Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Banwe Bankasampe, Tongai Kwingidila Yehova

Banwe Bankasampe, Tongai Kwingidila Yehova

Banwe Bankasampe, Tongai Kwingidila Yehova

“Tongai dyalelo dino’di nanshi o mukengidilanga.”—YOSHUA 24:15.

1, 2. Le i mbatyijo’ka mibi ibatyijibwanga mu Bipwilo bya Kine Kidishitu?

 “LEKAI [bana] bekale Bene Kidishitu kitatyi kyobabwanya kuyuka Kidishitu.” Bino byo bilembwa byālembele mulembi utelwa dya bu Tertulien dya ku mfulo kwa myaka katwa ka bubidi K.K. Wādi upela lubatyijo lwa bana ba lukeke, kilongwa kyādi kyenda kyala miji mu Bwine Kidishitu bupondoke bwa mu yabo myaka’ya. Ino Shandya Kipwilo Augustin wāpelele byānene Tertulien ne Bible mwine, na kulanga’mba lubatyijo lutalulanga makeme a bubi bubajinjijinji ne amba bana bafwa kubatyijibwa mpika belwanga mu kalunganyembo ka mudilo. Buno bufundiji bwāshinsakenye kibidiji kya kubatyija bukidi bana ba lukeke kinondanonda’tu na kubutulwa kwabo.

2 Bipwilo bivule bya Bwine Kidishitu bilondwa na bantu bavule bikibatyijanga bana ba lukeke. Ne kadi, mu mānga yonso, balopwe ne bendeji ba bipwilo bya mizo itelwa bu ya Bwine Kidishitu bādi babatyija ku makamanguvu “bajentaila” bobādi banekenya. Inoko, lubatyijo lwa twanuke ne lolwa lwa kuningila batame keludipo na kyalwilo mu Bible.

Kekudipo Wipāna Kusaka Mpika Dyalelo

3, 4. I bika bikokeja kukwasha bana badi na bambutwile bepāne nabo bepāne na mutyima tō?

3 Bible ulombola amba Leza umonanga bana batyetye bu bajila enka shi kudi’tu nansha mbutwile umo wikele Mwine Kidishitu wa kikōkeji. (1 Kodinda 7:14) Lelo kino kikadijanga kala bana bu bengidi bepāne kudi Yehova? Mhm. Inoko, bana balelelwe na bambutwile bepēne kudi Yehova bafundijibwanga bufundiji bukokeja kwibafikija ku kwipāna abo bene na mutyima tō. Solomone Mulopwe wa tunangu wāsonekele amba: “Wami mwana lama kijila kya shobe, kadi ne bulombodi bwa inobe kokazobolola’bo. . . . Pa kunanga bikukunkuja, pa kulāla tulo bikakulama, pa kulanguka napo bikesamba nobe. Mwanda kijila’kya i kinanu, kadi bulombodi nabo i mwinya; kadi madingi a bulombodi i dishinda dya būmi.”—Nkindi 6:20-23.

4 Bwendeji bwa bambutwile Bene Kidishitu bukakinga bankasampe bininge enka shi balonda’bo na mutyima tō. Kadi Solomone wānene monka’mba: “Mwana mwana-mulume wañeni usangaja shamuntu: Ino mwana mwana-mulume mulembakane i njia ya inandi.” “Abe wami mwana mwana-mulume, ivwana, ikala wañeni; kadi ulombola mutyima obe mu dishinda’mwa.” (Nkindi 10:1; 23:19) I amo, banwe bankasampe, shi musaka kumwena mu bufundiji bwa bambutwile, mufwaninwe kulonda bidyumu, madingi, ne bulemununi bwabo na mutyima tō. Kemubutwilwepo kala na ñeni nansha na tunangu, ino mukokeja ‘kwikala ba ñeni’ ne kulonda na mutyima umo “dishinda dya būmi.”

Lelo Lufundijo I Bika?

5. I madingi’ka Polo aādingile bambutwile ne bana?

5 Mutumibwa Polo wāsonekele amba: “Bānwe bāna, kōkelai bakwimubutula monka mudi Mfumwetu, ke-kintu i kyendelemo biyampe. Lemeka shobe ne inobe mwine kumo; (kyo kijila kibajinji kino kya pa mwanda-wamulao) amba umone biyampe, shē, ne myaka yobe īvule ya kwikala panopantanda. Kadi, bānwe bashabo nenu, kemukibasomba bāna benu ku bukalabale; mwibatamijei biyampe monka mu madingi, ne mu lufundijo lwa Mfumwetu.”—Efisesa 6:1-4.

