Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Ikalai Bengidi Bendelela Kumeso Kadi Besendulula

Ikalai Bengidi Bendelela Kumeso Kadi Besendulula

Ikalai Bengidi Bendelela Kumeso Kadi Besendulula

“Ku bantu bonsololo, nebālamukila bu-bintu byonso na’mba, kepabulwe, konsokonso mpandijeko bamo.”—1 KODINDA 9:22.

1, 2. (a) Mutumibwa Polo wādi mwingidi wa bwino mu mashinda’ka? (b) Le Polo wālombwele namani mumweno waādi umwene mwingilo waāpelwe?

 WĀDI ushikete biyampe na bantu bafunde masomo malampe kadi ne na bampunga ba mapema bitupu. Wādi muntu unekenya bamfumu ba Loma ne babimpulumba bene Fidya bene. Bilembwa byandi byādi bikunka mityima ya Bangidiki betabija byonso, ne ya Bayuda balamine’nka kishi kyabo bene kumo. Mulangulukilo wandi wādi keupeteka, kadi malango andi ādi akoka bantu na bukomo. Ino kādipo ubulwa pa kwanzila kwisambila na muntu ye-yense mwanda wa kufikija bamo ku kwitabija Kidishitu.—Bilongwa 20:21.

2 Uno mwana-mulume i mutumibwa Polo, bine wādi mwingidi wa bwino kadi wendelela kumeso. (1 Temote 1:12) Wātongelwe na Yesu ekale “kyakuselamo dijina [dyandi] kukeditwala ku baJentaila, ne ku balopwe, ne ku bāna ba Isalela bēne.” (Bilongwa 9:15) Le wāmwene namani uno mwingilo wāmupelwe? Wānene’mba: “Ku bantu bonsololo, nebālamukila bu-bintu byonso na’mba, kepabulwe, konsokonso mpandijeko bamo. Ino nongela bintu byonso pa mwanda wa myanda-miyampe, na’mba ngikale kumwena monka pamo na bānwe.” (1 Kodinda 9:19-23) Lelo i ñeni’ka yotuboila ku kimfwa kya Polo itukwasha netu twikale na bwino mu mwingilo wa kusapula ne kufundija?

Mwana-Mulume Mushinte Wātene Bikoleja

3. Polo wādi ulangila bene Kidishitu bika kumeso kwa aye kwalamuka?

3 Le Polo wādi nyeke muntu wa kitūkijetyima, ulangila bakwabo, mufwaninwe kupebwa uno mwingilo? Nansha dimo! Kufwila mutōtelo kwāikadije Solo (mwādi mutelelwa Polo kala) bu mupañañani wa kimpuma wa balondi ba Kidishitu. Paākidi nkasampe, wāitabije kwipaibwa kwa Shitevani. Kupwa, Polo wālondalonda bene Kidishitu pampikwa kafuku. (Bilongwa 7:58; 8:1, 3; 1 Temote 1:13) Wādi nyeke “upudika’nka kupudika byakutapa bāna-babwanga ba Mfumwetu.” Kāimaninepo enka pa kulondalonda betabije ba mu Yelusalema kete, ino wāshilwile kwibapoya bya nshikani kutūla’nka ne kungala, dya ku Damakasa.—Bilongwa 9:1, 2.

4. Le i kwisendulula’ka kwēsendulwile Polo pa kwitabija mwingilo wandi?

4 Padi kashilushilu kene ka mushikwa mukatampe wādi ushikilwe Polo bwine Kidishitu i kukulupila kwaādi ukulupile amba luno lwitabijo lupya lukōna mutōtelo wa bwine Yuda pa kwisoba’o na milangwe myeni kadi imbi. Ne kadi Polo wādi “muFadiseo,” dijina dishintulula amba “musansane.” (Bilongwa 23:6) Langa’po mobyātenekele Polo paāyukile amba pano Leza wāmutonge akasapule Kidishitu—ke ku bantu bo-bonsopo, mhm—ino i ku Bajentaila! (Bilongwa 22:14, 15; 26:16-18) Bine Bafadiseo bādi bapela nansha kudya na boba bobādi bamona bu babipya-mambo! (Luka 7:36-39) Bine, byādi bilomba Polo bukomo bukatampe pa kushinta mumweno wandi ne kwiukwatañanya na kiswa-mutyima kya Leza kya kusakila bantu ba miswelo yonso kupanda.—Ngalatea 1:13-17.

