Bene Kidishitu Bamwekejanga Ntumbo ya Yehova

“Meso enu i a dyese, ke-mantu kumona amonanga, ne matwi enu nao monka kwivwana ēvwananga.”—MATEO 13:16.

1. I kipangujo’ka kyotwiipangula pa byālongele bene Isalela pa kumona Mosesa ku Lūlu lwa Shinai?

 BENE Isalela bādi bongwidile pa Lūlu lwa Shinai bādi na buluji bulumbuluke bwa kufwenena kudi Yehova. Ke-pantu, wēbanyongolwele mu bupika bwa Edipito na kuboko kukomo. Wēbalela na kwibapa bisakibwa, bidibwa ne mema mu ntanda mutuputupu. Kupwa wēbapa bushindañani pa bene Amaleke bāile kwibatamba. (Divilu 14:26-31; 16:2–17:13) Kadi pobādi bakidi mu ntanda mutuputupu, kumeso kwa Lūlu lwa Shinai, bākwetwe moyo pa kwivwana mikungulo ne pa kumona mapeni, bāzakala. Mafuku’po bamona Mosesa utūka ku Lūlu lwa Shinai, mu mpala yandi kasha mweñenya ntumbo ya Yehova. Ino, pa kyaba kya kutendela ne kujingulula ino ntumbo, abo bekaka. “Bakwatwa moyo ke batyina kumufwena [Mosesa].” (Divilu 19:10-19; 34:30) Mwanda waka bātyinine kubandila kumweka kwa ntumbo ya Yehova, muntu wēbalongēle bintu bivule?

2. Mwanda waka bene Isalela bākwetwe moyo pa kumona ntumbo ya Leza yādi imwekeja Mosesa?

² Padi moyo wākwete bene Isalela pa kino kitatyi wādi utamba ku byēbatene mafuku matyetye kunyuma. Abo pa kuleka kukōkela Yehova ku kusaka, bapunga kyana kya ñombe kya nsahabu, Yehova wēbapele mfuto. (Divilu 32:4, 35) Le bāboile ñeni ku madingi a Yehova ne kufwija’ko pa kino? Bavule kebāboile’yopo. Mosesa wāvulwije ku mfulo  kwa būmi bwandi mwanda wa kyana kya ñombe ne bitatyi bikwabo byābudilwe bene Isalela kikōkeji. Wālombwele bantu amba: “Mwatomboka pa kyakanwa kya Yehova Leza wenu, kabidi kemwamwitabijepo, mhm, nansha kuteja diwi dyandi kwine. Mwadi mutomboka’nka kutomboka padi Yehova, kushilwila ku difuku’dya dyo nemuyukile’dya.”—Kupituluka 9:15-24.

3. I bika byādi bipūtyila Mosesa kiumbo mu mpala yandi?

³ Tala byālongele Mosesa pa kumona moyo wa bene Isalela. Nsekununi itangwa’mba: “Mosesa pakupwa kwisamba nabo, weputa mpala yandi ne kiumbo kya kuputa. Ino nanshi pakutwela Mosesa [mu tabenakulo] ku meso a Yehova kwisamba nandi, wavūla kiumbo’kya, poso kadi walupukila panja; kabidi walupuka monka kanena bāna ba Isalela kyokya kyāsoñanibwe. Penepo kadi bāna ba Isalela bamona mpala ya Mosesa, ne kikoba kya mpala yandi byo kyaeñenya; ebiya Mosesa weputa mpala yandi monka ne kiumbo, poso watwelamo kwisamba na [Yehova].” (Divilu 34:33-35) Mwanda waka Mosesa wādi wipūta kiumbo kitatyi kimo? I ñeni’ka yotuboila’ko? Malondololo a bino bipangujo etukwasha netu tupikule kipwano kyotupwene na Yehova.

