Bantu “ba mu Ndimi Yonsololo” Abaivwana Myanda Miyampe

“Bantu dikumi ba mu ndimi yonsololo ya mizo’ya, [bakanena] amba: Batwe tukenda nenu, mwanda tubaivwana’mba Leza udi nenu pamo.”—ZEKADIA 8:23.

1. Yehova wāteakenye namani kitatyi ne kyaba kiyampe kya kushilula bwine Kidishitu mu ndimi mivule ne mu mizo yonso?

 KITATYI ne kyaba, byonso byādi binengele’tu. Ke-pantu dyādi difuku dya Pentekosa 33 K.K. Mayenga munyuma, Bayuda ne betūtyile’mo bātambile mu matanda kubwipi kwa 15 a mu Umbikalo wa Loma ne a kukwabo baiya kutūtyikila mu Yelusalema ku masobo a Pashika. Mu difuku’dya, tununu ne tununu umbukata mwabo bāivwana—ke mu kavutakanyapo na kāikele na bantu ba mu Babele wa kala, ino i na kwivwanija senene—bantu bitupu bayulwe mushipiditu sandu basapula myanda miyampe mu ndimi mivulevule yādi inenwa mu umbikalo. (Bilongwa 2:1-12) Pa kine kyaba’kya, kipwilo kya bwine Kidishitu kyābutulwa ne kushilula mwingilo wa kufundija mu ndimi mivule, ne mu mizo yonso, mwingilo ukyendelela ne didi kūlu dino.

2. Le mu Pentekosa 33 K.K., bemvwaniki beshileshile bādi “ke batyikuka” bana ba bwanga ba Yesu namani?

² Bana ba bwanga ba Yesu abo bādi padi besambanga ne Kingidiki, ludimi lwādi lunenwa na bantu bonso mu myaka’ya. Kadi bādi banena ne Kihebelu, ludimi lwādi lunenwa ku tempelo. Inoko mu dine difuku dya Pentekosa’dya, bemvwaniki beshileshile bādi “ke batyikuka” pa kwibevwana banena mu yabo ndimi. Byāfula namani? Bemvwaniki batengwa pa mutyima na bubinebine bwa bintu byobaivwene mu ndimi yabo ya tamba kubutulwa. Ku mfulo kwa difuku’dya, kakisumpi katyetye ka bana ba bwanga kabaya ke kisumpi kikatampe kya bantu 3000 ne musubu!—Bilongwa 2:37-42.

3, 4. Mwingilo wa busapudi wādi wenda utandabuka namani pātambile bana ba bwanga mu Yelusalema, mu Yudea, ne mu Ngadilea?

³ Kinondanonda’tu na kino kinkumenkume, kupangwapangwa kwa malwa kwāshilula mu Yelusalema, ino “boba bapalakene’ba badi benda mu ntanda monso benda basapula Myanda Miyampe.” (Bilongwa 8:1-4, Myanda Miyampe ku Bonso) Kimfwa, tutanga mu Bilongwa shapita 8 myanda itala Fidipa, wādi padi musapudi unena Kingidiki. Fidipa wāsapwidile bene Samadia. Kadi wāsapwila ne ntungu mwine Efiopya wāitabije musapu utala padi Kidishitu.—Bilongwa 6:1-5; 8:5-13, 26-40; 21:8, 9.

⁴ Bene Kidishitu pa kwenda benda bakimba kwa kwikala, panja pa Yelusalema, Yudea, ne Ngadilea, bādi batana kikoleja kipya kya kwisamba na bantu ba misaka ne ndimi ingi. Bamo bādi padi basapwila enka Bayuda kete. Ino Luka mwanā bwanga usapula’mba: “Kwadi ne bakwabo bamo bene Saipusa, ne bene Saidini, nabo pa kufika mu Antyioka ke bēsambe ne baNgidiki ke bebasapwila [myanda miyampe ya] Mfumwetu Yesu.”—Bilongwa 11:19-21.

