Mwilamei ku Mutōtelo wa Bubela!

“Pandukaimo mudi abo, mwikale bapandukemo; e mwānenena Yehova; kadi kemukatenga ku kyakujidikwa.”—2 KODINDA 6:17.

1. I ngikadilo’ka ya ku mushipiditu idi’mo bantu bavule ba mityima myoloke?

 BANTU bavule ba mityima myoloke kebayukilepo bubinebine bwa kuyuka Leza ne bitengele bantu kumeso’ku. Kebatenepo malondololo a bipangujo bikatampe bya myanda ya ku mushipiditu, o mwanda badi mu kavutakanya ne kwalakana. Midiyo ne midiyo ya bantu i mimunwe bupika na kabutyibutyi, bisela ne mafetyi afityija Umpangi wetu mutyima. Padi nobe udi na balunda ne balongo bakulupile mu kalunganyembo ka mudilo, mu baleza basatu, mu kubulwa kufwa kwa muya, nansha mu bufundiji bukwabo bwa bubela.

2. Bendeji ba mitōtelo i balonge bika, ne i bilupule bika?

² Lelo bine bilengeja ino fukutu ya ku mushipiditu yandabile pi na pi i bika? Bine i kya bulanda, mwanda mitōtelo yo ilengeja’yo—nakampata bitango bya mitōtelo ne bendeji babyo basambakanya milangwe mitupe na milangwe ya Leza. (Mako 7:7, 8) Pa kino, bantu bavule i bongolwe amba batōtanga Leza wa bine, abo nanshi papo bamufītyija mutyima. Mutōtelo wa bubela o mwine ulengeje ino ngikadilo ya bulanda.

3. Le i ani kalenga byanzwe wa mutōtelo wa bubela, ne Bible umutela namani?

³ Kudi muntu kamweka ufyeme kunyuma kwa mutōtelo wa bubela. Mutumibwa Polo wisambila padi aye amba: “Bakusabibwa meso a mutyima kudi Leza wa panopantanda, boba bakubulwa kwitabija, mwanda wa kutyina’mba, mwinya wa myanda-miyampe ya ntumbo ya Kidishitu, aye udi kifwa kya Leza, wakebatemena.” (2 Kodinda 4:4) “Leza wa panopantanda” uno ke ungipo, i Satana Dyabola. Ye kalenga byanzwe mwine wa mutōtelo wa bubela. Polo usoneka’mba: “Satana nandi wialamunanga aye mwine, kādi mwikeulu wa mu mwinya. Penepo nanshi, kekidipo kintu kikatakata bengidi bandi pa kwialamuna abo bene, ke badi bengidi ba mu boloke.” (2 Kodinda 11:14, 15) Satana umwekejanga bintu bibi bu biyampe ne kongola bantu amba betabije bubela.

4. Bijila byājidikile Leza Bene Isalela ba pa kala byādi binena bika pa bapolofeto ba bubela?

⁴ Bine, i kutupu kya kwalakana shi Bible utopeka na bukomo bonso mutōtelo wa bubela! Kimfwa, Bijila bya Mosesa byādyumwine patōkelela bantu batongwe ba Leza bepuke bapolofeto ba bubela. Yense wādi usalaja mfundijo ne mutōtelo wa baleza ba bubela wādi ‘ufikijibwa ku lufu mwanda wesambe bya butomboki padi Yehova.’ Bene Isalela bānenwe amba “ukafundudidila bubi’bwa umbukata mobe.” (Kupituluka 13:1-5) Bine, Yehova umwene mutōtelo wa bubela amba i mubi.—Ezekyele 13:3.