5. Tukokeja kwiula Polo mu mwingilo wetu namani?

5 Netu padi tusakilwa kwisendulula. Potwitana na bantu bavule beshileshile mu budimi bwetu bwa ndimi ne mizo yonso, i biyampe tulonge na mutyima umo bukomo bwa kubandaula mumweno wetu ne kufundula mfwatakani yo-yonso. (Efisesa 4:22-24) Twitabije nansha tupele, kotutamine ne masomo otufundile bidi na lupusa potudi. Bino bikunanga motudi mimweno ne mikadilo minyengakane, ya mfwatakani, ne ya kasumalomo. Tufwaninwe kunekenya ano malango shi tusaka kusokola bantu badi pamo bwa mikōko ne kwibakwasha. (Loma 15:7) Kino kyo kyālongele Polo. Wāitabije bikoleja mwanda wa kutandabula mwingilo wandi. Ino byaādi utononwa na buswe, wātamije bwino bwa kufundija botufwaninwe kwiula. Bine, shi twifunde mwingilo wa uno “mutumibwa wa baJentaila,” tukamona amba wādi muntu uta mutyima, wisendulula, ne wa bunwa mu kusapula ne mu kufundija kwandi. *Loma 11:13.

Mwingidi Wendelela Kumeso Wekwata’ko

6. Le Polo wādi uta namani mutyima ku nkulupilo ne ngikadilo ya bemvwaniki bandi, ne byādi bifula namani?

6 Polo wādi utele mutyima ku nkulupilo ne bitamina bya bemvwaniki bandi. Wēsambile na Mulopwe Akidipa II na kumusāsula bidi amba “abe udi na ñeni mikatampe ya mu miswelo yonso, ne mu myanda īdi mu baYudea.” Kupwa Polo wāingidija na bwino bintu byaādi uyukile pa nkulupilo ya Akidipa ne kumulombola myanda yādi ipotolwelwe biyampe na uno mulopwe. Milangwe ya Polo yādi patōka kadi wānene’yo na kusumininwa, o mwanda Akidipa wātentulwile amba: “I patyetye’tu po wasaka kunkōkeja ke ndi mwine Kidishitu!”—Bilongwa 26:2, 3, 27, 28.

7. Le Polo wēsendulwile namani pa kusapwila kibumbo kya mu Lesetala?

7 Polo wādi kadi wisendulula. Tala mwaāshilwidile kunena paādi usaka kukanda kibumbo kya mu Kibundi kya Lesetala kumutōta aye ne Banabasa bu baleza. Kinenwanga amba bano bantu bādi banena kine Laikonya bādi bakubulwa kufunda kadi ba kabutyibutyi kupita bonso. Mungya kunena kwa Bilongwa 14:14-18, Polo wātelele bupangi ne bungibungi bwa bipangwa amba bo bubinga bulombola bukatampe bwa Leza wa bine. Uno mulangwe wādi upēla kulonda, kadi mobimwekela wābwenye ‘kukankaja bibumbo kutapa bitapwa’ pa mwanda wa ba Polo ne Banabasa.

8. Le Polo wālombwele namani amba wisendululanga nansha byādi ukalabala bitatyi bimo?

8 Shako, Polo kādipo mubwaninine, ne bitatyi bimo, wādi ukalabala pa myanda imoimo. Kimfwa, kyaba kimo bāmukwete bya bumvu kadi byampikwa kwendela’mo, penepo nandi wāfunina Muyuda umo witwa dya bu Ananaisa. Ino pobāsapwidile Polo amba ubatuke kitobo mukatampe abe kuyuka mpika, wālomba ponka na ponka lusa. (Bilongwa 23:1-5) Paāfikile mu Atene namo, “mutyima munda wamwalamuka pa kumona kibundi kiyūle bankishi.” Ino mu mwisambo wandi waānene pa Kalūlu ka Malase, Polo kāmwekejepo mutyima wandi muvutakane. Ino wānene bene Atene pa kīkwe kyabo, kalanguluka nabo pa mwanda wa kwiivwanina’po na kutela madabahu a “Leza wampikwa kuyūkwa” ne kutela umo wa mu balembi babo.

