Tunangei na Lwitabijo, ke na Kumonapo na Meso!
Tunangei na Lwitabijo, ke na Kumonapo na Meso!
“Byo twenda tunanga i pa kwitabija bitupu, kepa kumonapo na meso.”—2 KODINDA 5:7.
1. I bika bilombola amba mutumibwa Polo wānangile na lwitabijo, ke na kumonapo na meso?
TUDI mu mwaka wa 55 K.K. Pabapite kintu kya myaka 20 tamba kashā mukelenge Solo, wadi bidi upangapanga bene Kidishitu, witabijija bwine Kidishitu. Myaka yapita’po keityepejepo nansha kuzozeja lwitabijo lwandi mudi Leza. Nansha byakamwenepo bintu bya mūlu na meso a ku ngitu, ino i musumininwe mu lwitabijo lwandi. Mutumibwa Polo, pa kutumina bene Kidishitu bashingwe māni mukanda, boba badi na lukulupilo lwa mūlu, wānene amba: “Byo twenda tunanga i pa kwitabija bitupu, kepa kumonapo na meso.”—2 Kodinda 5:7.
2, 3. (a) Tukalombola namani amba tunañanga na lwitabijo? (b) Le kunanga na kumona na meso kushintulula bika?
2 Kunanga na lwitabijo kulomba kukulupila na mutyima umo amba Leza udi na bukomo bwa kuludika būmi bwetu. Tufwaninwe kuyuka na kusumininwa ne pa mfulo amba uyukile na bubine byobya bidi na kamweno kakatampe kotudi. (Mitōto 119:66) Potutyiba mbila umbūmi ne kufikijija’yo, tutanga mutyima ne ku “bintu byampikwa kumweka.” (Bahebelu 11:1) Mu bino bintu mudi ne mulao wa “madiulu mapya, ne ntanda īngi mipya.” (2 Petelo 3:13) Kunanga na kumona na meso ako kushintulula amba tulondanga būmi buludikwa enka na byobya bintu byotumwene na meso a ngitu. Kino kiletanga kyaka mwanda kibwanya kwitufikija ku kwilwa ilwē kiswa-mutyima kya Leza.—Mitōto 81:12; Musapudi 11:9.
3 Twikale ba mu “kaluombe katyetye” badi na lwito lwa mūlu, nansha twikale ba mu “mikōko mikwabo” ikulupile kukekala pano panshi, umo ne umo ufwaninwe kuta mutyima ku kidyumu kya kunanga na lwitabijo ke na kumonapo na meso, mhm. (Luka 12:32; Yoano 10:16) Tutalei pano kulonda madingi a ku bukomo bwa mushipiditu mokukokeja kwitukingila tuleke kusangela ‘mu bubi bwa kakitatyi katyetye,’ mu dikinga dya kuswa bya bupeta, ne ku kulengwa mfulo ya ino ngikadilo ya bintu. Tukabandaula kadi byaka bidi mu kunanga na kumona na meso.—Bahebelu 11:25.
Kupela ‘Kusangela mu Bubi bwa Kakitatyi Katyetye’
4. I butongi’ka bwātongele Mosesa, ne mwanda waka?
4 Langa’po bidi būmi bwādi bwa kwikala na Mosesa mwanā Amalama. Wālelelwe mu kipango kya bene-bulopwe mu Edipito wa kala, o mwanda wādi wa kwikala na lupusa, bupeta, ne ntumbo. Mosesa wādi ukokeja’nka ne kulanga amba: ‘Mfundile bininge tunangu tonso twa Edipito, kadi ne mukomo mu binenwa ne mu bilongwa. Shi ngikale nyeke’nka mu kipango kya bulopwe, bine nkamona muswelo wa kukwasha biyampe banabetu Bahebelu basusulwa!’ (Bilongwa 7:22) Ino, Mosesa wātonga “kumona malwa na bantu ba Leza.” Mwanda waka? I kika kyātonwene Mosesa avundamine ku byonso byaādi wa kumwena mu Edipito? Bible ulondolola’mba: “I ponka pa kwitabija [Mosesa] pāshidile ntanda ya Edipito, ne kwakamwa bukalabale bwa mulopwe bwine mpika; ke-muntu wakankamene ne kukankamana bwa wamona aye wakubulwa kumweka.” (Bahebelu 11:24-27) Lwitabijo lwādi na Mosesa mudi Yehova amba bine ukamupala mpalo pangala pa boloke lo lwāmukweshe akomene bubi ne maloa ne bya kwisangaja bya kakitatyi katyetye.