5. I bidyumu’ka byotufwaninwe kuteja dyalelo?

⁵ Yesu Kidishitu ne batumibwa bandi bādi bamona mutōtelo wa bubela pamo’nka na mwiumwena Yehova. Yesu wādyumwine bandi bana ba bwanga amba: “Dyumukai ne bañanga ba mabela bakwimwīla bavwele bivwalwa bya mikōko nanshi munda mwabo i bampumpi ba kuzonzelela.” (Mateo 7:15; Mako 13:22, 23) Polo nandi wāsoneka amba “bukalabale bwa Leza i busokoke kūlu ponka pa kubulwa bwine-Leza bonso, ne pa kubulwa boloke kudi bantu batyintyilako  byabinebine.” (Loma 1:18) Bine, i kipite buya Bene Kidishitu ba bine bateje bino bidyumu ne kwiepeja ku yewa yense ufya bubinebine bwa mu Kinenwa kya Leza ne yewa usambakanya bufundiji bwa bubela.—1 Yoano 4:1.

Nyema “Babiloni Mukatakata”

6. Le “Babiloni Mukatakata” utelelwe namani mu Bible?

⁶ Ivwana mukanda wa mu Bible wa Kusokwelwa moulombwela mwikadile mutōtelo wa bubela. Umutela bu wabwitwa mukolwe, udi na lupusa pa malopwe ne pa bantu bangibangi. Uno mwana-mukaji wa kyelekejo ulālanga busekese na balopwe bavule ne i mukolwe mashi a batōtyi ba bine ba Leza. (Kusokwelwa 17:1, 2, 6, 18) Dijina dilembelwe pa mpala yandi dikwatañene na mwiendelejo wandi mubole ne wa munyanji. Dyandi dine i “Babiloni Mukatakata, inandya babwitwa ne inandya byamunyanji bya panopanshi.”—Kusokwelwa 17:5.

7, 8. Mutōtelo wa bubela i mulonge makoji namani, ne i bika bilupukile’ko?

⁷ Muswelo ulombola Bisonekwa mwikadile Babiloni Mukatakata i mukwatañane na mitōtelo yonso ya bubela idi’ko pano pa ntanda. Nansha byokudi tununu ne tununu twa mitōtelo yampikwa kwikuta mu bulongolodi bumo, ino idi na kitungo ne bilongwa bimo byonka. Monka mobalombwela mwana-mukaji wa busekese mu Kusokwelwa, mitōtelo ya bubela idi na lupusa lukatampe mu imbikalo. Idi pamo bwa mwana-mukaji mutantuke pa buluo bwandi, mwanda iloñanga makoji pa kusamba bipwano na malopwe a politike mavulevule. Mwanā bwanga Yakoba usoneka’mba: “Yō! bānwe bampongoloki bāna-bakaji, lelo kemuyūkilepo’mba, bulunda na bya panopantanda i kiji kikatampe kudi Leza’ni? Penepo nanshi uswile bulunda na bya panopantanda, nabya wepe aye mwine mushikwa kudi aye Leza.”—Yakoba 4:4.

⁸ Kwikuja kwikujije mutōtelo wa bubela mu imbikalo i kuletele bantu masusu mavule. Shayuka Xolela Mangcu, mubandaudi wa politike ya mu Afrika, unena’mba “mānga ya ntanda i miyule bimfwa bya mikubo ya bantu itamba ku kipwano kipwene bipwilo na politike.” Dipepala dimo dya panopano dinena’mba: “Lupata lumwangile mashi mpata ne luleta kyaka dyalelo . . . i lolwa lutamba mu bipwilo.” Būmi bwa bavule bene i bupitulwe na ñuma isonshilwa na bipwilo. Babiloni Mukatakata i mupangepange bengidi ba Leza ba bine ne kwibepaya pamo’nka bwa aye utoma ne kukolwa mashi abo.—Kusokwelwa 18:24.

9. Yehova ushikilwe muswelo’ka mutōtelo wa bubela na mulombwela’kyo mukanda wa Kusokwelwa?

⁹ Mushikwa ushikilwe Yehova mutōtelo wa bubela i mumweke mu byobya biponene Babiloni Mukatakata. Kusokwelwa 17:16 unena’mba: “Kadi oa masengo dikumi o wamwene’a, ne  kinyema’kya, bano bo bakamushikwa wabwitwa ne kumusala ne kumuvula, kadi bakamudya mwita wandi, ne kumusokelela fututu mu mudilo.” Dibajinji, nyema mukatampe ukasasamuna mwana-mukaji bya lufu ne kudya mwita wandi. Kupwa, biseso byonso bisa kushala’po bisa kusokwa fututu. Mitōtelo ya bubela nayo mo monka, panopano ponka, imbikalo isa kwiilonga bino bintu. Leza usa kufikidija’byo. (Kusokwelwa 17:17) Babiloni Mukatakata, umbikalo wa ntanda yonso wa mitōtelo ya bubela usa konakanibwa. ‘Ne ko waya’ jimejime!—Kusokwelwa 18:21.

