Madingi a Mwa Kwisambila Pamo na Mwinē Pobe

‘NKYADIPO nsaka kunena nabya.’ ‘Nkyatōkejepo milangwe yami biyampe.’ Lelo nobe kodi mwialakanye namino pa kupwa kwisambila pamo na mwinē pobe? Kwisambila pamo i bwino bulomba kutamija. Monka mwikadile bwino bo-bonso, bamo bapēlelwanga kwikala nabo, ino bakwabo nabo bakolelwanga. Inoko, nansha shi nobe bikukolelanga, ino yuka amba ubwanya kwifunda mwa kulombwela milangwe mu muswelo usangaja, eyo mukokeja kwisambila pamo senene.

Kyaba kimo, lupusa lwa bishi bimo lutononanga bantu bekale na mwikadilo kampanda na benē pabo. Wivwana padi banena bana-balume amba: ‘Bwana-bulume i kuleka kwisamba bivulevule.’ Mwana-mulume unena bivule  upēlulwanga amba i wa minenakanya. Shako Bible unena’mba: “Bantu bonso bapeje pa kwivwana, bēje pa kwisamba.” (Yakoba 1:19) Ino, ano madingi atalanga bonso, bana-balume ne bana-bakaji, kadi alombola amba kwisambila pamo kushintulula bivule, ke’nkapo kunena bitupu. Bantu babidi bakokeja kwisamba kitatyi kilampe, ino bikekala namani shi umo ne umo katejepo binena mukwabo? Padi kekukekalapo mīsambo ya binebine. Monka mwikilombwela kisonekwa kidi kūlu’ki, kintu kikatampe kikokeja kulumbulula kwisambila pamo i bwino bwa kuteja.

Kwisamba Kwampikwa Binenwa

Mu matanda amo, bakaji kebapelwepo lupusa lwa kulupula milangwe yabo. Balume nabo bekele na kebatalwe na myanda ya kisaka. Mu bifuko bya uno muswelo, ba mulume ne mukaji kebayukangapo nyeke bisaka mukwabo mu mwanda kamukaya. Bakaji bamo batamijanga bwino bwa kuyuka kisaka mulume i kika, kaekilonga bukidibukidi. Mu uno muswelo, pekalanga mīsambo yampikwa binenwa pa bukata bwa ba mulume ne mukaji. Inoko divule, mīsambo ya uno muswelo ikalanga ya mutamba umo. Mwanda shi mukaji wayuka kujiula mwiivwanino nansha milangwe ya mulume, ino mulume kabwanyangapo divule kutamija buno bwino bwa kujiula miivwanino ya mukaji.

Eyo, mu bishi bikwabo namo bana-balume bajingululanga bisakibwa bya mu malango bya bana-bakaji ne kutompa kwibalongela’byo. Ne mu bishi bya uno muswelo mwine, masongi mavule akokeja kumwena mu kwisambila pamo kulumbuluke.

Kwisambila Pamo I kwa Mvubu

Kwisambila pamo kwa binebine kukwashanga bantu baleke kwitupa ku mawi ne ku malangidija. Mu mānga ya Bene Isalela ba kala, kisaka kya Lubeni, kya Ngade, ne kipindi kya kisaka kya Manase, bādi kutunduka kwa Yodano, bāshimikile “madabahu makatakata pa kumona’o” pa Yodano. Bisaka bikwabo byālangidija kilongwa’kya muswelo ungi. Bisaka bya kushika pa kulanga amba banababo abaabuka Yodano ne kulonga kilongwa kya bupondo, ko kwilongolola bēlongolola kukalwa divita na bano ‘bantomboki.’ Ino kumeso kwa kushilula divita, bēbatumina mikendi kukesamba nabo. Bine, tuno to twādi tunangu! Pakufika batana’mba nanshi madabahu’a keādipo a kwela’po milambu nansha bitapwa bipelejibwe. Ino bisaka bya kutunduka byākwetwe’tu moyo amba padi mwenda mafuku bisaka bya kushika bikanena’mba: “Kemudipo ne kyepelo kya mudi Yehova.” Penepa ano madabahu ādi a kwibekadila bukamoni amba nabo i batōtyi ba Yehova. (Yoshua 22:10-29) Madabahu’a āinikilwe bu Kamoni, mobimwekela mwanda bwādi bukamoni bulombola amba kobadi Yehova i Leza wa bine.—Yoshua 22:34.

