Lelo Wi Mwilongolole Mwa Kupandila?
Lelo Wi Mwilongolole Mwa Kupandila?
“Iya abewa mu safini ne bobe bonso, mwanda abe nakumone moloke ku meso ami mu lukongo luno.”—NGALWILO 7:1.
1. I mulangwe’ka wākwete’ko Yehova mu mafuku a Noa mwanda wa kupandija bantu?
YEHOVA “pāletele dilobe panopantanda pa bakubulwa Leza” mu mafuku a Noa, wākwete’ko mulangwe wa kupandija bantu. (2 Petelo 2:5) Leza wa bine wāpele Noa muntu moloke bulombodi bumwekelele bwa mwa kupopela safini wa kupandija būmi bwa bantu ku dilobe dya ntanda yonso. (Ngalwilo 6:14-16) Noa, monka motuyukile amba wādi mwingidi wa Yehova wa kikōkeji, ‘wālongele monso mwamusoñaninye Leza.’ Bine, “e monka mwālongele.” Pakwabo napo, twi bōmi dyalelo pa mwanda wa kikōkeji kya Noa.—Ngalwilo 6:22.
2, 3. (a) Lelo bantu ba mu mafuku a Noa bālongele bika pa kumona mwingilo wa Noa? (b) Noa wātwelele mu safini na kikulupiji’ka?
2 Kupopa safini keādipo makayo. Kunena na bubine, bantu bādi batulumuka pa kumona byādi bilonga Noa ne kisaka kyandi. Ino, kino kekyēbakulupijepo amba bafwaninwe kutwela mu safini shi bakimba kupanda. Ku mfulo, kitūkijetyima kya Leza pa yoya ntanda imbi kyāfula.—Ngalwilo 6:3; 1 Petelo 3:20.
3 Noa ne kisaka kyandi pa kupwa kwikonda na mingilo mu bula bwa makumi a myaka, Yehova wānena Noa amba: “Iya abewa mu safini ne bobe bonso, mwanda abe nakumone moloke ku meso ami mu lukongo luno.” Noa pa kwitabija ne kukulupila kinenwa kya Yehova, “waikila mu safini, ne bāna bandi bana-balume, ne wandi mukaji ne bako bandi pamo nandi.” Penepa Yehova wāshita kibelo mwa kulamina batōtyi bandi. Dilobe pa kwiya pano pa ntanda, safini wāikala kintu kimo kete kikulupilwa kilongolwelwe na Leza amba bantu bapandile’mo.—Ngalwilo 7:1, 7, 10, 16.
Byobya Bidingakene na Mafuku a Noa Dyalelo
4, 5. (a) Yesu wādingakenye kwikala’po kwandi na kitatyi’ka? (b) Le i kudingakana’ka kudingakene mafuku a Noa na kino kyetu kitatyi?
4 “Monka mwadi mwikadile myaka ya Noa ne kukāya kwa Mwanā muntu nako kukēkalanga’nka nabya.” (Mateo 24:37) Yesu wānene bino binenwa mwanda wa kulombola amba kwikala’po kwandi kwampikwa kumweka kukadingakana pamo na mafuku a Noa, ne na bubine ye mobyaikadile. Nakampata tamba mu mwaka wa 1919, musapu wa kidyumu pamo na owa wāsapwile Noa i musapwilwe bantu ba mizo yonso. Bavule i bapumpunye’o monka mwāpumpwininye’o bantu ba mu mafuku a Noa.
