Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Yehova Ufundijanga Bakumbi Mwa Kukumbila Luombe Lwandi

Yehova Ufundijanga Bakumbi Mwa Kukumbila Luombe Lwandi

Yehova Ufundijanga Bakumbi Mwa Kukumbila Luombe Lwandi

“Yehova upananga ñeni; mu kyakanwa kyandi mulupuka kuyukidija ne kwivwanija.”—NKINDI 2:6.

1, 2. Mwanda waka batutu babatyijibwe baloñanga bukomo bwa kufikila pa kusela biselwa bikatampe mu kipwilo?

 NICK, Kamoni wāingile bu mutadi mu bula bwa myaka isamba-ibidi, unena’mba: “Nāsangele bininge pa kutongwa bu mukulumpe. Ano madyese nēamwene bu mukenga wa kutandabwila’ko mwingilo oñingidila Yehova, ne wa kumwalwija māpu a kumufwija’ko pa byonso byānongela. Kadi nādi ngabila kukwasha kipwilo ne pa mfulo, kwikikwasha monka mwādi munkwashisha bakulumpe bakwabo.” Nansha nankyo, nsangaji yandi yādi yendela pamo na moyo. Nick ubweja’ko amba: “Byonātongelwe nakidi na myaka ilumba ku 30, nādi ntyina amba padi nkidipo na busendwe bonsakilwa—ke kwivwanija ne ñeni kadi—mwa kukumbila kipwilo biyampe.”

2 Boba batongwa na Yehova kutala luombe lwandi badi na nsambu mivule ya kusangela. Mutumibwa Polo wāvulwije bidi nsambu imo bidi ku bakulumpe ba mu Efisesa na kutela binenwa byānene Yesu amba: “Dyese dya kupana ditabukile dya kupebwa.” (Bilongwa 20:35) Kwingila bu mwingidi wa mingilo nansha bu mukulumpe kupanga batutu babatyijibwe mukenga wa kupela’ko Yehova ne kipwilo bintu bivule. Kimfwa bengidi ba mingilo bakwashanga’ko bakulumpe. Kadi bengilanga mingilo idya kitatyi ayo’ko ya mvubu. Bano banabetu bengilanga mwingilo wa mvubu, ke-pantu batononwanga na buswe bobaswele Leza ne bantu nabo.—Mako 12:30, 31.

3. Mwanda waka bamo bekakanga kufikila pa madyese mu kipwilo?

3 Lelo tukanena namani pa tutu wikaka kufikila pa madyese a kwikala bu mwingidi pakwabo ne bu mukulumpe mwandapo’tu wimona bu kabwanyapo? Eyo, pamo bwa Nick, nandi padi utyinanga amba kadipo na busendwe bubwane mwa kwikadila bu mukumbi mufwaninwe. Byodi tutu mubatyijibwe, lelo nobe ye mowiivwaninanga? Shi i amo, yuka amba uno moyo i mwendele’mo. Mwanda Yehova ulomba bakumbi batongwe bakeshintulwile pa muswelo obendeja luombe. Kadi Yesu wānene amba: “Wakupebwa byakuvula ukasakibwa byakuvula, ino wakabīkilwa bingi bakamusaka bingi bīne bikwabo.”—Luka 12:48.

4. Lelo Yehova ukwashanga namani boba batongele kukumba mikōko yandi?

4 Lelo Yehova ulombanga boba batongele bu bengidi ne bakulumpe balwe na biselwa bikomo abo bene? Mhm, wibakwashanga mu muswelo mumweke mwanda wa bengile ne kubwanya’byo. Monka motwamwenine’kyo mu kishinte kibadikile, Yehova wibapanga mushipiditu sandu wandi, bape kipa kibakwasha bakumbe mikōko na lusa. (Bilongwa 20:28; Ngalatea 5:22, 23) Kadi Yehova wibapanga ñeni, kuyukidija, ne kwivwanija. (Nkindi 2:6) Namani le? Leka twisambile pa miswelo isatu ifundijanga’mo Yehova boba batongele kukumba mikōko yandi.

