Yehova I Mukumbi Wetu

“Yehova i Mukumbi wami; nkikabulwangapo, mhm.”—MITŌTO 23:1.

1-3. Mwanda waka ke kya kutulumukapo shi Davida wādingakenye Yehova na mukumbi?

 SHI abakunena amba lombola muswelo Yehova walelele bantu bandi, ukanena namani? Le i kwenzakanya’ka kokaleta mwanda wa kulombola buledi bwa kanye bwalelele bengidi bandi ba kikōkeji? Pano ke papite myaka 3 000, mulopwe Davida, mulembi wa mitōto, wālombwele biyampe shē mwikadile Yehova, na kwenzakanya na mwingilo waādi dibajinji wingila mu būmi bwandi.

² Davida, mu busongwalume bwandi, wādi mukumbi, o mwanda wādi uyukile mulelelwanga mikōko. Wādi upotolwele amba shi mikōko ilekwe pa ayo mine, ikajimina lubilo lonka ne ikakwatwa bipēla byonka na bangivi ne banyema ba budyani. (1 Samwele 17:34-36) Bine, shi mikōko keidipo na mukumbi wa kwiilela, ikokeja kukomenwa kumona lumenya ne madyo mayampe. Davida, pa kutama, kābudilwepo kuvuluka nsaa mivule yaādi ukumba, ulama, ne kudisha mikōko.

³ Nanshi ke kya kutulumukapo shi mwingilo wa bukumbi wāile mu ñeni ya Davida pa kusoneka ku bukomo bwa mushipiditu muswelo ulelanga Yehova bantu bandi. Mutōto wa 23, wālembelwe na Davida, ushilula na bino binenwa amba: “Yehova i Mukumbi wami; nkikabulwangapo, mhm.” Tumonei bino binenwa mobikadile byendele’mo. Kupwa, na bukwashi bwa Mutōto wa 23, tusa kumona kadi miswelo Yehova yalelanga batōtyi bandi monka mulelelanga mukumbi mikōko yandi.—1 Petelo 2:25.

Kwenzakanya Kwendele’mo

4, 5. Le Bible ulombola namani kipangila kya mikōko?

⁴ Yehova udi na bitenta bivule mu Bisonekwa, ino bu “Mukumbi” i mwityilo ubadilwa mu mītyilo ilombola nakampata kinyenye. (Mitōto 80:1) Pa kwivwanija senene mwanda waka i kyendele’mo kwita Yehova bu Mukumbi, i biyampe tuyuke bino bintu bibidi: kibajinji, kipangila kya mikōko ne kya bubidi, biselwa ne ngikadilo ya mukumbi muyampe.

⁵ Bible uteñanga divule ku kipangila kya mikōko, na kulombola amba itabanga lubilo ku kisanso kya mukumbi (2 Samwele 12:3), keitombokangapo (Isaya 53:7), ne amba keidipo na bukomo bwa kwilwija. (Mika 5:8) Musoneki umo wālelele mikōko myaka mivule unena’mba: “Mikōko ‘keilelangapo ayo mine’ na mulangila bamobamo.  Ilomba kutebwa mutyima kitatyi kyonso ne na katentekeji, kutabuka ñombe ya banyema bakwabo.” Pa kusaka bino bipangwa bikale na būmi poso enka kwikale mukumbi wa kilelo.—Ezekyele 34:5.

6. Le dibuku dimo dishintulula bishima dinena bika pa mwādi mupityila difuku dya mukumbi wa pa kala?

⁶ Le difuku dyādi dipityila mukumbi wa pa kala namani? Dibuku dimo dishintulula bishima dinena’mba: “Lubanga na bwē, wādi ulupula luombe mu kipombo, wilutangidila kumeso kakelutwala ku madyo. Kupwa wādi wilukengelela dyuba dyonso, kasha uta’ko mutyima kutyina amba nansha umo wakajimina, ne shi kudi wakakimwene, wapanduka mu luombe, wādi ukeukimba na kininga kufika’nka ne byaeutana ne kwiwaluja. . . . Bufuku wājokeja luombe ku kipombo kyalo, ne kwiibala poipita munshi mwa mukombo wandi poitwela pa kibelo, kutyina amba pakabulwa nansha umo. . . . Pavule pene wādi ulama kipombo bufuku kutyina banyema ba budyani bakeitamba, nansha ngivi wakāya kwiba’yo.” *