10. Lelo tunenwe kulonga bika pa mwanda utala mutōtelo wa bubela?

¹⁰ Le batōtyi ba bine ba Leza banenwe kulonga bika pa uno Babiloni Mukatakata? Bible unena’tu pampikwa kafinda’mba: “Bānwe bantu bami, mulupukeimo mwanda wa kunena’mba mwakēabila nandi myanda, kadi amba mwakatambula ku mpupo yandi.” (Kusokwelwa 18:4) Boba basaka kupanda bafwaninwe kulupuka mu mutōtelo wa bubela pakidi mema mu manwi pano. Yesu Kidishitu paādi pano panshi, wānene amba mu mafuku a mfulo, bavule baketela bu balondi bandi. (Mateo 24:3-5) Ino aye ukebanena’mba: “Mhm! Ami nkimuyūkilepo, mfundukei papo bānwe bakulonga bubi.” (Mateo 7:23) Yesu Kidishitu, Mulopwe ubikele pano, kapwenepo nansha dimo na mutōtelo wa bubela.

Wilame—Namani?

11. I bika byotufwaninwe kulonga pa kusonsoloka ku mutōtelo wa bubela?

¹¹ Batwe Bene Kidishitu twi besonsolole na mutōtelo wa bubela na kupela mfundijo ya bubela ya bipwilo. Ko kunena’mba twepukanga kulonda mpangiko yo-yonso ya bipwilo ipita ku ladiyo, ku televijo, ne idi mu bitabo izambalaja bubela boipebela Leza ne Kinenwa kyandi. (Mitōto 119:37) Ne kadi ketutanwangapo ku mafetyi ne ku kwipwija mukose konso kulongolwelwe na bulongolodi bwilungile na mutōtelo wa bubela. Pakwabo kadi ketwelangapo kuboko ku mutōtelo wa bubela mu dishinda dyo-dyonso. (1 Kodinda 10:21) Kulonga kino kwitukiñanga ketukiselwapo bu misungi na muntu ye-yense wa “kyongo kyampikwa kwendelamo, monka mwikadile bisela bya bantu, ne bya bunkasampe bya panopantanda, kemwikadilepo bya Kidishitu nabya, mhm.”—Kolose 2:8.

12. Le muntu ukatyiba namani kipwano na malongolodi a mitōtelo ya bubela?

¹² Le bikekala namani shi muntu usaka kwikala Kamoni wa Yehova ino dijina dyandi dikisonekelwe mu kipwilo kya bubela? Divule dine i biyampe kutuma mukanda  wa kutamba’mo amba nkikidipo mu kyenu kipwilo kya bubela. Nakampata i biyampe muntu ukwata buno butyibi bukatampe epuke kutenga kantu nansha kamo ka mu mutōtelo wa bubela. Byonso bilonga yewa usaka kwikala Kamoni bifwaninwe kumweka patōka tō ku bantu ba mu bulongolodi bwa mutōtelo bwaadi’mo ne ku bantu bonso amba watambe mu mutōtelo’wa.

13. I madingi’ka a mu Bible alombola amba tufwaninwe kusonsoloka ku mutōtelo wa bubela?

¹³ Mutumibwa Polo wāsonekele amba: “Kemukēkula mu kisense kya bampikwa kwitabija; lelo boloke ne bukondame kisense i kya paka? nansha mwinya ne fukutu po bipwanine i paka le? Nansha Kidishitu ne Bediale po bakomanine i paka? kadi nansha wakwitabija ne wampikwa kwitabija kyo befukwila i kika? Kadi njibo īkola ya Leza ne bakishi po bapwanine i paka le? . . . Penepo nanshi pandukaimo mudi abo, mwikale bapandukemo; e mwānenena Yehova; kadi kemukatenga ku kyakujidikwa.” (2 Kodinda 6:14-17) Tulondanga bino binenwa potwisonsolola ku mutōtelo wa bubela. Lelo madingi a Polo alomba twepuke ne batōtyi ba bubela bene kumo?

