Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

‘Mwaivwene Kūminina kwa Yoba’

‘Mwaivwene Kūminina kwa Yoba’

‘Mwaivwene Kūminina kwa Yoba’

“Mwaivwene bukankamane [“kūminina,” NW] bwa Yoba, mwamwene ne kwāfudile nandi Yehova byādi muyūle kanye ne lusa.”—YAKOBA 5:11.

1, 2. I matompo’ka ātene ba mulume ne mukaji bamo mu Polonye?

 HARALD ABT, pa kupwa kwikala Kamoni wa Yehova kintu kya mwaka, basola ba Hitler bāiya kukwata Danzig (pano ke Gdańsk) kungala kwa Polonye. Kupwa myanda yākola, bine, byāikala kyaka ku Bene Kidishitu ba bine. Balungu ba Gestapo bātompa kuningila Harald ashinye mukanda wa kutuna lwitabijo lwandi, ino aye wāpela. Kupwa kwa mayenga kampanda mu kifungo, Harald wātumwa ku komponi ka malwa ka Sachsenhausen, kwaādi umweshibwa malwa ne kukupilwa kitatyi ne kitatyi. Mukata wa basola umo wafunka mubunda wa kyubo kisokelwanga’mo imbidi ya bantu bafwe ne kulombola Harald amba, “Momona’mwa ye mosa kukandila kudi obe Yehova’ye mu mafuku 14 shi ukilamete’nka ku lwitabijo lobe’lo.”

2 Pākutyilwe Harald, wandi mukaji Elsa wādi papo ukyamusha wabo mwana mwana-mukaji wa makweji dikumi. Ino balungu ba Gestapo kutupu nansha kubanga Elsa. Kepāijijepo ne kwija kwine, bāmutukuna mwana ku mabele, bāmutuma ku komponi ka Auschwitz kobādi bepailanga bantu. Inoko wāshele mūmi myaka kampanda, pamo na Harald. Mu Kiteba kya Mulami kya Falanse kya mafuku 15 Kweji 7, 1980, ubwanya kutanga’mo bivule bitala pa kine kyobāshadile bōminine. Harald wālembele amba: “Myaka yonso ya bwami būmi yonālele mu makomponi a malwa ne mu tuso pangala pa lwitabijo lwami mudi Leza yādi 14. Bangipangulanga’mba: ‘Lelo mukajobe wādi ukukwashanga ūminine byonso bino?’ Aye, wādi bine unkwashanga! Tamba ku ngalwilo nādi ndyukile amba kabwanyapo kutuna lwitabijo lwandi nansha dimo, ne kwine kuyuka nabya’kwa kwādi kunkwashanga. Nādi ndyukile’mba ukokeja kusangela kumona bantandabike mufwe kupita’ko kumona bankutulule mwanda’po amba natunine lwitabijo. . . . Elsa wāuminine byamalwa bivule mu myaka yonso yaādi mu makomponi a malwa mu Alemanye.”

3, 4. (a) I bimfwa’ka bibwanya kukankamika Bene Kidishitu bōminine? (b) Mwanda waka Bible witusoñanya tubandaule myanda yātene Yoba?

3 Kumweshibwa malwa ke mwandapo upēla, pamo na mwikiyukile Batumoni bavule. O mwanda mwine, Bible uleta ano madingi ku Bene Kidishitu bonso amba: “Tālaipo bidi, ku bapolofeto banenene mu dijina dya Mfumwetu ke kitompekejo kyenu kya kumweshibwa malwa abo batūkija ne mityima monka.” (Yakoba 5:10) Mu bula bwa tutwa na tutwa twa myaka, bengidi ba Leza bavule badi bapangwapangwa kwampikwa mwanda. Kimfwa kitushidile kino ‘kibumbo kikatakata kya tumoni’ kibwanya kwitukankamika netu twendelele kunyema ne bukankamane ponka lubilo lwetu lwa Bwine Kidishitu.—Bahebelu 11:32-38; 12:1.

4 Mu nsekununi ya Bible, Yoba i mushiye kyelekejo kya kūminina. “Monaipo bidi, byo tutela boba bakankamenemo bu-badyese; ino byo mwaivwene bukankamane [“kūminina,” NW] bwa Yoba, mwamwene ne kwāfudile nandi Yehova byādi muyūle kanye ne lusa.” (Yakoba 5:11) Myanda yātene Yoba i ntompejo ya mpalo itengele bantu bakikōkeji, boba beselwa na Yehova. Kya mvubu kutabuka i kino, itusokwela bubinebine bwitukwasha mu bitatyi bya byamalwa. Mukanda wa Yoba witukwasha tulondolole bino bipangujo: Shi tubatanwa mu matompo, mwanda waka tufwaninwe kutompa kwivwanija myanda mine idi’po? I ngikadilo’ka ne mimweno’ka iketukwasha tūminine? I muswelo’ka otubwanya kukankamika banabetu Bene Kidishitu bamona malwa?