7. Mwanda waka mukumbi wa mu myaka’ya wādi kyaba kimo ufwaninwe kwikala na kitūkijetyima ne kinyenye kikatampe?

⁷ Kudi bitatyi bimo byādi bilomba mikōko, nakampata yoya ya memi ne myana, kitūkijetyima ne kutebwa mutyima na kinyenye. (Ngalwilo 33:13) Kitabo kimo kīsambila pa Bible kinena’mba: “Divule kubutulwa kwa bana mu luombe kwādi kulongekela kulampe mu ngulu. Mukumbi wādi utentekela kuta mutyima mukōko mukaji ubutwile mu bino bitatyi bya pa bula ne kusela kana kutūla ne ku kipombo. Mafuku abala-anga’a, wādi unenwe kusela kana mu makasa andi nansha kwikavungila mu mpapo ya mutwelo wandi, kufika ne byokabwanya kunanga.” (Isaya 40:10, 11) Bine, mukumbi muyampe wādi nanshi ufwaninwe kwikala na ngikadilo mikomo ne ya kinyenye.

8. Davida uleta bubinga’ka bwakulupidile mudi Yehova?

⁸ “Yehova i Mukumbi wami”—mwene bino binenwa i bifwaninwe kutelelwa Tata wetu wa mūlu? Potubandaula Mutōto wa 23, tusa kumona muswelo witulela Leza na bukomo ne na kinyenye pamo bwa mukumbi. Mu vese 1, Davida ulombola kikulupiji kyandi amba Leza ukapa mikōko Yandi byonso byoisakilwa kutyina amba, ‘yakabulwa’ kantu nansha kamo. Mu mavese alonda’po, Davida uleta bubinga busatu bwakulupidile kino, amba: Yehova ulombolanga, ukinga, ne kudisha mikōko yandi. Twisambilei pa bubinga bumo ne bumo.

“Unombola”

9. I kifuko’ka kya ndoe kisambila’po Davida, ne mikōko ikokeja kusokola namani kino kifuko?

⁹ Dibajinji, Yehova ulombolanga nansha kuludika bantu bandi. Davida wāsonekele amba: “Undādikile mu madyo a lumenya; unkunkuja pa mema atalala, nyā! Ungalwija muya wami; unombola mu mashinda malumbuluke pa mwanda wa dyandi dijina.” (Mitōto 23:2, 3) Luombe lulēle mu ndoe mu bukata mwa ntundubuko ya bidibwa—pano Davida ulombola’tu kuloelelwa, kutūkijibwa mutyima, ne mutyima-ntenke. Kishima kya Kihebelu kyalamwinwe bu “madyo” kikokeja kushintululwa bu “kifuko kiyampe.” Bine, mikōko keikokejapo ayo mine kusokola pantu payampe pa kulāla mu ndoe. Nanshi mukumbi ye ufwaninwe kwiilombola nansha kwiiludika ku “kifuko kiyampe” uno muswelo.

10. Leza ulombolanga namani amba ukulupile motudi?

¹⁰ Le Yehova witulombolanga nansha kwituludika namani dyalelo? Dibajinji i na kwitupa kimfwa. Kinenwa kyandi kitusoñanya amba “iulai Leza.” (Efisesa 5:1, Bisonekwa Bitokele) Myanda idi kūlu ne kunshi itela lusa, lulekelo, ne buswe. (Efisesa 4:32; 5:2) Bine, Yehova i mwitushile kimfwa kilumbuluke mu kulombola ino ngikadilo miyampe. Lelo Leza i mupityije’byo kipimo pa kwitulomba tumwiule? Mhm. Ano madingi a ku bukomo bwa mushipiditu i kilomboji kya kutendelwa kilombola amba ukulupile motudi. Namani? Twi bapangwe mu kimfwa kya Leza, ko kunena amba tudi na ngikadilo ya mu mwikadilo ne  bwino bwa kuyuka bintu bya ku mushipiditu. (Ngalwilo 1:26) Pa kino, Yehova uyukile amba nansha byotudi bakubulwa kubwaninina, ino tubwanya kutamija ngikadilo pamo na yoya yadi nayo. Langa’po’tu bidi—Leza wetu wa buswe ukulupile amba tukokeja kwikala mwaikadile. Shi tulonde kimfwa kyandi, uketulombola kudi ‘kifuko kilumbuluke.’ Bine, mu ino ntanda ya butapani, batwe tukekala “umakomo,” na ndoe ya kuyuka amba twi betabijibwe na Leza.—Mitōto 4:8; 29:11.

