Nanga na Leza Umone Kwangula Bipa Biyampe
Nanga na Leza Umone Kwangula Bipa Biyampe
“Abakune luvula, ino bakangula kimpumpu.”—HOSEA 8:7.
1. Tukokeja kunanga na Yehova namani?
KWENDA lwendo mu ntanda ya byaka i kuyampe shi uludikwa na kalombwe wa bwino uyukile mashinda. Kadi i kipite buya kunanga na uno kalombwe pa kyaba kya kwiludika batwe bene. Kino kyelekeja ngikadilo yotudi’mo mu myanda imoimo. Mu muneneno wa kyelekejo, Yehova usakile kwituludika mu ntanda mutuputupu ya ino ngikadilo imbi ya bintu. O mwanda i biyampe kunanga nandi pa kyaba kya kutompa kwiludika batwe bene. Ino le tukokeja kunanga na Leza namani? I na kulonda buludiki bwaleta mu Kinenwa kyandi.
2. I bika byotukesambila’po mu kino kishinte?
2 Kishinte kibadikile’ki kyadi kibandaula nsekununi ya kyelekejo idi mu Hosea shapita 1 kutūla ku wa 5. Monka motwamwenanga, mu ino nsekununi mwadi ñeni mivule yotukokeja kuboila’ko netu tumone mwa kunangila na Leza. Shi ke pano, twisambilei bidi pa myanda mikatampe idi mu shapita wa 6 kutūla ku wa 9. I biyampe tushilule bidi na kwela meso mu kīpi pa myanda yonso idi mu ano mashapita aná.
Kwela Meso mu Kīpi pa Myanda Yonso
3. Sekununa mu kīpi myanda idi mu Hosea shapita wa 6 kutūla ku wa 9.
3 Hosea wātuminwe na Yehova kukanena dibajinji bupolofeto ku bulopwe bwa Isalela bwa bisaka dikumi bwa kungala. Uno muzo, uyukene ne bu Efelaimi, mungya dijina dya kisaka kyao kikatampe, wāvundamīne Yehova. Hosea shapita wa 6 kutūla ku wa 9, witulombola amba bantu bābudilwe dikōkeji pa kutyiba kipwano kyabo na Yehova ne pa kulonga bibibibi. (Hosea 6:7) Bēkwete’ko na kusamba bipwano na mizo ya bwine ntanda, pa kyaba kya kujokela kudi Yehova. Bāendelele na kukuna bibi o mwanda bādi banenwe kwangula byonka bibi. Ko kunena’mba, bonakani bwādi bwa kwibafikila! Inoko bupolofeto bwa Hosea budi kadi na musapu ukankamika. Mupolofeto wākulupije bantu amba babwanya kujokela kudi Yehova nandi ukebafwila lusa—ino i enka shi abalombola amba abaalamuka pa mutyima binebine.
4. I bufundiji’ka bwa mu bupolofeto bwa Hosea botusa kubandaula?
4 Mu ano mashapita aná a bupolofeto bwa Hosea, tukokeja kuboya’mo buludiki bukwabo bwitukwasha tunange na Leza. Tubandaulei bidi bufundiji buná botukokeja kuboila’ko ñeni: (1) Kwisāsa kwa bine kumwekanga mu bilongwa, ke enkapo mu binenwa; (2) bitapwa byonkabyonka kebisangajangapo Leza; (3) Yehova ufitwanga mutyima shi batōtyi bandi abamuvundamina; ne (4) tukangula biyampe shi enka tukuna biyampe.
Mumwekelanga Kwisāsa kwa Bine
5. Leta mulangwe mukatampe ulombwelwe mu Hosea 6:1-3.
5 Bupolofeto bwa Hosea bwitufundija bivule pangala pa kwisāsa ne kufwilwa lusa. Tutanga mu Hosea 6:1-3, amba: “Iyai tujokele kudi Yehova; mwanda aye wasasamuna, ino uketūndapa; wakupila, ino uketukuta senene. Mafuku abidi pa kupitapo uketupumputumuna; mu difuku dya busatu uketwimika, kabidi tukekalanga na būmi ku meso andi. Ebiyampe amba tuyuke, twende tulamate kuyuka Yehova; kutamba kwandi i kulongololwe’nka bwa lubanga, kadi ukāya ko tudi’nka bwa mvula, pamo’nka bwa mvula wa ku mukadiko ubombeja nshi.”