6, 7. Lelo kutamija bana mu “lufundijo” lwa Yehova kulomba bika ne bika, mwanda waka kuno ke kwibakomapo makonko?

6 Lelo bambutwile Bene Kidishitu bakomanga makonko—nansha kona—babo bana na milangwe mibi popa pobebatamija mu “madingi ne mu lufundijo lwa mfumwetu”? Mhm. Le i ani ukokeja kutopeka bambutwile shi bafundija babo bana myanda yobamona’mba i myoloke kadi ya kamweno mu mwikadilo? Boba banena amba Leza kadi’kopo kebatopekwangapo pobafundija babo bana amba Leza kadi’kopo. Bambutwile ba Katolika Loma badi na bisela bya kuningila bana balonde lwitabijo lwa Katolika, ino kebatopekwangapo divule pangala pa bukomo bobalonga. Nanshi ne Batumoni ba Yehova nabo mo monka, kebafwaninwepo kutopekwa amba bonanga ñeni ya babo bana pobebatamija amba balonde milangwe ya Yehova pa bubinebine bwa kyalwilo ne misoñanya ya mu mwikadilo.

7 Mungya kunena kwa dibuku dimo (Theological Dictionary of the New Testament), kishima kya Kingidiki kibajinjibajinji kyalamunwa bu “lufundijo” mu Efisesa 6:4 kifunkila pa mwingilo wa “kukimba kulemununa ñeni, kolola byobya bikondame, kulumbulula mulangilo wa ku mushipiditu.” Bikekala namani shi nkasampe wapele bufundiji bwa bambutwile pa mwanda wa kuningilwa, ko kunena’mba mutyima wa kusaka kisense kya bavule? Shi bidi namino, lelo i bāni bakatopekwa amba abaningila mwana bibi—le i bambutwile’ni, i bakwabo ba kisense? Shi bakwabo bamuningila kwitonda bya kwitonda, kutoma mutomeno-mpata, nansha kulonga busekese, lelo bambutwile bakafutululwa pangala pa kutompa kobatompa kolola milangwe ya wabo mwana ne kumukwasha ajingulule bipa bibi bitamba ku mwiendelejo uleta kyaka?

8. Le Temote ‘wāsumininwe kwitabija’ muswelo’ka?

8 Mutumibwa Polo wātumīne nkasampe Temote mukanda’mba: “Nanshi abewa nobe uminina’tu mu bino bintu byo wafundijibwa, ne mo wasumininwa namo, pa kuyūka boba bakukufundija’byo, kadi, ne byo wayūkile kala pa bwanuke bisonekwa bikola, biyūkile ne mwakukupela ñeni ya ku lupandilo pa kwitabija kwa monka mudi Kidishitu Yesu.” (2 Temote 3:14, 15) Ba inandya ne nkambwa Temote bādi bashimika mpata lwitabijo lwandi mudi Leza pa buyuki bwa Bisonekwa Bikola. (Bilongwa 16:1; 2 Temote 1:5) Mwenda mafuku, pobāikele ke Bene Kidishitu, kebāningīlepo Temote amba enka etabije, ino bāmulengeje ‘asumininwe’ na kumulombola milangwe miluji ikwatañene na buyuki bwa Bisonekwa.

Yehova Ukwita Utonge

9. (a) Le Yehova wālēmekele bipangwa byandi namani, ne mwanda waka? (b) Lelo Mwana wa bunka wa Leza wāingidije namani bwanapabo bwa kwitongela?