5. Kimfwa kya Mosesa kitukankamika namani?
5 Netu divule tutyibanga butyibi bukomo mu myanda palapala, kimfwa mu ino: ‘Le mfwaninwe kuleka bilongwa nansha bibidiji kampanda byampikwa kukwatañana mpata na misoñanya ya mu Bible? Lelo mfwaninwe kwitabija kaji ka mfalanga mivule ino kankankaja kwendelela ku mushipiditu?’ Kimfwa kya Mosesa kitukankamika tuleke kutonga butongi bwa mumweno mwīpi wa ino ntanda; ino tufwaninwe kwikala na lwitabijo lwa kumona kulampe tunangu twa “aye wakubulwa kumweka”—ke Yehova Leza kadi. Pamo bwa Mosesa, tusangelei bulunda botusambile na Yehova kupita kintu kyo-kyonso kibwanya kwitupa ino ntanda.
6, 7. (a) Le Esau wālombwele namani amba wādi usaka kunanga na kumona na meso? (b) I kimfwa’ka kya kudyumukila’po kyotuboila kudi Esau?
6 Esau mwanā mukulutuba Isake aye kādipo bwa Mosesa. Esau wādi usaka nsangaji ya ponka na ponka. (Ngalwilo 25:30-34) Esau ‘wāfutulwile bya Leza,’ penepo wāpoteja kyepelo kyandi kya bu mwana umbedi “ku luvu lumo lonka kwa bidibwa.” (Bahebelu 12:16) Bine, wābudilwe kuyuka amba butyibi bwandi bwa kupoteja bukulu busa kuvutakanya kipwano kyapwene na Yehova ne amba byalonga bikekala na lupusa pa lutundu lwandi. Yō, wābudilwe kumona bintu ku mushipiditu. Esau wāpūtyile meso pa milao ya Leza milēme, wēimona bu ya mvubu mityetye. Wānangile na kumona na meso, ke na lwitabijopo, mhm.
7 Esau i kimfwa kyetu kya kudyumukila’po dyalelo. (1 Kodinda 10:11) Shi ketutyibe mbila, mikatampe nansha mityetye, ketufwaninwepo kongolwa na lunsamfwakanwa lwa ntanda ya Satana, lunena’mba pokidi na mala pano po pa kwikanya. Ino tufwaninwe kwiipangula’mba: ‘Le ndi na milangwe pamo bwa ya Esau mu butyibi bonkwata? Le kukimba bukidibukidi byonsaka kujokejejanga tumweno twa ku mushipiditu kunyuma? Le butongi bontonga butūlanga mu kyaka kipwano kyami na Leza ne mpalo yonkapalwa kumeso? Le i kimfwa kya muswelo’ka kyonshila bakwetu?’ Shi butongi bwetu bulombola amba tukwete bintu bikola na mutyika, nabya Yehova uketwesela.—Nkindi 10:22.
Twepukei Dikinga dya Kuswa Byabupeta
8. I kidyumu’ka kyādyumwinwe bene Laodesea, ne mwanda waka tufwaninwe kuta’ko mutyima?
8 Mu kusokwelwa kwāsokwedilwe mutumibwa Yoano dya ku mfulo kwa myaka katwa kabajinji, Yesu Kidishitu mutumbijibwe ntumbo wāsapwile musapu umo ku kipwilo kyādi mu Laodesea, mu Azia Minele. I musapu wa kidyumu kitala pa kuswa byabupeta. Bene Kidishitu ba mu Laodesea bādi shabo bampeta ku ngitu, ino ku mushipiditu bādi ke baponene mu bulanda. Pa kyaba kya kunanga nyeke na lwitabijo, abo bālekele bintu bya ku ngitu byebasaba meso abo a ku mushipiditu. (Kusokwelwa 3:14-18) Kuswa byabupeta kudi na lupusa lwa uno muswelo ne didi kūlu dino. Kuzozejanga lwitabijo lwetu ne kwimika ‘lubilo lotunyemena ku būmi na bukankamane.’ (Bahebelu 12:1) Shi ketudyumukilepo, “byakutōkeja mutyima bya buno būmi” bibwanya kusupaija mingilo ya ku mushipiditu, uyuka twatunya ne “kupa bilumbuluke.”—Luka 8:14.