11. Yehova utalanga bika paludika mikōko yandi, ne kino i kimweke namani mu byobya byasaka kotudi?

¹¹ Yehova wituludikanga na kinyenye ne kitūkijetyima. Mukumbi uyukanga bukōkekōke bwa mikōko yandi, o mwanda wiiludikanga “mwendele pa matabula” ayo. (Ngalwilo 33:14) Yehova nandi uludikanga mikōko yandi “mwendele pa matabula” ayo. Utalanga bwino bwetu ne ngikadilo yotudi’mo. Bine, ujadikanga matabula, kadi ketulombengapo nansha dimo byobya bitabukile pa bukomo bwetu. Kyasaka’tu i tulonge’byo na mutyima onso. (Kolose 3:23) Ino bikekala namani shi ubanunupa ne kukibwanyapo kulonga mowadi ulongela pa kala? Nansha shi ubabela misongo ikukankaja kulonga bivule? Papo po pene panengelele musoñanya witulomba kulonga bintu na mutyima onso. I kutupu mityima ibidi iifwene. Kwingila na mutyima onso i kulonga byonso byokokeja kulonga mu mwingilo wa Leza pangya bukomo ne buninge bobe. Nansha shi ubatanwa na bikoleja mu lwendo lobe, yuka amba Yehova usangedile butōtyi bomutōta ne mutyima obe onso.—Mako 12:29, 30.

12. I kimfwa’ka kya mu Bijila bya Mosesa kilombola amba Yehova uludikanga mikōko yandi “mwendele pa matabula” ayo?

¹² Pa kusaka kwivwanija muludikilanga Yehova mikōko yandi “mwendele pa matabula” ayo, ivwana byobya byādi bilombwa pa kwela byakwela bya bubi mu Bijila bya Mosesa. Yehova wādi usaka byakwela bilumbuluke byelwa na mutyima wa kufwija’ko. Inoko bino byakwela byādi bitandikwe mungya misokwe ya muntu ne muntu. Bijila byādi binena’mba: “Shi kadipo ne mwakuletela kana-kamukōko, nankyo ukaleta . . . tukutyikutyi tubidi, nansha bibondya bya bankunda bibidi.” Ino le shi muntu wakomenwa ne bankunda babidi bene le? Nankyo ukaleta nansha “bukula bunane.” (Levi 5:7, 11) Kino kilombola amba Leza kādipo ulomba bintu bitabuke bukomo bwa yewa uleta kyakwela. Bine, Leza kashintangapo, o mwanda tusengibwanga pa kuyuka amba kalombangapo nansha dimo bintu byoketubwanyapo kumupa; ino usangelanga kutambula byobya byotubwanya kulonga. (Malaki 3:6) Bine, i kya nsangaji mpata kuludikwa na Mukumbi witwivwana uno muswelo!

‘Nkikakwatwapo Moyo wa Kibi, Mwanda Abe Udi Nami’

13. Mu Mitōto 23:4, Davida wānene bya bulunda muswelo’ka, ne mwanda waka ke kya kutulumukapo?

¹³ Davida uleta bubinga bwa bubidi bwa kukulupila kwandi, amba: Yehova ulamanga mikōko yandi. Tutanga’mba: “Eyo, i binebine, nansha mpityile mu kipakasa kya mujiñininya wa lufu, nkikakwatyibwapo moyo ku kibi, shi kika, shi kika? mhm; mwanda abe udi nāmi:  Kamama kobe ne mukombo obe binseñanga ku mutyima.” (Mitōto 23:4) Pano Davida unena bya bulunda na kutela Yehova amba “abe.” Kino ke kya kutulumukapo, mwanda Davida wisambilanga pa muswelo wāmukweshe Leza ōminine byamalwa. Ke-pantu Davida wāpityile mu bipakasa bivule bya lufu—mu bitatyi byādi būmi bwandi mu kyaka. Ino kātyininepo moyo mwanda wādi umona amba Leza wādi nandi—kupityila ku “kamama” ne “mukombo” Wandi. Davida pa kuyuka amba Yehova umulamanga, wāsengelwe pa mutyima kadi kābudilwepo kufwena kwadi. *

