Myanda Mikatampe ya mu Mukanda wa Bubidi wa Samwele
Mwanda wa Yehova I Mūmi
Myanda Mikatampe ya mu Mukanda wa Bubidi wa Samwele
LELO kwitabija bubikadi bwa Yehova kwitulomba twikale’nka na kikōkeji kibwaninine? Le muntu wa bululame uloñanga nyeke’nka byoloke ku meso a Leza? Lelo i muntu wa muswelo’ka umonwa na Leza wa bine bu muntu wa “mwendele mutyima wandi”? (1 Samwele 13:14) Mukanda wa Bubidi wa Samwele ulondolola biyampe bino bipangujo.
Mukanda wa Bubidi wa Samwele wāsonekelwe na Ngade ne Natana, bapolofeto babidi bādi kubwipi na Davida Mulopwe wa Isalela wa kala. * Uno mukanda wāvuilwe kubwipi kwa mu 1040 K.K.K., dya ku mfulo kwa myaka 40 ya bulopwe bwa Davida, kadi wisambila bininge pa kipwano kya Davida na Yehova. Ino nsekununi isangaja ilombola mwaikadile muzo wa malwi na onka ke bulopwe bwa ntundubuko, bwikute umbumo mu bwendeji bwa mulopwe nkanka. Ino mānga i miyule mīdimuko ya bantu isekunwinwe’mo na malango a mushike mpata.
DAVIDA WENDA “UBAYA BUKATAMPE”
Byalonga Davida pa kwivwana musapu wa lufu lwa Solo ne Yonafane ulombola muswelo waibamwene ne wamwene Yehova. Davida watongwe bu mulopwe pa kisaka kya Yuda mu Hebelona. Mwanā Solo Ishi-boshete nandi wabikala pa bisaka bya Isalela byonso bishele. Ino Davida aye “kaenda ubaya bukatampe,” kadi kintu kya myaka isamba-ibidi ne kipindi pa kupita’po, wabikikwa bu mulopwe pa Isalela yenselele.—2 Samwele 5:10.
Davida wanyongolola Yelusalema ku makasa a bene Yebushi, wamulonga ke mwipata mwa bulopwe bwandi. Pa kutompa dibajinji kuselela dikumbo dya kipwano ku Yelusalema, kubalupuka kyamalwa. Ino musungu wa bubidi, Davida wabwanya kusela’dyo, waji ne luja lwa nsangaji. Papo Yehova wapwana na Davida kipwano kya bulopwe. Papo Davida wanekenya balwana nandi mwanda Yehova ukidi nandi.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
2:18—Mwanda waka Yoabe ne banababo babidi bādi betwa bu bana basatu ba Zeluya inabo? Mu Bisonekwa bya Kihebelu, nkongo yādi itelelwa nyeke shabana. Padi mulumya Zeluya wāfwile ukidi mubishimubishi, nansha padi kebāmwenepo amba ufwaninwe kutwejibwa mu Nsekununi Ikola. Bibwanika padi Zeluya i mutelwe mwanda’tu wādi kaka wa Davida, nansha kaka wandi wa munda mwa inabo. (1 Bilongwa 2:15, 16) Shandya bano bana-balume basatu utelelwe’tu enka popa pobesambila pa kujikwa kwaājikilwe mu Betelema.—2 Samwele 2:32.
3:29—Le kutela kutelelwe mwana-mulume “ubindalela pa mukombo” kushintulula bika? Bana-bakaji bādi na kibidiji kya kusuka mbwija. O mwanda, uno muneneno ufunkila padi pa bana-balume kebādipo bafwaninwe kwingila mingilo kampanda, kimfwa kulwa bulwi ne badi banenwe pano kwingila mingilo ingilanga divule bana-bakaji.
5:1, 2—Ishi-boshete pa kwipaibwa, pālele myaka inga penepa Davida kabikikwa pa Isalela yenselele? Bimweka amba myaka ibidi yābikele Ishi-boshete yāshilwile kinondanonda na lufu lwa Solo, kadi i kyonka kino kitatyi kyāanjile Davida kubikala mu Hebelona. Kadi Davida wābikadile Yuda mu Hebelona myaka isamba-ibidi ne kipindi. Ino pa kupwa’tu kubikikwa bu mulopwe pa Isalela yenselele, wāvilula mwipata, mwāikala ke mu Yelusalema. Nanshi pālele kintu kya myaka itano tamba pa kufwa kwa Ishi-boshete ne pa kubikala kwa Davida pa Isalela yenselele.—2 Samwele 2:3, 4, 8-11; 5:4, 5.