Ababulwe Mikenga

4. Mutumibwa Polo ushintulula namani kine kyādi kīpūtyila Mosesa kiumbo?

⁴ Mutumibwa Polo ushintulula amba kyādi kīpūtyila Mosesa kiumbo i ngikadilo ya ñeni ne mutyima wa bene Isalela. Usoneka amba: “Bāna ba Isalela kebayūkilepo kumubambila Mosesa mu mpala yandi, sō, mwanda wa ntumbo ya mu mpala mwandi . . . Nanshi mityima yabo yauminine.” (2 Kodinda 3:7, 14) Bine, i bya bulanda! Bene Isalela bādi bantu batongwe na Yehova, bantu baādi usaka bafwene kwadi. (Divilu 19:4-6) Ino abo bēshisa kubambila meso sō ku kumweka kwa ntumbo ya Leza. Pa kyaba kya kuvundamukila ku kulamata Yehova na buswe mu mityima ne ñeni yabo, abo bamweka bu abamuvundamina.

5, 6. (a) Le i kudingakana’ka kudi pa bukata bwa myaka katwa kabajinji na bene Isalela ba mu myaka ya Mosesa? (b) I kwishila’ka kwādi kwishidile boba bādi bateja Yesu ne boba bādi bapela kumuteja?

⁵ Pa kino, tumona kudingakana kudi’po na myaka katwa kabajinji K.K. Mu kitatyi kyāalamukile Polo ke mwine Kidishitu, kipwano kya Bijila kyādi ke kipingakanibwe na kipwano kipya, ne nsenga wakyo Yesu Kidishitu, Mosesa Mukatampe. Yesu, mu binenwa ne bilongwa, wāmwekeje ntumbo ya Yehova mu muswelo mubwaninine. Polo wāsonekele pangala pa Yesu musanguke amba: “Aye [i] wamikejima yēnenya ya ntumbo [ya Leza], ne bu-kyelekejo kya monka mwāikadile aye mwine.” (Bahebelu 1:3) Bine, uno o mukenga wa kutendelwa wāpelwe Bayuda! Bādi ba kuteja binenwa bya būmi bitamba kudi Mwanā Leza mwine! Ino yō, bavule bāsapwidilwe na Yesu umbukata mwabo kebātejejepo. Yesu wēsambīle pa abo pa kutela bupolofeto bwa Yehova kupityila kudi Isaya amba: “Mutyima wa bano bantu utekamine mu mani, ne matwi abo mene bulemitetele pa kwivwana, kadi ne meso abo bakama, mwanda wa kunena’mba, bamone meso kadi bōmvwane ne matwi, ne mutyima uyūke, bālamukile ponka, ebiya nami ne bōndape.”—Mateo 13:15; Isaya 6:9, 10.

⁶ Bine pādi kwishila kukatampe pa bukata bwa Bayuda ne bana ba bwanga ba Yesu, banenenwe na Yesu amba: “Meso enu i a dyese, ke-mantu kumona amonanga, ne matwi enu nao monka kwivwana ēvwananga.” (Mateo 13:16) Bene Kidishitu ba bine befundanga kuyuka Yehova ne kumwingidila. Baloelelwe kuvuija kiswa-mutyima kyandi, monka mokisokwedilwe mu Bible. O mwanda bene Kidishitu bashingwe māni bamwekejanga ntumbo ya Yehova mu mwingilo wabo wa kipwano kipya, ne ba mu mikōko mikwabo nabo balongelanga monka.—2 Kodinda 3:6, 18.

Mwanda Waka Myanda Miyampe I Mipūte

7. Mwanda waka ketutulumukapo shi bavule bapela myanda miyampe?

⁷ Monka motwamwena, mu myaka ya Yesu  ne mu myaka ya Mosesa, bene Isalela bavule bājimije mukenga wēbapelwe. Mo monka ne mu ano etu mafuku mwine. Bavule bene bapelanga myanda miyampe yotusapula. Kino kekitutulumunapo, ehe. Polo wāsonekele amba: “Wivwane kadi myanda-miyampe yetu īputwe, nabya ī mipūtyilwe boba bonekanga, bakusabibwa meso a mutyima kudi Leza wa panopantanda, boba bakubulwa kwitabija.” (2 Kodinda 4:3, 4) Kutentekela pa bukomo bulonga Satana bwa kufya myanda miyampe, bavule bepūtanga abo bene umeso mwanda kebasakilepo kumona.