Kwivwanija Mwanda Onso Mutuntulu

5. I mwanda’ka mukatampe wa kulama mu ñeni kitatyi kyotutanwa na byamalwa nansha matompo?

5 Pa kulama bujalale ku mushipiditu kitatyi kya makambakano, tufwaninwe bidi kwivwanija mwanda onso mutuntulu. Shi bitupu, makambakano etutana akona muswelo otumona bintu ku mushipiditu. Mwanda utala dikōkeji kudi Leza o wa mvubu mikatampe kupita yonso. Tata wetu wa mūlu witulomba kintu kimo kyotufwaninwe kuta’ko mutyima, amba: “Wami mwana, wikale wañeni ne kusangaja mutyima wami, amba nondolole yewa umpunika.” (Nkindi 27:11) Bine, dino i dyese ne dyese’po! Nansha byotudi na bukōkekōke ne kutupatupa, ino tukokeja kusangaja Umpangi wetu. Shi tuswele Yehova, buno buswe buketukwasha tūminine byamalwa ne matompo. Buswe bwa Bene Kidishitu ba bine būmininanga bintu byonso. Kebukankalwangapo.—1 Kodinda 13:7, 8.

6. Le Satana upunikanga Yehova namani, ne mu mashinda’ka?

6 Mukanda wa Yoba usokola patōkelela’mba Satana ye mwine upunikanga Yehova. Kadi usokola ne ngikadilo mibi ya uno walwana wampikwa kumweka ne mutyima wandi wa kona kipwano kyetu na Leza. Satana usambilanga bengidi ba Yehova bonso, monka mwaāsambidile Yoba, amba bakimbanga kamweno ka abo bene ne ukimbanga kumwekeja bantu amba buswe bwabo kudi Leza bubwanya kutalala. Umupunikanga nyeke pano ke myaka tununu ne tununu. Papāngilwe Satana mūlu, diwi ditamba mūlu dyāmutelele bu “mujinguludi wa bāna betu” ne kunena’mba wibasambilanga “mu kifuko kya Leza dyuba ne bufuku.” (Kusokwelwa 12:10) Tubwanya kulombola’mba byasambilañana i bya bubela shi tūminina na kikōkeji.

7. Le tukalonga namani shi tudi na bukōkekōke bwa ngitu?

7 Tufwaninwe kuvuluka’mba Dyabola utwelelanga pa byamalwa byotumona mwanda wa kwitupalula kudi Yehova. Le i kitatyi’ka kyaātompele Yesu? I kitatyi kyādi Yesu na nzala ya mafuku mavule. (Luka 4:1-3) Inoko, bukomo bwa ku mushipiditu bwādi nabo Yesu bo bwāmukweshe akomene matompo a Dyabola na kusumininwa konso. Bine, i kya mvubu kukomena bukōkekōke bonso bwa ngitu—kimfwa bulupuka ku misongo nansha ku bununu—na bukomo bwa ku mushipiditu! Nansha’tu shi “bu-muntu bwetu bwa pa ngitu bwendanga boneka,” ketuleka’byopo mwanda “bobwa bwa munda bwendanga busambuka mafuku onso, mo bukila, mo bukila.”—2 Kodinda 4:16.

8. (a) Le milangwe mibi idi na lupusa lubi namani? (b) Le Yesu wādi na mutyima wa muswelo’ka?

8 Ne kadi, njia ibwanya kona ngikadilo ya muntu ku mushipiditu. Padi muntu ukeipangula, amba ‘Mwanda waka Yehova waleka kino kimfikile?’ Mukwabo nandi shi abamulonga kibi ubwanya padi kwipangula amba ‘Mwanda waka mwanetu wanonga kintu kibi namino?’ Milangwe ya uno muswelo ikokeja kwitufikija kula, twaleka ne myanda mikatampe mine idi’po, ketwimanina enka pa yetu myanda. Balunda ba Yoba basatu bāmufityije mutyima na milangwe yabo milube, ne kino kimweka bu kyādi kimuvutakanya bininge mu ñeni kupita’ko ne misongo yandi mine. (Yoba 16:20; 19:2) Mu muswelo umo onka, mutumibwa Polo wālombwele amba bulobo bwa kitatyi kilampe bubwanya ‘kujikwila Dyabola kyaba,’ nansha mukenga. (Efisesa 4:26, 27) Pa kyaba kya kufitwa mutyima nansha kukalabela bantu, ko kunena’mba kulanga bipitepite pangala pa bukondame bulongelwe pa mwanda kampanda, Bene Kidishitu abo beulanga Yesu na ‘kufikija mwanda wabo kudi yewa utyibila monka molokele.’ (1 Petelo 2:21-23) Kwikala na “mutyima” wa Yesu kubwanya kwitulama biyampe potutambwa na Satana.—1 Petelo 4:1.