Leza Wambulwa Mboloji—Musapu Umo ku Bonso

5. Le kubulwa mboloji kwa Yehova i kumweke namani mu myanda miyampe?

⁵ Kuno kwendelela kwādi kukwatañene na mashinda a Leza; mwanda kwadi kekudipo ntondo. Yehova wākweshe mutumibwa Petelo  alemunune muswelo waādi umwene bantu ba mizo, o mwanda mutumibwa wātendele amba: “I binebine nanshi, namone Leza kalemekangapo bantu’mba: Yeu ye yeu, mhm. Nanshi mu mizo yonso enka umutyina, ulonga bilumbuluke nabya ye waitabijibwa kudi aye.” (Bilongwa 10:34, 35; Mitōto 145:9) Kadi mutumibwa Polo nandi, aye wādi bidi upangapanga bene Kidishitu, wānene amba Leza “usakila bantu bonso kupanda,” ko kunena’mba Leza kadipo na mboloji. (1 Temote 2:4) Kubulwa kubudilwe Umpangi mboloji i kumweke mu lukulupilo lwa Bulopwe lwapele bana-balume ne bana-bakaji, bantu ba lukoba, muzo, ne ludimi lo-lonso.

6, 7. I bupolofeto’ka bwa mu Bible bwālaile amba myanda miyampe ikasapulwa mu mizo yonso ne mu ndimi mivule?

⁶ Kuno kutandabuka kwa mwingilo kwālailwe tutwa twa myaka kumeso. Kukwatañana na bupolofeto bwa Danyele, Yesu i mupebwe “bufumu, ne ntumbo, ne bulopwe, amba bantu bonsololo, ne mizo, ne ndimi, bakamwingidile.” (Danyele 7:14) Bine, kuyuka’tu bidi amba dipepala dyokwete dino dilupulwanga mu ndimi 151 ne kwabanibwa’dyo ntanda yonsololo mwanda wa nobe utange myanda ya Bulopwe bwa Yehova; kufikidijanga buno bupolofeto bwa mu Bible.

⁷ Bible wālaile amba kudi kitatyi kikevwana bantu ba ndimi mishileshile musapu upāna būmi udi’mo. Zekadia ushintulula mukakokelwa bantu bavule na mutōtelo wa bine amba: “Kikafika enka nenki, mu oa mafuku’a bantu dikumi ba mu ndimi yonsololo ya mizo’ya, bakakwata, eyo, bakashipila ku kisandi kya yewa udi bumwine Yudea [bene Kidishitu bashingwe māni, babadilwa mu “Isalela wa Leza”], amba: Batwe tukenda nenu, mwanda tubaivwana’mba Leza udi nenu pamo.” (Zekadia 8:23; Ngalatea 6:16, MB) Kadi mutumibwa Yoano nandi ulombola byobya byaāmwene mu kimonwa’mba: “Namwene  kibumbo kikatampe kīne kekibadibwapo na muntu, mhm; batambile mu mizo yonso, ne mu bisaka byonso ne mu bantu, ne mu ndimi, bēmene mu kifuko kya lupona, ne kya Kāna-ka-mukōko.” (Kusokwelwa 7:9) Bine, buno bupolofeto i bufikidile mu meso etu!

Kufikila Bantu ba Miswelo Yonso

8. I myanda’ka idi’ko dyalelo ilomba tusendulule mwingilo wetu wa busapudi?

⁸ Dyalelo, bantu bajokolokanga bininge. Kushidimuka kwa ntanda kubafikija bantu ku kuvilukila ku matanda makwabo. Milwi ya bantu inyema mu matanda mudi mavita ne mudi bufudile ipungulukilanga ku bifuko kudi talala, kobakimba misokwe ne būmi bwa mutyima-ntenke ku ngitu. Mu matanda mavule, beni ne bapando batamba ntanda-bene pano ke bibumbo ne bibumbo bya bantu banena ndimi ya bweni. Kimfwa, mu Felande munenwanga ndimi 120 ne bya pangala; mu Ostrali ndimi 200 ne kupita. Mu kibundi’tu kimo kya États-Unis—mu San Diego—mutelekwanga ndimi 100 ne kupita!

