Kusokola Kitōkeji kya Binebine

MWADI mu mafuku 18 Kweji 12, 1810. Bufuku papo kebusake kwila. Papo Kyombo kityetye kya Beletanye kitwa bu HMS Pallas kilumbakana pa kalunga ka mema papukuma kimpumpu, pesubwile na mbadi ya ku bwikike bwa kunshi ne kutunduka kwa Ekose. Mfindi byoyadi yenda inana ne mashika makamankate nao amba nkileka, byadi ke bikomo kudi bangovi kujingulula byenge bya mu nkula bya kwibaludika mwa kukashikila kyombo kuyampe. Fwatakanya’po ku mfulo mwebatūkile mutyima pa kumona kitōkeji, penepa batadidija’ko kyombo kyabo! Ino i kya bulanda, mwanda kine kitōkeji’kya ke akyopo kyobadi basaka. Ino kyadi kitōkeji kya mudilo wadi wakije bantu bengila dya ku mbadi. Pa kino, kyombo kyabo Pallas kyaketema ku mwala wa mabwe ne kulobela kyalobela kyonso fututu. Ne bangovi dikumi ne umo bene balobela. Bine, kino i kinkumbulu kikata!

Kilubo kyo kyāfikije Pallas ku kyamalwa. Ino mu bitatyi bikwabo, bantu benda pa mema batanwanga na kyaka kikatampe mpata—kya kongolwa na kitōkeji kya byenge bya bubela. Bino bitōkeji bitūlwanga’ko mwanda wa kudimba byombo biketeme mu byabu bya mabwe mwa kwibila bintu bilobele, mo munenena dibuku Bilobele, Balobejañana ne Babulañana (Angele).

‘Bisonekwa Bijila Bikokeja Kukupa Lupandilo’

Nobe pokimba kitōkeji, utanwanga na byaka pamo na byātenwe na bano bantu pa lui. Ukokeja kulonda milangwe ya budimbidimbi, pakwabo ukokeja’tu kongolwa. Ano mashinda onso akokeja kukufikija ku kinkumbulu. Ino ukalonga namani mwa kwikingila? Tadija shi nsulo mine ya kitōkeji kyobe i ya binebine kadi ikulupilwa. Pano kepadi myaka 125 ne kupita, dino dipepala dinena’nka kunena’mba Bible, Kinenwa kya Leza kya ku bukomo bwa mushipiditu, yo nsulo ikulupilwa ya kitōkeji mwanda mo mudi “Bisonekwa bijila bikokeja kukupa tunangu tutwala ku lupandilo.”—2 Temote 3:15-17, Myanda Miyampe ku bonso.

 Inoko, pa kusaka ukulupile amba Bible kyo kitōkeji kikulupilwa kya kwituludika, i biyampe ubandaule bubinebine bwandi. (Mitōto 119:105; Nkindi 14:15) Tumina balembi ba dino dipepala mukanda pampikwa kwikaka mwa kuyukila myanda ikweshe midiyo ne midiyo ya bantu betabije amba bine ne bine ponka Bible i mulembwe ku bukomo bwa Leza. Kimfwa, tanga boloshile unena’mba Un livre pour tous. * Udi na myanda ilombola’mba Bible i wa binebine, mwitabijibwe, kadi mulembwe ku bukomo bwa mushipiditu.

Bubinebine bwa Kyalwilo

Shi ke pano, i bubinebine’ka bwa kyalwilo butanwa mu bino “Bisonekwa bijila”? Tala bidi bimfwa bidi kunshi’ku.

Kudi Leza umo kete Mwinē Bukomo Bonso kadi Umpangi wa bintu byonso. (Ngalwilo 1:1) Tudi’ko mwanda wa Leza “wapangile bintu byonsololo,” wetupa ne būmi. (Kusokwelwa 4:11) O mwanda i enka aye kete otufwaninwe kutōta. Umpangi ye Nsulo minemine ya kitōkeji kyonsololo. (Mitōto 36:9; Isaya 30:20, 21; 48:17, 18) Udi na dyandi dijina dyasaka tumwite. (Divilu 3:15) Dine dijina’di, dilembelwe mu Kihebelu, ino didingakene na masomo YHWH, ditanwa kintu kya misunsa 7 000 mu Bible. Pano ke myaka mivule, ditelwanga mu Kiluba bu “Yehova.”—Mitōto 83:18.