14. I kikulupiji’ka kitupa Bible pangala pa bulami bwa Yehova, ino kino kekishintululapo bika?

¹⁴ Le Yehova ulamanga dyalelo mikōko yandi namani? Bible witukulupija amba i kutupu walwana—demona nansha muntu—ukabwanya kufundula mikōko yandi pano pa ntanda. Yehova kakalekapo kino kilongeke, nansha dimo. (Isaya 54:17; 2 Petelo 2:9) Inoko, kino kekishintululapo amba Mukumbi wetu uketukinga ku binzengele byonso. Tutanwanga na byamalwa biponena bana ba bantu bonso, kadi tufikilwanga na kulondwalondwa kulondwa bene Kidishitu bonso ba bine. (2 Temote 3:12; Yakoba 1:2) Kudi bitatyi bimo byotukokeja ne kunena amba, tudi “mu kipakasa kya mujiñininya wa lufu.” Kimfwa, tukokeja padi kukadikila ku milomo ya kina kya lufu pa mwanda wa kupangwapangwa nansha pangala pa misongo mikomo. Pakwabo muntu otuswele ukokeja kununka lufu nansha kufwididila’tu. Mu bino bimweka bu bitatyi bibi, Mukumbi wetu udi netu, ne witulamanga. Namani?

15, 16. (a) Yehova witukwashanga namani tunekenye bijika bitutana? (b) Sekununa mwanda mumweke ulombola amba Yehova witukwashanga potutanwa na matompo.

¹⁵ Yehova kanenepo amba uketunyongolola mu kingelengele. * Inoko tukulupilei’tu amba: Yehova uketukwasha tunekenye bijika byo-byonso bikokeja kwitutana. Uketupa tunangu twa mwa kulwila na “byakutompibwa” palapala. (Yakoba 1:2-5) Mukumbi wikalanga na kamama nansha mukombo, ke mwanda’po’tu wa kupanga nao banyema ba budyani kete, mhm, ino i ne mwanda wa kukumba nao mikōko mu dishinda dyoloke. Yehova nandi “witukumbanga,” padi i kupityila kudi batōtyi netu, amba tulonde madingi a mu Bible akokeja kwitukwasha bikatampe mu ngikadilo yotudi’mo. Kadi Yehova witupanga ne bukomo bwa kūminina. (Fidipai 4:13) Kupityila ku mushipiditu sandu wandi, twikalanga na “bukomo butabukile pa bwikalwanga nabo.” (2 Kodinda 4:7, NW) Mushipiditu wa Leza ukokeja kadi kwitukwasha tutyumwine umanwi matompo o-onso etupapamwina Satana. (1 Kodinda 10:13) Mwene i kintu kitusenga ku mutyima pa kuyuka amba Yehova utengele’nka kwitukwasha?

¹⁶ Bine, nansha shi tubatanwa mu kipakasa kya mwemba wa lufu kya muswelo’ka, ketupitanga’mo kasuku ketu. Mwanda mukumbi wetu udi netu, witukwasha mu miswelo yoketukokejapo padi kwivwanija mu kine kitatyi’kya. Ivwana mwanda watene mukulumpe umo mwine Kidishitu obapimine amba udi na kimenwa mu bongolo. “Dibajinji, nadi bine neipangula shi i Yehova wankalela nansha shi ukinswele. Ino nadi nsumininwe kuleka kusonsoloka Yehova. Penepa namwabija mu bikambija byami. Yehova nandi wankwasha, na kunsenga kupityila kudi batutu ne bakaka. Bavule badi banombola myanda yobajingulwile itala pa muswelo obalwile na misongo yabo. Bushintuludi bwabo bujalale bwamvulwije amba misongo yami ke kintupo kyeni. Bukwashi bwabo bumweke, kubadila’mo ne byabuntu bimo bya kanye bitenga mutyima, byankulupije monka amba Yehova kanfityilwepo mutyima. Shako, nenwe’nka kulwa na misongo yami, kadi nkiyukilepo koikafula. Inoko, nkulupile amba Yehova udi nami, ne amba ukendelela na kunkwasha mu matompo ami.”

 “Unongolwelanga Mesa mu Meso Ami”

17. Davida, mu Mitōto 23:5, ulombola amba Yehova udi namani, ne mwanda waka kino kyelekejo kekipatenyepo kyokya kya mukumbi?