6-8. Kwisāsa kwa bene Isalela kwādi kubipile pa bika?
6 Le i ani wānene binenwa bisonekelwe mu ano mavese? Bamo batelela’byo bene Isalela bampikwa kikōkeji ne kunena amba bantu babomboke bādi besāsa bya bubela, balanga amba Leza ukebafwila lusa. Ino bakwabo nabo banena amba i mupolofeto Hosea ye wādi unena’byo pa kuzenza bantu bajokele kudi Yehova. Bikale amo nansha ke amopo, kipangujo kya kamweno i kino, Le bantu bonso ba mu bulopwe bwa Isalela bwa bisaka dikumi bājokēle kudi Yehova, ne kulombola kwisāsa kwa bine? Kilondololwa i mhm. Tala binena’po Yehova kupityila kudi Hosea, amba: “A Efelaimi, lelo kyo nkakulongela i kika, a? Kadi ne abe Yuda, le kyo nkakulongela i kika? Mwanda buyampe bwenu i pamo’nka bwa dikumbi dya lubanga, pamo’nka bwa lumé lujimina bukidibukidi.” (Hosea 6:4) Bine, buno i bukamoni bwa bulanda bwa ngikadilo mifwe ku mushipiditu yādi’mo bantu ba Leza! Buyampe, ko kunena’mba kanye ka buswe nansha buswe bwa dikōkeji, bwādi ke bujimankane—pamo’nka bwa makumbi amwekanga lubanga, amba dyuba diteme ne koaya jimejime. Shako, bantu bādi bamweka bwa abo besāsa, ino Yehova kāmwenepo kya kwibafwidila lusa. Mwanda waka?
7 Mwanda kwisāsa kwa Isalela kekwādipo kutamba bine ku mutyima. Hosea 7:14, ulombola kufitwa kwāfityīlwe Yehova bantu bandi mutyima, amba: “Kebaabijepo ko ndi ne mutyima wabo, ino babuluka pa matanda abo.” Vese wa 16 ubweja’ko amba: “Bajoka, ino ke kudi yewa udi mūlupo, ehe.” Bantu kebādipo na mutyima wa kujokela ku mutōtelo muzunzulwe wa yewa udi mūlu, Yehova, na kushinta bilongwa byabo mwa kujokejeja monka kipwano kyobādi bapwene nandi. Bine, kebādipo basaka kunanga na Leza!
8 Kudi mwanda mukwabo wādi na bene Isalela mu kwisāsa. Bantu bādi bakyendelela na kulonga bubi—bubi buvule bwine, kimfwa kudimba, kwipaya, kwiba, kutōta bilezaleza, ne kupwana bipwano bityani na mizo mikwabo. Mu Hosea 7:4, bantu i badingakanibwe na “kibudyu,” ko kunena’mba fūlu usōkelwa’mo mikate, kepabulwe i pa mwanda wa bilokoloko bibi byādi bibatēma munda mwabo bwa mudilo. Le bantu bādi mu ngikadilo mifwe ku mushipiditu uno muswelo bādi na kyobafwidilwa lusa? Nansha dimo! Hosea ulombola bantomboki amba Yehova “ukavuluka bukondame bwabo,” ne amba “ukendela bubi bwabo.” (Hosea 9:9) Bine, i kutupu kufwilwa’bo lusa!
9. Binenwa bya Hosea bitufundija bika pangala pa kwisāsa ne kufwilwa lusa?
9 Le i bufundiji’ka botwefundila ku binenwa bya Hosea pangala pa kwisāsa ne kufwilwa lusa? Kimfwa kya kidyumu kya bene Isalela bampikwa lwitabijo kitufundija amba pa kufwilwa lusa na Yehova, tufwaninwe kwisāsa na mutyima umo. Le tukalombola namani amba tubesāsa uno muswelo? Yehova kongolwangapo na kudila impolo nansha na binenwa bitupu. Kwisāsa kwa bine kumwekanga patōka mu bilongwa. Pa kufwilwa lusa, nonga-bibi ufwaninwe kuleka lonso mwiendelejo wandi umbi ne kukwatañanya būmi bwandi na misoñanya ya peulu ya mutōtelo muzunzulwe wa Yehova.