8:2—Le i bene Moabu banga bāipailwe pēbatyumwine Isalela mu bulwi? Kibalwa kyātenwe na kupima kitompekejo, ke na kwibabalapo. Bimweka amba Davida wālādikile bene Moabu panshi bu mukuku umo, kasha belondakana. Kupwa wāpima mukuku’wa na kitompekejo kya bula bwa monji nansha lukamba. Kadi mobimwekela i bipimo bibidi bya monji, nansha bipindi bibidi pa bisatu bya bene Moabu bāipailwe, ino monji umo wa kipimo nansha kipindi kimo pa bisatu, bo bāpandile.
Ñeni Yotuboila’ko:
2:1; 5:19, 23. Davida wāipangwile Yehova kumeso kwa kukashikata mu Hebelona ne kumeso kwa kutamba balwana nandi bulwi. Netu tufwaninwe kukimba buludiki bwa Yehova kumeso kwa kukwata butyibi budi na lupusa pa būmi bwetu bwa ku mushipiditu.
3:26-30. Kinongo kilupulanga bipa bilula.—Loma 12:17-19.
3:31-34; 4:9-12. Kubulwa kwaluja kinongo kwa Davida ne kwandi kubulwa manimani ku mutyima i kimfwa kiyampe.
5:12. Ketwakilwai amba Yehova ye witufundija mu mashinda andi ne kwitusebela dishinda dya kupwana nandi kipwano kiyampe.
6:1-7. Davida wādi shandi na mulangwe muyampe, ino kuvilula Dikumbo mu dikalo kwājilwile kijila kya Leza, o mwanda wātuninye. (Divilu 25:13, 14; Umbadilo 4:15, 19; 7:7-9) Kobeka kwāobekele Uza kuboko ne kutenga wātenga Dikumbo kulombola amba kwikala na milangwe miyampe kekushintangapo byobya bisaka Leza.
6:8, 9. Mu byamalwa, Davida wābadikile bidi kuloba, kupwa wākwatwa moyo—padi wātopekele’nka ne Yehova pangala pa kinkumbulu’kya. Netu ketufwaninwepo kutopeka Yehova pangala pa makambakano alupuka ku kulengwa kotulengwa mbila yandi.
7:18, 22, 23, 26. Kwityepeja kwa Davida, kulamata kwaālamete’nka Yehova kasuku, ne mutyima wandi wa kutendela dijina dya Leza yo ngikadilo yotufwaninwe kwiula.
8:2. Bupolofeto bwānenwe kintu kya myaka 400 kunyuma bwāfikidile. (Umbadilo 24:17) Mwanda wa Yehova ufikidilanga nyeke.
9:1, 6, 7. Davida wāfikidije mulao wandi. Netu tulongei buninge bwa kulonga byotunene.
YEHOVA WATŪLA BIBI PADI MUSHINGWE MĀNI WANDI
‘Tala’po bidi, nkatūla bibi podi ne pa njibo ya abe mwine,’ ye Yehova ulombola Davida, “kabidi nkayata bakaji bobe ku meso obe, ne kwibapana kudi mwikadi nobe, kadi ukalāla ne bakaji bobe patokelelwa-mukolo.” (2 Samwele 12:11) I kika kyasapwilwa uno musapu mulobo? Mwanda Davida walonga bubi na Bafesheba. Eyo, Davida pa kwisāsa, walekelwa, inoko kasapo kwepuka bipa bilula bilupuka ku bubi bwandi.
Dibajinji mwana wabutula Bafesheba wafu. Kupwa Tamala mwanā Davida mwana-mukaji mujike wajilulwa na Amenone, tutu wandi wa munda mwa shandi. Abisalome, tutu wa Tamala wa munda mumo walubula kinongo na kwipaya Amenone. Ebiya Abisalome wakute nkuku ya kwipaya shandi ne kwibikika aye mwine bu mulopwe mu Hebelona. Papo Davida wetyepelwa, wanyema mu Yelusalema. Abisalome walāla na bakaji ba mitundu dikumi ba shandi bashele bu ba kulama njibo. Ku mfulo Davida wajokela pa bulopwe bwandi, enka kupwa kwa Abisalome kwipaibwa. Butomboki bwa Sheba mwine Benjemani bubafule na lufu lwa Sheba mwine.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
14:7—I bika byelekejibwe na “dikala dyanshandila”? Dikala dya mudilo dishele i dingidijibwe mwanda wa kwisambila pa lutundu lūmi.