Bafundijibwe na Bakumbi ba Bwino

5. I kika kyālengeje ba Petelo ne Yoano bekale bafundiji ba bwino?

5 Pādi pemene ba Petelo ne Yoano kumeso a Sanhedrini, batyibi ba ñeni ya bwine ntanda ba kidye’kya bādi bebamwene bu “bakubulwa kufundijibwa, bampikwa ñeni.” Shako, bādi bayukile kutanga ne kulemba, ino kebafundilepo masomo a balabi a Bisonekwa. Nansha nankyo, Petelo, Yoano, ne bana ba bwanga bakwabo bādi bafundiji bapye, kadi bavule bādi bebevwana bāikele kwalamuka ke betabije. Lelo bano bantu bakubulwa kufundijibwa, bāikele namani ke bafundiji ba bwino? Pāpwile kidye kuteja ba Petelo ne Yoano, “ne kwibayūka bebayūka’mba: Nanshi i bādi na Yesu.” (Bilongwa 4:1-4, 13) I bine, bātambwile mushipiditu sandu. (Bilongwa 1:8) Kadi kyāmwekelele’tu patōka’mba Yesu ye wafundije bano batumibwa. Nansha ke batyibi bampofu ku mushipiditu bēkitabije. Yesu paādi na batumibwa pano pa ntanda, wēbafundije mwa kukabungila boba badi bwa mikōko ne mwa kukebakumbila shi kebadi mu kipombo.—Mateo 11:29; 20:24-28; 1 Petelo 5:4.

6. Ba Yesu ne Polo bāshile kimfwa’ka mu kufundija bakwabo?

6 Yesu pa kupwa kusangulwa, wāendelele na kufundija bakumbi baatongele. (Kusokwelwa 1:1; 2:1–3:22) Kimfwa, wētongēle Polo ne kumuludika amba afundijibwe. (Bilongwa 22:6-10) Polo wāsangedile buno bufundiji kadi nandi wāpana’bo ne ku bakulumpe bakwabo. (Bilongwa 20:17-35) Kimfwa, byāmulombele kitatyi ne bukomo pa kufundija Temote ekale “sendwe” mu mwingilo wa Leza, “wampikwa ne kyāfwijibwa bumvu.” (2 Temote 2:15) Bine, bāpwene bininge. Mafuku amo kunyuma, Polo wāsonekele bitala padi Temote amba: “Byādi pamo bwa mwana ne shamuntu mu kwingila nami pa kwendeja myanda-miyampe.” (Fidipai 2:22) Polo kādipo ulwila Temote nansha muntu mukwabo ye-yense ekale wandi mwanā bwanga. Ino aye wādi ukankamika balunda nandi betabije bekale ‘kumwiula aye monka mwaiwila Kidishitu.’—1 Kodinda 11:1.

7, 8. (a) I mwanda’ka mumweke ulombola bipa biyampe bilupukanga shi bakulumpe beula bimfwa bya ba Yesu ne Polo? (b) I kitatyi’ka kifwaninwe bakulumpe kushilula kufundija boba babila kwikala bengidi ba mingilo nansha bakulumpe?

7 Bakumbi ba bwino beulanga ba Yesu ne Polo na kushilula kufundija batutu babatyijibwe, ne kino kilupukanga bipa biyampe. Tutalei bidi byēmwenine Chad. Wālelelwe mu kisaka kikalañane mu myanda ya mutōtelo, ino panopano ponka watongelwe bu mukulumpe. Unena aye mwine amba: “Mu bula bwa myaka, bakulumpe ba bwino baunkweshe ñendelele ku mushipiditu. Byādi tata wakubulwa kwitabija, bakulumpe’ba bāuntele mutyima bya binebine bāikala’tu’nka bwa batata ba ku mushipiditu. Bādi bafundija kutambila mu busapudi, kupwa, mukulumpe umo wāumfundija mwa kuvuijija biselwa byonāpelwe pa kipwilo.”