9. Tufwaninwe kumona namani bantu bāya mu mwaba wetu banena ludimi lungi?

⁹ Le batwe bengidi bene Kidishitu tumwene bano bantu besamba ludimi lwishile na lwetu bu kijika mu mwingilo wetu? Nansha dimo! Ino tumwene kino bu muswelo umpya wa kutandabula mwaba wetu wa mwingilo—ke ‘madimi atōka atengele kwangulwa’ kadi. (Yoano 4:35) Tuloñanga bukomo bwa kuta bantu bayukile bisakibwa byabo bya ku mushipiditu mutyima, pampikwa kubanga muzo nansha ludimi lwabo. (Mateo 5:3) O mwanda mwaka ne mwaka ‘bantu ba ndimi yonso’ bavule bene bālamukanga ke bana ba bwanga ba Kidishitu. (Kusokwelwa 14:6) Kimfwa, kufika mu Kweji 8, 2004, mu Alemanye basapwile mu kintu kya ndimi 40. Mu kweji umo yenka, myanda miyampe yasapwilwe mu ndimi isenselela ku 30 mu Ostrali, papo myaka dikumi kunyuma yadi isapulwa mu ndimi 18 kete. Mu Ngidiki, Batumoni ba Yehova bafikīle bantu banena ndimi kubwipi kwa 20. Kujokoloka ntanda yonso, Batumoni ba Yehova 80 pa katwa kebesambangapo  Angele, alo ludimi luyukene bu lunenwa ntanda yonso.

10. Le musapudi ne musapudi udi na mwingilo’ka pa kulonga bana ba bwanga mu bantu “bonso”?

¹⁰ Bine, lubila lwa Yesu lwa ‘kulonga bana ba bwanga mu mizo yonso ya bantu’ lulondwanga! (Mateo 28:19) Batumoni ba Yehova pa kwitabija uno mwingilo, basapulanga mu matanda 235, babanya bitabo mu ndimi 400 ne kupita. Kadi bulongolodi bwa Yehova abo buletanga bingidilwa bikwasha pa kwisamba na bantu ba koku na koku, ino musapudi ne musapudi wa Bulopwe ufwaninwe kulonga bukomo bwa kufikija musapu wa mu Bible ku bantu “bonso” mu ludimi lobakokeja kwivwana biyampe. (Yoano 1:7, MB) Buno bukomo botulongela mwa kimo i bukwashe midiyo ne midiyo ya bantu banena ndimi mishileshile bamwene mu myanda miyampe. (Loma 10:14, 15) Eyo, umo ne umo uvuijanga mwingilo wa kamweno!

Kunekenya Bikambija

11, 12. (a) I bikambija’ka byotufwaninwe kunekenya, ne mushipiditu sandu witukwashanga namani? (b) Mwanda waka kusapwila bantu mu ludimi lobabutwidilwe kudi na bukwashi pavule pene?

¹¹ Dyalelo, basapudi ba Bulopwe bavule basakanga kufunda ludimi lwa bweni, mwanda kebakokejapo kutengela amba mushipiditu wa Leza wibalongele kingelengele kya byabuntu bya ndimi. (1 Kodinda 13:8) Kwifunda ludimi lupya ke kunekenepo. Nansha boba bene besamba kala ludimi lwa bubidi nabo bibalomba padi kusendulula mulangilo wabo ne manwa mwa kutobeja musapu wa mu Bible ku bantu besamba ludimi’lwa, ino abo na bibidiji ne bitamina bishile. Ne kadi divule dine beni bekalanga na bumvu ne kutuyuka; o mwanda i kaji kakomo pa kujingulula mulangilo wabo.

