ditompo dya mfulo, ukalonga buninge bwandi bonso mwanda wa kongola bantu dikwabo. Kukwatañana na Kusokwelwa 20:7-9, ‘mizo yonso myongolwe,’ nansha bisumpi bya bantu bikaponena mu lupusa lubi lwa Satana bikafikilwa na butyibi bwa bonakani: ‘Mudilo ukatūka mūlu, ne kwibaloteja fututu.’ Ku boba bonso bakasangulwa mu bula bwa Myaka Kanunu, buno bonakani bukekala bu lusangukilo lwabo lwa kidye kya kuponejibwa. Ino boba basangwilwe bakalama bululame bakatambula kyabuntu kya būmi bwa nyeke. Na bubine, lwabo lukekala ‘lusangukilo lwa ku būmi.’—Yoano 5:29.

¹⁴ Le lukulupilo lwa lusangukilo lukokeja kwitusenga namani dyalelo? Bine, i bika byotufwaninwe kulonga mwanda wa tukatambule bino byabuyabuya mu mafuku a kumeso?

Ñeni Yotuboila’ko Dyalelo

15. Le lukulupilo lwa lusangukilo lukukwashanga namani tamba pano?

¹⁵ Padi wafwidilwe panopano muntu oswele nansha padi ulwanga na kujadika būmi pa kupwa kuponenwa na buno bushiyena bukatampe. Lukulupilo lwa lusangukilo lukutūkijanga mutyima ne kukupa bukomo bubudilwe boba bampikwa kuyuka buno bubinebine. Polo wāsengele bene Tesalonika amba: “Ketusakilepo twa’mba, mwikadile bakubulwa ñeni pa boba bakulāla tulo, mhm, kadi kemukakālala, pamo bwa bakwenu bampikwa kyo bakulapile.” (1 Tesalonika 4:13) Le wimwene abe mwine mu ntanda impya, usapula myanda itala lusangukilo? Nabya tana kala busengi dyalelo na kulangulukila pa kyepelo kikupelwe kya kwitana monka na baswe bobe.

16. Le tukeivwana padi muswelo’ka kitatyi kyotukasangulwa?

 ¹⁶ Ukokeja padi kwikonda na masusu a ku ngitu alupuka ku butomboki bwa Adama, padi i misongo ikuzozekele. Bine, kikona mulá kekifwaninwepo kukufikija ku kwilwa kyepelo kya nsangaji kyodi nakyo kya kukasangulwa ne kwiya ku būmi na bukomo bupya, kasha wikala mukenke mu ntanda impya. Ebiya shi upūtule meso ne kumona bantu bāya kukutundaila na mapala a nsangaji mwanda ubasanguka, bine kukabulwepo kufwija’ko Leza pa kanye kandi ka buswe.

17, 18. I ñeni’ka mikatampe yotufwaninwe kulama mu mutyima?

¹⁷ Pano’ko bidi, bandaula ñeni ibidi yotufwaninwe kulama mu mutyima. Imbajinji i kamweno kadi mu kwingidila Yehova mwingilo wa na mutyima onso pano. Twiulanga Kidishitu Yesu Mfumwetu na kwikala na būmi bwa kwipāna mwanda tuswele Yehova ne mukwetu. Shi kulondwalondwa nansha kupangwapangwa kubetujimijija kadilo ne bwanapabo bwetu, tusumininwe kwimanija nshinkidingi mu lwitabijo nansha shi tufikilwa na matompo a muswelo’ka. Nansha shi balwana abetutuyula amba tusa kufwa, nabya lukulupilo lwa lusangukilo luketusenga ne kwitukomeja tulame kulamata kotulamete kudi Yehova ne ku Bulopwe bwandi. Bine, bupyasakane bwetu mu mwingilo wa kusapula Bulopwe ne kulonga bana ba bwanga bwitukwasha twikale na lukulupilo lwa kukeselwa madyese a nyeke abikile Yehova boba boloke.

¹⁸ Ñeni ya bubidi itala pa muswelo otulwa na matompo etupapamwina ngitu yetu ya bubi. Kuyuka kotuyukile lukulupilo lwa lusangukilo ne mutyima wa kufwija’ko Yehova pa buntu bwandi bitupanga bukomo bwa kwimanija nyeke mu lwitabijo. Mutumibwa Yoano wādyumwine amba: “Kemukisanswa panopantanda, nansha byapanopantanda bīne. Shi muntu usenswe panopantanda, nankyo lusa lwa Tata keludipo mudi aye, mhm. Ke-bintu byonsololo bidi panopantanda, kilokoloko kya ngitu, ne kilokoloko kya meso, ne ntumbo ya kwitatula ya būmi, kebidipo bya Tata, mhm, i bya panopantanda. Ino panopantanda papitanga, ne kilokoloko kyapo kīne kumo; nanshi yewa ulonga kiswa-mutyima wa Leza aye wikele nyeke.” (1 Yoano 2:15-17) Bitobala bya ino ntanda, kimfwa bya bupeta, kebiketukokepo shi tudingakanya’byo na “būmi bulumbuluke” bwiya kumeso. (1 Temote 6:17-19) Kadi shi mutyima  witukokela ku kulonga busekese, nabya tukeukomena na kininga. Nansha shi tubayuka amba tusa kufwa kumeso kwa Amakedona kufika, ino shi twendelele kulonga bintu bifityija Yehova mutyima, nabya tukabadilwa mu boba kebadipo na kyepelo kya lusangukilo.