8 Monka mulombwela byātene Chad, bakulumpe bayukile kusansanya balwilanga’ko bityebitye kufundija boba babila kukekala bengidi ba mingilo nansha bakulumpe amba babwanye bisakibwa mwa kukaselela bino biselwa. Mwanda waka? Mwanda Bible usomanya amba bengidi ba mingilo ne bakulumpe bafwaninwe kufikila pa bisakibwa bya ku mushipiditu ne mwikadilo muyampe kumeso kwa kutongwa. I amo, bafwaninwe “babadikilwe bidi kutompibwa.”—1 Temote 3:1-10.

9. I kiselwa’ka kidi na bakumbi bapye, ne mwanda waka?

9 Shi batutu babatyijibwe bafwaninwe kutompibwa, nanshi i kyendele’mo bidi babadikile kufundijibwa. Tulete kimfwa: Shi mwanā masomo walombwe kulonga matompo (ekizame) a pa bifundwa byokebamufundijepo kudi badimu, mulanga’mba ukabinga’o? Nansha dimo, ukapona’o. Penepo nanshi kufundija kudi na mvubu. Kadi badimu ba kukanina kuyampe bafundijanga bana ba masomo, ke enkapo mwanda wa kubinga ekizame kete, ino i ne mwanda wa bakengidije buyuki bobatambula. Mo monka, bakulumpe ba kininga nabo bakwashanga batutu babatyijibwe batamije ngikadilo isakibwa ku muntu utongelwe na kwibafundija bintu bipotoloke. Baloñanga namino, ke enkapo pa mwanda wa batutu’ba bekale kutongwa, mhm, i ne pa mwanda wa bekale bafwaninwe mwa kukumbila luombe senene. (2 Temote 2:2) Eyo, batutu babatyijibwe nabo bafwaninwe kulonga bukomo ne kwingila bininge amba babwanye bisakibwa bya bu bengidi ba mingilo ne bya bu bakulumpe. (Tetusa 1:5-9) Pakwabo kadi bakumbi ba bwino babwanya kukwasha boba beelela’ko kufikila pa bisakibwa bendelele kumeso bukidibukidi na kwibafundija na mutyima umo.

10, 11. I muswelo’ka ukokeja bakumbi kukwasha bakwabo bafikile pa kuselela’ko biselwa bikwabo?

10 Bakumbi ba bwino bakokeja kukwasha namani bakwabo bavuije mingilo pa kipwilo? Dibajinji, i na kuta mutyima banababo ba mu kipwilo—kutambila nabo kyaba kyonso mu busapudi ne kwibakwasha batamije busendwe ‘bwakolokela monka mu mwanda wa binebine.’ (2 Temote 2:15) Bakumbi bapye balombolanga bano batutu nsangaji idi mu kwingidila bakwabo ne katōkwe kobamwenine mu kwitungila kobetungile ne kufikila pa bitungo bya ku mushipiditu. Kadi baletanga na kanye madingi amoamo akwasha tutu amba nandi ekale ‘bwa kyelekejo kya luombe.’—1 Petelo 5:3, 5.

11 Kitatyi kitongwa tutu bu mwingidi wa mingilo, bakulumpe ba tunangu bendelelanga na kumufundija. Bruce, waingile bu mukulumpe mu bula bwa makumi a myaka unena’mba: “Nsakanga kushikata pamo na tutu utongelwe panopano bu mwingidi wa mingilo ne kupituluka nandi mu madingi alupwilwe na umpika wa binebine udi na manwa. Kadi ne kutanga pamo misoñanya itala pa mwingilo kampanda wapelwe, kupwa ketwingila nandi pamo mwine mwingilo’o kufikija enka ne byaibidila’o.” Mwingidi paenda ubweja’ko bwino, Bruce nandi washilula kumufundija mwingilo wa bukumbi. Bruce ubweja’ko kadi amba: “Ponsela mwingidi’wa mu bupempudi bwa bukumbi, mukwashanga kutonga bisonekwa biyampe bikokeja kukankamika ne kutenga muntu nansha kisaka kyotwenda kupempula. Kufunda mwa kwingidijija Bisonekwa bitenga mutyima uno muswelo i kwa mvubu ku mwingidi nakampata shi usaka ekale mukumbi wa bwino.”—Bahebelu 4:12; 5:14.