Yehova wāpangile bana-balume ne bana-bakaji mwanda wa bekale biyampe shē mu Paladisa enka pano pa ntanda. Wāpele bantu ngikadilo ya ku mushipiditu iifwene na yandi. Wēbapele bwino ne nangu ibakwasha baloelelwe ne kusepelela mu būmi bwampikwa mfulo pano pa ntanda. (Ngalwilo 1:26-28) Kādipo nansha dimo na mpango ya kutūla ntanda bu pantu pa kutompela bana-balume ne bana-bakaji—bu nsambukilo ya kukekala na būmi bwa ku mushipiditu momwa mūlu, ulanga’mba i enka mūlu mo mobakokeja kupwana na Leza.

Leza kāpangilepo muntu na kakilubo nansha kamo. Bubi bwāshilwile enka popa pāikele bipangwa bimo bya Leza—bantu ne bamwikeulu—kwingidija bibi bwanapabo bwa kutonga ne kutomboka batombokela Leza. (Kupituluka 32:5) Bambutwile betu babajinji bepele abo bene kyepelo kya kwitongela biyampe ne bibi. (Ngalwilo 2:17; 3:1-5) Kino kyo kyāletēle bantu lufu. (Ngalwilo 3:19; Loma 5:12) Yehova pa kusaka kupwa ino myanda yālengelwe na butomboki, wātyiba mbila ya kuleka bibi bikale’ko kitatyi kampanda. Inoko mpango yandi itala ntanda ne bantu keishintyilepo nansha dimo. (Isaya 45:18) Mwanda bana-balume ne bana-bakaji bakekala nyeke senene shē mu Paladisa pa ntanda misubulwe.—Mateo 6:10; Kusokwelwa 21:1-5.

Yesu Kidishitu i Mwanā Leza, ke Lezapo Mwinē Bukomo Bonso. Yesu Kidishitu mwine wāfundije balondi bantu balombele amba: “Abe Tata wetu wa mūlu, dijina dyobe dijile kijila.” (Mateo 6:9) Kāikelepo kwidingakanya na Leza nansha dimo. Ino wānene amba: “Aye Tata untabukile bukata.”—Yoano 14:28.

Yesu wingilanga mwingilo mukata mu kufikidila kwa mpango ya Leza. Leza wāmutumine ekale bu “mwinya pano pantanda’mba nansha umo waku[mw]itabija alādile mu fukutu, mhm.” (Yoano 12:46) Mungya kunena kwa  mutumibwa Petelo, i kutupu “dijina dikwabo dipebwe ku bantu mo tuswa kupandilamo.” (Bilongwa 4:12) I bya bine mwanda tukapandila’nka pa mashi malēme a Kidishitu. (1 Petelo 1:18, 19) Yesu Kidishitu wāpēne būmi bwandi bu kitapwa kya kikūlwa kya kukūla bantu ku bubi bwēbapyanikile bambutwile babajinji, ba Adama ne Eva. (Mateo 20:28; 1 Temote 2:6) Kadi, Yesu ye wāingidijibwe na Leza pa kusokola kiswa-mutyima ne mpango yandi.—Yoano 8:12, 32, 46, 47; 14:6; Bilongwa 26:23.

Leza i mushimike Bulopwe nansha umbikalo wa mūlu uludikwa na Yesu Kidishitu ne boba batongelwe mu bantu. Uno mutwe wa mwanda ujokelwajokelwa’mo utanwa mu Bible yense mutuntulu. Leza i mupe uno umbikalo mwingilo wa kulongeja kiswa-mutyima kyandi pano pa ntanda monka mokilongelwa mūlu. (Mateo 6:10) Mu mpango imbajinjibajinji ya Leza, kemwādipo mpango ya bantu kampanda kwenda mūlu. Bonso bādi banenwe kwikala pano panshi. Ino muntu pa kupwa kuluba, Leza wākwata mpango ya kulonga kintu kipya. Ke mpangiko ya kutonga bantu kadi, “ba ku bisaka byonso, ne ba mu ndimi yonso, ne ba ku bantu bonso, ne ba ku mizo” amba bakabikale bu “balopwe” pamo na Kidishitu mu umbikalo wa mūlu. (Kusokwelwa 5:9, 10) Panopano ponka buno Bulopwe “bukatyumuna bipindibipindi ne kukubija” malopwe onso a bantu mwanda i maletele muzo wa muntu malwa ne tusua tuvulevule.—Danyele 2:44.

Muya ufwanga. Buno bubinebine bwa kyalwilo budi mu Bible buletanga kitōkeji pa mwanda utala muntu ne kyepelo kyandi kya umbūmi. Kadi bufundulanga mivwanino ne milangwe ya bubela ivutakanya bantu pa mwanda utala bafwile.