19:29—Mwanda waka Davida wālondolwele owa muswelo ku bushintuludi bwa Mefibosheta? Davida pa kupwa kuteja Mefibosheta wāyukile’tu amba wētupile pa kwitabija binenwa bya Ziba. (2 Samwele 16:1-4; 19:24-28) Kadi kino kyāfityije Davida mutyima, o mwanda kāsakilepo kadi kwivwanina’ko bikwabo pa owa mwanda.
Ñeni Yotuboila’ko:
11:2-15. Nsekununi yampikwa budimbidimbi ya bilubo bya Davida ilombola amba bine Bible i Kinenwa kya Leza kya ku bukomo bwa mushipiditu.
11:16-27. Shi tubalonga bubi bukatampe, ketufwaninwepo kufya’bo mwāfidile Davida. Ino i biyampe tusabe bubi bwetu kudi Yehova ne kukimba bukwashi bwa bakulumpe pa kipwilo.—Nkindi 28:13; Yakoba 5:13-16.
12:1-14. Natana wāshidile bakulumpe batongelwe mu kipwilo kimfwa kiyampe. Mwanda nabo banenwe kukwasha boba baponena mu bubi ne kulemununa lwendo lwabo. Bakulumpe bafwaninwe kusela kino kiselwa na bwino.
12:15-23. Davida wādi na mumweno muyampe pa byamalwa byāmutene, o mwanda wāitabile biyampe byonka.
15:12; 16:15, 21, 23. Pobyāmwekele amba Abisalome ye usa kutentama pa lupona, mitatulo ne kufwila bukata byāfikije Ahitofele mudingidi wa ñeni ekale ke ngabañani. Bine, kwikala na ñeni pampikwa kwityepeja ne dikōkeji kukokeja kwikala bu dikinga.
19:24, 30. Mefibosheta wāfwijije’ko pangala pa kanye ka buswe ka Davida. Wākōkele na mutyima umo ku butyibi bwa mulopwe mu mwanda wa Ziba. Kufwija’ko Yehova ne bulongolodi bwandi kuketwikadija netu bakōkele.
20:21, 22. Tunangu twa muntu umo tukokeja kupandija bavule ku kyamalwa.—Musapudi 9:14, 15.
TUPONENE “MU KUBOKO KWA YEHOVA”
Kipupo kya nzala kibapone myaka isatu mituntulu pa mwanda wa mambo a mashi apya Solo pa kwipaya bene Ngibeone. (Yoshua 9:15) Bene Ngibeone nabo, pa kujokeja kinongo kya pa mashi, abalombe bepaye bana basamba-babidi ba Solo. Davida webapāna mu makasa a bene Ngibeone, ponka’pa mulanga ubafule na kinya kya mvula. Batumpangala baná bene Fidishitia abapone “ku kuboko kwa Davida, ne ku kuboko kwa bengidi bandi.”—2 Samwele 21:22.
Kupwa Davida walonga bubi bukatampe pa kusoñanya babale bantu kwampikwa kulonda bijila. Ino wesāsa ne kutonga kuponena “mu kuboko kwa Yehova.” (2 Samwele 24:14) Pa kino, bantu 70 000 abafu ku kipupo. Ebiya Davida pa kulonda mbila ya Yehova, kinzengele kibaimana.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
21:8—I bika binenenwa amba Mikale mwanā Solo mwana-mukaji wādi na bana batano, ino 2 Samwele 6:23 unena amba wāfwile ñumba? Bushintuludi bwitabijibwe na bavule i buno bwa kunena amba bano bana bādi bana ba Melabe kaka wa Mikale, wādi usongelwe na Adedyele. Bimweka amba Melabe wābadikile kufwa, ebiya Mikale ñumba wālela bano bana.