9. Le kuloelelwa ne kufwija’ko pangala pa bidibwa bya ku mushipiditu kwitukiñanga muswelo’ka?
9 Kintu kitukinga ku mushipiditu i kuloelelwa kupita’ko kwingidija ino ntanda ne pa mfulo ne kukimba byabupeta. (1 Kodinda 7:31; 1 Temote 6:6-8) Shi tunanga na lwitabijo ke na kumonapo na meso, tukaloelelwa paladisa ya ku mushipiditu yotudi’mo. Potudyanga bidibwa binune bya ku mushipiditu, mwene ‘twimbanga ne tusepo ku mutyima’? (Isaya 65:13, 14) Ne kadi, tuloelelwanga kisense kyotudi nakyo na boba bamwekeja kipa kya mushipiditu wa Leza. (Ngalatea 5:22, 23) Bine, i kipite buya tuloelelwe ne kutūkijibwa mutyima na byobya bitupa Yehova ku mushipiditu!
10. I bipangujo’ka byotufwaninwe kwiipangula?
10 Bipangujo bimobimo byotufwaninwe kwiipangula i bino: ‘Bintu bya ku ngitu bidi pa kifuko’ka mu būmi bwami? Le ñingidijanga bituntwa byami bya ku ngitu mwanda wa kwisangaja umbūmi’ni nansha i mwanda wa kwendeleja kumeso mutōtelo wa bine? I bika bindetelanga kuloelelwa kukatampe? Le i kwifunda Bible ne kutanwa ku kupwila kwa bwine Kidishitu’ni, nansha i kukōkolokwa ku mfulo kwa yenga pambulwa kusela biselwa bya bwine Kidishitu? Le ntūdile mafuku mavule a ku mfulo kwa yenga bu ami a kwipwija mukose’ni nansha bu a kutambila mu mwingilo wa budimi ne mu mingilo mikwabo ikwatañene na mutōtelo utōka?’ Kunanga na lwitabijo i kuputumina mu mwingilo wa Bulopwe, koku ukulupile ne pa mfulo mu milao ya Yehova.—1 Kodinda 15:58.
Mona Amba Mfulo Ibafwena
11. Lelo kunanga na lwitabijo kwitukwasha namani tumone amba mfulo ibafwena?
11 Kunanga na lwitabijo kwitukwasha twele mimweno ya bungitu, ya kunena amba mfulo ikidi kulampe nansha amba keisapo kufika. Byoketudipo bwa ba lupata bafutulula bupolofeto bwa Bible, tujingululanga myanda ifikidija byobya byālaile Kinenwa kya Leza pa ino myaka. (2 Petelo 3:3, 4) Kimfwa, mwene milangwe ne mikadila idi na bavule ilombola amba tudi mu “mafuku a kumfulo”? (2 Temote 3:1-5) Tumwene na meso a lwitabijo amba binkumenkume bya ntanda bino ke māngapo’tu ijokelwajokelwa’mo. Ino kyo “kiyukeno kikayukanya [kwikala’po kwa Kidishitu] ne mfulo ya panopantanda.”—Mateo 24:1-14, MB.
12. Binenwa bya Yesu bisonekelwe mu Luka 21:20, 21 byāfikidile namani mu myaka katwa kabajinji?
12 Ivwana mwanda wālongekele mu myaka katwa kabajinji mu kino Kyetu Kitatyi wiifwene na wa ino myaka. Yesu Kidishitu wādi pano panshi, penepa wādyumuna balondi bandi amba: “Po mukamonapo ku Yelusalema vita, ibajokoloka konso konso, po pakuyuka’mba, musala wakyo ubafwena. Penepo ba mu Yudea bakanyemene ku ngulu, ne badi mubukata bafundukemo.” (Luka 21:20, 21) Mu kufikidila kwa buno bupolofeto, basola bene Loma bādi bendejibwa na Seshitiusa Ngalusa bātekēle Yelusalema kasāla mu 66 K.K. Ino na mu kukopa kwa diso basola bētola, kino kyapa bene Kidishitu kiyukeno ne mukenga wa abo ‘kunyemena ku ngulu.’ Mu 70 K.K., basola bene Loma bāiya monka, bātamba kibundi kya Yelusalema ne konakanya tempelo yakyo. Jozefu unena amba kintu kya mudiyo umo wa Bayuda bāfwile, ne 97 000 bāselwa bu misungi. Butyibi bwa Leza bwāponena ngikadilo ya bintu ya Bayuda. Boba bānangile na lwitabijo ne kulonda kidyumu kya Yesu bāpandile ku kinzengele.