Bitapwa Byonkabyonka Kebisangajangapo Yehova
10, 11. Mwanda waka bitapwa byonkabyonka kebisangajangapo Yehova, na mulombwela’kyo myanda ya bene Isalela?
10 Pano twisambilei pa bufundiji bukwabo bwitukwasha tunange na Yehova. I buno: bitapwa byonkabyonka kebisangajangapo Leza. Hosea 6:6 unena’mba: “Mwanda nsenswe kanye, ke kitapwapo, ehe; ne kuyukidija kwa Leza nako kutabuka byakwela bisōkwe.” Ubamone’tu amba Yehova uloelelwe kanye ka buswe nansha buswe bwa dikōkeji—ngikadilo ilupuka ku mutyima—ne buyuki bwa kumuyuka. Padi ye uno ubeipangula’mba: ‘Mwanda waka vese wanena amba Yehova kaswelepo “kitapwa” nansha “byakwela bisōkwe”? Mwene bino bintu byādi bilombwa mu Bijila bya Mosesa?’
11 I amo, bitapwa ne byakwela byādi bilombwa mu Bijila, ino kwādi mwanda ungi mukatampe mu bantu ba mu myaka ya Hosea. I kimweke amba kwādi bene Isalela bādi bepēne mu kwela byakwela mwanda wa kwimwekeja bitupu amba i bene Leza. Ino abo nanshi bālonga bubi nyeke. Bubi bwabo bwādi bulombola amba kebādipo na buswe bwa dikōkeji mu mityima yabo. Ne kadi bālombwele amba i bapele buyuki bwa Leza, mwanda kebādipo na būmi bukwatañene nabo. Shi bantu kebādipo na ngikadilo miyampe ya mutyima ne kulondalonda mwiendelejo moloke mpika, le mvubu ya bitapwa byabo papo idi kwepi? Bine bitapwa byabo byādi bya munyanji ku meso a Yehova Leza.
12. Hosea 6:6 udi na kidyumu’ka ku bantu ba dyalelo?
12 Binenwa bya Hosea i kidyumu ku bana ba kipwilo bavule dyalelo. Belanga byakwela kudi Leza na kwingila mingilo ya kipwilo. Inoko, butōtyi bwabo budi na lupusa lutyetye, pakwabo ne lupusa lwine mpika, pa mwiendelejo wabo. Le bano bantu na bubine basangajanga Leza shi mityima yabo keibatononapo kwikala na buyuki bwa binebine bwa Leza ne shi kebalondapo buno buyuki na kuleka bilongwa byabo bibi? Muntu kafwaninwepo kulanga’mba mingilo ya kipwilo yonkayonka yo isangaja Leza. Yehova kaloelelwangapo bantu belombola bu bene Leza, ino kulonda bine binenwe mu Kinenwa kyandi mpika.—2 Temote 3:5.
13. I bitapwa bya muswelo’ka byotwelanga, ne tukavuluka bika pa mwanda wa kamweno kabyo?
13 Batwe bene Kidishitu ba bine tuyukile amba bitapwa byonkabyonka kebisangajangapo Leza. Eyo, ketwelangapo shetu bitapwa bya banyema kudi Yehova. Inoko twelanga “kitapwa kya kutōtelapo Leza nyeke na nyeke, kushintulula ko kunena’mba, i bipa bya milomo ya kwitabija ku dijina dyandi.” (Bahebelu 13:15) Nanshi i kya kamweno tuleke kuponena mu dikinga na dyāponene’mo bene Isalela ba mu mafuku a Hosea, na kulanga amba tukapūta bubi bwetu shi twela bitapwa bya uno muswelo kudi Leza. Ivwana kimfwa kya nsongwakaji umo wadi ulonga busekese mu bufyafya. Unena’mba: “Nalundile’ko mwingilo wa budimi, na kulanga’mba kino kekikabulwepo kupūta kilubo kyami.” Kino i kiifwane na byādi bilonga bene Isalela ba bya bulongelonge. Ino tuvulukei kitapwa kyetu kya lutendelo kiketabijibwa na Yehova enka shi kyelwa na kukanina kwa mutyima kuyampe ne kulonda mwiendelejo wa bwine Leza.