12. Bakumbi ba bwino bafundijanga namani bakulumpe batongwa panopano?

12 Boba batongelwe bu bakumbi panopano bamwenanga mu bufundiji bukwabo. Nick, utelelwe kūlu’ku unena amba: “Bufundiji bonatambwile ku batadi babidi banunu bwāunkweshe mu muswelo wa pa bula. Ba tutu’ba bādi nyeke bemvwanija muswelo wa kupwija myanda imoimo. Kadi bādi banteja nyeke na kitūkijetyima ne kuta mutyima ku mumweno wami wa bintu—nansha shi i mwishile na wabo. Nāboile ñeni ku mwikadilo wabo wa kwityepeja ne wa bulēme obādi nao ku batutu ne bakaka ba mu kipwilo. Bano bakulumpe bāmfundije mwa kwingidijija Bible na bwino pa kupwija makambakano ne pa kukankamika bakwetu.”

Bafundijibwe na Kinenwa kya Leza

13. (a) I bika bisakilwa tutu kabidye shi usaka kwikala mukumbi mupye? (b) Mwanda waka Yesu wānene amba: “Kufundija ko ndi nako kuno kekwamipo”?

13 Kadi Bible, Kinenwa kya Leza, udi na bijila, misoñanya, ne bimfwa bisakilwa mukumbi amba “ekale umbwanye byonso ne kulongololwa biyampe senene, shē, mu mingilo yonso milumbuluke.” (2 Temote 3:16, 17) Tutu ukokeja kwikala mufunde masomo a ku ngitu, ino kine kikamukwasha ekale mukumbi mupye i buyuki bwandi bwa Bisonekwa ne muswelo waingidija’byo. Tala kimfwa kya Yesu. Wādi na buyuki buvule, na kusansanya kukatampe, kadi mukumbi wa ku mushipiditu udi na tunangu ketwamwekele kashā pano pa ntanda; ino paādi ufundija mikōko ya Yehova, kāsomwenwepo kwimanina pa tunangu twa aye mwine. Wānene’mba: “Kufundija ko ndi nako kuno kekwamipo, nanshi i kwa mwine wāntumine.” Mwanda waka Yesu wātelele’ko Shandi wa mūlu? Aye mwine wāshintulwile amba: “Wakwinenena aye mwine, nabya wisakilanga kutumba aye mwine.”—Yoano 7:16, 18.

14. Bakumbi bakokeja muswelo’ka kwepuka kwikimbila ntumbo ya abo bene?

14 Bakumbi ba kikōkeji bapelanga kwisakila ntumbo. Ponso pobakankamika ne kudingila bantu, bemaninanga pa Kinenwa kya Leza, ke pa ñeni ya abo benepo, mhm. Ke-bantu bayukile’mba kiselwa kya bukumbi i kukwasha mikōko ikale na “mutyima wa Kidishitu,” ke wa bakulumpepo, mhm. (1 Kodinda 2:14-16) Tulete kimfwa, bikekala namani shi mukulumpe akwashe ba mulume ne mukaji bekoleje mu busongi na kuleta madingi a mwayukile pa kyaba kya kukwatañanya’o na misoñanya ya mu Bible ne na mabuku a “umpika wa binebine, udi na manwa”? (Mateo 24:45) Madingi andi akatyibila bininge ku bishiyekulu ne ku buyuki bwandi bwīpi bwa byakadi mwimwene. Bishi bimobimo shabyo ke bibipo, kadi mukulumpe ukokeja kemwimwene bintu bivule umbūmi. Ino pa kusaka amba mikōko imwene’mo, poso mukumbi eikankamike kuteja diwi dya Yesu ne binenwa bya Yehova pa kyaba kya kuteja milangwe ya bantu nansha misoñanya ya bishiyekulu.—Mitōto 12:6; Nkindi 3:5, 6.

Bafundijibwe na “Umpika wa Binebine, Udi na Manwa”

15. Yesu wāpele “umpika wa binebine, udi na manwa” mwingilo’ka, ne mwanda waka kano kabumbo ka umpika i kavuije’o senene?