13, 14. (a) I binkumenkume’ka bitungele kumeso? (b) Mwanda waka tufwaninwe nyeke kunañuna kufikidila kwa bupolofeto bwa Bible?
13 Kudi kintu kiifwene na kino kisa kulongeka dyalelo. Bipindi bibadilwa mu Kitango kya Bumo bwa Mizo biketwa kufikidija butyibi bwa Leza. Pamo bwa basola bene Loma ba mu myaka katwa kabajinji bādi banenwe kulama Pax Romana (Ndoe ya Loma), mo monka ne Kitango kya Bumo bwa Mizo nakyo kyo kitelwa bu kingidilwa kya kuleta ndoe dyalelo. Eyo, basola bene Loma bālongele bukomo bwa kuleta’ko mutyima-ntenke mu ntanda ya mu mafuku’a, inoko bo abo bonka bāletēle Yelusalema musala. Bupolofeto bwa Bible bulombola amba ne dyalelo bikapita muswelo umo onka, bitango bilungile ku Kitango kya Bumo bwa Mizo bikamona mutōtelo bu kintu kileta kavutakanya, o mwanda bakashilula na konakanya Yelusalema wa dyalelo—Bipwilo bya Kine Kidishitu—pamo ne bipindi byonso bya Babiloni Mukatakata. (Kusokwelwa 17:12-17) Bine, umbikalo wa ntanda yonso wa mutōtelo wa bubela wendanga ku koneka.
14 Musala wa mutōtelo wa bubela yo ngalwilo ya kyamalwa kibūke. Ku mfulo kwa kyamalwa kibūke, bipindi byonso bishele bya ino ngikadilo imbi ya bintu bikonakanibwa. (Mateo 24:29, 30; Kusokwelwa 16:14, 16) Kunanga na lwitabijo kwitukwasha twikale nyeke kunañuna kufikidila kwa bupolofeto bwa Bible. Kadi ketongolwangapo na milangwe ya kunena amba kitango kilongelwe na bantu pamo bwa Kitango kya Bumo bwa Mizo kikaleta ndoe ne mutyima-ntenke bya binebine. Shi ke pano, mwene būmi bwetu bufwaninwe kulombola amba tuyukile na kusumininwa amba “difuku dikatakata dya Yehova didi pabwibi”?—Zefenia 1:14.
Kunanga na Kumona—I Kyaka Muswelo’ka?
15. I dikinga’ka dyāponene’mo muzo wa Isalela nansha byobēmwenine madyese a Leza?
15 Myanda yātene Isalela wa kala ilombola byaka bidi mu kuleka lwitabijo luzozejibwa na kunanga na kumona na meso. Bene Isalela bēmwenine na meso mpupo dikumi yāfwijije baleza ba bene Edipito bumvu ne kupwa bābandila na meso abo bunyongolodi bwa kashā pa Kalunga Katyila, ino bābulwa kikōkeji ne kulonga kyana kya ñombe kya nsahabu kebekitōta. Bakōkele ne kupungila pa kwilaija Mosesa wāijije “kutūka ku lūlu.” (Divilu 32:1-4) Kupungila kwabo ko kwēbatonwene kebatōta nkishi obamwene na meso abo. Kunanga kobānangile na kumona wādi mutonko wa kutuka Yehova ne kino kyāfikije “kubwipi ne tununu tusatu twa bana-balume” ku kwipaibwa. (Divilu 32:25-29) Bine i kya bulanda shi mutōtyi wa Yehova dyalelo wātyibe butyibi bulombola amba keubijepo mwadi ne amba wabulwe kukulupila mu bukomo bwandi bwa kufikidija milao yandi!
16. Mumwekelo wa panja wa bintu wāfikije bene Isalela ku bika ne bika?
16 Mumwekelo wa panja nao wāfikije bene Isalela ku kulonga bibi mu miswelo mikwabo. Kunanga na kumona na meso kwēbapele moyo wa kutyina balwana nabo. (Umbadilo 13:28, 32; Kupituluka 1:28) Kwēbatwele ku kwalakana lupusa lwāpelwe Mosesa na Leza ne ku kwiuningila pa būmi bwabo. Kuno kubulwa lwitabijo kwebafikije ku kwabila Edipito uludikwa na bademona pa kyaba kya kwabila Ntanda ya Mulao. (Umbadilo 14:1-4; Mitōto 106:24) Bine, Yehova wāfityilwe pa kumona bantu bandi babulwa bulēme bikatampe kwadi Aye Mulopwe wabo wampikwa kumweka!