¹² Shako, mushipiditu sandu ukingila mu bengidi ba Yehova pobalonga buninge bwa kukwasha boba banena ndimi mikwabo. (Luka 11:13) Uno mushipiditu kewibapangapo bwino bwa kunena ndimi mu kingelengele, ino wibaningishanga mutyima wa kusaka kwisamba na bantu kebanenapo ludimi lwabo. (Mitōto 143:10) Bine, kusapwila nansha kufundija bantu musapu wa mu Bible mu ludimi lokebayukile biyampe kukokeja kwibatenga mu ñeni. Inoko pa kutenga mutyima wa bemvwaniki betu, i kipite buya pavule pene kunena mu ludimi lobabutwidilwe—mwanda lo lwine lutenga mu nkulwe ya byobasaka, byobalanga, ne byobakulupile.—Luka 24:32.

13, 14. (a) I bika bitononanga bamo bekale kusapula mu ludimi lwa bweni? (b) I muswelo’ka otumonanga uno mushipiditu wa kwipāna?

¹³ Basapudi bavule ba Bulopwe bashilulanga kusapula mu mwaba wa bantu banena ludimi lungi pa kupwa kumona mwitabilo obetaba biyampe ku bubinebine bwa mu Bible. Bakwabo nabo bakankamikwanga pa kumona bidi mu mwingilo wabo bikambija kupwa ke nsangaji. “Bantu bavule batambile mu Bulaya bwa Kutunduka badi na kyumwa kya bubinebine,” mo munenena bilo imo ya musambo wa Batumoni ba Yehova mu Bulaya bwa Kunshi. Bine, buya’byopo kukwasha bano bantu badi na kyumwa kya kwivwana!—Isaya 55:1, 2.

¹⁴ Inoko pa kusaka kupa bipa mu uno mwingilo, tufwaninwe kusumininwa ne kwipāna. (Mitōto 110:3) Kimfwa, bisaka bivule bya Batumoni ba mu Jampani bishiyanga mobo abyo mayampe mu bibundi bikatampe ne kwenda kunja kulampe bininge kukakwasha bisumpi bya Bashinwa bavilukīle’ko basaka kwivwanija Bible. Ku mukunko wa kushika kwa États-Unis, basapudi bendanga lwa motoka mu bula bwa nsaa umo nansha ibidi mwanda wa kukendeja bifundwa bya Bible na bantu banena Kifilipine. Mu Norveje, ba mulume ne mukaji bamo  befundanga na kisaka kitambile mu Afuganista. Bano batumoni ba mulume ne mukaji badi na boloshile I Kika Kisaka Leza Kotudi? * mu Angele ne mu kine Norveje. Ino kisaka kitañanga misango mu kine Peleshia, ludimi lwiifwene na Kidari, ludimi lwabo lobabutwidilwe. Ebiya pa kwisamba, besambanga mu Angele ne mu kine Norveje. Mushipiditu wa kwipāna ne wa kushinta musapwilo uno muswelo uletanga mpalo mivule ku beni betabija myanda miyampe. *

15. I muswelo’ka otukokeja batwe bonso kusapula mu ndimi mivulevule?

¹⁵ Nobe ubulwe’po kwingila na bengila uno mwingilo mu ndimi mivulevule? Wabulwa’po kushilula na kuyuka ndimi ya bweni inenwa divule mu wenu mwaba? Kupwa ukokeja kusela matrakte ne maboloshile a mu mine ndimi’ya. Kabuku Une bonne nouvelle pour des gens de toutes nations, kalupwilwe mu 2004, ke kakwashe kala mu kusambakanya lukulupilo lwa Bulopwe na musapu wako upēla, ukankamika, ne udi mu ndimi mivulevule.