9. Le Polo wāikele na bunwa namani pa kwisamba na bemvwaniki beshileshile?

9 Polo wāikele na bunwa bukatampe pa kwisamba na bemvwaniki beshileshile. Wādi uta mutyima ku bishi ne bintu byādi bilengeja bemvwaniki bandi bekale na mulangilo kampanda. Pa kutumina bene Kidishitu ba mu Loma mukanda, wādi uyukile biyampe amba bekele mwipata mwa umbikalo mukatakata wa mu oa mafuku. Mwanda mukatampe wa mu mukanda wa Polo waātumine bene Kidishitu ba mu Loma wādi ulombola amba bukomo bwa kyoneja bwa bubi bwa Adama i bunekenibwe na bukomo bwa kukūla bwa Kidishitu. Wēsambile na bene Kidishitu ba mu Loma ne boba bādi ba kubwipi mu muneneno wibatenga ku mityima.—Loma 1:4; 5:14, 15.

10, 11. Le Polo wākwatañenye namani byelekejo byandi na bemvwaniki bandi? (Tala ne kunshi kwa dyani.)

10 Le Polo wādi ulonga namani shi kasake kushintulwila bemvwaniki bandi bubinebine bwa mushike bwa mu Bible? Uno mutumibwa wādi sendwe mu kuleta byelekejo biyukane kadi bipēla kwivwana pa kutōkeja milangwe midyambakane ya ku mushipiditu. Kimfwa, Polo wādi uyukile amba bantu ba mu Loma bebidile myanda ya bupika mu umbikalo onso wa Loma. Ne kadi, bantu bavule baādi utumina mikanda bādi padi bapika. O mwanda nandi wāingidije bupika bu kyelekejo kya kuningisha mulangwe wandi mukomo wisambila pa butongi budi na muntu ne muntu bwa kukōkela shi bubi, shi boloke.—Loma 6:16-20.

11 Dibuku dimo dinena’mba: “Mu bene Loma, mfumwandya umpika wādi ukokeja kulekelela umpika wandi pampikwa kufutwa, pakwabo umpika wādi ukokeja kupota bwanapabo na kufuta mfumwandi. Kadi bwanapabo bwadi bwiivwanikwa shi bumfumwandya umpika bubapebwa Leza kampanda.” Umpika upebwa bwanapabo wādi ukokeja kwendelela kwingidila mfumwandi bya kufutwa. Mobimwekela Polo wānyemēne ku kino kisela pa kulemba pangala pa butongi bwa muntu bwa kutonga wa kukōkela—shi bubi, shi boloke. Bene Kidishitu ba mu Loma bādi banyongololwe ku bubi ino bādi ke bapika ba Leza. Bādi na bwanapabo bwa kwingidila Leza, inoko bādi bakokeja kadi kutonga kwingidila bubi—mfumwabo umbajinji’wa—shi abasake kumwingidila. Kino kyelekejo kipēla ino kiyukane kyādi kya kutonona boba bene Kidishitu ba mu Loma beipangule amba, ‘Le mfumwami mwine oñingidila i ani?’ *

Kuboila Ñeni ku Kimfwa kya Polo

12, 13. (a) I bukomo’ka bufwaninwe kulongwa dyalelo mwa kutengela mityima ya bemvwaniki betu beshileshile? (b) I myanda’ka yowamwene amba itaba biyampe pa kusapwila bantu ba bibidiji palapala?

12 Pamo bwa Polo, netu tufwaninwe kuta bantu mutyima, kwisendulula, ne kwikala na bwino mwa kutengela mityima ya bemvwaniki betu beshileshile. Pa kukwasha bemvwaniki betu bemvwanije buluji bwa myanda miyampe, ketusakangapo enka kwimona nabo bya lupito, kwibasapwila musapu otuteakenye kala, nansha kwibashila dibuku kampanda disambila pa Bible kubapu, mhm. Ino tuloñanga ne buninge bwa kujingulula bisakibwa byabo ne byobakalakala nabyo ku mutyima, byobasaka ne byobapela, byobatyina ne byobafwatakanya. Eyo, bino bilomba kulanga ne kulonga bukomo bukatampe, inoko basapudi ba Bulopwe kujokoloka ntanda yonso baloñanga kino na mutyima umo. Kimfwa, bilo ya musambo wa Batumoni ba Yehova wa mu Hongri uleta lapolo amba: “Banabetu balēmekele bibidiji ne mwikadilo wa bantu ba mu mizo mikwabo kadi kebesakilangapo amba balonde bibidiji bya kuno kwabo.” Batumoni ba kukwabo konso beelelanga’ko kulonga muswelo umo onka.