9. Le Leza witukulupija bika shi tudi na biselwa bilēma ne potutanwa mu matompo?

9 Kupityidila, ketufwaninwepo kumona nansha dimo makambakano etu amba i bukamoni bulombola’mba Leza i mwitufityilwe mutyima. Milangwe mifwe ya uno muswelo yāsanshile Yoba kitatyi kyaādi ushinikwa bishima bisansa na boba bādi betela bu basengi. (Yoba 19:21, 22) Bible witukulupija na bino bishima’mba: “Leza kayūkilepo kutompibwa ne bubi, ne aye mwine mo monka katompangapo muntu, mhm.” (Yakoba 1:13) Inoko, Yehova i mulaye kwitwangula biselwa byetu byonso bilēma ne kwitupandija mu matompo o-onso etukambija. (Mitōto 55:22; 1 Kodinda 10:13) Tubwanya kulama kikulupiji ne kukomena Dyabola na kufwena Leza mu bitatyi bya byamalwa.—Yakoba 4:7, 8.

Bya Kwitukwasha Tūminine

10, 11. (a) I bika byākweshe Yoba ekale kūminina? (b) Kwikala na mutyima wa mundamunda muyampe kwākweshe Yoba namani?

10 Nansha byādi Yoba mu ngikadilo ya malwa—kubadila’mo ne muneneno utapa wa ‘basengi’ bandi ne kuvutakanibwa ñeni kwandi kwa kubulwa kuyuka kwine kutamba byamalwa byandi—Yoba wāendelele kulama bululame bwandi. I ñeni’ka yotubwanya kuboila ku kūminina kwandi? Ne kutatana kwine mpika, bubinga bwinebwine bwāmukweshe ōminine i kikōkeji kyaādi ukōkele Yehova. “Wādi wakaminwe Leza, ne kutyina bintu bibibibi.” (Yoba 1:1) Uno o wādi mwikadila wandi wa umbūmi. Yoba wāpelele kuvundamina Yehova, nansha paādi kevwanije mwanda waka bintu byāmwendekele bibi mu kitulumukila. Yoba wādi witabije kwingidila Leza mu bitatyi biyampe ne mu bibi mwine.—Yoba 1:21; 2:10.

11 Kwikala na mutyima wa mundamunda muyampe nako kwādi kusenga Yoba. Kitatyi kyaāmwene amba būmi bwandi bubafika ku mfulo, wāsengelwe mutyima pa kuyuka’mba wālongele bilumbuluke na kukwasha bakwabo, na kulamata ku misoñanya myoloke ya Yehova, ne na kwiepeja ku miswelo yonso ya butōtyi bwa bubela.—Yoba 31:4-11, 26-28.

12. I bika byālongele Yoba pāmukweshe Edihu?

12 Inoko, kyāshadile Yoba kyādi’tu enka kusendulula muswelo waādi umona myanda imoimo. Ne wāitabije bukwashi bwa kusendulula’yo—kino i kintu kikwabo kyāmukweshe abwanye kūminina. Yoba wāivwene na bulēme madingi mayampe a Edihu, ne kwitabija kwampikwa lupata bukwashi bwa Yehova. Wāitabije amba ‘nanenene kyokya kyo nkivwanijepo. Nekwatwa mukenye ami mwine, nālamuka pa mutyima kwitūta luvumbi ne buto.’ (Yoba 42:3, 6) Yoba nansha byaādi ukibela, ino wāsangedile kusendulula kwaāsendulwile milangwe mwanda kwāmufwenyenye kudi Leza. Yoba mwine unena’mba: “Ngyukile abe [Yehova] ukōkeja kulonga bintu byonso.” (Yoba 42:2) Yehova wākweshe Yoba evwanije bukatampe bwandi, nandi wāyukidija bivule senene shē pa bitala kipwano kyandi na Umpangi.