9 Yehova wādi ukokeja kupanga bipangwa byandi pamo bwa mashini, a kulonga enka kiswa-mutyima kyandi ne kulonga kintu kikwabo nansha kimo mpika. Ino aye wēbalēmekele na kwibapa bwanapabo bwa kwitongela. Leza wetu usakanga babikalwa bamukōkela na mutyima tō. Usangalanga pa kumona bantu bipangwa byandi, bakulu ne banuke, bamwingidila na buswe. Kimfwa kilumbuluke mpata kya muntu wākōkele kiswa-mutyima kya Leza na buswe i wandi Mwana wa bunka, unenwa na Yehova amba: “Uno . . . i wami Mwana wakuswedibwa o ntōkelwe pa mutyima.” (Mateo 3:17) Uno Mwana umbedi wānene Shandi amba: “Ndoelelwe monka mu kulonga kiswa-mutyima obe, abe Leza wami; eyo i binebine, mukanda-obe-wabijila udi umutyima wami.”—Mitōto 40:8; Bahebelu 10:9, 10.

10. Le bika bitonona bengidi ba Yehova bamwingidile mobifwaninwe?

10 Yehova usaka boba bamwingidila ne kuludikwa na wandi Mwana nabo bakōkele ku kiswa-mutyima kyandi muswelo umo onka. Kaimba wa mitōto wānene bupolofeto pa kwimba’mba: “Bantu bobe bēpana abo bene ku mityima tō, mu difuku dya bukomo bobe, mu buya bwa bupandulwemo, kushilwilanga lubanga bwē! Udi ne lume lwa b[a]nkasampe bobe.” (Mitōto 110:3) Bulongolodi bonso bwa Yehova butuntulu, kipindi kya mūlu ne kya pano panshi kine, bukōkelanga na buswe ku kiswa-mutyima kya Leza.

11. I butongi’ka bwa kutonga bankasampe balelelwe na bambutwile bepāne?

11 Nanshi banwe bankasampe nenu mufwaninwe kuyuka amba i kutupu bambutwile nansha ke bakulumpe Bene Kidishitu ba pa kipwilo kyenu bene, bakemuningila kubatyijibwa. Mufwaninwe banwe bene kwikala na mutyima wa kusaka kwingidila Yehova. Yoshua wa pa kala wālombwele Bene Isalela amba: ‘Ingidilai Yehova mu boloke ne binebine’po . . . Tongai dyalelo dino’di omukengidila.’ (Yoshua 24:14-22) Ne kadi, mufwaninwe banwe bene kutonga kwipāna kudi Yehova ne kupāna būmi bwenu mu kulonga kiswa-mutyima kyandi.

Kwitabija Kiselwa Kyobe

12. (a) Nansha bambutwile byobakokeja kufundija babo bana, ino i bika byokebabwanyapo kulonga? (b) I kitatyi’ka kiselela nkasampe kiselwa kyandi ku meso a Yehova mu butongi bwatonga?

12 Banwe bankasampe, kudi kitatyi kyokemukabwanyapo kadi kukingwa na kikōkeji kya bambutwile benu. (1 Kodinda 7:14) Mwanā bwanga Yakoba wāsonekele amba: “Penepo aye uyūkile kulonga bilumbuluke, ne kwibilonga mpika, nabya i mwanda wandi.” (Yakoba 4:17) Bambutwile kebabwanyapo kwingidila Leza pa kyaba kya babo bana, ne bana nabo kebabwanyapo kwingidila Leza pa kyaba kya bambutwile. (Ezekyele 18:20) Shi wi nkasampe, lelo kodi mwifunde myanda ya Yehova ne mpango yandi? Lelo kodi mutame mu muswelo obwanya kwivwanija byobya byowifunda ne kupwana na Yehova? Mwene i kyendele’mo kulanga’mba Leza ukumwene bu ubwanya kutyiba mbila ya kumwingidila?

13. Le i bipangujo’ka bifwaninwe kwiipangula nkasampe wampikwa kubatyijibwa?

13 Lelo wi nkasampe wampikwa kubatyijibwa ulelwa na bambutwile bene Leza, utanwa ku kupwila, pakwabo usapula ne myanda miyampe ya Bulopwe? Shi i amo, nankyo wiipangule pampikwa kwididika’mba: ‘Mwanda waka nonga kino? Lelo ntanwanga ku kupwila ne kusapula mwanda’po’tu bambutwile bami basakanga nonge’byo’ni nansha mwanda nsakanga kusangaja Yehova?’ Lelo kodi mutompe abe mwine mwikadile ‘kiswa-mutyima kya Leza kiyampe, kitabijibwa, kadi kibwaninine’?—Loma 12:2.