8. Bavule i basabwe meso na kubulwa kuyuka mu buluji’ka, ne tukepuka kino namani?

⁸ Meso a kyelekejo a bavule i masabike na kubulwa kuyuka. Bible wisambila pa mizo amba badi ne ñeni “mibafītyijibwe, balobele mungi ku būmi bwa Leza mpika, mwanda wa bumpikwa ñeni bo badi nabo munda mwabo.” (Efisesa 4:18) Polo wādi mwipāne mu Bijila kumeso kwa aye kwikala mwine Kidishitu, o mwanda pa kusabwa meso na kubulwa kuyuka wādi upangapanga kipwilo kya Leza. (1 Kodinda 15:9) Ino, Yehova wāmusokwela bubinebine. Polo ushintulula’mba: “Ino po nafwilwako lusa i ponka pano’mba, Yesu Kidishitu ēlombwele monka mudi ami mutabukemo, mwātūkijije mutyima wandi ku byonso, ke kyelekejo kya ku boba bakukamwitabija, ne būmi bwa nyeke ponka.” (1 Temote 1:16) Bavule badi balwa na bubinebine bwa Leza pamo bwa Polo, ino pano ke bengidi Bandi. Buno bo buluji bwitutonona twendelele na kusapula bukamoni nansha ku boba balwa netu. Pano’ko bidi, shi twifunda Kinenwa kya Leza ne kwikivwanija nabya ketukalongapo bintu na kubulwa kuyuka, kintu kibwanya kufityija Yehova mutyima.

9, 10. (a) Bayuda ba mu myaka katwa kabajinji bēlombwele namani amba kebasakepo kufundijibwa ne amba bādi baningile na milangwe yabo? (b) Le kudi kudingakana na Bipwilo bya Kine Kidishitu dyalelo? Shintulula.

⁹ Ku bavule, mumweno wa ku mushipiditu i moneke mwanda kebasakepo kufundijibwa ne baningile enka na milangwe yabo. Bayuda bavule bāpelele Yesu ne bufundiji bwandi mwanda bādi balamete nkū ku Bijila bya Mosesa. Shako ke bonsopo. Mwanda kimfwa Yesu pa kupwa kusanguka, “kitango kikatampe kīne kya [babitobo] nakyo kyakōkele ku lonka luno lwitabijo.” (Bilongwa 6:7) Eyo, Polo wāsonekele pangala pa Bayuda bavule bene amba: “Kadi ne pano pene ponso, pātangibwa Mosesa kyakupūta kibapūtyile pa mityima yabo.” (2 Kodinda 3:15) Mobimwekela Polo wāyukile byobya byābadikile Yesu kunena ku bendeji ba mitōtelo ya Bayuda amba: “Mukimbakimba’nka mu bisonekwe, ke-mwi-bantu bānwe bene’mba: Mo mudi muya wakulādila nyeke na nyeke; nanshi byobya nabyo bīsambilanga konka kudi ami.” (Yoano 5:39) Bisonekwa byobādi bakimba na katentekeji byādi bikokeja kwibakwasha banañune amba Yesu ye Meshiasa. Inoko, Bayuda bādi kala na milangwe yabo, enka ne Mwanā Leza ulonga bingelengele mwine kādipo ubwanya kwibakokela ku bubinebine.

 ¹⁰ Ye mobikadile ne ku bavule badi mu Bipwilo bya Kine Kidishitu bene dyalelo. Pamo’nka bwa Bayuda ba mu myaka katwa kabajinji “badi ne bukankamane bwa kusaka Leza, ino kebwendelepo mu ñeni, mhm.” (Loma 10:2) Nansha bifunda bamo Bible, ino kebasakilepo kukulupila mu byanena. Bapelanga kwitabija amba Yehova ufundijanga bantu bandi kupityila ku kabumbo ka umpika wa binebine ne wa manwa ka bene Kidishitu bashingwe māni. (Mateo 24:45) Ino batwe twivwanije amba Yehova ufundijanga bantu bandi ne amba bubinebine bwa Leza bwendanga nyeke busokoka bityebitye. (Nkindi 4:18) Shi twitabije kufundijibwa na Yehova, nabya twi ba dyese pa kuyuka kiswa-mutyima ne mpango yandi.