5 Yehova wāonakenye yoya ntanda yādi “mikabakane’tu” ku dilobe dya mema. (Ngalwilo 6:13) Bantu bonso bādi bayukile’tu biyampe amba Noa ne kisaka kyandi kebekujijepo mu myanda mibimibi’ya, ino beingidilanga talala nyā mwingilo wabo wa kupopa safini. Kino nakyo kidingakene na kya mu ano etu mafuku. Bantu ba mityima miyampe bayukile “kusansanya mubukata mwa boloke ne bapupakane, mubukata mwa yewa wingidila Leza ne yewa wampikwa kumwingidila.” (Malaki 3:18) Kubulwa budimbidimbi, kanye, ndoe, ne kininga bidi na Batumoni ba Yehova bitendelwanga na bantu ba panja kadi bishiyañanyanga bantu ba Leza na bantu bakwabo bonso. Batumoni bapelanga kwikuja mu bupolapola bo-bonso kadi baludikwanga na mushipiditu wa Yehova. O mwanda Leza wibesela na kwibapa ndoe kadi balondalonda boloke umbūmi.—Isaya 60:17.
6, 7. (a) Bantu ba mu mafuku a Noa kebājingulwilepo bika, ne i biifwane namani dyalelo? (b) Le i bimfwa’ka bilombola amba Batumoni ba Yehova bayukene bu bantu beshile na bakwabo?
6 Bantu ba mu mafuku a Noa kebājingulwilepo amba Leza wādi welele Noa mu kyadi ne amba Noa wādi ulonda buludiki bwa Leza. O mwanda kebākwetepo makasa abidi busapudi bwandi ne kulonda musapu wa kidyumu waādi usapula kwine mpika. Lelo dyalelo nadyo? Eyo, bavule batendelanga mwingilo ne mwiendelejo wa Batumoni ba Yehova, ino kukwata myanda miyampe makasa abidi ne bidyumu bya mu Bible mpika. Balondakani netu, bakulumpe ba mingilo, ne babutule bakokeja kwanya ngikadilo milumbuluke ya Bene Kidishitu ba bine, ino koku batompola’mba, “Shi kemwadipo’tu Batumoni ba Yehova!” Bano bantu bavulaminwe amba shi Batumoni badi na ino ngikadilo, kimfwa buswe, ndoe, kanye, buyampe, kutalala, ne kwīfula i mwanda baludikwanga na mushipiditu sandu wa Leza. (Ngalatea 5:22-25) Kino kyo kifwaninwe kulengeja bantu betabije musapu obasapula.
7 Kimfwa mu Rusi, Batumoni ba Yehova badi bōbaka Njibo ya Bulopwe. Mukelenge umo waimana kaesambe na mwingidi umo ku bōbaka, amba: “Bine, luno i lūbako lwishile mpata na yonso—kutupu utoma mfwanka, unena bya mutonko, nansha ukolelwe malwa! Ubulwe’po kwikala Kamoni wa Yehova?” Mwingidi’wa wamunena’mba: “Shi nakusapwila amba nkidipo Kamoni, le ukangitabija?” Bukidi bonka mukelenge’wa watentulula amba, “Nkiketabijapo.” Mu kibundi kikwabo kya mu Rusi, mukulu wa kibundi watendele pa kumona Batumoni bōbaka Njibo ya Bulopwe impya. Wānena’mba wadi umona bipwilo byonso amba bidi muswelo umo, ino pa kupwa kumona kubulwa kwisakila kwa Batumoni ba Yehova kumweke mu bilongwa, kakibamonepo muswelo umo. Bino i bimfwa bibidi’tu bilombola amba bantu ba Yehova i beshile na boba bonso kebalondangapo misoñanya ya mu Bible.
8. I bika biketulengeja tupande ku mfulo kwa ino ntanda imbi?
8 Noa, muntu wa kikōkeji, wāikele “mwedi wa mbila ya boloke” mu kyaba kya mfulo kya yoya “ntanda ya pa kalā” yākubile ku Dilobe. (2 Petelo 2:5) Mu ano mafuku a mfulo ya ino ngikadilo ya bintu nao, bantu ba Yehova bayukanyanga misoñanya ya boloke ne kusapula myanda miyampe ya mwa kupandila ne mwa kutwelela mu ntanda impya. (2 Petelo 3:9-13) Monka mwālaminwe Noa ne kisaka kyandi kyādi kyakaminwe Leza mu safini, ne dyalelo nadyo mo monka, kwikala na lwitabijo ne kulamata na dikōkeji ku kipindi kya pano panshi kya bulongolodi bwa Yehova budi mūlu ne pano panshi byo bikalengeja bantu bapande.