Enka namino bushintuludi bwabo bwānekenya bisaka bikwabo, nabyo byāleka mulangwe wa kulwa na bisaka bibidi ne kipindi. I amo, kwisambila pamo kwa binebine, kutamba ku mutyima, kwākankeje bulwi. Mwenda mafuku, Isalela wātombokela Yehova Leza, mulumyandi wa kyelekejo, ino Leza wāmunena amba wādi wa “kwisamba nandi biyampe byonka.” (Hosea 2:14) Kino i kimfwa kilumbuluke ku bantu besongele! Shi ke pano, longa bukomo bwa kutenga mutyima wa mwinē pobe amba nandi ayuke mowiivwanina. I kya mvubu kulonga namino, nakampata shi mwisamba myanda iteneka mutyima. Lolo umo, Pattie Mihalik, mulembi wa julunale mu Etats-Unis wānenene amba: “Bamo banenanga amba bishima bipēla kutela, inoko i bikomo kusokola. Ino nansha bikomenwanga bamo kusokola patōka mwiivwanino wabo, bipa bilupukanga’ko i bitabuke ne lupeto ludi ku banki lwine.”

Kutamija Bwino bwa Kwisambila Pamo

Bamo bakokeja kunena’mba: ‘Busongi bwetu bwadi bukankale tamba ku ngalwilo.’ Bakwabo nabo amba: ‘Buno busongi kebukendelelapo.’ Balume ne bakaji bamo bakokeja kulanga’mba kebibwanikapo kutamija bwino bwa kwisambila pamo shi mubapu  kwitundaila. Ino langa bidi boba badi mu matanda mulomba kukimbilwa mukaji na muntu mukwabo. Mu bishi bya uno muswelo, bavule i bafike pa kwisambila pamo senene na bobesongele nabo.

Ba mulume ne mukaji bamo ba Kutunduka bēsongele bino bya kukimbilwa mukaji na muntu mukwabo. Mupika umo wānenwe kwenda lwendo lulampe mwanda wa kukakimbila mfumwandi mukaji. Ino bano ba mulume ne mukaji, bādi’ko pano ke papite myaka 4 000, bātamije bwino bukatampe mu kwisambila pamo. Mulume i Isake, wāendele kukasambakana ku budimi mupika ne yewa usa kwikala bu mukajandi. Mupika wādi bu mfungu “wasapwila Isake byonso byālongele.” Mānga ya Bible ya buno busongi ibweja’ko amba: “Ebiya Isake wamuleta [Lebeka] mu dipema dya Sala inandi [kilongwa kilombola amba wamutundaila mwendele bijila], ino wamuyata Lebeka ke wandi mukaji wamusanswa.”—Ngalwilo 24:62-67.

Vuluka’mba Isake wāivwene bidi lapolo “ebiya” kayata Lebeka ke wandi mukaji. Mupika wādi mwingidi ukulupilwa wādi mwipāne kudi Yehova, Leza wādi utōtwa na Isake. O mwanda Isake wādi na bubinga bwa kukulupidila uno mukelenge. Kupwa papo, Isake “wamusanswa” Lebeka, mukaji waāsongele.

Lelo ba Isake ne Lebeka bātamije bwino buyampe bwa kwisambila pamo? Tala, pāpwile Esau wabo mwana kusonga bakaji babidi ba mu bana ba Heta myanda yāmweka mu kisaka. Ebiya Lebeka “wanena” Isake amba: “Nakōka ku bumi bwami mwanda wa bana-bakaji bāna ba Heta; wivwane Yakoba [kabange nansha kapya] asonge mukaji wa ku bāna ba Heta . . . , lelo nankyo bumi bwami bukekalanga bwa ka le?” (Ngalwilo 26:34; 27:46) Nanshi Lebeka wāsapwile byādi ku mutyima mu bishima bipotoloke.

Penepa Isake wāsapwila Yakoba, dipasa na Esau amba kokasonga mukaji mu bana ba Bene Kenani. (Ngalwilo 28:1, 2) Ne o wādi mulangwe wālupwile Lebeka. Bine, bano ba mulume ne mukaji bēsambile pamo senene myanda ya kisaka iteneka ku mutyima, ne kadi i betushile kimfwa kiyampe kya kulonda. Kikekala namani shi ba mulume ne mukaji kebomvwañanapo? Le bakalonga’po bika?

Kulwa na Kubulwa Kumvwañana

Shi pa abe ne mwinē pobe padi kubulwa kumvwañana, ke biyampepo kupela kwisamba na mukwenu. Mwanda kino kilombola patōka’mba kusangelepo, kadi usaka mwinē pobe nandi aleke kusangala. Papo mwinē pobe padi kayukilepo ne miivwanino yobe mine ne byosaka bine i bika.

Papo kikemusakila abe ne mwinē pobe mwisambe bintu pampikwa kafinda. Shi i mwanda ukusansa ku mutyima, bine, kekipēlangapo kuba talala. Ba Abalahama ne Sala, bambutwile ba Isake nabo bāfikilwe na bikoleja. Sala byaādi ñumba, wālondele kishi kya mu mafuku’a, ko kupa wāpa Abalahama Hakala, mwingidi wandi mwana-mukaji, amba ekale mukaji wa mutundu mwanda wa amubutwile mwana. Hakala wābutwila Abalahama mwana mwana-mulume, Ishemele. Kupwa, Sala nandi wāimita ne kubutwila Abalahama mwana, ke Isake kadi. Isake pa kuleka mabele, Sala wāmona Ishemele ubenga wandi mwana. Sala wāmona’mba kepadi kyaka, penepa wānena Abalahama apange mupika ne Ishemele. I amo, Sala wālombwele mwiivwanino wandi patōkelela, kufinda kamwanda mpika. Ino kintu kyaālombele kekyasangejepo Abalahama, mhm.