Yehova Ufitwanga Shi Bengidi Bandi Abamuvundamina
14. Bupolofeto bwa Hosea bulombola bika pa mwiivwaninanga Leza?
14 Bufundiji bwa busatu botwefundila ku Hosea shapita wa 6 kutūla ku wa 9 i buno: Yehova ufitwanga shi batōtyi bandi abamuvundamina. Yehova i Leza utenekwa ku mutyima bininge kadi i wa kinyenye. Udi na kinyenye kya kuloelelwa ne kwivwanina lusa boba besāsa bubi bwabo. Ino shi bantu bandi bapela kwisāsa, wibatyibilanga butyibi busansa. Byaetutele mutyima mpata, usangalanga shi tunanga nandi na kikōkeji. Mitōto 149:4 unena’mba: “Yehova uloelelwanga mudi bantu bandi.” Ino le Leza wivwananga namani shi bengidi bandi ababulwe kikōkeji?
15. Kukwatañana na Hosea 6:7, le bene Isalela bamo bādi balonga namani?
15 Yehova wisambila pa bene Isalela bampikwa kikōkeji amba: “Abo badi pamo’nka bwa Adama, bajilula kipwano; balonga byabupupakane po ndi.” (Hosea 6:7) Kishima kya Kihebelu kyalamwinwe amba ‘kulonga bya bupupakane’ kishintulula monka amba “kulonga bya budimbidimbi, [kulonga] byakubulwa kikōkeji.” Mu Malaki 2:10-16, kino kishima i kingidijibwe mwanda wa kulombola mwiendelejo wambulwa dikōkeji wa bene Isalela bālekele kulamata kudi benē pabo. Dibuku dimo disambila pa mwingidijijo wa kishima kidi mu Hosea 6:7, amba i “muneneno wa kyelekejo utala pa busongi ulombola ngikadilo ya muntu ne muntu mu kino kipwano . . . Ino ngikadilo i ya muntu uswele mukwabo inoko aye wamudimba.”
16, 17. (a) Isalela wābudilwe namani kulēmeka kipwano kyāpwene Leza na muzo’wa? (b) I bika byotufwaninwe kuvuluka pa mwanda utala bilongwa byetu?
16 Yehova wādi umona Isalela bu wandi mukaji wa kyelekejo, mwanda wāsambile kipwano na uno muzo. O mwanda bantu pa kujilula kino kipwano, i pamo’nka bwa abo bādi balonga makoji. Yehova wādi pamo bwa mulume wa kikōkeji, ino bantu bandi bāmutantuka!
17 Le batwe netu? Yehova witutanga mutyima ne kutala shi tunanga nansha ketunangepo nandi. Ketwakivulaminwai amba “Leza i buswe” ne amba bilongwa byetu bimuteñanga. (1 Yoano 4:16, BB) O mwanda shi tulonga bibi, nankyo tubafityija Yehova mutyima ne kumusanshija. Kulama kino mu ñeni kwitupanga bukomo bwitukinga tuleke kuponena mu matompo.
Muswelo Otukokeja Kwangula Biyampe
18, 19. I musoñanya’ka otutana mu Hosea 8:7, ne ao mwine wāfikidile namani pa bene Isalela?
18 Ivwana pano bufundiji bwa buná botwifundila ku binenwa bya Hosea—muswelo otukokeja kwangula biyampe. Hosea usoneka pangala pa bene Isalela ne pa bulembakane ne kubulwa mvubu kwa mwiendelejo wabo wampikwa lwitabijo amba: “Abakune luvula, ino bakangula kimpumpu.” (Hosea 8:7) Pano tutana’po musoñanya otufwaninwe nyeke kuvuluka, i uno: Byotulonga pano i bikwatañane mpata na byobya biketufikila mwenda mafuku. I muswelo’ka wāfikidile uno musoñanya ku bene Isalela bampikwa kikōkeji?