Pa Kupanda Bilomba Kwikala na Lwitabijo
9, 10. Mwanda waka tufwaninwe kwikala na lwitabijo shi tusaka kupanda ku mfulo ya ngikadilo ya bintu ya Satana?
9 Lelo muntu ufwaninwe kulonga bika shi usaka kupanda ku bonakani bwafwena bwa ino ntanda ilēle mu makasa a Satana? (1 Yoano 5:19) Ufwaninwe bidi kuyuka amba usakilwa kukingwa. Penepa kabwanya bisakibwa bya mwa kukingilwa. Bantu ba mu mafuku a Noa bādi beingidila mingilo yabo ya bukile bukya monka mobādi bengidila’yo nyeke ne kuyuka amba basakilwa kukingwa ku kimpengele kyādi kibatengele kwine mpika. Bine, bābudilwe kintu kampanda—ke lwitabijo mudi Leza kadi.
10 Ino Noa ne kisaka kyandi, abo bāyukile amba basakilwa kukingwa ne kunyongololwa. O mwanda bāikele na lwitabijo mudi Yehova Leza, Mubikadi wa diulu ne ntanda. Mutumibwa Polo wāsonekele amba: “Kwakubulwa kwitabija kekyendelemopo kumutōkeja [Yehova] ku mutyima; ke-muntu yewa wakwiya kudi Leza i kimwendele’mba ētabije’mba: Eyo, udi ponka, upala mpalo boba bamukimba ne mikeketo.” Kupwa wābweja’ko amba: “E ponka kadi pa kwitabija pādyumwinwe ne Noa nandi byobya bintu kebyamwekelepo, pa kukwatwa ne moyo wa kudi Leza, walongolwele safini ya kupandijamo ba munjibo mwandi; e ponka pāponeje panopantanda, wālamuka ke mpyana wa boloke bwa konka ku kwitabija konka.”—Bahebelu 11:6, 7.
11. I ñeni’ka yotuboila ku muswelo wāpandije Yehova bantu mu myaka ya kala?
11 Pa kupanda ku mfulo ya ino ngikadilo ya bintu imbi, ketufwaninwepo enka kuyuka’mba isa konakanibwa. Ino tufwaninwe ne kwikala na lwitabijo mu mpangiko ya Leza ya kupandija bantu. Kadi tufwaninwe kwikala na lwitabijo ne mu kitapwa kya kikūlwa kya Yesu Kidishitu Mwanā Leza. (Yoano 3:16, 36) Pakwabo kadi i biyampe tuvuluke amba enka boba bādi munda mwa safini bo bāpandile ku Dilobe. Bibundi bya kinyemeno nabyo mo monka, byādi bikinga muntu wipayañana pakubulwa kusaka shi enka wanyemena’mo ne kwikala monka kutūla ne ku lufu lwa kitobo mukatampe. (Umbadilo 35:11-32) Pa kipupo kya dikumi kyāponene mu Edipito mu myaka ya Mosesa namo monka na monka, enka bana babedi ba Bene Edipito bo bāfwile, ino ba Bene Isalela bāpanda. Mwanda waka? Yehova wāsoñenye Mosesa amba: “[Bene Isalela] bakayata mashi ne kukusa pa ñunji ibidi ya kibelo, ne pa kidyangwa kya oa mobo monka mo bakadīla’ko. . . . Ebiya nansha umo wa mudi banwe kakikatambamo pa kibelo kya njibo yandi, poso’nka ke lubanga.” (Divilu 12:7, 22) Lelo kudi mwana umbedi wa Bene Isalela wādi wa kusomonwa kufutulula mbila ya Leza na kutambila panja pa njibo mikuswe’ko mashi pa ñunji ibidi ya kibelo ne pa kidyangwa?