¹⁷ Pano Davida utela bubinga bwa busatu bwakulupidile mudi Mukumbi wandi: Yehova udishanga mikōko yandi, kadi bidibwa bya ntanda ne miseke. Davida usoneka’mba: “Unongolwelanga mesa mu meso ami mu kifuko kya banshikilwe; ubanshinga mutwe māni; kitomeno kyami kibayūla bā! ke kimwangika ne kumwangika.” (Mitōto 23:5) Mu uno vese, Davida ulombola amba Mukumbi wandi i mufikilwa wa buntu, upāna bidibwa ne bitomibwa bya ntanda ne miseke. Bino byelekejo bibidi—kya mukumbi muledi ne kya mufikilwa wa buntu—kebipatenyepo. Mwanda mukumbi muyampe ufwaninwe kuyuka i kwepi kudi madyo madimbile ne mema mavule a kutomeja luombe lwandi, kutyina amba ‘lwakabulwa kintu nansha kimo.’—Mitōto 23:1, 2.

18. I bika bilombola amba Yehova i mufikilwa wa buntu?

¹⁸ Lelo Mukumbi wetu i mufikilwa wa buntu? Bine ne bine ponka! Langa’po buya, buvule, ne kwishilashila kwa bidibwa bya ku mushipiditu byotudi nabyo. Yehova i mwitupe, kupityila ku kabumbo ka umpika wa binebine ne wa manwa, mabuku etukwasha ne mpangiko ya kamweno ya kupwila, kubungakana, ne bitango—byonso bino mwanda wa kuvuija bisakibwa byetu bya ku mushipiditu. (Mateo 24:45-47) Na bubine, bidibwa bya ku mushipiditu kebidipo mpwilo. ‘Umpika wa binebine ne wa manwa’ ke mulupule midiyo ne midiyo ya Mabible ne bitabo bya kwitwivwanija Bible mu ndimi 413. Yehova i mwitupe kadi bidibwa bya ku mushipiditu bishileshile mpata—tamba ku “mabele” a bufundiji bwa mu Bible bwa kyalwilo kutūla ku “bidibwa bikomokomo” bya myanda ya mushike ya ku mushipiditu. (Bahebelu 5:11-14) O mwanda shi tudi na myanda nansha butyibi botukimba kukwata, ketukolelwangapo kutuna byonso bitusakilwa. Le twadi ba kwikala namani shi ketwadipo na bino bidibwa bya ku mushipiditu? Bine, Mukumbi wetu i kyaba bulāle mu kupāna bya kupāna!—Isaya 25:6; 65:13.

“Nkēkalanga mu Njibo ya Yehova”

19, 20. (a) Mu Mitōto 23:6, i kikulupiji’ka kilombwele Davida patōka, ne netu tukekala nakyo muswelo’ka? (b) I bika byotukesambila’po mu kishinte kilonda’ko?

¹⁹ Davida pa kupwa kulanguluka pa mwikadile Mukumbi ne Muledi wandi, uvuya’mba: “Būmuntu bonka bonka ne kanye bikanondanga mafuku onsololo a būmi bwami; ino nkēkalanga mu njibo ya Yehova nyeke na nyeke.” (Mitōto 23:6) Davida wisamba bintu bitamba ku mutyima wa kufwija’ko ne wa lwitabijo—kufwija’ko pa kuvuluka bya pa kala ne lwitabijo pa kutala bya kumeso. Uno mukumbi wa kala utūkije mutyima, pa kuyuka amba ponso padi nyeke kubwipi na wandi Mukumbi wa mūlu, pamo bwa aye wikele mu njibo Yandi, nabya ukatebwa nyeke mutyima wa buswe na Yehova.

²⁰ Bine, tubafwija’ko bininge pangala pa bino binenwa bitobala bisonekelwe mu Mutōto wa 23! Davida wāsokwele binenwa bifikile’po bituyukija muswelo Yehova walombola, kulama, ne kudisha mikōko yandi. Binenwa bya kyanga bya Davida byālaminwe mwanda wa kwitukulupija netu amba tukokeja kunyemena kudi Yehova Mukumbi wetu. Na bubine, ponso potufwena kudi Yehova, uketulela pamo bwa Mukumbi wa buswe “mafuku onsololo,” bine, nyeke ne nyekeke. Inoko, byotudi mikōko yandi, tudi na kiselwa kya kunanga pamo na Yehova, Mukumbi wetu Mukatakata. Myanda itala pa kunanga yo yotukesambila’po mu kishinte kilonda’ko.

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ukivulukile?

• Mwanda waka i kyendele’mo Davida enzankanye Yehova na mukumbi?

• Yehova wituludikanga namani na kwivwanija?

• Yehova witukwashanga tūminine matompo muswelo’ka?

• I bika bilombola amba Yehova i mufikilwa wa buntu?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 24]

Yehova uludikanga mikōko Yandi mwādi mwikadile mukumbi mu Isalela