19 Kulonga kwādi kulonga bene Isalela bubi i kukuna kobādi bakuna bibi. Le bādi ba kwendelela na kulonga’byo kwangula bibi mpika? Bine bādi banenenwe kutyibilwa butyibi busansa. Hosea 8:13 unena’mba: “[Yehova] ukavuluka bukondame bwabo, ne kwendela bubi bwabo.” Kadi tutanga mu Hosea 9:17, amba: “Leza wami ukebela, ke-bantu kebatejejepo kwadi; kabidi bakekala bajimine umbukata bwa mizo.” Bine, Yehova wādi wa kwibakenda mambo a bubi bwabo. Byobākunine bibi ne kwangula bādi ba kwangula byonka bibi. Butyibi bwa Leza bwēbafikile mu 740 K.K.K. pāshindile bene Ashidia bulopwe bwa Isalela bwa bisaka dikumi ne kusela bekadi babo bu misungi.
20. Byobya byātene bene Isalela bitufundija bika?
20 Byobya byātene bene Isalela bitufundija bubinebine bumo bwa kyalwilo, amba: Twangulanga enka byobya byotukunine. Kinenwa kya Leza kitudyumuna’mba: “Kemukyongolwai; Leza kabengwepo kibengo, mhm; ke-mintu kyonka kikunine muntu, shi kika, shi kika, kyo kyonka kyākāngula.” (Ngalatea 6:7) Nanshi shi tukune bibi, tukangulanga enka bibi. Kimfwa, boba balondalonda mashinda a busekese bakangulanga bipa bilula bululu. Nonga-bibi wambulwa kwisāsa ukafula’nka kubi.
21. I muswelo’ka otukokeja kwangula biyampe?
21 Penepo tukokeja namani kwangula biyampe? Pa kulondolola kino kipangujo, tulete kimfwa kipēla. Shi kidimye usaka kwangula mutyele, le ukakuna mebele? Nansha dimo! Ufwaninwe kukuna byobya byasaka kukangula. Ne batwe netu monka na monka, shi tusaka kwangula biyampe, nankyo tukunei biyampe. Le abe nobe usakanga kwendelela na kwangula biyampe—būmi bwa nsangaji ne maloa tamba pano koku wikele na kyepelo kya būmi bwa nyeke mu ntanda impya ya Leza? Shi usaka kwangula biyampe, nankyo ufwaninwe kwendelela na kukuna biyampe na kunanga na Leza ne na kulonda misoñanya yandi myoloke mu būmi bobe.
22. I bufundiji’ka botwefundila ku Hosea shapita wa 6 kutūla ku wa 9?
22 Tamba mu shapita wa 6 kutūla ku wa 9 wa Hosea, tubafunde’mo bufundiji buná bwitukwasha tunange na Leza: (1) Kwisāsa kwa bine kumwekanga mu bilongwa; (2) bitapwa byonkabyonka kebisangajangapo Leza; (3) Yehova ufitwanga mutyima shi batōtyi bandi abamuvundamina; ne (4) tukangula biyampe shi enka tukuna biyampe. Le myanda idi mu mashapita atano a mfulo a uno mukanda wa mu Bible itukwasha namani tunange na Leza?
Usa Kulondolola Namani?
• Kwisāsa kwa bine kumwekanga namani?
• Mwanda waka bitapwa byonkabyonka kebisangajangapo Tata wetu wa mūlu?
• Le Leza wivwananga namani shi batōtyi bandi abamuvundamina?
• I bika byotufwaninwe kukuna shi tusaka kwangula biyampe?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 15]
Mwanda waka Yehova wāpelele bitapwa bya bandi bantu?
[Kifwatulo pa paje 16]
Shi tusaka kwangula biyampe, nabya tukunei biyampe