Le Kyolejaleja pa Kubatyijibwa i Kika?

14. I bimfwa’ka bya mu Bible bilombola’mba muntu kafwaninwepo kwija kubatyijibwa mwanda ke mwanda?

14 “Le kadi kinkankaja kubatyijibwa kadi i kika le?” Mwine Efiopya wāipangwile musapudi Fidipa kino kipangujo paādi ukitamba’tu mu kuyuka amba Yesu ye Meshiasa. Inoko Mwine Efiopya’wa wādi uyukile Bisonekwa senene, o mwanda kādipo ufwaninwe kwija kulombola patōka’mba tamba pene’pa ukengidila Yehova na kutwela mu kipwilo kya Bwine Kidishitu, ne amba kino kyadi kya kumuletela nsangaji ya kashā. (Bilongwa 8:26-39) Ne mwana-mukaji utelwa dya bu Didya nandi monka na monka, pa kushitulwa mutyima watá’o “konka ku binenwa bīsambwa kudi Polo,” ponka’po ‘wābatyijibwa,’ aye ne ba mu njibo yandi kumo. (Bilongwa 16:14, 15) Kadi mulami wa kifungo kya mu Fidipai nandi wāivwene pādi pamusapwila ba Polo ne Shilasa “mwanda wa Mfumwetu,” penepo “wabatyijibwa ponka na ponka, ne bantu bandi bonso kumo.” (Bilongwa 16:25-34) Nanshi, shi udi na buyuki bwa kyalwilo bwa kuyuka Yehova ne mpango yandi, ne usaka na mutyima umo kulonga kiswa-mutyima kyandi, ne kadi uyukene bu muntu wa mwiendelejo muyampe mu kipwilo ne utanwanga nyeke ku kupwila kadi usapula ne myanda miyampe ya Bulopwe, le kyolejaleja pa kubatyijibwa i kika?—Mateo 28:19, 20.

15, 16. (a) I milangwe’ka mifwe ikokeja kupa bankasampe mutyima wa kwikaka pa kubatyijibwa? (b) Lelo kwipāna ne kubatyijibwa bikiñanga bankasampe namani?

15 Lelo wikakanga kutabula dino ditabula dikatampe kutyina’mba wakalondwalondwa na myanda shi ubalonga bubi? Shi ye kyowikakila, langa uno mwanda: Lelo ukapela kupebwa mukanda wa bu shofele bofundile kutyina’mba dyakadilwe kantu dino ukokeja kukalonga akishida? Bine ke amopo! Nanshi kufwaninwe kwikaka pa kubatyijibwa shi ubwenye bisakibwa. Bine, ukekala na mutyima wa kulonga bukomo bwa kukomena bubi shi ubapāna būmi bobe kudi Yehova ne kwitabija kulonga kiswa-mutyima kyandi. (Fidipai 4:13) Banwe bankasampe, bine, kemukilangai amba kemukalandulwapo mambo shi mulejaleja pa kubatyijibwa. Shi mubafikila pa myaka ya kusela biselwa, yukai amba mukeshintulwila kudi Yehova pangala pa bilongwa byenu, mwikale babatyijibwe nansha bampikwa kubatyijibwa.—Loma 14:11, 12.

16 Bankasampe bavule Batumoni kujokoloka ntanda yonso bamwene amba kutyiba kobatyibile mbila ya kubatyijibwa i kwibakwashe bininge. Tala bidi kimfwa kya Kamoni wa myaka 23 wa mu Bulaya bwa Kushika. Uvuluka’mba kubatyijibwa na myaka 13 ko kwamutonwene anze kwita mutyima kutyina’mba wakakokwa na “kilokoloko kya bunkasampe.” (2 Temote 2:22) Paadi ukidi mwanuke, wetungile kitungo kya kukengila bu mwingidi wa kitatyi kyonso. Dinenwa dino, wingila na nsangaji ku bilo bya musambo wa Batumoni ba Yehova. Kudi madyese mavule atengele bankasampe bonso batonga kwingidila Yehova, ke ne abe mwine kadi.