“Ikalai Kunangila mu Ñeni”

14. Le tufwaninwe kwepukididila lonso boba badi mu mutōtelo wa bubela? Shintulula.

¹⁴ Le batōtyi ba bine bafwaninwe kwijiba kwitana ko-konso na bantu ba mu mutōtelo wa bubela? Lelo tufwaninwe kutyiba kipwano kyonso na boba boketudipo nabo mu kipwilo kimo? Kilondololwa i mhm. Kijila kya bubidi mu bijila bibidi bikatampe i kino: “Ukasanswa mukwenu na abe mwine.” (Mateo 22:39) Bine, tusanswanga bakwetu ponso potwibasapwila myanda miyampe ya Bulopwe. Kadi tulombolanga amba twibaswele potwifunda nabo Bible ne kwibadyumuna bepuke mutōtelo wa bubela.

15. Le kubulwa ‘kwikala wa ntanda’ kushintulula bika?

¹⁵ Nansha byotusapwila bakwetu myanda miyampe, ino byotudi balondi ba Yesu, ‘ketudipo ba ntanda.’ (Yoano 15:19) Kishima ‘ntanda’ pano kifunkila pa bantu bonso babombokele kudi Leza. (Efisesa 4:17-19; 1 Yoano 5:19) Twi besansanye na ntanda mwanda twi baleke mikadila, mineneno, ne mwiendelejo ufītyija Yehova mutyima. (1 Yoano 2:15-17) Kadi, mungya musoñanya unena’mba “kwinangila kubi kuboleja miswelo milumbuluke,” twijibanga kwenda kisense na boba bapela kulonda misoñanya ya Bwine Kidishitu mu būmi bwabo. (1 Kodinda 15:33) Kuleka kwikala ba ntanda nanshi i kwilama “nansha kiko kīne mpika panopantanda.” (Yakoba 1:27) Nanshi, kwisansanya na ino ntanda ke kulekapo kwitana nansha dimo na bantu bakwabo, mhm.—Yoano 17:15, 16; 1 Kodinda 5:9, 10.

16, 17. Le Bene Kidishitu bafwaninwe kumona namani boba kebayukilepo bubinebine bwa mu Bible?

¹⁶ Lelo penepo tufwaninwe kumona namani boba kebayukilepo bubinebine bwa mu Bible? Polo wātumine mukanda ku kipwilo kya mu Kolose amba: “Ikalai kunangila mu ñeni kudi boba badi panja; ne kumwenamo byakumwena mu myaka. Mīsambo yenu īkale nyeke ne buntu bwa mwepo wa kwelwamo, amba muyūke mo kimufwaninwe kulondolola bonso, ku muntu, ku muntu.” (Kolose 4:5, 6) Mutumibwa Petelo nandi wāsoneka’mba: “Kidishitu ēkale mupandulwemo na mityima yenu ke Mfumwenu; pa kwikala na kampeja bukidi ka kutentulwila bantu bonso bemwipangula monka mwikadile kukulupila ko mudi nako munda, napo ne kikōkeji ne moyo ponka.” (1 Petelo 3:15) Polo nandi wādingile  Bene Kidishitu amba baleke “kunena muntu bibi, nansha umo, ne lūma mpika; ba kyonka kikōkeji kyonka kya kwilombola mutyima wa kupwana ne bantu bonso.”—Tetusa 3:2.

¹⁷ Batwe Batumoni ba Yehova, twepukanga kipuni ne kwitatwila bakwetu. Bine, ketufwaninwe kunena bishima bitapa pa kutela bantu ba mu bipwilo bikwabo. Ino tufwaninwe kwikala na bunwa, nansha shi mwisambi netu, mulondakani, nansha mukwetu wa ku kaji kadipo na kanye, i wa muneneno umbi.—Kolose 4:6; 2 Temote 2:24.