12. I kipangujo’ka kifwaninwe kwiipangula muntu ne muntu, ne mwanda waka?
12 Nanshi netu i kyendele’mo muntu ne muntu alanguluke pa ngikadilo yadi’mo. Lelo ndi munda mwa mpangiko ya ku mushipiditu ikwete’ko Yehova mwa kulamina būmi? Pasa kuposoka kyamalwa kibuke, enka mapala a boba bakimbile buno bulami o akayula impolo ya nsangaji ne ya kufwija’ko. Ino ku boba babudilwe kwibukimba, kukekala’nka impolo ya bulanda ne ya kwialakanya.
Bujadiki Bwenda Bumweka Bityetye Bwituteakanyanga
13. (a) Kujadikwa kwa myanda ya bulongolodi i kulengeje bika ne bika? (b) Tela bujadiki bumobumo bwandi bwenda bumweka bityebitye.
13 Yehova ujadikanga bityebitye kipindi kya pano panshi kya bulongolodi bwandi. Kuno kujadika ko kulengeje mpango yandi ya kwitukinga ku mushipiditu ikale mineñene, mimanije, kadi mikomo. Tamba mu myaka ya 1870 kutūla ne mu 1932, bakulumpe ne badyakele bādi bavotwa na bana ba kipwilo. Mu 1932, bakulumpe bādi bavotwa’ba bāpingakanibwa na komite wa mingilo utongelwe na kipwilo mwa kukwashisha mwendeji wa mingilo utongelwe. Mu 1938, bulongolodi bwakwata mpangiko ya kutonga bengidi bonsololo ba pa kipwilo mungya kiteokratike. Tamba mu 1972, Kitango Kyendeji kya Batumoni ba Yehova kyashilula kutuma, pa kupwa kwitabija mungya ndudi ya kiteokratike, mikanda iyukanya kutongwa kwa batadi ne bengidi ba mingilo pa kipwilo. Mwenda mafuku, kiselwa kya Kitango Kyendeji pa kwilundila’ko, bintu byashinta mwanda wa kupēleja mwingilo okingila.
14. I masomo’ka ashilwile mu 1959?
14 Mu mwaka wa 1950, bubandaudi bwa katentekeji bwa Mitōto 45:16 bwalengeje kutūlwe mpangiko ya bufundiji. Kino kisonekwa kitangwa’mba: “Pādi bashenu e pakapingakena bobe bāna, bōkaloñanga ke badi bāna ba mulopwe panopanshi ponsololo.” Pano bakulumpe bendeja kipwilo bafundijibwanga mwa kwingidila mingilo ya kiteokratike dyalelo ne kupwa kwa Amakedona. (Kusokwelwa 16:14, 16) Masomo a Mwingilo wa Bulopwe ashilwile mu 1959. Mu mine myaka’ya, masomo ādi afundwa mu bula bwa kweji mutuntulu kadi ādi afunda bidi enka bengidi ba kipwilo, betwa dyalelo bu batadi bemaniji. Ano masomo dyalelo afundwanga na batadi bonsololo ne bengidi ba mingilo bene kumo. Bano batutu nabo bafundijanga Batumoni ba Yehova bonso ba mu byabo bipwilo. Mu uno muswelo, bonso bakwashibwanga ku mushipiditu ne kulombolwa mwa kwingidila senene mwingilo wabo wa kusapula myanda miyampe ya Bulopwe.—Mako 13:10.
15. I miswelo’ka ibidi ilamibwanga butōki mu kipwilo kya Bwine Kidishitu?
15 Boba basaka kutwela mu kipwilo kya Bwine Kidishitu bafwaninwe kubwanya bisakibwa kampanda. Inoko ba kibengo badi’ko dyalelo babulwanga kutwela’mo pamo’nka bwa boba bābudilwe kutwela mu safini ya Noa. (2 Petelo 3:3-7) Nakampata tamba mu 1952, Batumoni ba Yehova bakwatakanyanga mpangiko ya kukinga kipwilo—ko kunena’mba kupanga’mo banonga-bibi bampikwa kwisāsa. Inoko banonga-bibi besāsa binebine bakwashibwanga na buswe mwanda wa ‘bolole mashinda a kwenda maulu abo.’—Bahebelu 12:12, 13; Nkindi 28:13; Ngalatea 6:1.