13 Mu ntanda imo ya Extrême-Orient, bantu bavule bakalakalanga na myanda ya bupeta, kubutula bana, ne masomo. Basapudi ba Bulopwe batompanga kukoma ino myanda kupita’ko kwisambila pa myanda pamo bwa koneka kwa ngikadilo ya ntanda nansha myanda mikwabo mikomo ya mu mwikadilo. Ne basapudi ba mu kibundi kimo kikatampe kya mu États-Unis nabo monka na monka, bajingulwile amba bantu ba mu mikenza kampanda ya mu mwaba wabo bakalakalanga na myanda pamo bwa koneka kwa bantu, kuvula kwa myotoka, ne bupolapola. Batumoni bengidijanga biyampe ino myanda mwa kushilwila mīsambo imanine pa Bible. Bafundi ba Bible balumbuluke batadijanga biyampe, nansha shi abesambila pa mwanda’ka obakatonga, ino bekalanga nyeke baleta lukulupilo ne kukankamika bakwabo, banena bakoma mvubu idi mu kulonda misoñanya ya mu Bible dyalelo ne byepelo bilumbuluke bitūdile’ko Leza kumeso.—Isaya 48:17, 18; 52:7.

14. Lombola miswelo yotukokeja kwisendulula mungya bisakibwa ne ngikadilo mishileshile ya bantu.

14 Kadi i biyampe ne kushinta musapwilo wetu mu mwingilo, mwanda bantu badi na bibidiji, masomo, ne myanda ya mitōtelo mishile kulampe kwine. Musapwilo otusapwila bantu bakulupile mudi Umpangi ino kukulupila mu Bible mpika ukeshila na owa otusapwila boba bakulupile amba Leza kadi’kopo. Shi twisamba na muntu ulanga amba bilembwa byonso bya bipwilo i bingidilwa bisambakanya lunsamfwakanwa, tukamusapwila muswelo mwishile na otusapwila muntu witabija byobya bifundija Bible. Kwisendulula kudi kadi na mvubu potwisamba na bantu bafunde masomo meshileshile. Bafundiji ba bwino bakalanguluka ne kwingidija byelekejo bifwaninwe mungya ngikadilo yobatana.—1 Yoano 5:20.

Bukwashi Kudi Bengidi Bapya

15, 16. Mwanda waka bilomba kufundija bengidi bapya?

15 Polo kādipo’tu uta mutyima enka ku kulumbulula manwa andi a bufundiji. Ino wāmwene ne mvubu ya kufundija ne kuteakanya boba ba lukongo lwa bankasampe, kimfwa ba Temote ne Tetusa, amba nabo bekale bengidi ba bwino. (2 Temote 2:2; 3:10, 14; Tetusa 1:4) Ne dyalelo nadyo mo monka, tusakibwa mpata kufundija ne kufundijibwa.

16 Mu 1914, kwādi basapudi ba Bulopwe kubwipi kwa 5 000 kete kujokoloka ntanda yonso; ino dyalelo, yenga ne yenga kubatyijibwanga basapudi kubwipi kwa 5 000! (Isaya 54:2, 3; Bilongwa 11:21) Shi bapya abashilula kubungakana na kipwilo kya bwine Kidishitu, basakilwanga kufundijibwa ne kuludikwa. (Ngalatea 6:6) I kipite buya tulonde manwa a Mfumwetu Yesu mu kufundija ne kwibidija bana ba bwanga. *

17, 18. Le tukakwasha bapya namani bekale na kikulupiji mu mwingilo?