Mukanda’tu umbajinji wa mu Bible witulombola’mba: “Yehova Leza wapunga muntu ku biloba bya panshi, wamoila mu myulu yandi muya [“umpuya,” New World Translation] wa bumi; enka nankyo muntu waalamuka ke muya mumi.” (Ngalwilo 2:7) Le ubaivwana buluji bwa bino binenwa? Muya ke muvwepo kampanda udi mu umbidi wa muntu. Bine muntu kadipo na muya. Ino aye mwine ye muya—ko kunena’mba i kityange kya bintu palapala bidi mu “biloba bya panshi” ne bukomo bwa būmi butamba kudi Leza. Muya ufwanga. Mwanda shi muntu wafu, ye muya mwine wafwa’wa.—Ngalwilo 3:19; Musapudi 9:5, 10.

Boba bafwile bakokeja kujokejibwa ku būmi kupityila ku lusangukilo. Shi kitatyi kilekele’ko Leza bibi byendelela kibapu, “bonso badi mu bibundu bakēvwana diwi [dya Yesu]. Ne kutamba bakatambemo, ino boba balongele biyampe bakasangukila ku būmi, nanshi boba balongele bibi bakasangukila ku kidye.” (Yoano 5:28, 29; Bilongwa 24:15) Lusangukilo lukajokejeja bantu ku būmi mu paladisa pano pa ntanda, mu būmi bobwa bwādi butandikilwe  na Leza mu mpango yandi imbajinji amba mo mukekadila bantu.

Bandaula Bisonekwa na Katentekeji Difuku ne Difuku

Lelo ubamone mukokeja kukukwashisha buyuki bwa bubinebine bwa kyalwilo? Mu bino bitatyi bya malwa, bya tuvutakanya, buno buyuki bukokeja kukukinga ku “buyuki bwa bubela” busambakanya Satana Dyabola pi na pi. Aye wimonanga bu “mwikeulu wa mu mwinya,” ne bengidi bandi nabo bu “bengidi ba mu boloke.” (1 Temote 6:20, Bisonekwa Bitokele; 2 Kodinda 11:13-15) Buyuki bwa binebine bwa mu Bible bukokeja kukukinga ku kyokya kitelwa bu kitōkeji kimanine pa mifwatakanya ya “batunangu ne bafundijibwe” mu ino ntanda, boba “bafutulula kinenwa kya Yehova.”—Mateo 11:25, MB; Yelemia 8:9.

Mu mafuku a mutumibwa Yoano kwādi bufundiji ne mifwatakanya mivule ilumbakanya bantu, o mwanda wādyumwine Bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji amba: ‘Kemukitabijai binenwa byo-byonso bya ku mushipiditu.’ Kupwa wānena’mba: ‘Tompai binenwa byo-byonso bya ku mushipiditu, mumone shi i bya kwa Leza.’ (1 Yoano 4:1) Langa’po bidi uno muswelo. Shi ubatambula musapu ubwanya kushinta būmi bobe bikatampe mpata, lelo uketabija’o ponka na ponka kulanga mpika mwanda’po’tu umweka bu utamba kuntu kuyampe? Na bubine ke amopo. Ukabandaula senene koutamba ne kutompa byounena kumeso kwa kwitabija’o.

Leza i mulete myanda ya ku mushipiditu misonekwe idi na bubinebine bwa kyalwilo, nanshi i mukupe mukenga wa kulonga enka uno muswelo—wa ‘kutompa’ shi bitōkeji nansha byenge byolonda i bya binebine. (1 Tesalonika 5:21) Bantu batabukile bulēme ba mu myaka katwa kabajinji bātendelwe mwanda bādi babandaula na katentekeji nansha ‘kusakasaka mu bisonekwa mafuku onso mo bukila, mo bukila’ mwa kuyukila shi na bubine byobya byobādi bafunda i bya bine. (Bilongwa 17:11) Nobe ukokeja kulongela monka. Nanshi leka’tu Bible akukunkwije kuntu kuyampe pamo’nka bwa “kimuni kitema pa fukutu.” (2 Petelo 1:19-21) Shi ulonge namino, nankyo “ukevwanija kwakamwa Yehova,” ne kino kikakufikija ku kitōkeji kya bine.—Nkindi 2:5.

[Kunshi kwa dyani]

[Kifwatulo pa paje 4]

Kinenwa kya Leza kidi pamo bwa kimuni

[Bifwatulo pa paje 5]

Le dijina dya Leza i ani?

Le bantu bakekala namani kumeso’ku?

[Bifwatulo pa paje 6]

Le Yesu i Leza Mwinē Bukomo Bonso?

Le bafwe bādi kwepi?

[Kifwatulo pa paje 7]

Lusangukilo lwa bafwe i bubinebine bumo bwa kyalwilo bufundijibwa mu Bible