13. Kufwilañana lusa kwākweshe Yoba namani?

13 Kya mfulo, Yoba i mushiye kimfwa kya kutendelwa kya kufwilañana lusa. Basengi bandi ba bubela bāmusanshije byamwiko, ino pāmunene Yehova kwibalombelela, nandi wālongela monka. Kupwa, Yehova wājokejeja Yoba bukomo bwa ngitu. (Yoba 42:8, 10) Bibamweka patōka’mba buswe ne kufwila bantu lusa byo bibwanya kwitukwasha tūminine, ke bululu bwa ku mutyimapo, mhm. Kuleka kiji kuketutūkija mutyima ku mushipiditu, ne kyo kintu kilengeja Yehova etwesele.—Mako 11:25.

Badingidi Bayampe Betukwasha Tūminine

14, 15. (a) I ngikadilo’ka ikakwasha mudingidi kundapa bakwabo? (b) Shintulula kine kinenenwa’mba Edihu wābwenye kukwasha Yoba.

14 Ñeni mikwabo yotuboila ku nsekununi ya Yoba i mvubu ya badingidi bayampe. Badingidi badi namino badi pamo’nka bwa banabetu ba munda mu ‘bumonya-malwa.’ (Nkindi 17:17) Inoko, enka na mulombwela byāfikile Yoba, badingidi bamo bekalanga batapa, pa kya kyaba kya kundapa. Mudingidi muyampe ufwaninwe kwikala na lusa, bulēme, ne kanye, pamo na mwādi mwikadile Edihu. Bakulumpe ne Bene Kidishitu bakwabo bapye bakokeja kusendulula milangwe ya banabetu balēmenenwe na makambakano, ne kadi pobasendululañana, bano badingidi babwanya kuboila ñeni mivule ku mukanda wa Yoba.—Ngalatea 6:1; Bahebelu 12:12, 13.

15 Kudi ñeni miyampe mivule ikokeja kuboilwa ku muswelo wālondele Edihu myanda. Wāivwanije bidi talala kitatyi kilampe kumeso kwa kulondolola ku binenwa bilube bya balunda na Yoba basatu. (Yoba 32:11; Nkindi 18:13) Edihu wāityile Yoba pa dijina ne kumukokela kwadi bya bulunda. (Yoba 33:1) Edihu kālongelepo bwa boba basengi basatu ba bubela, kēlombwelepo bu mupite Yoba bulēme. Wānena’mba: “Ami nami nabumbilwe mu dilongo pamo’nka bwa abe.” Kāsakilepo kubwejeja Yoba misanshi na binenwa bya bituputupu. (Yoba 33:6, 7; Nkindi 12:18) Pa kyaba kya kufutulula Yoba amba udi na mwiendelejo mutyani, Edihu wāmufwijije’ko pangala pa boloke bwandi. (Yoba 33:32) Kintu kya mvubu kutabuka i kino, Edihu wādi umona bintu pamo na mwibimwena Leza, ne wākweshe Yoba ayuke’tu amba Yehova kabwanyapo kulonga bya bukondame nansha dimo. (Yoba 34:10-12) Wākankamikile Yoba kukulupila Yehova, pa kyaba kya kufwila’nka kwilombola bu moloke. (Yoba 35:2; 37:14, 23) Bakulumpe Bene Kidishitu ne bakwabo babwanya na bubine kuboila ñeni ku buno bufundiji.

16. I muswelo’ka wāikele basengi basatu ba Yoba bu bingidilwa bya Satana?

16 Madingi mayampe a Edihu ādi meshile na binenwa bisansa bya Edifaza, Biledade ne Zofala. Yehova wēbalombwele amba: “kemwesambilepo kudi ami byoloke.” (Yoba 42:7) Nansha byobādi belombola’mba badi na mutyima muyampe, ino bilongwa byabo byādi bilombola’mba i bingidilwa bya Satana, ke balundapo ba binebine. Bonso basatu bādi balanga’mba i Yoba aye mwine mwikolomwene byamalwa. (Yoba 4:7, 8; 8:6; 20:22, 29) Mungya Edifaza, Leza kakulupilepo nansha dimo bengidi bandi, ne amba ku mpala kwa Leza, wikale moloke nansha wampikwa koloka, ke mwandapo. (Yoba 15:15; 22:2, 3) Edifaza wādi kalambika Yoba ne bilubo byakalongele bine. (Yoba 22:5, 9) Inoko Edihu aye, wādi ukankamika Yoba ku mushipiditu, kino kyo kitungo kitungilanga nyeke mudingidi wa buswe.