11. Milangwe ya kusaka kwa muntu mwine ifyanga namani bubinebine?

¹¹ Bakwabo i basabwe meso na milangwe ya kusaka kwabo abo bene. Kyalailwe kala amba bamo bakasepa bantu ba Leza ne musapu obasapula utala pa kwikala’po kwa Yesu. Mutumibwa Petelo wāsonekele amba: “Ke-kintu kino namino bavulaminwe’kyo ne mutyima ponka” amba Leza wāonakenye ntanda ya mu myaka ya Noa na dilobe. (2 Petelo 3:3-6) Mo monka ne bavule betela bu bene Kidishitu, betabijanga lubilo amba Yehova i wa lusa, wa kanye, ne lulekelo; ino bedilwe’ko, pakwabo ne kupela amba kakapepo bapone mfuto. (Divilu 34:6, 7) Bene Kidishitu ba bine badi na matwi a kuteja bine bifundija Bible.

12. Bantu i basabwe meso na bisela namani?

¹² Bangi bene bendanga ku bipwilo i basabwe meso na bisela. Yesu wānene bendeji ba mu myaka yabo amba: “I enka namino mo mujilwila kijila kya Leza pa mwanda wa bisela byenu.” (Mateo 15:6) Bayuda bapyasakane bājokeje mutōtelo utōka kinondanonda na kujoka kwabo mu bu misungi mu Babiloni, ino babitobo bāshilula kwizunzula ne kwimona bu boloke. Masobo a mutōtelo āikala ke bisela bitupu, ampikwa kityino kya Leza kya binebine. (Malaki 1:6-8) Mu myaka ya Yesu, basonekeji ne Bafadiseo bābweja ku Bijila bya Mosesa bisela kebibadika. Yesu wātuluja bano bana-balume banzazangi patōka mwanda bājimije mumweno moloke wa misoñanya ya mu Bijila. (Mateo 23:23, 24) Bene Kidishitu nabo bafwaninwe kutadija kutyina bisela bya bipwilo bya bantu byakebasasukija ku mutōtelo utōka.

“Wamona Aye Wakubulwa Kumweka”

13. Mosesa wāmwene ntumbo ya Leza mu miswelo’ka ibidi?

¹³ Mosesa wāsakile kumona ntumbo ya Leza ku lūlu, bine, wāmwene mikejima ya ntumbo ya Yehova. Aye pa kutwela mu tabenakulo, kādipo uvwala kiumbo. Na bubine, Mosesa wādi mwana-mulume wa lwitabijo lukata wādi ukimba kulonga kiswa-mutyima kya Leza. O mwanda wāeselwe dyese dya kumona ntumbo kampanda ya Yehova mu kimonwa, pamo’nka bwa aye wāpwile kala kumona Leza na meso a lwitabijo. Bible unena amba Mosesa “wakankamene ne kukankamana bwa wamona aye wakubulwa kumweka.” (Bahebelu 11:27; Divilu 34:5-7) Eyo, wāmwekeje ntumbo ya Leza na kweñenya kwa mpala yandi kitatyi kampanda ne na bukomo bwaālongele bwa kukwasha bene Isalela bafikile pa kuyuka Yehova ne kumwingidila.