17. I mu myanda’ka mufwaninwe kujingulula ‘mwikadile kiswa-mutyima kya Yehova’?

17 Kwipāna ne lubatyijo yo ngalwilo ya būmi bwa kuta mutyima ku kiswa-mutyima kya Yehova mu myanda yonso. Kufikidija kwipāna kwetu kulomba ne ‘kukūla kitatyi.’ Le twikikūla namani? I na kuyata kitatyi kyotwadi tujimija ku bintu bya bituputupu ebiya twashilula kwikipityija mu kufunda Bible na kusumininwa, kutanwa nyeke ku kupwila, ne kusapula bya binebine ‘myanda miyampe ya bulopwe.’ (Efisesa 5:15, 16; Mateo 24:14) Kwipāna kotwipāna kudi Yehova ne kusaka kotusaka kulonga kiswa-mutyima kyandi kudi na kamweno mu myanda yonso ya mu būmi bwetu, kubadila’mo ne muswelo otwipwija mukose, mudīlo, ne mutomeno wetu, ne muswelo wa minjiki yotwivwana. Wabulwa’po kutonga kwipwija mukose kokasangela myaka yonso nyeke ne nyekeke? Bankasampe Batumoni tununu ne tununu bakakulombola’mba kudi miswelo mivule ya kwisangaja senene pampikwa kusāsuka ku ‘kiswa-mutyima kya Yehova.’—Efisesa 5:17-19.

“Batwe Tukenda Nenu”

18. Le i kipangujo’ka kifwaninwe kwiipangula bankasampe?

18 Tamba mu 1513 K.K.K. kufika pa Pentekosa wa 33 K.K., Yehova wadi na bantu balongololwe pano panshi bātongele bu ba kumutōta ne kwikala batumoni bandi. (Isaya 43:12) Bankasampe Bene Isalela bādi babutwidilwa mu uno muzo. Ino tamba pa Pentekosa, Yehova udi na “muzo” mupya pano panshi, ko kunena’mba Isalela wa ku mushipiditu, ‘bantu ba dyandi dijina.’ (1 Petelo 2:9, 10; Bilongwa 15:14; Ngalatea 6:16) Mutumibwa Polo wānene amba Kidishitu i mwitōkejeje aye mwine bantu bu “lupeto lwandi, lwa kupyasakena mu mīngilo milumbuluke.” (Tetusa 2:14) Banwe bankasampe mudi na bwanapabo bwa kujingulula kwine kutanwa bano bantu. Le i bāni dyalelo babundile “muzo moloke ulama bu-binebine,” badi na būmi bukwatañene na misoñanya ya mu Bible, bengila bu Batumoni ba Yehova ba kikōkeji, kadi basapula’mba Bulopwe lo lukulupilo lumo kete ku bantu? (Isaya 26:2-4) Tala mu Bipwilo bya Kine Kidishitu ne mu bipwilo bikwabo, kupwa dingakanya bilongwa byabo na byobya bisaka Bible ku bengidi ba bine ba Leza.

19. Lelo bantu midiyo ne midiyo pano pa ntanda i bajingulule bika?

19 Bantu midiyo ne midiyo pano pa ntanda ponso, kubadila’mo ne bankasampe, i bajingulule amba bashele’ko bashingwe māni ba mu Batumoni ba Yehova o uno “muzo moloke.” Banenanga bano Bene Isalela ba ku mushipiditu amba: “Batwe tukenda nenu, mwanda tubaivwana’mba Leza udi nenu pamo.” (Zekadia 8:23) Bine, tukulupile ne kulombela na mutyima umo amba banwe bankasampe mukatyiba mbila ya kubadilwa mu bantu ba Leza ne ‘kutonga būmi’—būmi bwa nyeke mu ntanda impya ya Yehova.—Kupituluka 30:15-20; 2 Petelo 3:11-13.

Tupitulukei’mo

• Le lufundijo i bika ne bika?

• Le i mwingilo’ka witabijibwe na Yehova?

• Le i butongi’ka bufwaninwe kutonga bankasampe bonso balelwa na bambutwile bepāne?

• Mwanda waka ke biyampepo kwija kubatyijibwa mpika mwanda ke mwanda?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 28]

Lelo i ani okevwana?

[Kifwatulo pa paje 30]

Le kwipāna ne lubatyijo bibwanya kukukinga namani?

[Kifwatulo pa paje 31]

Le i bika bikukankaja kubatyijibwa?