19. I madyese’ka makatampe oketufwaninwepo kwilwa?

¹⁹ Pa bino byonso, ketwakilwai amba tudi na madyese makatampe a kusangaja mutyima wa Yehova pano ne nyeke ne nyeke. (NKindi 27:11) Kikōkeji kyetu kutūla ne ku lufu nansha kulama bululame bwetu kufika ne ku mfulo ya ino ngikadilo imbi ya bintu ko kulombola Yehova ku mutamba kotudi mu mwanda utala bubikadi bwa diulu ne ntanda. Bine, tukekala na nsangaji mikata mu Paladisa pano panshi, shi i na kupanda ku kyamalwa kibūke nansha na kusangulwa mu kingelengele!

Kwikutyija Kusaka Kwetu

20, 21. I bika biketukwasha twikale na kikōkeji nansha bipangujo bimo bitala pa lusangukilo kebilondolwelwepo? Shintulula.

²⁰ Mīsambo yetu itala pa lusangukilo keilondolwelepo bipangujo bimobimo. Kimfwa bino: Le Yehova udi na mpango’ka pa boba bafwile abo ke bapwe kwisonga? (Luka 20:34, 35) Le bantu bakasangwilwa enka kokwa kobafwidile’ni, nansha bakasangukila kubwipi na kudi bisaka byabo? Kudi bipangujo bikwabo bivule bine bitala pa mpangiko ya lusangukilo. Inoko, tulamei mu ñeni bino binenwa byānene Yelemia amba: “Yehova i muyampe kudi boba bamukungila, kudi mūya umukimba. I biyampe muntu ukulupila ne kukungila talala nya-a lupandilo lwa Yehova.” (Madilo 3:25, 26) Mu kitatyi kitungwe na Yehova, bino byonso bikasokolwa mu muswelo otutondwa. Mwanda waka tukulupile amba bikalondololwa?

²¹ Languluka pa binenwa bya ku bukomo bwa mushipiditu bya kaimba wa mitōto wāimbīle Yehova amba: “Abe ubalanga kuboko kobe, wikutyija mityima ya bintu byonso byumi.” (Mitōto 145:16) Potwendanga tutama, bintu byotusaka nabyo byendanga bishinta. Byotwadi tusaka potwadi tukidi bana ke abyopo byotusaka dyalelo. Muswelo otumona būmi uludikwanga na byobya byotwimwena ne byobya byotukulupile. Ino tuyuke amba biyampe byonso bikasaka mityima yetu mu ntanda impya, Yehova uketwikutyija’byo.

22. Mwanda waka tudi na bubinga bwa kutendela Yehova?

²² Pano’ko, umo ne umo ufwaninwe kufwila kwikala wa binebine nansha wa kikōkeji. “Bu-kalama nabo mo bwendele i muno’mba, i muntu wa binebine.” (1 Kodinda 4:2) Batwe bonso tudi batulama ba myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza. Kininga kyotudi nakyo potusapwila bonso myanda miyampe kiketukwasha twikale nyeke mu dishinda dya būmi. Vuluka nyeke amba ‘kitatyi ne myanda yampikwa kulaya bifikilanga bonso.’ (Musapudi 9:11) Lama nyeke lwitabijo lobe mu lukulupilo lwa ntumbo lwa lusangukilo mwanda wa kutyepeja’ko kuzumbazumba kwa mutyima pangala pa mitabakano ya umbūmi. Yuka amba nansha shi ubamone amba usa kufwa Umbikalo wa Myaka Kanunu wa Kidishitu kewashilwile, abe sengwa ku mutyima pa kukulupila amba bunyongolodi busa kwiya binebine. Mu kitatyi kitungwe na Yehova, kukabulwepo kunena pamo na mwānenene Yoba kudi Umpangi amba: “Shi abe ukēte, nankyo nka kwitaba; nansha ukekalanga ne mutyima wa kuloelelwa ku mīngilo ya obe makasa.” Bine, mitendelo imwendele Yehova uloelelwa kujokeja ku būmi boba bonso balamine mu luté lwandi!—Yoba 14:15.

[Kunshi kwa dyani]

Le Ukivulukile?

• Mu Myaka Kanunu, bantu bakatyibilwa mambo mungya bika?

• Mwanda waka bamo “bakasanguka ku būmi” ino bakwabo nabo “bakasanguka ku kidye”?

• Le lukulupilo lwa lusangukilo lwitusenga namani dyalelo?

• Binenwa bidi mu Mitōto 145:16 bitukwasha namani pa mwanda utala bipangujo byambulwa malondololo bitala pa lusangukilo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 27]

Le lukulupilo lwa lusangukilo lwituseñanga namani dyalelo?