“Sanswai Mweni”

16. Banabetu baselele biselwa balombwele namani kubulwa kwisakila mwa kukwashisha bantu banena ludimi lwa bweni?

¹⁶ Twifunde ludimi lukwabo nansha shi ketwifundile’lo, tukokeja batwe bonso kukwasha beni baile kwetu batambule bufundiji bwa ku mushipiditu. Yehova wānene bantu bandi amba: “Sanswai mweni.” (Kupituluka 10:18, 19) Kimfwa, mu kibundi kimo kikatampe kya mu Amerika wa Kungala, kudi bipwilo bitano bipwidilanga mu Njibo ya Bulopwe imo yonka. Monka mobikadile mu mobo onso, ku mfulo kwa mwaka pa kushinta kwa nsaa ya kupwila, kipwilo kya Kishinwa kyadi kya kwanza kupwila Dya Yenga kyolwa bininge. Kino kyadi kya kukankaja beni bavule kupwila, mwanda bengilanga twaji mu maleshitola. Ino bakulumpe ba mu bipwilo bikwabo baitabije na kanye kusendulula mpangiko mwanda wa kupwila kwa mu Kishinwa kwikale kupwilwa Dya Yenga dyuba dikidi’ko.

17. Le tufwaninwe kwiivwana namani shi bamo abasake kuviluka mwanda wa kukwasha bisumpi binena ludimi lwa bweni?

¹⁷ Batadi ba buswe bafwijanga’ko batutu ne bakaka ba bwino bakimba kuviluka mwanda wa kukakwasha bisumpi binena ndimi ingi. Batadi padi bakekala na mēlu a bano bafundiji ba bwino mu bipwilo byabo, ino bakekala na mutyima na owa wādi na bakulumpe ba mu Lesetala ne mu Ikoniuma. Bano bakulumpe kebāpelelepo Temote ende na Polo, nansha byaādi katyi kelwa ku lūbako mu bipwilo byabo. (Bilongwa 16:1-4) Ne kadi, boba batangidila mu mwingilo wa busapudi kebazozejibwangapo na milangilo, bibidiji, nansha mikadila ya beni. Ino, baswele kwishilashila’kwa ne kukimba miswelo ya kutamija kipwano kiyampe pa mwanda’tu wa myanda miyampe.—1 Kodinda 9:22, 23.

18. I kibelo’ka kikatampe kya mingilo kishitwidilwe bonso?

¹⁸ Monka mobyālailwe, myanda miyampe isapulwanga mu “ndimi yonsololo ya mizo.” Ino ne panenwa pano, kwilundila’ko kukidi’ko mu myaba ya boba banena ndimi ya bweni. Tununu ne tununu twa basapudi bepāne tutwelelanga pa kino “kibelo kikatampe kya mīngilo.” (1 Kodinda 16:9) Inoko, kudi bivule bisakibwa pa kusaka kubaija ino myaba, monka musa kwikilombwela kishinte kilonda’ko.

[Kunshi kwa dyani]

Le Ukokeja Kushintulula?

• Tukokeja kwiula namani kubulwa mboloji kwa Yehova ku bantu bonso?

• I muswelo’ka otufwaninwe kumona bantu ba mu wetu mwaba banena ludimi lwishile na lwetu?

• Mwanda waka i biyampe kusapwila bantu mu ludimi lwabo lobabutwidilwe?

• Tukokeja kulombola namani amba tutele beni botudi nabo mutyima?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kalata/Kifwatulo pa paje 23]

(Pa kuyukila’ko bikwabo, tala dibuku)

Loma

KELETE

AZIA

FIDYA

PAMFIDYA

PONTYUSA

KAPODOSA

MESOPOTEMYA

MEDE

PAFYA

ELAMA

ALABYA

DIBYA

EDIPITO

YUDEA

Yelusalema

Kalunga ka Meditelanea

Kalunga Kafita

Kalunga Katyila

Kitonto kya Peleshia

[Kifwatulo]

Pa Pentekosa 33 K.K., bantu ba mu matanda 15 a Umbikalo wa Loma ne a kukwabo bāivwene myanda miyampe mu ndimi yobabutwidilwe

[Kifwatulo pa paje 24]

Beni bavule betabanga ku bubinebine bwa mu Bible

[Kifwatulo pa paje 25]

Kilomboji kya Njibo ya Bulopwe mu ndimi itano