16. I ngikadilo’ka ya ku mushipiditu idi’mo bantu ba Yehova?
16 Ngikadilo ya ntundubuko idi’mo bantu ba Yehova keiilangapo ayo mine mu kitulumukila. Yehova wānene kupityila kudi mupolofeto Isaya amba: “Talapo bidi, bengidi bami bakadya, ino banwe mukekala na nzala; talapo bidi, bengidi bami bakatoma, ino banwe mukekala na kyumwa; talapo bidi, bengidi bami bakasepelela, ino banwe mukafwijibwa bumvu; talapo bidi, bengidi bami bakemba ne tusepo ku mutyima, ino banwe mukadila misongo ya mutyima, ne kubuluka mwanda wa kuvutakanya mushipiditu.” (Isaya 65:13, 14) Yehova ukyendelela na kwitupa bidibwa bivule bya ku mushipiditu bīya pa kitatyi kifwaninwe ne bya musonso mwanda wa twikale bakomo ku mushipiditu.—Mateo 24:45.
Wilongolole Mwa Kupandila
17. I bika biketukwasha twiteakanye mwa kupandila?
17 Pano po pene pa kitatyi kyotufwaninwe kwita “mityima bātwe bene na bene ya pa kwisombela ku lusa ne mīngilo miyampe; ne kuleka’byo kubungakana mpika, pamo na muswelo wa bamobamo, poso kwikwasha bātwe bene.” (Bahebelu 10:23-25) Kulamata ne kwingidila pamo na kipwilo kimo kya mu bipwilo 98 000 bya Batumoni ba Yehova kuketukwasha twikale belongolole mwa kupandila. Tukakwashibwa na banabetu betabije ponso potulonga bukomo bwa kuvwala “muntu mupya” ne potwielela’ko na mutyima umo kuyukija bakwetu mpango ya Yehova ya lupandilo.—Efisesa 4:22-24; Kolose 3:9, 10; 1 Temote 4:16.
18. Mwanda waka usumininwe kulamata ku kipwilo kya Bwine Kidishitu?
18 Satana ne ntanda yandi imbi i bakanine enka kwitupalula ku kipwilo kya Bwine Kidishitu. Inoko tukokeja kulamata’ko nyeke ne kupanda ku mfulo ya ino ngikadilo imbi ya bintu. Nanshi tusaka buswe botuswele Yehova ne kufwija kotumufwija’ko pangala pa mpangiko yandi ya buswe bitupe mutyima wa kusumininwa mpata kupangila kulampe bukomo bwa Satana. Shi tulanguluke pa madyese otweselwa pano, nabya tukamona bukomo bwa kusumininwa. Madyese amoamo otweselwa akesambilwa’po mu kishinte kilonda’ko.
Usa Kulondolola Namani?
• Mafuku a dyalelo ne a Noa i meifwane muswelo’ka?
• I kika kisakibwa pa kupanda?
• I bujadiki’ka bwādi bwenda bumweka bityebitye bwāningije mpangiko ya Yehova ya kwitulama?
• Lelo tubwanya kwilongolola muswelo’ka mwa kupandila?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 8]
Bantu ba mu mafuku a Noa kebātelepo Noa mutyima mpata
[Kifwatulo pa paje 9]
I kipite buya kuta mutyima mpata ku misapu ya bidyumu ya Leza
[Kifwatulo pa paje 10]
Masomo a Mwingilo wa Bulopwe akwashanga ku bika?
[Kifwatulo pa paje 11]
Kino kyo kitatyi kya kulamata ku kipwilo kya Bwine Kidishitu