17. I bika byāfikije bene Isalela ku kupela buludiki bwa Yehova mu myaka ya Samwele?
17 Ne mu myaka ya mupolofeto Samwele namo muzo mutongwe wa Isalela wāpile mu dikinga dya kunanga na kumona na meso. Bantu bāshilwile kwabila mulopwe obamona na meso. Nansha byēlombwele Yehova amba aye ye Mulopwe wabo, ino abo kebāikelepo kunanga na lwitabijo. (1 Samwele 8:4-9) Pa kukimba kwikala bwa mizo ibajokolokele, bēobolwela byamalwa na kupela na kibengo buludiki bwampikwa kato bwa Yehova.—1 Samwele 8:19, 20.
18. I ñeni’ka yotuboila ku byaka bidi mu kunanga na kumona na meso?
18 Batwe bengidi ba Yehova ba dyalelo, tusangedile kipwano kyotupwene na Leza. Kadi tudi na kipyupyu kya kusaka kuyuka ne kulonda mu būmi bwetu ñeni ya kamweno yotuboila ku ino myanda ya pa kala. (Loma 15:4) Bene Isalela pa kunanga na kumona na meso, bāidilwe’ko amba Leza ye wibaludika kupityila kudi Mosesa. Shi netu tubalabe, tukokeja kwilwa amba Yehova Leza ne Yesu Kidishitu, Mosesa Mukatampe, bo baludika kipwilo kya bwine Kidishitu dyalelo. (Kusokwelwa 1:12-16) Tutadijei kutyina twakamona kipindi kya bulongolodi bwa Yehova kya pano panshi na mumweno wa bu muntu. Shi bitupu, tukashilula kwiuninga ne kubulwa kutendela bantunguluji ba Yehova ne bidibwa bya ku mushipiditu byotupebwa kupityila kudi “umpika wa binebine, udi na manwa.”—Mateo 24:45.
Sumininwa Kunanga na Lwitabijo
19, 20. I bika byosumininwe kulonga, ne mwanda waka?
19 Bible unena’mba: “Kwikwata kwetu kekudipo kwa ku ngitu ne ku mashi, ehe, i kwa ku bene bakatampe bene, ne ku balupusa, ne ku balopwe ba fukutu ya panopanshi, ne ku bibumbo bya bushipiditu bya bubi bya momwa mūlu.” (Efisesa 6:12) Walwana netu mwinemwine i Satana Dyabola. Kyafwila aye i kona lwitabijo lwetu mudi Yehova. Ukimbanga muswelo o-onso wa kwitunekenya amba tushinte butyibi botutyibile kwingidila Leza. (1 Petelo 5:8) I bika biketukinga tuleke kongolwa na mumwekelo wa panja wa ngikadilo ya bintu ya Satana? I kunanga na lwitabijo, ke na kumonapo! Twiubijei ne kukulupila mu milao ya Yehova nabya tukalamibwa kadi ‘ketukalobejapo lwitabijo lwetu.’ (1 Temote 1:19) Bine ne bine ponka, tusumininwei kunanga nyeke na lwitabijo ne kukulupila ne pa mfulo amba madyese a Yehova adi’ko. Kadi twendelelei na kulombela mwa kupandila ku bintu byonso binenwe kwikala’ko panopano ponka.—Luka 21:36.
20 Potunanga na lwitabijo, ke na kumonapo na meso, tulondanga Kimfwa kyetu kya kutendelwa. Bible unena’mba: “Kidishitu nandi wemususukile, wemushia bu-kitompekejo kya kumulonda bānwe mu māyo andi.” (1 Petelo 2:21) Kishinte kilonda’ko kikesambila pa muswelo otukokeja kunanga mwaānangile aye.
Lelo Ukivulukile?
• I ñeni’ka yowaboila ku kimfwa kya Mosesa ne kya Esau pa bitala kunanga na lwitabijo, ino ke na kumonapo na meso?
• I kika kiketukwasha twepuke kuswa byabupeta?
• Lelo kunanga na lwitabijo kwitukwasha namani tuleke kumona amba mfulo ikidi kulampe?
• Mwanda waka i kyaka kunanga na kumona na meso?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 9]
Mosesa wānangile na lwitabijo
[Kifwatulo pa paje 10]
Le kwipwija mukose kobe kukukankajanga divule kwingila mingilo ya kiteokratike?
[Kifwatulo pa paje 12]
Kuta mutyima ku Kinenwa kya Leza kukukiñanga namani?