14. Yesu ubandilanga namani ntumbo ya Leza, ne wādi uloelelwe mu bika?

¹⁴ Yesu nandi mūlu wābandile buntu-ntala ntumbo ya Leza myaka kapwila, ne kumeso kwa diulu ne ntanda mine kupangwa. (Nkindi 8:22, 30) Mu ino myaka yonso, wātamije buswe bwa mushike ne kipwano kya kisanso. Yehova Leza wādi na buswe ne kisanso kya pa mutyima padi umbedi wandi wa bipangwa  byonsololo. Yesu nandi wājokeje buswe bwa mushike ne kisanso kyaāsanshilwe Leza wāmupele būmi. (Yoano 14:31; 17:24) Buswe bwabo bwādi buswe bubwaninine bwa Shabana na Mwana. Yesu wādi uloelelwe kumwekeja ntumbo ya Yehova mu bintu byaādi ufundija, pamo’nka bwa Mosesa.

15. Le bene Kidishitu bamonanga ntumbo ya Leza muswelo’ka?

¹⁵ Batumoni ba dyalelo nabo, pamo’nka bwa ba Mosesa ne Yesu, babilanga kumona ntumbo ya Yehova. Kebavundaminepo ku myanda miyampe ya ntumbo. Mutumibwa Polo wāsonekele amba: “Muntu pa kukavundamukila kudi Yehova [na kulonga kiswa-mutyima kyandi], kyakupūta kikamufundulwa.” (2 Kodinda 3:16) Twifundanga Bisonekwa mwanda tusaka kulonga kiswa-mutyima kya Leza. Twabilanga ntumbo imweka mu mpala ya Yesu Kidishitu Mwanā Yehova, Mulopwe mushingwe māni, ne kwiula kimfwa kyandi. Pamo bwa ba Mosesa ne Yesu, twi beselwe dyese dya mingilo ya kufundija bakwetu Leza wa ntumbo otutōta.

16. Mwanda waka twi badyese pa kuyuka bubinebine?

¹⁶ Yesu wālombele amba: “Nakufwijako abe Tata, . . . byo wafile’byo ku bañeni ne ku badyumuke, ino ubasokwela’byo ku twana-twalukeke.” (Mateo 11:25) Yehova upānanga kwivwanija kwa mpango yandi ne bumuntu bwandi ku boba badi na mutyima moloke ne wa kwityepeja. (1 Kodinda 1:26-28) Tulelwanga ne kulamwa na aye, ne tufundijibwanga pangala pa kamweno ketu—mwa kushikatyila biyampe umbūmi. Tumwenanga mu mikenga yo-yonso itufwenya kudi Yehova, ne kusangela mpangiko yandi mivulevule itukwasha tumuyuke senene.

17. I muswelo’ka otwendanga tuyuka ngikadilo ya Yehova ne pa mfulo?

¹⁷ Polo wātumīne bene Kidishitu bashingwe māni mukanda amba: “Bātwe bonso ba mumpala mwampikwa kupūta pa kumwekeja ntumbo ya Yehova bwa mu kitalo tubālamunwa monka mu kifwa kimo kyonka mu ntumbo ne ntumbo.” (2 Kodinda 3:18) Twikale na lukulupilo lwa mūlu nansha lwa panshi, mu kwenda tuyuka Yehova—ngikadilo yandi ne bumuntu bwandi mobisokwedilwe mu Bible—mo mu kwenda tumwifwana. Shi tubandila na kufwija’ko būmi, mwingilo, ne bufundiji bwa Yesu Kidishitu, nabya tukamwekeja ngikadilo ya Yehova ne pa mfulo. Bine, i nsangaji pa kuyuka amba tutendelanga Leza wetu, mwine ntumbo mine yotukimba kumwekeja!

Lelo Ubavuluka?

• Mwanda waka bene Isalela bākwetwe moyo pa kubandila ntumbo ya Leza yāmwekeje Mosesa?

• Myanda miyampe yādi ‘mipūtwe’ muswelo’ka mu myaka katwa kabajinji? Le dyalelo nadyo?

• Le tumwekejanga ntumbo ya Leza muswelo’ka?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 13]

Bene Isalela kebābwenyepo kubandila mpala ya Mosesa

[Bifwatulo pa paje 15]

Bavule badi balwa na bubinebine bwa Leza pamo bwa Polo, ino pano ke bamwingidilanga

[Bifwatulo pa paje 17]

Bengidi ba Yehova baloelelwe kumwekeja ntumbo ya Leza