21:9, 10—I mafuku anga ākesheshe Dizepa utala bana bandi babidi ne bankana batano ba Solo bāipailwe na bene Ngibeone? Bano bantu basamba-babidi bāyeyekelwe ‘mu mafuku mabajinji a mwangulo’—mu Kweji wa Busatu nansha wa Buná. Imbidi yabo mifwe yāshilwe kitantala pa lūlu. Dizepa wādi utala ino imbidi isamba-ibidi dyuba ne bufuku kufika ne pālombwele Yehova amba bukalabale bwandi bubapu na kufudija mulanga. Mobimwekela, mvula ye-yense mukatampe wādi ukokeja kunoka enka ku mvuyo ya mwangulo mu Kweji wa Dikumi. Nanshi, Dizepa wākesheshe myeji itano nansha isamba utala imbidi’ya. Kupwa, Davida wāsoñanya bakajike mikupa ya bantu’ba.
24:1—Mwanda waka kubala bantu bwādi bubi bukatampe bwālongele Davida? Kubala bantu konkakonka kekwādipo kujidikilwe mu Bijila. (Umbadilo 1:1-3; 26:1-4) Bible kalombwelepo kine kyātonwene Davida abale bantu. Inoko, 1 Bilongwa 21:1 ulombola amba Satana ye wātunwine Davida alonge kino kintu. Kadi Yoabe mudyavita wāyukile amba mbila ya Davida ya kubala bantu yādi imbi, wātompa ne kumukankaja kulonga kino kintu.
Ñeni Yotuboila’ko:
22:2-51. Bine, Davida wāimbile lwimbo lulumbuluke mpata lulombola amba Yehova i Leza wa bine, ufwaninwe kukulupilwa na mutyima onso!
23:15-17. Davida wādi ulēmekele bininge kijila kya Leza kitala pa būmi ne mashi, o mwanda wāpelele kulonga kintu kityibila ku kujilula kino kijila. Netu tufwaninwe kutamija uno mumweno wa kumona mbila yonso ya Leza.
24:10. Mutyima wa mundamunda wa Davida wāmutonwene esāse. Le wetu mutyima wa mundamunda nao witutononanga uno muswelo?
24:14. Davida wādi uyukile’tu amba Yehova udi na lusa kutabuka bantu. Le netu ye motukulupidile?
24:17. Davida wātompwele pangala pa bubi bwandi bwāletēle muzo onso kyamalwa. Ne nonga-bibi wisāsa nandi ufwaninwe kutompola pangala pa bumvu buleta kilongwa kyandi pa kipwilo.
Netu Tukokeja Kwikala ‘Bantu ba Mwendele Mutyima wa Leza’
Mulopwe wa bubidi wa Isalela wāikele ‘muntu wa mwendele mutyima wa Yehova.’ (1 Samwele 13:14) Davida kādipo utatana nansha dimo misoñanya myoloke ya Yehova, kadi kādipo ukimba kulonga bintu mwasakila, bu mwanapabo upela bya Leza. Ponso pādi palonga Davida bubi, wādi witabija bubi bwandi, witabija ne bulemununi, ne kolola mashinda andi. Bine, Davida wādi muntu mululame. Mwene i kipite buya netu twikale pamo bwa aye, nakampata shi tubaluba?
Mānga ya būmi bwa Davida ilombola patōkelela amba kwitabija bubikadi bwa Yehova i ne kwitabija misoñanya Yandi itala pa biyampe ne bibi ne kulonga bukomo bwa kwiilonda na bululame. Netu tukokeja kulonga kino. Bine, tufwijei’ko pa mwanda wa ñeni miyampe yotuboila ku Mukanda wa Bubidi wa Samwele! Uno musapu wa ku bukomo bwa mushipiditu i mūmi ne wa bukomo binebine.—Bahebelu 4:12.
[Kunshi kwa dyani]
^ Nansha Samwele byākasonekelepo uno mukanda, ino umutelelwa mwanda mikanda yonso ibidi ya Samwele yādi dibajinji mu muvungo umo wa mikanda ya Kihebelu itabijibwe na bonso. Samwele wāsonekele kipindi kikatampe kya mukanda Umbajinji wa Samwele.
[Kifwatulo pa paje 8]
Davida wāvulukile mwine wāmubikikile bu mulopwe o mwanda wādi nyeke mwityepeje
[Kifwatulo pa paje 10]
‘Tala’po bidi, nkatūla bibi podi ne pa njibo ya abe mwine’
Bafesheba
Tamala
Amenone