“Londa mu Kyelekejo kya Myanda Mikomo”

18. I ngikadilo’ka ya bulanda ikalanga’mo muntu shi wajokela ku mutōtelo wa bubela?

¹⁸ Bine, i bulanda shi muntu wayuka bubinebine bwa mu Bible ino kadi waalukila mu mutōtelo wa bubela! Bible ushintulula ino ngikadilo ya bulanda amba: “Mwanda byo bapandile ku byakubipija bibibibi bya panopantanda pa ñeni ya Mfumwetu, Umpandiji Yesu Kidishitu, shi kadi bakobekibwe tukoba dikwabo monka, ne kunekenībwa ponka, nabya mwikadilo wabo ba kuno kumfulo ubatabukidilamo pa owa umbajinji. . . . Nanshi kyebēndele monka mu lolwa lukindi lwa binebine’mba: Mbwa wālukilanga konka ku kyālasa, kadi ngulube mukaji moījibwe nandi kadi kakēlamba umbitoto.”—2 Petelo 2:20-22.

19. Mwanda waka i kipite buya kudyumuka kintu kyo-kyonso kibwanya kwitwipaya ku mushipiditu?

¹⁹ Tufwaninwe nanshi kudyumuka kintu kyo-kyonso kibwanya kwitwipaya ku mushipiditu. Byaka bidi’ko shabyo! Mutumibwa Polo udyumuna’mba: “Aye Mushipiditu kwisamba wisambidilanga biyampe’mba: Mu oa mafuku a kumfulo’a bamobamo bakabomboka mu kwitabija, ke bateje matwi kudi bibanda, bibasenga bubelabubela, ne ku mfundijo ya bademona.” (1 Temote 4:1) Tudi mu ano “mafuku a kumfulo.” Boba kebasonsolokapo ku mutōtelo wa bubela bakokeja “kusunkanibwa, ne kupūlulwa ku bivula byonso bya lufundijo, ku budyumuku bwa bantu bwa buzazangi, monka mwikadile kubembeka kwa kyongo.”—Efisesa 4:13, 14.

20. I muswelo’ka otukekinga ku lupusa lwa kyoneja lwa mutōtelo wa bubela?

²⁰ Lelo tukekinga namani ku lupusa lwa kyoneja lwa mutōtelo wa bubela? Tala bino bitupele Yehova. Tudi na Kinenwa kya Leza, ke Bible kadi. (2 Temote 3:16, 17) Kadi Yehova witupanga bidibwa bya ntanda ne miseke bya ku mushipiditu kupityila kudi “umpika wa binebine, udi na manwa.” (Mateo 24:45) Potwenda tutama mu bubinebine, mwene tunenwe kutamija ndyoko yetu ya ‘bidibwa bikomokomo bya boba ke bapwe kala kutama,’ ne mutyima wa kwabila kutanwa kokwa kwifundwa bubinebine bwa ku mushipiditu? (Bahebelu 5:13, 14; Mitōto 26:8) Shi ke pano, tusumininwei kumwena ne pa mfulo mu mpangiko itutūdile’ko Yehova itukwasha tulonde “mu kyelekejo kya myanda mikomo” yotwaivwene. (2 Temote 1:13) Mu uno muswelo tukasonsoloka ku mutōtelo wa bubela.

Lelo Tubefunde Bika?

• “Babiloni Mukatakata” i bika?

• Tukalonga namani pa kusonsoloka ku mutōtelo wa bubela?

• I byaka’ka bikokeja kwitona ku mushipiditu byotufwaninwe kwepuka?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 14]

Lelo uyukile kine kitelelwa “Babiloni Mukatakata” bu mwana-mukaji wa busekese?

[Kifwatulo pa paje 15]

“Babiloni Mukatakata” usa konakanibwa

[Kifwatulo pa paje 17]

Tusapwilanga boba boketudi nabo nkulupilo imo na ‘kikōkeji ne bulēme ponka’