17 Yesu kātenepo’tu kibumbo penepo kala kasapwila batumibwa bandi amba shilulai kunena. Ino wāshilwile bidi na kunena ukoma mvubu ya mwingilo wa busapudi ne kwibakankamika batakamane mu milombelo. Kupwa wāpāna bintu bisatu bikatampe: muntu wa kwingila nandi, mwaba, ne musapu. (Mateo 9:35-38; 10:5-7; Mako 6:7; Luka 9:2, 6) Netu tukokeja kulongela monka. Shi tukwasha wetu mwana, mwifundi mupya, nansha kampanda kakitambilangapo mu busapudi mu bula bwa kitatyi kankenge, i biyampe tulonge buninge bwa kufundija uno muswelo.

18 Bapya basakilwa bukwashi bwa binebine mwa kwikadila’bo na kikulupiji pa kusapula musapu wa Bulopwe. Lelo ubulwe’po kwibakwasha na kuteakanya ne kupituluka mu musapwilo umo upēla ao’ko ukoka bantu? Mu mwingilo namo, wibaleke baboile ñeni ku kimfwa kyobe kitatyi kyosapula ku mobo abala-anga. Ukokeja kulonda kimfwa kya Ngideoni, wānene bashidika baādi nabo amba: “Mo nongela ami e monka mo mukalongela ne banwe.” (Batyibi 7:17) Kupwa shila bapya nabo kyaba kya kusapula. Wibafwije’ko na kyanga pangala pa bukomo bobalonga, ne shi i kyendele’mo, leta madingi kampanda bekale kwilemununa.

19. Le usumininwe kulonga bika polonga buninge bwa ‘kulumbulula bwingidi bobe’?

19 Pa ‘kulumbulula senene shē bwingidi’ bwetu, tusumininwe kwisendulula mpata mu musapwilo wetu, kadi tusakanga kufundija bengidi bapya nabo balongele monka. Shi tutale mvubu ya kitungo kyetu—kupāna buyuki bwinebwine bwa Leza butwala ku lupandilo—tukulupile amba i kya kamweno mpata kulonga bukomo bonso mwa kwikadila ‘bintu byonso amba kepabulwe tukapandije’ko bamo.’—2 Temote 4:5; 1 Kodinda 9:22.

[Kunshi kwa dyani]

^ Shi usakila’ko bimfwa bya ngikadilo yālombwele Polo mu mwingilo wandi, nabya tala Bilongwa 13:9, 16-42; 17:2-4; 18:1-4; 19:11-20; 20:34; Loma 10:11-15; 2 Kodinda 6:11-13.

^ Ne kadi, pa kushintulula kipwano kipya kipwene Leza na bandi “bana” bashingwe māni a mushipiditu, Polo wāingidije mulangwe ukwatañene na bijila wādi uyukilwe biyampe na batangi ba mu Umbikalo wa Loma. (Loma 8:14-17) “Kupyana mwana wa bulelwa kwādi divule kulongwa mu Loma, kadi kwādi kukwatañene bininge na mulangwe wa bwine Loma utala pa kisaka,” mo munenena dibuku Polo Musanto mu Loma (Angele).

^ Pano, mpangiko ya Bapania Bakwasha Bakwabo itūdilwe’ko mu bipwilo byonso bya Batumoni ba Yehova. Ino mpangiko ingidijanga bwino ne bufundiji bwa bengidi ba kitatyi kyonso mwanda wa kukwasha basapudi bakubulwa bwino.

Le Ukivulukile?

• Tukokeja kwiula Polo namani mu mwingilo wetu?

• Mobimwekela i kushinta’ka kotufwaninwe kushinta mu mulangilo wetu?

• Le tukalonga namani mwanda wa musapu wetu upāne nyeke lukulupilo?

• Le bengidi bapya basakilwa bika mwa kutamijija kikulupiji kyabo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 29]

Mutumibwa Polo wādi muntu uta mutyima, wisendulula, ne wa bunwa mu kusapula ne mu kufundija

[Kifwatulo pa paje 28]

Polo wābwenye kusapwila bemvwaniki beshileshile mwanda wādi wisendulula

[Kifwatulo pa paje 30]

Bengidi ba bwino babañanga bibidiji bya bemvwaniki babo

[Kifwatulo pa paje 31]

Bengidi bendelela kumeso bakwashanga bapya beteakanye mwa kwendela mu mwingilo

[Kifwatulo pa paje 31]

Yesu wāpele bandi bana ba bwanga bintu bisatu bikatampe: muntu wa kwingila nandi, mwaba, ne musapu