17. I bika byotufwaninwe kulama mu ñeni shi tubatanwa mu matompo?

17 Kudi ñeni mikwabo itala kūminina yotubwanya kuboila ku mukanda wa Yoba. Leza wetu wa buswe utalanga ngikadilo yetu, kadi usakanga kwitukwasha ne ubwanya kuleta buno bukwashi mu miswelo mishileshile. Dibajinji, twadi tubesambila pa byātene Elsa Abt. Tulangulukilei pa binenwa byandi bya mfulo byaanene amba: “Kumeso kwa ami kukutwa, nātangile mukanda wa kaka umo wānene amba shi udi mu matompo makomo mushipiditu wa Yehova ukakutūkija mutyima. Nālangile amba uno kaka nandi udi’tu na muneneno mpata. Ino kitatyi kyonātenwe ami mwine mu matompo, po pene ponāyukididile amba nanshi byaādi unena’bya i bya bine. Bine, mo mobifikilanga. Ino shi kebyakufikile, i bikomo kumona mwine mobikadile. Ino ami uno kebidi bimfikile binebine. Yehova ukwashanga.” Elsa kadipo wisambila pa byādi bibwanya kulonga Yehova nansha pa byaālongele mu mafuku a Yoba pano ke kupite myaka tununu ne tununu. Ino wādi wisambila pa ano etu mafuku. Bine, “Yehova ukwashanga”!

Wa Katōkwe I Yewa Ūminina

18. I byabuyabuya’ka byāmwenine Yoba mu kūminina?

18 I batyetye umbukata bwetu bakatanwanga na byamalwa bikomo pamo na byātene Yoba. Inoko, nansha shi ino ngikadilo ya bintu itutweja mu matompo a muswelo’ka, tubaivwanija’mba tudi na bubinga bwa kulamina bululame bwetu, na mwālamine’bo Yoba. Kunena na bubine, kūminina kwālumbulwile būmi bwa Yoba. Kwāmulumbulwile ne pa mfulo, kwāmufikija pa butuntulu. (Yakoba 1:2-4) Kwāningishe kipwano kyandi na Leza. Yoba wānene amba: “Nadi nkwivwana na kutwi bitupu; ino pano namino dīso dyami dibakumone.” (Yoba 42:5) Satana wāmwekele amba i mbepai mwanda kābwenyepo kutyumuna bululame bwa Yoba. Tutwa twa myaka pa kupita’po, Yehova wāendelele kutela mwingidi wandi Yoba bu kimfwa kya boloke. (Ezekyele 14:14) Nsekununi ya bululame ne kūminina kwa Yoba ikikwasha bantu ba Leza kufika ne dyalelo dino.

19. Mwanda waka umona’mba kūminina kudi na mvubu?

19 Pātumīne Yakoba Bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji mukanda utala kūminina, wēsambile pa kuloelelwa kulupuka ku kūminina. Kadi wātelele kimfwa kya Yoba mwanda wa kwibavuluja’mba Yehova weselanga bikata bengidi bandi ba kikōkeji. (Yakoba 5:11) Tutanga mu Yoba 42:12 amba: “Ino pano namino’u Yehova waesela kumfulo kwa Yoba kutabuka ne ku ngalwilo yandi.” Byonso byājimije Yoba, Leza wāmujokejeja’byo misunsa ibidi, kadi wāikala na būmi bulampe, bwa nsangaji. (Yoba 42:16, 17) Mu muswelo umo onka, misanshi, masusu, nansha njia yo-yonso yotubwanya kūminina ku mfulo kwa ino ngikadilo ya bintu, byonso bino bisa kupita ne kebikavulukwapo monka mu ntanda impya ya Leza. (Isaya 65:17; Kusokwelwa 21:4) Netu tubeivwanina mwādi mwikadile kūminina kwa Yoba, ne twi basumininwe, na bukwashi bwa Yehova, kwiula kimfwa kya Yoba. Bible ulaya’mba: “Katōkwe ko kandi yewa muntu ukankamene mu kutompibwa; ke-pantu pa kulumbulukila monka ukatambulanga kilukwa kya būmi, kyālaīle Mfumwetu boba bamusanswa.”—Yakoba 1:12.

Lelo Ukalondolola Namani?

• I muswelo’ka otubwanya kusangaja mutyima wa Yehova?

• Mwanda waka ketufwaninwepo kunena’mba makambakano etu i bubinga bulombola’mba Leza i mwitufityilwe mutyima?

• I bika byākweshe Yoba ōminine?

• I muswelo’ka otubwanya kwiula Edihu mu kukankamika bakwetu mu lwitabijo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 20]

Mudingidi muyampe wikalanga na lusa, bulēme, ne kanye

[Bifwatulo pa paje 21]

Elsa ne Harald Abt