Le uno mwanda wāpwile namani? Tutanga mu Bible amba: “Ebiya Leza wamunena Abalahama amba: Kino namino kekibipapo mu meso obe, mwanda wa mwana ne umpika obe, mhm, mwamo monso mwakunenena Sala, enka kwivwana diwi dyandi, ke-muntu mudi Isake e mo lukatelwanga lukunwa lobe.” Abalahama wāteja diwi dya Yehova ne kulongela monka.—Ngalwilo 16:1-4; 21:1-14.

Padi ukokeja kunena’mba, ‘Eyo, shi Leza wadi witunena aye mūlu, longa i kipēla kumvwañana!’ Kino kyo kyetufikija ku madingi makwabo etukwasha tupwije lupotopoto mu  busongi. Balume ne bakaji babwanya kwivwana Leza. Namani? Na kutanga Kinenwa kya Leza ne kulonda byokinena amba bo bwendeji bwa Leza.—1 Tesalonika 2:13.

Mwana-mukaji umo Mwine Kidishitu wa bwino wānene’mba: “Divule shi namone nsongwakaji musongwe wiya kunomba madingi atala buluo bwandi, mwipangulanga bidi shi aye ne mulumyandi kebatange ne Bible bonso pamo. Bavule bekalanga na bikoleja kebadipo na kino kibidiji.” (Tetusa 2:3-5) Tukokeja kumwena mu byānene uno lolo. Tangai pamo na mwinē pobe Kinenwa kya Leza kitatyi ne kitatyi. Nankyo, ‘mukevwana’ Kinenwa kya Leza kimulombola mwa kwendela difuku ne difuku. (Isaya 30:21) Inoko dyumuka: Kokengidija Bible bu lusonde lwa kukupila nalo mwinē pobe, na kumutangila kyaba kyonso enka bisonekwa byoyukile amba kengidijanga’byo. Ino abe, tompa kutala muswelo omubwanya banwe bonso bubidi kwingidija byobya byomutanga’bya.

Shi mulwanga na myanda mikomo, mwabulwa’po kupwija’yo na kubandaula dibuku Index des publications de la Société Watch Tower *? Kimfwa mulelanga bambutwile banunu, ne uno mwanda nao wimukolejanga mu busongi. Mwabulwa’po kushikatyila pamo na mwinē pobe ne kubandaula Index, pa kyaba kya kwipatanya i bika bya kulonga ne bya kuleka kulonga? Dibajinji, talai mutwe wa mwanda “Parents” (Bambutwile). Ebiya kimbai kwa kunyemena kobasa kwimutuma mu tumitwe twa myanda, kimfwa “prendre soin des parents âgés.” Tangai pamo bishinte biletelwe mu mabuku a Batumoni ba Yehova. Bine mukatulumuka, abe ne mwinē pobe, muswelo omukamwena mu madingi emanine pa Bible, madingi ke makwashe Bene Kidishitu bavule ba mityima myoloke.

Kubandaula mabuku a kunyemena’ko ne kutangila’o pamo kukemukwasha mwikale na mumweno mulumbuluke pa bintu bimukoleja. Mukatana milangwe ya Leza mu bisonekwa bimo bitelelwe bitupu ne mu bikwabo byandikididilwe. Kimbai’byo mu Bible, kadi mwibitangei banwe bonso pamo. I bine, mukemvwana binena Leza pa bikoleja byenu!

Lamai Kwisambila Pamo Kulumbuluke

Lelo kodi mutompe kushitula kinjilo kyalonga mafuku kushitulwa mpika? Kikashituka kīshenka bityebitye mwanda ndya-bilonda ibadi mashinyele. Bikekala namani shi kinjilo kishitulwa kesha kesha, mu mashinyele mwelwa māni? O, i lubilo lonka kibashituka. Ne kwisambila pamo nako i muswelo umo. Shi mwisambila pamo kesha kesha ne kushinga māni a buswe bwa Bwine Kidishitu mu mashinyele a kwisambila pamo kwenu, nankyo nansha shi kubaikala kubulwa kumvwañana kwa muswelo’ka, mukapēlelwa kwisokwela milangwe yenu.

Myanda yonso ilomba ne pa kushilwila. Ino nansha palomba kulonga bukomo, wielele’ko. Penepo ukasangela bulunda na mwinē pobe, bukaleta kumvwañana kwaendaenda.

[Kunshi kwa dyani]

[Kifwatulo pa paje 7]

Shi kubulwa kumvwañana kubaikala’ko, lelo ukakimba bwendeji bwa Leza?