15 Yesu wātelele bakumbi bamo kimfwa ba Petelo, Yoano, ne Polo amba ko kabumbo ka “umpika wa binebine, udi na manwa.” Kano kabumbo i kabundwe na banababo na Yesu bashingwe māni badi pano pa ntanda, bakulupile kukabikala pamo na Kidishitu momwa mūlu. (Kusokwelwa 5:9, 10) Mu ano mafuku a mfulo ya ino ngikadilo, kibalwa kya banababo na Kidishitu bashele pano pa ntanda kibatyepa. Nansha nankyo, mwingilo’ko wēbapele Yesu—wa kusapula myanda miyampe ya Bulopwe pano kepafikile mfulo—ubasambakana pano ntanda yonso kutabuka ne pabajinji. Bine, kabumbo ka umpika i kavuije mwingilo! Mwanda waka? Mwanda i kafundije bidi “mikōko mikwabo” mwingilo amba ikakwashe mu mwingilo wa kusapula ne kufundija. (Yoano 10:16; Mateo 24:14; 25:40) Dyalelo, kipindi kikatampe kya mingilo kingilwanga na yonka ino mikōko ya kikōkeji.

16. Kabumbo ka umpika kafundijanga muswelo’ka bana-balume batongelwe?

16 Lelo kano kabumbo ka umpika kafundijanga muswelo’ka? Mu myaka katwa kabajinji, bemaniji ba kabumbo ka umpika bāpelwe lupusa lwa kufundija ne kutonga batadi mu kipwilo, batadi nabo kebafundija mikōko. (1 Kodinda 4:17) Ne dyalelo nadyo mo mokikadile. Kitango Kyendeji—kibundilwe na bakulumpe bashingwe māni babala-banga bemanine kabumbo ka umpika—kipanga bemaniji bakyo lupusa lwa kufundija ne kutonga bengidi ne bakulumpe mu bipwilo tununu makumi na makumi bya Batumoni ntanda yonso. Kadi, Kitango Kyendeji i kilongolole masomo a kufundija batutu ba mu Makomite a Misambo, batadi bendakana, bakulumpe, ne bengidi ba mingilo mwa kukumbila senene mikōko. Bwendeji bukwabo buletwanga kupityila ku mikanda, ku bishinte bya mu Kiteba kya Mulami, ne ku mabuku, pamo bwa dibuku Balongololwe Mwa Kulongela Kiswa-Mutyima kya Yehova. *

17. (a) Yesu i mulombole namani amba wisumbidile kano kabumbo ka umpika? (b) Le bakumbi ba ku mushipiditu bakalombola namani kikulupiji kyabo mu kabumbo ka umpika?

17 Yesu wisumbidile kano kabumbo ka umpika bininge, o mwanda wikabikile bu kalama ka “lupeto lwandi lonso”—ke ka tumweno twandi twa ku mushipiditu kadi tudi pano pa ntanda. (Mateo 24:47) Bakumbi batongwe nabo balombolanga kikulupiji mu kabumbo ka umpika ponso pobalonda bwendeji butamba ku kyako Kitango Kyendeji. Bine, wivwane shi bakumbi bafundija bakwabo, kadi nabo betabija kufundijibwa na Kinenwa kya Leza, ne kulonda bufundiji bwa kabumbo ka umpika, nankyo bakaloeja bumo bwa luombe. O mwanda tufwija’ko Yehova pa kufundija bano bana-balume bakwatakanya na mushike muntu ne muntu wa mu kipwilo kya Bwine Kidishitu.

[Kunshi kwa dyani]

^ Dilupwilwe na Batumoni ba Yehova.

Usa Kulondolola Namani?

• Bakumbi Bene Kidishitu bapye bafundijanga bakwabo muswelo’ka?

• Mwanda waka bakumbi kebemaninangapo pa milangwe ya abo bene pobafundija?

• Bakumbi balombolanga namani kikulupiji mu kabumbo ka umpika, ne mwanda waka?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 25]

Bakulumpe Bene Kidishitu bafundijanga bansongwalume mwingilo mu kipwilo

[Kifwatulo pa paje 26]

“Umpika wa binebine udi na manwa” ufundijanga bakulumpe bufundiji buvule